Adv. ha rag. am.
I.
Adv.
A.
1. (goude un anv hollek, lies pe stroll pe e-unan gant ur v.)
[1904, 1909, 1931, 1985, 2015] A-vordilh, a gementadoù bras.
Kaout arc'hant a-leizh. Fallagriezh a-leizh. Klevet a ran klemmoù a-leizh. Lavaroù mat a-leizh. Kerc'h ha gwinizh a-leizh. Kezeg a oa a-leizh. A-leizh e teuent d'e gavout.
[1985] Ar mizvezhioù-se o devoa degaset din levenezioù a-leizh. [2015] Pinvidigezhioù a-leizh a zo amañ.
&
[1909] Traoù a-leizh : a-walc'h pe re a draoù.
2. (gant ur v.)
Kalz.
En em chalañ a reer a-leizh evito. N'anavezan ket a-leizh kêr Roazhon. Er gêr e komze a-leizh.
HS. e-leizh.
3. (gant un ag. en e zerez uheloc'h, uhelañ)
A-galz.
Brav eo an ti-mañ met kaeroc'h a-leizh e kavan an ti all. An danvez-mañ zo a-leizh gwelloc'h tra eget an hini hor boa prenet a-raok.
B.
1. (gant ur v.)
[1904] Frank.
Ar vamm a zigoro a-leizh he armelioù.
2. (dirak un ak. degaset gant ar gm. s. pe gant ur g. perc'h.)
Leun (a).
Daeroù a oa a-leizh o daoulagad. Bez' e oa tud a-leizh an hent.
[1878] Ar gwad a rechete a-leizh e c’hinou [...].
3. Tr. adv.
A-leizh dorn : leizh an daouarn.
Teuler arc'hant a-leizh dorn.
&
A-leizh kof : leizh ar c'hof.
Debriñ a-leizh kof.
&
A-leizh genoù : leizh ar genoù.
C'hoarzhin a-leizh genoù.
&
A-leizh korzenn : a-bouez-penn.
Kanañ, youc'hal a-leizh korzenn.
II.
Rag. am.
(dirak un anv hollek, lies pe stroll degaset gant an ar. a)
Kalz (a), un niver bras (a).
A-leizh a dud a oa deuet eno. A-leizh a sent en em denne er c'hoadoù.
HS. e-leizh, leizh, paot.
ES. nebeut.
Anat e oa d’an holl ned aje ket a-bell. Ar gwad a rechete a-leizh e c’hinou ; a-vec’h ma c’hellas lavaret : En hanv Doue, klaskit ar beleg d’am c’haout da selaou va c’hofesion, da reiñ din va Sakramañchoù diwezhañ. Lavarit da Vari, va fried, dont war va zremenvan.
Anat oa d’an oll ne d-ache ket a-bell. Ar goad a rechette a-leiz he c’hinou ; a veac’h ma c’hellaz lavaret : Enn hano Doue, klaskit ar belek d’am c’haout da zelaou va c’hofesion, da rei d’ign va Zakramanchou diveza. Lavarit da Vari, va fried, dont var va zremenvan.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.176
a-leizh
aleih
1904
Daveenn :
DBFV
pg aleih (mieux que aleh ; adv., abondamment, beaucoup ; [ouvrir une porte] toute grande)
a-leizh
aleh
1904
Daveenn :
DBFV
pg aleih (adv., abondamment, beaucoup ; [ouvrir une porte] toute grande)
traoù a-leizh
Traou aleiz
1909
Daveenn :
BROU
p. 232 (on dit quelquesfois traou aleiz pour signifier assez, trop)
O vezañ e c’hoarveze eus ar bagad seizh mil a diadoù yaouank, tad, mamm hag ur bugel nevez-vet da bep-hini, ne rejod ket a diez bras kilviziet-start, ezhomm d’o sevel pilprennoù mentek, amzer, labour ha strivadoù a-leizh.
O veza e c’hoarveze eus ar bagad seiz mil a dïadou yaouank, tad, mamm hag eur bugel nevez-vet da bep-hini, ne rejod ket a dïez bras kilviziet-start, ezomm d’o sevel pilprennou mentek, amzer, labour ha strivadou a-leiz.
1923
Daveenn :
SKET
p.96
Brezel gant ar Saozon, soudarded ’leizh ar c’hazarn, soudarded en-dro d’ar c’hanolioù.
Brezel gant ar Zaoron [sic, "Zaozon"], soudarded ’leiz ar c’hazarn, soudarded en-dro d’ar c’hanoliou.
1924
Daveenn :
BILZ1
Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924) ("ar Zaozon" reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.845).
Anez da se ?… Bara, na kig na krampouezh ne vo ket war blankenn e di, hag en tier an dud a vor peurvuiañ enne a-leizh a vugale, hir ha lemm o dent.
Anez da ze ?… Bara, na kig na krampoez ne vo ket war blankenn e di, hag en tïer an dud a vor peurvuia enne a-leiz a vugale, hir ha lemm o dent.
1925
Daveenn :
BILZ2
p.104
a-leizh
1931
Daveenn :
VALL
pg abondant
Gwasket e oa un tammig va c'halon em c'hreiz : edon o kuitaat ar vro d'ur mare ma oa bet ur blijadur evidon tremen e Roazon pemp miz kentañ ar bloaz-se ; evel skiantour, evel broadelour, hag evel mignon, o devoa ar mizvezhioù-se degaset din levenezioù a-leizh.
1985
Daveenn :
DGBD
p9
Pinvidigezhioù a-leizh a zo amañ e-barzh da virout en diogel.
