Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. H.g. 1. Skinoù a zegas sklêrijenn war an traoù hag a ro an tu d'o gwelet. Gouloù an deiz. HS. luc'h. 2. Ent strizh Sklêrijenn taolet gant ur benveg goulaouiñ. Emañ ar gouloù war enaou. Pignat a reas hep gouloù, en ur doulbaban. Enaouiñ, lazhañ ar gouloù. Ne oa prenestr ebet dindan c'houloù. 3. Trl. skeud. Bezañ er gouloù : direnkañ. Hennezh a vez bepred war hent en deiz hag er gouloù en noz. & Bezañ ub., udb. en e c'houloù : bezañ direnket gantañ. Petra zo en e c'houloù, petra zo savet en e c'houloù ? Honnezh a oa en e c'houloù hag alies en doa savet e zorn outi. & Bezañ ub. en e c'houloù : e c'hoantaat da zimeziñ. Merc'h hemañ zo em gouloù. & Soubañ gouloù : morediñ. & Dever, losker gouloù : person a vez hir gant e oferenn, ha dre ast., den a chom pell da labourat diouzh an noz. & Trl. [1732] Lakaat ul levr er gouloù : embann ul levr. Al levr-mañ zo bet lakaet meur a wech er gouloù. 4. Gouel ar Gouloù, gouel Maria-ar-Gouloù, gouel Itron-Varia-ar-Gouloù : Chandelour. II. G. 1. Bann sklêrijenn taolet gant ur benveg goulaouiñ. Gouleier kêr a veze gwelet a-bell. Ur gouloù a weled o parañ. 2. Goulaouenn-goar. Prez a oa enni da gregiñ ar gouloù. An eil a zoug ar gouloù, egile a ro al lien. 3. Benveg goulaouiñ. Ur gouloù bleiz : a daol ur sklêrijenn dister. Gouleier ar c'harr. 4. Gouloù-soav : traezenn c'houlaouiñ graet gant ur boulc'henn paket en un dolzenn soav. Gouloù-red : fulennoù o vont dre an aer, drezo o-unan, taolet gant tredan an amzer fall. 5. (en e furm lies) Ar gouleier : rummad teir arouezenn (ruz, melen-ruz, gwer) a ro da c'houzout d'ar vleinerien pegoulz mont war-raok pe chom a-sav. 6. Trl. Gwerzhañ udb. diouzh ar gouloù : gwerzhañ diouzh ar c'hresk e-keit ha ma pad ur c'houlaouenn enaouet. 7. Trl. skeud. Bezañ bet o telc'her ar gouloù : gouzout pep tra db. un darvoud bnk. N'oc'h ket bet o telc'her ar gouloù.

Exemples historiques : 
56
Masquer la liste des exemples

gouloù

1499
Référence : LVBCA p86 (lumiere)

gouloù

1499
Référence : GAVH p17

pourc'henn ar gouloù

1499
Référence : LVBCA p21, 86, 168 (nesche de chandele)

lakaat e gouloù

1659
Référence : LDJM.1 pg mettre (en lumière)

goulaouenn

1659
Référence : LDJM.1 pg chandelle

lakaat e gouloù

1659
Référence : LDJM.1 pg produire

gouloù

1659
Référence : LDJM.1 pg goulou

adjujiñ diouzh ar gouloù

1732
Référence : GReg pg adjuger

enaouiñ ar gouloù

1732
Référence : GReg pg animer

gouloù loereg

1732
Référence : GReg pg ange

gouloù bouji

1732
Référence : GReg pg bougie (chandelle de cire blanche)

gouloù

1732
Référence : GReg pg chandelle

gouloù

1732
Référence : GReg pg chandelle

gouloù soa

1732
Référence : GReg pg chandelle(s de suif)

gouloù rousin

1732
Référence : GReg pg chandelle(s de resine)

gouloù binniget

1732
Référence : GReg pg cierge (beni)

er gouloù

1732
Référence : GReg pg (à) decouvert (sans deguisement, franchement)

deuit gouloù amañ

1732
Référence : GReg pg éclairez (ici, petit garçon)

digasit a-fo gouloù amañ, paotrig

1732
Référence : GReg pg éclairez (ici, petit garçon)

al levr-mañ a zo bet meur a wech lakaet e gouloù

1732
Référence : GReg pg (ce livre a eu plusieurs) editions

evit ar bevare gwech ma el lakaer e gouloù, eo

1732
Référence : GReg pg (c'est ici sa quatrième) Edition

Lakaat ul levr e gouloù

1850
Référence : GON.II.HV pg goulou (Publier un livre, le mettre au jour).

gouloù-koar

1850
Référence : GON.II.HV pg goulou-koar (Bougie, chandelle de cire. Pl.)

gouloù-treuz

1850
Référence : GON.II.HV pg goulou-treûz (Faux-jour, lumière qui vient un peu de côté).

mor-c'houloù

1850
Référence : GON.II pg môr (-c'houlou), môr (-lard), môrc'houlou

gouloù treuz

1850
Référence : GON.II.HV pg sklérijen (-dreûz)

An heol a ro e c’houlou d’al loar.

1850
Référence : GON.II p.62, "Le soleil donne sa lumière à la lune".

Deviñ a reot ho plev gant ar goulou.

1850
Référence : GON.II p.66, "Vous vous brûlerez les cheveux avec la chandelle".

elumit ar gouloù

1850
Référence : GON.II.HV pg elumi

enaouit ar gouloù

1850
Référence : GON.II pg enaoui

gouloù

1850
Référence : GON.II pg goleu (Voyez "goulou"), goulou (En Van.)

gouloù

1850
Référence : GON.II pg goleu, gôlô, goulaou, goulaouek, goulaouuz, pg goulaouen (Luminaire, corps naturel qui éclaire. Chandelle, petit flambeau de suif, de cire, de résine. Pl.), goulaouier, goulou (Lumière. Clarté. Illumination. Eclaircissement. - Commentaire. Glose, explication d'un texte obscur).

gouloù

1850
Référence : GON.II pg gôlô, goulou (En Trég.)

gouloù

1850
Référence : GON.II pg goulaou, pg goulaouen (Luminaire, corps naturel qui éclaire. Chandelle, petit flambeau de suif, de cire, de résine. Pl.)

Ar gouloù a skuizh va daoulagad.

1850
Référence : GON.II pg goulou (La lumière me fatigue les yeux).

Emaoc'h em gouloù.

1850
Référence : GON.II pg goulou (Vous êtes dans mon jour).

Digasit gouloù deomp.

1850
Référence : GON.II pg goulou (Apportez-nous de la chandelle).

Ur wech aet er porzh ec’h ejont war-eeun war-zu ar gouent : gouloù a voe alumet ; edont e-tal dor al lec’h m’edo kousket ar venec’h, dinec’h evel kristenien ha n’o doa aon da gaout na rak an dud na rak Doue.

1877
Référence : EKG.I. p.39

Sakrist, hast buan, alum gouloù, ma kaozeimp un tammig.

1877
Référence : EKG.I. p.111

Pa deuis ennon va-unan, e oa marv va fennad gouloù : edon o taoublegañ evit sevel em sav : — Peoc’h, Yann Pennorz, eme an Aotrou Krenn goustadik ! Peoc’h, ar soudarded a zo adarre e Maner al Liorzhoù.

1878
Référence : EKG.II p.53-54

Abalamour d'ar vogedenn lugernus-se a sav diwarnañ, an danve[z] a ve[z] lakaet war ar chimikez, a ve[z] groet ane[zh]añ "Fosfor". "Fosfor" a zo ur gir gregach a dalv memes tra 'vel "Lucifer" en latin, ha taol-gouloù, en brezhoneg.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

gouloù

1909
Référence : BROU p. 245 (au pluriel goulaou)

gouloù fin

1909
Référence : BROU p. 238 (luisant)

Neuze, gant elfennoù-tan diouzh Aedobitus e krouas Guton gouenn doueed an neñv hag ar goulou (dêvi).

1923
Référence : SKET p.29

gouloù levreg

1931
Référence : VALL pg ange (à brûler)

enboullañ gouleier rousin

1931
Référence : VALL pg (mettre en) boules (donner la forme cylindrique aux chandelles)

Koulskoude e oa, hep douetañs ebet, sklerijenn wenn al loar, peogwir ne oa goulou ebet er-maez d’an eur diwezhat-se, tost ma oa da hanternoz.

1944
Référence : ATST p.51

Ha pa voe lazhet ar goulou e kement ti, ha kousket kement den, Job ha Lom a savas goustad, goustad eus o gwele, a zigoras dor o forzh hep an disterañ trouz, gant aon da lakaat ar chas da harzhal, hag a gemeras adarre hent Karreg-al-Louarn.

1944
Référence : ATST p.128

An tier a oa c'hoazh gouloù war elum enno.

1944
Référence : EURW.1 p37

Neuze e veze lazhet ar gouloù -ur c'hleuzeur eoul-maen mogedek-.

1944
Référence : EURW.1 p33

Hag an neñv a oa sklerijennet / Gant goulou drouklivet al loar

1944
Référence : EURW.1 p.211

Enaouiñ a rejont ur goulou.

1944
Référence : ATST p.129

Pa vez deut ar c'hoad da vezañ un tamm sec'h e c'heller ober gouloù gantañ, hag an dañsoù a vez kaset en-dro peurvuiañ en-dro ouzh skleur etivi okoume.

1985
Référence : DGBD p180

Deut an noz e steredenne kêrig Nkogo, donoc'h war ar río, gant ur bern gouleier tredan.

1985
Référence : DGBD p89

Emañ an div gambr diouzh tu ar straed ha skeiñ a ra ar gegin hag ar sal-dour vihan war ar puñs gouloù.

2015
Référence : EHPEA p11

A-wechoù e tifoupe ur bann gouloù eus an diavaez, hag e-pad ur serr-lagad e c'helle gwelet dremm Christian.

2023
Référence : DREAM p. 98

Note d'étude

Reiñ a ra ar Gonideg (GON.II) ar stumm "gôlo" evel hini Bro-Dreger hag ar stumm "goleu" evel hini Bro-Wened.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux