I.
Tamm neud hir pe hiroc'h.
Lakaat un neudenn en nadoz. Un neudenn zo aesoc'h da derriñ eget ur gudenn, en em unanit eta.
&
Trl.
Na vezañ un neudenn sec'h warnañ : bezañ gleb-holl gant ar glav, h.a.
II.
Dre skeud.
1. Steud.
N'eo ket diviet c'hoazh an neudenn a ra ar vugale o kerzhet.
2. Poell ar soñjoù.
Koll a ran ma neudenn. Kollet eo bet penn e neudenn gantañ. An hini kentañ e voen oc'h adkavout ma neudenn.
3. (db. ar romantoù)
Urzh, dibun an darvoudoù.
Taolennoù a vefe gallet distagañ hep dienez evit neudenn ar romant.
4. Trl. skeud.
Neudenn ar vuhez : dibun ar vuhez.
An Ankoù, krog en e falc'h da droc'hañ neudenn ar vuhez.
&
Na vezañ un neudenn eeun en ub., na vezañ un neudenn eeun oc'h ober ub., bezañ un neudenn gamm, un neudenn torret en e wiadenn : bezañ disleal, dizonest e pep keñver.
Ne oa ket un neudenn eeun enno ha ne oa nemet fallagriezh ha gevier ouzh o heul.
&
Bezañ o nezañ e neudenn ziwezhañ : bezañ e par ar marv.
&
Terriñ e neudenn : mervel.
&
Alaouriñ an neudenn da ub : e lakaat da asantiñ d'un dra gant komzoù troet-brav.
N'en doa ket alaouret an neudenn din, ur bourmenadenn dispar a rejomp.
&
Kerzhet gant an neudenn eeun : sentiñ hep enebiñ.
&
Bezañ (udb.) hed an neudenn : penn-da-benn.
Anezho a oa Leonad hag egile Tregeriad hed an neudenn.
&
Penn-da-benn an neudenn : penn-da-benn.
Al laouenidigezh-se a ren penn-da-benn an neudenn.
&
Bout àr an hevelep neudenn : bezañ a-du an eil gant egile.
&
Trl. kv.
Skañv evel un neudenn : skañv-kenañ.
5. Impl. da rag. am.
Tamm.
N'ouzon ket gwelloc'h, neudenn ebet.
Hep diwiskañ neudenn dilhad.
Daveenn :
GReg
pg fil (tranchant d'un couteau, &c.)
neudenn
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (à coudre, à faire de la toile &c.)
neudennoù
neudennou
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (à coudre, à faire de la toile &c., p.)
neudenn
nedeen
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (à coudre, à faire de la toile &c., Van.)
neudennoù
nedennëu
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (à coudre, à faire de la toile &c., Van.)
an neudenn eus a un diviz
an neudenn eus a un divis
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (Fil d'un discours, suite faite droite & naturelle des parties d'un discours)
Kollet en deus e neudenn hag ez eo bet berrek.
Collet èn deus e neudenn, hac ez eo bet berrecq.
1732
Daveenn :
GReg
pf fil (Il a perdu le fil de son discours, & a demeuré court.)
Kollet eo e neudenn gantañ, hag ez eo chomet ouc'h an drez.
Collet eo e neudenn gandhâ, hac ez eo chommet ouc'h an drez.
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (Il a perdu le fil de son discours, & a demeuré court.)
Kollet eo e neudenn gantañ, hac en deus foeret ouc'h ar rav.
Collet eo e neudenn gandhâ, hac èn deus foëret ouc'h ar raou.
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (Il a perdu le fil de son discours, & a demeuré court.)
Kollet eo e neudenn gantañ, hag ez eo chomet dilavar.
Collet eo e neudenn gandhâ, hac ez eo chomet dilavar.
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (Il a perdu le fil de son discours, & a demeuré court.)
Kollet eo bet penn e neudenn gandhâ, hac ez eo chommet ouc'h an drez.
Collet eo bet penn e neudenn gandhâ, hac ez eo chommet ouc'h an drez.
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (Il a perdu le fil de son discours, & a demeuré court.)
Kollet eo bet penn e neudenn gantañ, hag en deus foeret ouc'h ar rav.
Collet eo bet penn e neudenn gandhâ, hac èn deus foëret ouc'h ar raou.
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (Il a perdu le fil de son discours, & a demeuré court.)
Kollet eo bet penn e neudenn gantañ, hag ez eo chomet dilavar.
Collet eo bet penn e neudenn gandhâ, hac ez eo chomet dilavar.
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (Il a perdu le fil de son discours, & a demeuré court.)
Kavet eo penn e neudenn gantañ.
Cavet eo pen e neuden gandhâ.
1732
Daveenn :
GReg
pg fil (Il a repris le fil de son discours.)
un neudenn voan
1732
Daveenn :
GReg
pg filet (un fil delié)
koll penn e neudenn
coll peñ e neudeñ
1732
Daveenn :
GReg
bourder (demeurer court, parlant d'un Prédicateur qui perd ses idées)
kollet penn e neudenn
colet peñ e neudeñ
1732
Daveenn :
GReg
bourder (demeurer court, parlant d'un Prédicateur qui perd ses idées)
kollet en deus e neudenn, penn e neudenn
collet èn deus e neudeñ, penn e neudenn
1732
Daveenn :
GReg
pg (il a demeuré tout) court (à son sermon, il a manqué de mémoire)
dispenn a neudenn-e-neudenn
dispenn a neudeñ-ê-neudenn
1732
Daveenn :
GReg
pg effiler (s'effiler)
lemm, neudenn, direnn ar c'hleze
1732
Daveenn :
GReg
pg (le taillant de l') épée
neud
neûd
1850
Daveenn :
GON.II
pg neûd (fil, petit brin long et délié, de chanvre, de lin, etc. "neûden" [...] pl. "neûdennou" ou simplement "neûd").
Hon buhez n'eo stag nemet gant un neudenn.
Hon buez né d-eo stâg némét gañd eunn neûden.
1850
Daveenn :
GON.II
pg neûd (notre vie ne tient qu'à un fil, à un filet).
neudenn-gig
neûden-gîk
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg neûden-gîk (fibre, filaments déliés dont sont composées toutes les parties charnues ou membraneuses du corps de l'animal), pg neûdennik-kîk
neudennoù-kig
neûdennou-kîk
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg neûden-gîk (fibre, filaments déliés dont sont composées toutes les parties charnues ou membraneuses du corps de l'animal. Pl.)
neudenn
neûden
1850
Daveenn :
GON.II
p.21 (fil), pg neûd (neûden, f., un seul fil, un seul brin de fil. filet. filament. fibre).
neudennoù
neûdennou
1850
Daveenn :
GON.II
pg neûd (neûden, f., un seul fil, un seul brin de fil. filet. filament. fibre. Pl.)
Ne lavare ket gaou : pep den, deut d'an oad-se, / Dioc'h taol fest ar bed-mañ mont laouen a dlefe, / 'N ur drugarekaat ha graet e bakadenn ; / Rak pegeit e c'heller, o tennañ war 'n neudenn, / Dale c'hoazh d'he zerriñ ? — « Perak 'ta klemm, den kozh ? »
Ne lavare ket gaou : pep den, deut d'ann oad-ze, / Dioc'h taol fest ar bed-ma mont laouen a dlefe, / 'Nn eur drugarekaat ha great he bakaden ; / Rak pegeid e c'heller, o tenna war 'nn neuden, / Dale c'hoaz d'he zerri ? — « Perak 'ta klemm, den koz ? »
1867
Daveenn :
MGK
p102-103
Kement-se a badas ken na'z eas ar wrimennad ouelec’hioù o c’hourizañ ar vro-Wenn, war-bouez strishaat, ker moan hag un neudenn pe ur vlevenn-blac’h, ken na zeuas ar vevenn en-dro da zouar mibien Vanos da gejañ ha da vont en unan gant bevenn bro an diavaezidi.
Kement-se a badas ken na deas ar wrimennad ouelec’hiou o c’houriza ar vro-Wenn, war-bouez strisaat, ker moan hag eun neudenn pe eur vlevenn-blac’h, ken na zeuas ar vevenn en-dro da zouar mibien Vanos da geja ha da vont en unan gant bevenn bro an diavaezidi.
1923
Daveenn :
SKET
p.76-77
Laouenedigezh dispar, a-viskoazh, ar [v]ourkiz a oa bet eno en em unanet evit ren ur vuhez all, disheñvel, gweet gant un neudenn,neudenn arc’hantet an hunvreoù, hag an neudenn-se an holl Vretoned o deus hi kavet er c’havell, en pehini int bet luskellet gant kroz ar mor ha kanaouenn an avelioù.
Laouenedigez dispar, a-viskoaz, ar bourkiz [sic] a oa bet eno en em unanet evit ren eur vuhe all, dishenvel, gweet gant eun neudenn,neudenn arc’hantet an hunvreou, hag an neudenn-ze an holl Vretoned o deus hi kavet er c’havell, en pehini int bet luskellet gant kroz ar mor ha kanaouenn an aveliou.
1924
Daveenn :
BILZ1
Niv. 47, p.1122 (Miz Du 1924).
A-hed ar pevar c’han kentañ ur glav-beuz a gouezhas war an douar ha war an dour ma n’en devoa Vindosetlos blevenn en e benn na neudenn en e doneg a gement na voe ket glebiet.
A-hed ar pevar c’han kenta eur glao-beuz a gouezas war an douar ha war an dour ma n’en devoa Vindosêtlos blevenn en e benn na neudenn en e doneg a gement na voe ket glebiet.
1924
Daveenn :
SKET.II
p.49
koll poell e neudenn
1931
Daveenn :
VALL
pg bourder (rester court)
koll e neudenn
1931
Daveenn :
VALL
pg bourder (rester court)
Ar fest-noz a oa c'hoazh goude, ha goude hanternoz, ar "Soubenn-Laezh". An daou bried, aet en o gwele, a rank dre vrav pe dre heg degemer un nebeut mignoned a zeu da ginnig dezho ur skudellad laezh, a zo tremenet un neudenn en tammoù bara anezhi.
Ar fest noz a oa c'hoaz goude, ha goude hanter-noz, ar "Soubenn-Laez". An daou bried, aet en o gwele, a rank dre vrao pe dre heg degemer eun nebeut mignoned a zeu da ginnig d'ezo eur skudellad-laez, a zo tremenet eun neudenn en tammou bara anezi.
1944
Daveenn :
EURW.1
p.168-169
Met d'ar Judaz, hep daleañ, / ' Vo krennet berr, gant tennoù puilh, / Neudenn re hir e vuhez truilh, / Rak e dorfejou ' rank paeañ !
Met d'ar Judaz, hep dalea, / ' Vo krennet berr, gant tennou puilh, / Neudenn re-hir e vuhez truil, / Rak e dorfejou ' rank pêa !
