Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

1. Dourenn ruz a red hag a zired penn-da-benn da vevedeg an dud hag al loened dre ar wazhiadurezh, meur a arc'hwel ret-holl dezhi (boueta, analañ, h.a.). Emañ ar gwad o tiverañ eus he biz-meud. Tennañ gwad digant ub. Ruz evel ar gwad, ruz-gwad : a-liv gant ar gwad. & Trl. Leun-wad : gwad warnañ holl. & Teuler gwad : bezañ gwad en e skop. & PEMDEZ Taol-gwad : reñver gwad stanket en ur wazhienn a zegas un diaez korf evel ar fallaenn. Bezañ skoet gant un taol-gwad. & Bezañ kig ha gwad : bezañ graet evel an dud all. Me zo kig ha gwad evel ar re all. & Dre ast. Skuilhañ ar gwad, lakaat ar gwad da redek, da ruilhal : lazhañ tud. Skuilhañ e wad evit e vro : reiñ e vuhez en emgann eviti. 2. Dre heveleb. Sabr. En nevezamzer e vez ar gwad o sevel er gwez. & Dre fent Gwad avaloù : sistr. 3. Dre skeud. Gouenn, lignez. Tud a wad uhel. & Kezeg-gwad : kezeg zo holl o diagentidi diwar an hevelep gouenn krouet en XVIIIvet kantved. 4. Dre skeud., pemdez Anien. An dra-se zo e gwad an dud. 5. Trl. skeud. Bezañ e wad o virviñ, birviñ e wad : koll e greñv warnañ e-unan, dihabaskteriñ. & Na herzel e wad : koll pasianted. Ne harzfe ket ma gwad ma vefe ret din gortoz keit-se. & Mont e wad e dour : dihabaskteriñ. Me a ya ma gwad e dour pa glevan an dra-se. & Mont, treiñ e wad e dour : dont da vezañ dinerzh. Tud klañv aet o nerzh diganto, aet o gwad e dour. & Sevel ar gwad d'ar penn : dihabaskteriñ. & Ober gwad fall : bezañ nec'het-tre. & Bezañ lakaet e wad da dreiñ e gwelien : bezañ nec'het-tre. & Na vezañ a wad en e wazhied. & Kaout gwad dindan e ivinoù.

Exemples historiques : 
125
Masquer la liste des exemples

gwad

1499
Référence : LVBCA p88 (sang)

24. Ha hi lavaret : [«] Na zifer ket egzekutiñ kement tourmant az eus soñjet, rak me ne zeziran ken tra nemet ofrañ da Zoue ma c'hig ha ma gwad evel maz eo bezet en em ofret evidon, rak eñ eo ma Doue, ma fastor ha ma fried[. »]

1576
Référence : Cath p19-20

Ha goude maz voe dibennet ez teuas laezh evit gwad [eus] he gouzoug.

1576
Référence : Cath p24

ha dre okazion maz touetent mervel hep an sakramant a vadizant ez respontas dezhe ar werc'hez na douetent ket, [«] rak ar gwad pehini a skuilhit a vezo reputet deoc'h evit badizant.[»]

1576
Référence : Cath p15

M. Goude m'en deves koñsakret ar beleg, ar pezh zo en ostiv hag-eñ zo bara ? Na gwin ar pezh zo er c'halir ? D. Nann, rak en vertuz a'r c'homzoù sakr pere en deves pronoñset ar beleg, ez eo cheñchet ar bara e korf hor Salver binniget hag ar gwin en e wad prizius hag an dra-mañ a reer en oferenn.

1622
Référence : Do. p44

stankañ ar gwad

1659
Référence : LDJM.1 pg etancher (le sang)

gwad

1659
Référence : LDJM.1 pg sang

11. Imprimit don e bemp Gouli / E goueled hor speredoù-ni; / Ha skrivit en hon eneoù / E groaz, e wad hag e dachoù.

1677
Référence : Do. p68

M. Goude ma en deus koñsakret ar beleg, ar pezh zo en ostiv, hag-eñ zo bara, na gwin ar pezh so er c'halizr ? D. Salokras, rak e vertuz ar c'homzoù sakr pere a bronoñs ar beleg ez eo cheñchet ar bara e korf hon Salver binniget, hag ar gwin en e wad prizius, hag an dra-mañ a reer en oferenn.

1677
Référence : Do. p45

2. Pa sellas-hi ouzh e boanioù, / Ouzh e wad skuilhet ha goulioù, / Ur c'hleze terrupl a doullas / He c'halon gant nec'hamant bras.

1677
Référence : Do. p65

tarchet gant gwad

1699
Référence : Har. pg gant, gwad, tachet (ensanglanté)

gwiskoù gwad

1732
Référence : GReg pg amas

gwad losket

1732
Référence : GReg pg aduste

stankañ ar gwad

1732
Référence : GReg pg arrêter (le sang)

li ar gwad

1732
Référence : GReg pg bile (noire, melancolie, la lie du sang)

birviñ a ra e c'hwad en e wazhied

1732
Référence : GReg pg bouillir (le sang lui boût dans les veines)

birviñ a ra e wad en e gorf

1732
Référence : GReg pg bouillir (le sang lui boût dans les veines)

birviñ a ra e wad en e wazhied

1732
Référence : GReg pg bouillir (le sang lui boût dans les veines)

e wad a verv en e greiz

1732
Référence : GReg pg bouillir (le sang lui boût dans les veines)

ar gwad a zeue a vervadennoù bras eus e c'houli

1732
Référence : GReg pg (le sang sortoit à gros) boüillon(s de sa plaïe)

donet a rae fonnus ar gwad eus e c'houli

1732
Référence : GReg pg (le sang sortoit à gros) boüillon(s de sa plaïe)

ar gwad a zirede a vouilhoù bras eus e c'houli

1732
Référence : GReg pg (le sang sortoit à gros) boüillon(s de sa plaïe)

pouloudenn gwad

1732
Référence : GReg pg caillebot (ou, caillot, sang coagulé)

kaouledenn gwad

1732
Référence : GReg pg caillebot (ou, caillot, sang coagulé, Van.)

gwad pouloudennet

1732
Référence : GReg pg (sang) caillé

gwad kaledet

1732
Référence : GReg pg (sang) caillé

gwad kaoulet

1732
Référence : GReg pg (sang) caillé

gwad kaoulet

1732
Référence : GReg pg (sang) caillé

sustañs ar boed pehini en em cheñch e gwad

1732
Référence : GReg pg chyle

troadur ar gwad e-barzh ar gwazhied

1732
Référence : GReg pg circulation (mouvement du sang)

troidelladur ar gwad

1732
Référence : GReg pg circulation (mouvement du sang)

ar boulc'h ag ar gwad

1732
Référence : GReg pg circulation (mouvement du sang)

ar monet hag an donet ag ar gwad

1732
Référence : GReg pg circulation (mouvement du sang)

pa ne da ha ne zeu mui ar gwad dre ar gwazhied, ez eo paket un den

1732
Référence : GReg pg circuler (quand le sang ne circule plus, c'en est fais de la vie d'un homme)

pa ne dro ha ne zistro mui ar gwad e korf un den, emañ ar marv gantañ

1732
Référence : GReg pg circuler (quand le sang ne circule plus, c'en est fais de la vie d'un homme)

pa ne red ha ne zired mui ar gwad e korf un den, emañ ar marv gantañ

1732
Référence : GReg pg circuler (quand le sang ne circule plus, c'en est fais de la vie d'un homme)

redek a ra ar gwad

1732
Référence : GReg pg (le sang) coule

liv gwad marc'h

1732
Référence : GReg pg couleur (de ponceau)

krañchadur gwad

1732
Référence : GReg pg crachement (de sang)

krañch gwad

1732
Référence : GReg pg crachement (de sang)

goloet a c'hwad

1732
Référence : GReg pg empourpré (de sang)

goleiñ gant gwad

1732
Référence : GReg pg ensanglanter

entachañ gant gwad

1732
Référence : GReg pg ensanglanter

tachiñ get gwad

1732
Référence : GReg pg ensanglanter

Jezuz-Krist en deveus bet skuilhet e c'hwad evidomp-ni pec'herien

1732
Référence : GReg pg (Jesus-Christ a) épanché (son sang pour nous)

flus-gwad

1732
Référence : GReg pg flux (Flux de sang.)

skourjezañ bede 'r gwad

1732
Référence : GReg pg fouetter (Foüetter jusqu'au sang.)

foetañ ken na zeu ar gwad

1732
Référence : GReg pg fouetter (Foüetter jusqu'au sang.)

foetañ ken na red ar gwad

1732
Référence : GReg pg fouetter (Foüetter jusqu'au sang.)

foetiñ betak er gwad

1732
Référence : GReg pg fouetter (Foüetter jusqu'au sang, Van.)

pouloudenn gwad

1732
Référence : GReg pg grumeau (Grumeau de sang.)

pouloudennoù gwad

1732
Référence : GReg pg caillebot (ou, caillot, sang coagulé, p.)

kaouledenn gwad

1732
Référence : GReg pg grumeau (Grumeau de sang.)

Neb o deus droug-skevent a grañch alies pouloudennoù gwad.

1732
Référence : GReg pg grumeau (Les poumoniques crachent souvent des grumeaux de sang.)

Neb o deus drouk-skevent a grañch alies kaouledennoù gwad.

1732
Référence : GReg pg grumeau (Les poumoniques crachent souvent des grumeaux de sang.)

gwad

1850
Référence : GON.II pg gwâd ou goad (Sang, liqueur rouge qui coule dans les veines et dans les artères de l'animal).

troazherezh gwad

1850
Référence : GON.II pg troazérez

liv-ruz-gwad

1850
Référence : GON.II.HV pg liou (-rûz-goad )

gwad

1850
Référence : GON.II pg gwéd, pg gwâd ou goad (Sang, liqueur rouge qui coule dans les veines et dans les artères de l'animal. En Vannes, "gwéd").

Na skuilhit ket gwad mab-den.

1850
Référence : GON.II pg gwâd, goad (Ne répandez pas le sang humain).

kaouledenn gwad

1850
Référence : GON.II pg kaouléden

Kaouledet eo he gwad raktal.

1850
Référence : GON.II pg kaoulédi (Son sang s'est figé de suite).

E wad a verv.

1850
Référence : GON.II pg birvi (pour) bervi (Son sang bouillonne).

gwad kaoulet

1850
Référence : GON.II pg kaouled (du sang figé ou caillé).

Na skuilhit ket gwad den.

1850
Référence : GON.II pg gwâd ou goad (Ne répandez pas le sang humain).

Kalz a wad en deus kollet.

1850
Référence : GON.II pg gwâd, goad (Il a perdu beaucoup de sang).

gwad

1850
Référence : GON.II pg gwâd ou goad (Sang, liqueur rouge qui coule dans les veines et dans les artères de l'animal), gwéd

red gwad

1850
Référence : GON.II.HV pg réd (-gwâd)

kas ha digas ar gwad

1850
Référence : GON.II.HV pg digas

ar gwad a zilammas warnon

1850
Référence : GON.II pg dilammout

« Lakit warnañ dioc'htu kroc'hen ur bleiz kignet, / Gwad hag all, tomm-berv, ar c'hentañ vo kavet. »

1867
Référence : MGK p105

Hor gwaz, raktal m'er gwel, / E zivskouarn o sevel / Hag e c'hwad o virviñ, / A strink eeun d'an turier ur bir lemm d'e dreuziñ.

1867
Référence : MGK p97

— « Setu neuze, avat, / Eme an desketañ, petra zo da ober : / O vezañ ma'z eo kozh, en deus ezhomm tommder / Da neveziñ e c'hwad, da zont kreñv ha seder. »

1867
Référence : MGK p105

Rak mont a raent, pep hini d’e dro, d’her c’haout, d’e gogn, d’her c’hwesa, d’hen turiañ ; hag, evel ma’z oant minoueret gant un tamm neud orjal a oa e beg o fri, e skrabent hag e ribiñsent e feskennoù dezhañ betek ar gwad.

1877
Référence : EKG.I. p.125

Torret [e] oa e zivc’har ; ar gwad a yoa aridennet war e lerc’h dre ma oa aet ; c’hoant en doa bet da vont er-maez eus an ti.

1877
Référence : EKG.I. p.40-41

Hag ar baourez kozh a chomas astennet e-kreiz an hent, poulladet ar gwad a-zindani.

1877
Référence : EKG.I. p.195

Ar c’homzoù-se a lakeas ar gwad da virviñ en hor gwazhied ; e-lec’h treiñ kein e teujomp d’ar red war ar soudarded.

1877
Référence : EKG.I. p.282

Kerkent ha ma welas ar manac’h ar montr-se, e savas ar gwad d’e benn.

1877
Référence : EKG.I. p.59

D’ar gorreoù, pa sav ar beleg en aer, evit o reiñ da adoriñ d’ar bobl, korf ha gwad hor Salver Jezuz-Krist, an holl a stou hag a bleg o fenn, daoulinet, strinket d’an douar war blankenn o bag, doujañs ha karantez Doue en o c’halon...

1877
Référence : EKG.I. p.100

Ar c’habiten a c’haloupe gant e varc’h dre-greiz ar bobl ; ar soudarded a dennas o c’hlezeier ; ar gwad a oa o vont da ruilhañ war bavez Lesneven, pa grias adarre Dider Dindaon gant e vouezh a gloc’her, kreñv ha nerzhus : — Deomp kuit, va bugale, deomp d’ar gêr, ha lezomp an diodien-mañ da ober o diotachoù er c’hiz ma kirint.

1877
Référence : EKG.I. p.181

N’ho pet ket aon rak archerien Montroulez ; ned aio hini da gregiñ ennoc’h nemet lammet a rafe dreist hor c’horf-ni, rak ni a skuilho betek ar berad diwezhañ eus hor gwad kentoc’h eget ho tilezel.

1877
Référence : EKG.I. p.12

Kerkent e voe klevet an tennoù o krozal ; ar venec’h paour, toullet o c’horf, torret o fenn gant ar bouledoù a ruilhe diwar o gwele kalet war al leur-zi : ar gwad a rede war an douar hag a bouloudenne un tamm larkoc’h en o c’hichen...

1877
Référence : EKG.I. p.39

O klevet kement-se, e savas ar gwad d’hor penn. Holl hor boa c’hoant da vont dioc’htu war-lerc’h an div vandenn-se, da lammet warnezho, an eil war-lerc’h eben, ha d’o douarañ o-div, a-raok m’en divije klevet den edomp war o lerc’h.

1878
Référence : EKG.II p.14

Janed ar Go a yoa dija barbouellet he fenn : ar gwel a gement-se a droas naet he gwad.

1878
Référence : EKG.II p.72

Distanañ a rae ar gouli nebeut-ha-nebeut, hag a-benn ur pennad e stankas ar gwad, rak abaoe m’oan en em lakaet da vale, e oa digoret ar glaz.

1878
Référence : EKG.II p.24

Va gwad a rede a-hed va c’horf, adalek va skoaz betek va zreid, ha kouskoude n’em boa ket re a wad da goll : gwadet e oan bet dija e Kergidu.

1878
Référence : EKG.II p.92

ken na zilañse ar gwad

1909
Référence : BROU p. 225 (tellement que le sang jaillisait)

ar gwad a boullade

1909
Référence : BROU p. 412 (former des flaques)

Pa gouezhas, an Arzh distourmus e argad, ez oa en-dro dezhañ ur c’helc’hiad bras a gorfoù enebourien ha kezeg en doa lazhet, ken e neue er gwad e gorf a-bezh.

1923
Référence : SKET p.19

Eus a-douez kant den a wad rik, unan hepken en doa tec’het, ur plac’hig pemp bloaz a voe gwerzhet da varc’hadourien a ziavaez-[b]ro hag a gavis, deut d’he fevarzek vloaz, e ti Diviko, ar Pikton, ma oa sklavez gantañ, lakaet da valañ heiz.

1923
Référence : SKET p.22

Diouganoù a zo diwar-benn da zaou vugel, dezho en o gwazhied gwad ramzed an Noz.

1923
Référence : SKET p.37

Hiniennoù a lavar n’oa tra souezhus ebet en unvaniezh-se o ren etre Manos ha Bena, p’o devoa bevet atav a-gevret adalek o oad tenerañ, ha ma’z oant unanet dre liammoù nesañ ar gwad.

1923
Référence : SKET p.45

Seizh gwerc’hez a wad uhel, bet diuzet e-touez ar re furañ, ar re gaerañ, o dishilie hag a vale bemdez ar pe a vleud a oa ezhomm d’an doue ha d’an doueez.

1923
Référence : SKET p.61

Kribañ a reont, en ur ganañ, o blev hir ; soubañ a reont o c’horfoù, o izili gwad-holl ha poultrennet e dourioù glan ar mor divent.

1923
Référence : SKET p.80

O labourat evel mitizhien e tiez ar re a oa ruziet o daouarn dezho gant gwad o friedoù, sklavezed an dud o doa lazhet holl wazed o gouenn, sammet a labourioù garv, kannet, gwallgaset, ha ret dezho, war an holl, gouzañv briatadoù hag afadennoù o mistri, e weljont saotret enno o-unan digemmeskted hag uhelded ar Ouenn.

1923
Référence : SKET p.90

Hogen, kened teir merc’h Matidonnos, o trec’hiñ war hini o c’heneilezed evel ma trec’h sked al loar war ar stered, a entanas da vat gwad an tri rener.

1923
Référence : SKET p.101

Ha na zifenn-hi ket strizh ouzh gouenn Vanos en em unaniñ dre briedelezh gant ar gouennoù all, kejañ o gwad gant o hini ha genel hironed ?

1923
Référence : SKET p.112

O welout an nav fenn ha, dreist-holl, penn bras-divent gwad-holl Turos, ez eas bihan o c’halon gant an enebourien hag e kolljont pep spi d’an trec’h.

1923
Référence : SKET p.127

Un den fur ha desket eo an toutius-se, hag ur brezelour kadarn, o tennañ d’ur gwad kozh hag uhel, p’en deus e-touez e gourdadoù Senoris, an eil roue eus ar vro-Wenn.

1923
Référence : SKET p.135-136

Evel-se e toue-Doue Gargam. Na c’hwi ho poa kredet penaos Gargam en devoa disket al leoù-douedoù flour-se war varlenn ur vamm a wad uhel ?…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.978 (Even 1924)

Ma ! petra oc’h-c’hwi ganet ? Leve hoc’h eus-c’hwi ? Marteze den a wad uhel ? Ket. Ma ! ret eo neuze deoc’h gounit ho para gant c’hwezenn ha skuizhder ho korf : ret.

1925
Référence : BILZ2 p.104

An derzhienn a gouezhas war ar c’habiten : ar boan izili hag ar yenijenn en devoa tapet a greskas e gleñved. Bemnoz an alter a lakae e wad da verviñ.

1925
Référence : BILZ2 p.174

A-dra-sur, Janedig a oa bet lakaet war c’horre an tamm douar-mañ evit bezañ enoret evel un itron a wad uhel, evel gwreg un denjentil.

1925
Référence : BILZ2 p.152

tennañ gwad eus dent ub.

1931
Référence : VALL pg (faire venir l'eau à la) bouche

En em veskañ a rejont gant argoadiz, hag a-benn kant vloaz, e oant breizhekaet, nann hepken dre briadelezh ha dre wad, met ivez dre o anvioù, a zeuas da vezañ 'n ur dremen dre c'henoù kouerien Vreizh-Izel : JOFRENO ha goude-se JAFRENOÙ, ROPERZH ha goude-se ROPARZH ; GWINEMANN ha goude-se GWINEMANT.

1944
Référence : EURW.1 p8

Hugunoded e oa e hendadoù ; aet da chom da Iwerzhon, o doa skoulmet priedelezhoù gant merc'hed eus ar vro ; gwad gouezel a vere ur bannac'h anezhañ en e wazhied.

1944
Référence : EURW.1 p68

Betek eno ne raen ket a wad fall : ur veaj evel un all e oa houmañ din, an hent a oa hir, al laboused a gane er c'hleuzioù, tud a laboure er parkoù, kêr Wengamp a oa brav da welout gant he renkennadoù tier a dri estaj...

1944
Référence : EURW.1 p30

-"Me 'raio deoc'h staotañ gwad, bandenn landreanted".

1944
Référence : EURW.1 p.196

— « O ! o ! marichal, flastret eo ho fri ? Ho figur a zo leun a wad ! Petra ’zo c’hoarvezet ganeoc’h ? »

1944
Référence : ATST p.124

Ar breur Arturo ne zistanas [ket] e wad, ne zeuas ar c’housked dezhañ nemet d’ar mintin abred, pa voe poent sevel. Er chapel, en e gador-geur koadengravet, e-pad eur ar prederiañ, e kouezhe e chink en e grubuilh.

1949
Référence : SIZH p.39

Tanet eo e wad e-giz gant pebr ruz ha pebr glas.

1949
Référence : SIZH p.38

N’emañ ket en e aes. N’oar ket petra a c’hoarvez gantañ. Ur pouez a zo war e galon. Sec’h eo e staoñ ha lammat a ra ar gwad en e benn.

1949
Référence : SIZH p.39

Amezeg hemañ, ar breur Francisco, a zistagas etre e zent : - Heug ha doñjer am eus outo !... Hag e skrijas, - Gwad ha kourailhoù tout, emezañ c'hoazh e chuchumuchu.

1949
Référence : SIZH p.41

- « Jezuz Dios ! » Ur c'hwenenn !... Sevel a reas prim he broz (sic) du, hag hi d'ober ur skrab trumm d'he glin dehou, an hini tostañ d'al lean. Noazh ha gwenn e oa ar c'hofkar (sic, ar c'hof-gar), neuziet-blot. Difoupat a reas ar gwad da benn ar paotr, ha dont a reas ruz betek e c'houzoug, dre ma stoue e valvennoù gant elevez.

1949
Référence : SIZH p.43

Ar breur Arturo a oa an tan en e gig, en e wad, en e benn. Stignet e oa e izili, ken e kinnigent tarzhañ.

1949
Référence : SIZH p.51

Sammet e oa, avat, gant kudenn e wad e-keñver ar vaouez.

1949
Référence : SIZH p.53

Gouhin he chupennig wenn, stardet en dargreiz vistr, a lakae splannoc'h puilhentez ar brennid balc'h, ur bonnner a rozenn liv ar gwad bev o flamminañ warnañ.

1949
Référence : SIZH p.66

Kaer en deus treiñ ha distreiñ, ne zeu ket ar c'housked dezhañ. Re domm eo en e logig. Hag atav an tan en e wad. Diwiskañ a ra e roched. Sevel a ra. Emañ e noazh-pilh en noz teñval-dall. Ur vezh dudius a laka e gorf da skrijañ.

1949
Référence : SIZH p.51

Un tenn a strak ha, tizhet en e wal-gein, e kouezh Pêr an Hir d'an douar, ar gwad o poulladañ dindanañ.

1960
Référence : PETO p51

An tennoù ' strak, ar gwad a red ; / Ar marv doujañ[,] n'eo ket ret / Pa[,] 'vit ar frankiz[,] ' stourmer holl / Gant kalon[,] ma ned ay da goll.

1960
Référence : PETO p72

Ma dorn zo ruz gant gwad un den / Na eure morse droug na gwall, / Ha din da c'hoût ' roas ' oa fall / Asantiñ plegañ d'an urzh lous / Am c'hasas trumm da berson plouz.

1960
Référence : PETO p62

Diouzh tu ar merc'hed e oa kar Mamaino d'ar familhoù mpongwe, ha diouzh an tu all e vije a wad portugalat ha saoz, hervez.

1985
Référence : DGBD p46

Ha setu ma adwelen adarre traonienn ar Wilun, milin ar Boel gant ar c'herreg maen sklent, liv ar gwad, en daou du d'ar stêr.

1985
Référence : DGBD p9

Da skouer e c'hoarvezas kement-mañ [dastum roudoù bizied ha TDN gant ar polis] goude falc'hadeg ur parkad OGK er Maine-et-Loire e miz Gwengolo 2000 : boulc'het e oa bet un enklask TDN diwar un nebeud takennoù gwad adkavet e-barzh ur park...

2015
Référence : DISENT p137

Diwar neuze, diskuliañ dibaouez e fallagriezh; skeiñ tartezennoù; strimpañ gwad faos -zap-.

2015
Référence : DISENT p56

Note d'étude

Roet eo "gwéd" evel ar stumm eus Bro-Wened e GON.II.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux