Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
2
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. A. 1. Hanter an deiz, etre ar beure hag an enderv. Da greisteiz, pa vez an heol en e uhelañ. & Sklêrijenn an heol en e greisteiz : da vare hanter an deiz, pa vez an heol en e skedusañ. 2. Daouzekvet eur an deiz. Kreisteiz eo, kreisteiz eo anezhi. Amañ e vin eus dek eur da greisteiz, adalek dek eur betek kreisteiz. N'eo ket sonet kreisteiz, ar c'hreisteiz c'hoazh. Deuet eo ar c'hreisteiz. • Kreisteiz (ha) pemp. Kreisteiz ha kard. Kreisteiz hanter. & Kreisteiz a-walc'h : tost a-walc'h eo da greisteiz. & War-dro, e-tro kreisteiz : da vare kreisteiz, un tammig a-raok pe goude. & Da daol kreisteiz, d'an taol a greisteiz : pa vez kreisteiz o seniñ. & Kreisteiz eo diouzh an heol : hervez an eur merket gant lec'hiadur an heol. 3. Rann eus an devezh, etre ar beurevezh hag an endervezh rik, a zeraou goude daouzekvet eur an deiz. Da vintin, da greisteiz ha da noz. War-lerc'h ar c'hreisteiz e vin er gêr. Bet on ouzh he c'herc'hat er c'hreisteiz-mañ. Bep kreisteiz e veze evet ur banne kafe. & Pred kreisteiz : merenn. B. (db. durc'hadur ar savadurioù, an tachennoù, h.a.) Tu heoliet ul lec'h bnk. (enebet ouzh an hini zo en disheol). Un ti troet d'ar c'hreisteiz, ouzh, war-du ar c'hreisteiz, durc'haet d'ar c'hreisteiz. & N'emañ ket an ti-se er c'hreisteiz : n'emañ ket troet ouzh ar c'hreisteiz. & Un ti troet ouzh heol kreisteiz : ouzh ar c'hreisteiz. II. (er rann eus an hantervoul norzh zo etre ar pennahel ha trovan ar C'hrank) 1. Roud-avel rag-enep d'an norzh. [1878] An avel a c’hwezhe a-dreuz-vor hag am c’hase hag am digase eus an hanternoz d’ar c’hreisteiz, hag eus ar c’hreisteiz d’an hanternoz, en ur stekiñ ac’hanon en ur vont hag en ur zont ouc’h moger an tour. Mont etrezek ar c'hreisteiz. Avel ar c'hreisteiz : an avel su. Emañ an avel o c'hwezhan diwar ar c'hreisteiz. & Kreisteiz-mervent : roud-avel zo hanter hent etre ar su hag ar mervent. & (db. ar savadurioù, an tachennoù, h.a.) Tu ar c'hreisteiz : tu zo durc'haet d'ar c'hreisteiz. HS. su. 2. (gant ur bennlizherenn-dal) Tolead zo er su d'ur vro bnk., e su ur rann eus ar bed. Kreisteiz Europa. & Diren. Ar C'hreisteiz : an tolead(où) zo er su d'ur vro bnk., ur rann eus ar bed. Bet oc'h er C'hreisteiz ? Broioù ar C'hreisteiz. Un den a, eus ar C'hreisteiz. 3. Stn. Lec'hiet en tolead(où) zo e su ur vro. Al lod kreisteiz eus Breizh.

Exemples historiques : 
56
Masquer la liste des exemples

kreisteiz

1499
Référence : LVBCA p126 (l-heure de midy)

Pan soner an Ave Maria diouzh ar mintin, da greisteiz ha diouzh an noz e tleer lavaret Angelus Domini etc.

1622
Référence : Do. p57

creis dez

1659
Référence : LDJM.1 pg creiz (dez)

kreisteiz

1659
Référence : LDJM.1 pg midy

kousket bede pell an deiz, bede kreisteiz

1732
Référence : GReg pg dormir (la grasse matinée)

da greisteiz

1732
Référence : GReg pg a (midy)

son an añjeluz da vintin ha da greisteiz

1732
Référence : GReg pg angelique (Sonner l'angelus au matin, & à midy)

levrioù graet gant astronomianed, pere a ziskouez bep dervezh ar stad eus an oabl, pe, ar plas eus a bep planedenn, da vare ar c'hreisteiz

1732
Référence : GReg pg ephemerides

diouzh ar c'hreisteiz

1732
Référence : GReg pg austral (ale, meridional)

bro ar c'hreisteiz

1732
Référence : GReg pg austral (terre australe)

broezioù ar c'hreisteiz

1732
Référence : GReg pg austral (terre australe)

douar ar c'hreisteiz

1732
Référence : GReg pg austral (terre australe)

Kreisteiz eo anezhi.

1850
Référence : GON.II p.20, livre premier, "Il est midi".

kreisteiz eo anezhi

1850
Référence : GON.II digoradur

kreisteiz

1850
Référence : GON.II pg krésteiz

Bez' e c'hortozomp ac'hanoc'h abaoe kreisteiz.

1850
Référence : GON.II p.80

Pa vezo kreisteiz, e kasi e lein da'z tad.

1850
Référence : GON.II p.68

Da greisteiz e leinin.

1850
Référence : GON.II p.90, livre second, « Je dînerai à midi ».

Anouedik eo e-giz pa 've eus ar c'hreisteiz.

1850
Référence : GON.II pg anouédik (Il est frileux, comme s'il était du midi.)

dienez a ed a zo hevlene e broioù ar c'hreisteiz

1850
Référence : GON.II pg diénez

Goude kreisteiz ez in d'ho ti

1850
Référence : GON.II pg krésteiz

Avel ar c'hreisteiz a zegas glav

1850
Référence : GON.II pg krésteiz

kreisteiz

1850
Référence : GON.II pg krésteiz

Bernikot a zalc’he, d’ar mareoù-se, un ostaleri vras, d’ar c’hreisteiz d’ar presbital, e korn ar vered kozh.

1877
Référence : EKG.I. p.250

Etre dek eur ha kreisteiz ez i eus a Vrest ; diouzh ma vezo an avel e laki kalz pe nebeut a lien war da lestr, ha pa deuy an abardaez, e tostai ouzh an douar evit bezañ en tu-mañ d’ar Forn, e-tro unnek eur pe hanternoz.

1877
Référence : EKG.I. p.217

An avel a c’hwezhe a-dreuz-vor hag am c’hase hag am digase eus an hanternoz d’ar c’hreisteiz, hag eus ar c’hreisteiz d’an hanternoz, en ur stekiñ ac’hanon en ur vont hag en ur zont ouc’h moger an tour.

1878
Référence : EKG.II p.134

Abalamour da se e lammis skañv er vered, hag ez is war-eeun da gaout an nor a zo e tu ar c’hreisteiz d’an iliz. Serret e oa...

1878
Référence : EKG.II p.117

Amerik ag ar c'hreisteiz

1904
Référence : DBFV pg. Amérik (Amérique du sud)

kreisteiz nemet kard

1909
Référence : BROU p. 402 (midi moins un quart)

Damdost d’an hent-se, diouzh ar c’hreisteiz, em eus gwelet ar c’hañvdi ma klever en-dro dezhañ, a-hed an nozvezhioù diloar, o ouelañ hag o kunudañ en ur weañ he daouarn war he foan, intañvez ar Garianed.

1923
Référence : SKET p.14

Hogen, ouzhpenn a zeuio ganin diwezhatoc'h diwar-benn al loened-se, mar bez youl an doueed, kerkoulz ha diwar-benn an holl loened all am eus pledet ganto e broioù ar C'hreistez.

1923
Référence : SKET p.17

Glan ha gwenn-kann e sav ar gêr-se war ribl mor ar C'hreisteiz, en tu-hont d'an dour rag-eeun d'an Hellas, e toull-dor aven ha bro an Ejipt.

1923
Référence : SKET p.16

Heuliet em eus Kassignatos, mab Albiorix, douaren Teutorix, pa'z eas, gant kon, kirri-samm, kirri-emgann hag ur bagad bras a dud, davet broioù ar c'hreisteiz e-lec'h e lavared ez oa brud, preizh ha douaroù da c'hounit.

1923
Référence : SKET p.13

Holl yaouankizoù gouenn Vanos eo a oa o teurel hedoù, evel gwenan, da bep nevez-hañv, war-du an Hanternoz hag ar C’hreisteiz, ar Reter hag ar C’hornog, o tudañ ar gouelec’h hag oc’h astenn a-vloaz-da-vloaz bevennoù ar Vroad (1).

1923
Référence : SKET p.67

Ra nesaio da bep kavell, war an douar-Bras hag en enezennoù, er sav-heol evel er c’huzh-heol, en hanternoz hag er c’hreisteiz, dre Geltia a-hed !

1923
Référence : SKET p.45

En he c’hreiz un eienenn na darzh an dour enni nemet e-doug ur pennad-amzer hepken da vare kreisteiz.

1924
Référence : SKET.II p.65

Kreisteiz eo, poent eo dezhañ mont da son an Añjeluz.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.866 (Miz Meurzh 1924)

En diwezh, e c'houlennas : - Penaos 'ta, Yann, out deuet a-benn da c'houzout ar pezh ec'h eus lavaret din bremaik, peogwir n'out ket bet morse, kennebeut ha me, e bro ar Vokoed. Lavar se din 'ta, kenvroad ? - Penaos 'ta, ken nemet o klevout re all o tezrevelliñ din doareoù emvevañ tud ar C'hreisteiz ! A-hend-all, penaos em bije kavet an traou-se da lavarout dit ?

1929
Référence : SVBV p10

balum ar C'hreisteiz

1931
Référence : VALL pg baleine

kreisteiz a-walc'h

1931
Référence : VALL pg assez

kraoñ-kelvez ar C'hreisteiz

1931
Référence : VALL pg aveline

kelc'h penn-ahel ar c'hreisteiz

1931
Référence : VALL pg (cercle polaire) antarctique

gourruzell ar C'hreisteiz

1931
Référence : VALL pg aurore

e kreisteiz ar bed

1931
Référence : VALL pg austral

-kreiste(i)z

1931
Référence : VALL pg antarctique, austral

Ul letanant-koronal kanolier a roas dezho an ali da ziskenn etrezek ar c'hreisteiz, kentoc'h eget treiñ ouzh ar c'hornôg ha mont marteze en arbenn d'ar "bleiz".

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Da Lom e voe lavaret gant e c’hoarezed e oa gwelloc’h dezhañ chom war yun betek kreisteiz.

1944
Référence : ATST p.27

E-kerzh ar C’hendalc’h, e voe bet ul lizher-dre-orjal digant rener ar Felibrige Latin, an aotrou Roqueferrier, eus Montpellier, o kas dimp gourc’hemennoù tud ar c’hreisteiz, stag eveldomp-ni d’o yezh, hag a c’houlenne kerzhout dorn ouzh dorn gant ar Varzhegezh.

1944
Référence : EURW.1 p.190

Diouzh ar prenestr e weled traoñienn Vontroulez ; ar vrec’h-vor, e tu hanternoz ; tosennoù kostez Plouigno e tu kreisteiz.

1944
Référence : EURW.1 p80-81

Klevet e veze ur vlejadeg spontus adalek kreisteiz betek an enderv, ha leoù-touet ar gigerien, ha mallozhioù an doucherien, holl mesk-ha-mesk ; an ostalerioù a veze leun a lonkerien ; dibaot neb a yae d'ar marc'had neuze hep dont mezv-dall d'ar gêr.

1944
Référence : EURW.1 p28

Da greisteiz ha da goan o deveze ur chaodourennad yod kerc'h etrezo ha pep a zaou wenneg ouzhpenn.

1944
Référence : EURW.1 p24

Kent diskenn d'e gefridi en iliz, e oa aet ar breur Arturo d'ar stivell d'en em walc'hiñ. Brav e oa houmañ, e disheol ur bodad gwez lore, o stankañ ar vali e tu ar c'hreizteiz [sic, ar c'hreisteiz].

1949
Référence : SIZH p.43

Da beder eur hanter goude kreisteiz ec'h en em gaved neuze e Bourdel; primik e oa an amzer am boa da dremen er gêr-se ha ne'm eus ket dalc'het ur soñj eus ar c'hentañ eus an tremen a ris eno: tomm e oa evel en ur forn c'horet ha poan am boe o kavout ar c'housked en tammig kambr am boa feurmet e-kichen gar Sant-Yann.

1985
Référence : DGBD p10

Diouzh ar beure, a-raok digoradur ar burevioù, da greisteiz pa veze kalz labour ha ne nebeut a amzer, diouzh an noz pa vez ar gêr dindan dremm latarek al loar, forzh pe c'houloù a ve, da forzh pet eur, en digenvezded hag en engroez, e veze an noter eno war e api.

2012
Référence : DJHMH p24

Dont a ra Gikas a-benn da vodañ anezhe war-dro teir eur goude kreisteiz

2015
Référence : EHPEA p87

Skramm demokratelezhioù ar C'hornôg a skoach fall a-walc'h penaos e vez sunet pinvidigezhioù an Douar, penaos e vez graet brezel dizehan d'ar re baour en Hanternoz koulz hag er C'hreisteiz, penaos e vez dalc'het groñs d'ar galloud gant ul lodenn vihan a dud binvidik.

2015
Référence : DISENT p37

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux