Office public de la langue bretonne
Koulm baour, gwelet e voe gant ur gup krabanek o sachañ war e lerc'h, evel ul laer tec'het, ur pennad reun torret. Ar gup a ya dezhi, digor ha lemm e veg, pa gouezh warnañ, d'e dro, evel ur maen pounner, eus a-greiz an neñvoù, ur pezh labous, un er. E-pad m'edo an daou-mañ oc'h en em gribinat, ar goulm a ya kuit e-biou. Diwar nij e tiskenn e liorzh un tiig-soul oa eno e-kichen, o krediñ evit mat oa er wech-mañ diouti distag he gwallstropad, pa deu ur c'hozh tamm paotr, dezhañ pemp pe c'hwec'h vloaz - d'an oad-se ur bugel ne oar pe zroug ra c'hoazh - da sinklañ eeun outi ur maen gant e vatalm.
Petra bennak m'en doa troet Mojennoù Faedr hervez kiz e barrez, ne oant ket hervez kiz an dud desket-kaer; gant ar soñj d'o lakaat bravoc'h, e varellas anezho a dammoù galleg dastumet e kêr, traoù ken divalo ha ken iskis e brezhoneg ma'z int evel kozh peñselioù ruz pe c'hlas gwriet ouzh ur sae wenn gant ur c'hemener mezv-dall.
P’en em gavas en he zi, e-lec’h an arrebeuri pinvidik a yoa ennañ p’oa aet d’ar prizon, ne gavas nemet tammoù kozh gweleoù ; evel e ti ar re baour, hag e-kreiz al leur-zi, Mari Toulleg, he flac’h, o kas, buanañ ha gwellañ ma c’helle, he c’harr-nezañ en-dro, evit gounit boued d’he femp krouadur.
Hini gozh ar vereuri a zeue d'he gwelout, hini kozh ar pennti all, unan gozh pe unan kozh all c'hoazh en em gavet digompagnunezh er c'hêriadennoù tro-war-dro.
Job a savas war beg e dreid, a daolas ur sell war ar gwele evit gouzout pe gousket pe zihun e oa ar voereb kozh.
Gouzout a rit, Lom, a lavare dezhañ e c’hoarezed, Herri Karreg-al-Louarn en doa ur mignon kozh e Kervetouz ["Kerveatouz"]; perak n’eo ket aet ar mignon kozh-se da gas ar c’heloù trist da Vari ?
War gorre Beg-ar-C’hraneg, ez eus bet gwechall ur c’hastell meur hag e oa o chom ennañ priñsed c’halloudek ; ar c’hastell a zo bet dismantret en amzer gozh, hag, ennañ, eo chomet kuzhet an teñzor burzhudus a lavaren deoc’h.
Ha teñzor hon tadoù kozh a veze lezet a gostez ["a-gostez"].
Pa gave en e voued un tamm bara re galet, e tegase anezhañ en-dro da Garreg-al-Louarn, rak ma oa re galet evit e c’henou dizant, e veze blot ha saourus evit beg lemm ar yar gozh.
Ne lavarin anv maouez ebet, rak merc’hed ar c’hêriadennoù am eus anvet a oa aet da Garreg-al-Louarn ar buanañ m’o doa gallet ; holl e oant aet di eus an hini vrasañ betek an hini vihanañ, an hini goshañ evel an hini yaouankañ, dre hent[-]bras, dre hent-karr, dre gwenodenn ha kammboulenn, dreist kleuzioir [sic, "kleuzioù"], a-dreuz gwarimier sec’h ha parkeier priellek, holl, holl, d’ar red, eeun gant o hent ar re a c’halle mont, kamm-digamm ar re all, pep hini hervez hirder ha nerzh he divesker.
D’an ampoent e tegouezh ivez ar baraer, bet en ostaleri ar Gerdevez oc’h evañ ur banne gant ur c’hamalad kozh.
Priz ar vag a c’houlennan diganeoc’h evit priz va buhez… Ken buan e vijen bet beuzet abalamour d’ho kordenn flaerius. Ni hon eus feurmet ker, ha n’eo ket traoù kozh a oa da vezañ prestet deomp.
Setu perak e oa deut ken niverus, kozh ha yaouank, gwazed ha merc'hed, da selaou kannad ar vrezhonegerien a oa ac'hanon, an devezh-se.
Ma c’houlennan eta diganeoc’h piv eo an desketañ en ti, ne vezin respontet na gant ki na gant kazh, evel en amzer gozh.
Hag, evit lavarout ar wirionez penn-da-benn, o c’herent, ma c’houlennent diganto un dra bennak, ne raent ket fout gant respontoù, rak gouzout a raent, kerkoulz ha n’eus forzh piv, n’o doa ket an daou baotr yaouank kozh o far e kanton Pleiben da livañ gevier kaer.
Gouel a lide Kastilha Gozh, er-maez, da vokediñ, a-raok sec'hor gell ar mizioù hañv, beli berrbad an Nevez-Amzer.
N'on bet nemet ur wech e kêr, hag e voe evit kas d'ar vered un Aotrou « Cura » kozh, a oa deut da vervel en hor manati.
- Me 'oar : kleñved ar gêr ! Emaoc'h adarre o selaou tonigenn ar mor.. Ho korf amañ, hag ho spered e traoñiennoù glas Breizh-Izel... marteze dindan gwez avaloù milzin an dimezell gozh ?
Ken kozh ha Boudedeo e tlee bezañ ar paour-se, met chomet e oa ken sonn hag ur vazh-kloued, ha dibaotat tra, naet evel re un Aotrou e veze e zaouarn evito da vezañ ken rouz, pe dost, ha diveskell ur c’hwil-derv.
Da bemp bloaz mont a raen bemdeiz-Doue [bemdez-Doue] da di leanezed Priel, ha gwell [sic, "gwall"] abred e huche warnon Koko, peroked Fulup, ur c'hozh vartolod evel Biz Kamm, o chom e tu all an hent : « Alo 'ta, Jarlig, poent eo mont d'ar skol ! »
Bep gwech ha gant pep hini e veze graet diouti « Soaz Sapeur », dre ma'z oa bet gwechall he zad « Sapeur » o vrezeliañ n'ouzon ket pelec'h an diaoul war-lerc'h Napoleon kozh.
Dont a rae a-wechoù, hag ur ral e veze, pennadoù galleg saout gant an hini-gozh, evel skouer « il a frigassé son pied » (friket eo bet e droad), pe « un pitit morçon du pain », hogen biskoazh em buhez n'am eus klevet digant he fried nemet ur ger galleg, hag eñ distaget fall : ar mor Atélantik, emezañ.
Gant an noz e tihun ar c'hoad-se, ken sioul peurvuiañ : galvoù loened, skrilhadeg ar sigalenned hag ar pederezed, krignaded ar merien-gwenn o valañ ar c'hefioù kozh.
Emañ o vont da lavarout din ez eo dougerez, a lavaran ennon-me, ar vrazezded koulskoude ne lakafe ket Adriani da ober penn kozh evel ma ra.
A-dal dezhe, war ur gador vihan, ur skinweler a-vent gant un urzhiataer kozh a zo enaouet met ar re-se ne sellont ket ouzh ar skramm.
Ar re ac'hanomp, kozh pe goshoc'h, o deus gwelet ar filmoù ma oa an daou c'hoarier-se evel o adsevel a varv da vev Achille/Akilleüs hag Ulysse/Odisseüs ez eo manet bev enne o estlamm dirak mojennoù deuet eus an henamzer gozh, hag i manet ken nes d'hor c'halon koulskoude.
Mots précédents
Mots suivants
kozh