Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. H.g. (enebet ouzh noz) A. 1. Gouloù an heol a sklêrijenn un tachad bnk. eus an douar a-vareadoù. [2015] Strink an deiz : sav-heol. Tarzhet, goulaouet eo an deiz, sklaer eo an deiz : savet eo an heol. Splannder an deiz. Uhel eo an deiz : uhel eo an heol. Izelaat, mont a ra an deiz : dont a ra da vezañ teñvaloc'h dre ma tosta an noz. Hiraat a ra an deiz : bemdez e pad un tammig pelloc'h. Berraat a ra an deiz. Ober udb. e-pad, e-doug, war an deiz : pa vez sklaer. A-hed an deiz : eus sav-heol da guzh-heol. E-kreiz, war-greiz an deiz : pa vez sklêrijenn an heol en he splannañ. [1944] [K]erkent ha ma vezin distroet d’ar gêr, ez in, war an deiz, da gavout ar voereb, da lavarout dezhi al labour hon eus graet war ar stêr evit klask korf hon eontr… 2. Tr. adv. War gorf an deiz : e-kreiz an deiz. & Kerkent hag an deiz : diouzhtu pa sav an heol. & Etre daou benn an deiz : eus sav-heol betek kuzh-heol. & E-pad an deiz gouloù : a-hed an deiz. Poaniañ a reas bloaz hanter, e-pad an deiz gouloù. & E-pad Doue an deiz, an deiz-Doue : etre sav-heol ha kuzh-heol. & Deiz ha noz, noz ha deiz, noz-deiz : bepred. & Na noz na deiz : morse. & [1877] Bezañ deiz [1877] Da bemp eur em eus dihunet o c’habiten, en u[l] lavaret dezhañ e oa deiz. & Dre ast. En deiz anat : a-wel d'an holl, hep klask kuzhat. 3. Trl. Kozh eo an deiz : ur pennad mat zo eo savet an heol. & Sevel a-raok an deiz : pa vez noz anezhi c'hoazh. & Lakaat an noz* da astenn an deiz, kemer war an noz* evit hiraat an deiz. & Toenn an deiz : an oabl. & Trl. kv. Kaer, koant, brav evel an deiz, evel an deiz o c'houlaouiñ : brav-tre. & Sklaer evel an deiz : sklaer-tre. & Laouen evel an deiz : laouen-tre. 4. (impl. da adv., en troiennoù dic'hour) Deiz eo, deiz eo anezhi : goulaouiñ a ra an heol. Labour 'ta, e-pad m'eo deiz c'hoazh ! Erru eo deiz: krog eo da c'houlaouiñ. E-pad ar goañv ne vez ket deiz da seizh eur. Dihuniñ ub. o lavaret dezhañ eo deiz. Ne oa ket gwall zeiz c'hoazh. Dec'h d'an eur-mañ e oa deisoc'h eget hiziv. & (db. diabarzh an tiez) Sklaer gant gouloù an heol. Ken deiz eo en ti hag er-maez. B. Ent strizh 1. Sklêrijenn naturel. Deiz a-walc'h zo evit labourat. Laka un tamm paper etre an deiz ha te. 2. Gwrez an heol. Dinerzhet eo an deiz : digresket eo gor an heol. Torret eo nerzh an deiz. II. G. 1. Hed amzer, prantad, ma vez an Douar oc'h ober un dro glok war e ahel, peder eur warn-ugent ennañ ha 365,25 anezho en ur bloavezh, hag a lakaer da zeraouiñ da hanternoz. Deiz kentañ 'r bloaz. An deiz kentañ a viz Mae. Ar pemzekvet deiz eus ar miz. An deiz a-raok dec'h. Ober udb. bep eil deiz. & An deiz a-raok, an deiz war-lerc'h : a-raok, goude unan all bet meneget. Dek deiz zo. Dont a ray un deiz ma teui a-benn. An deiz-mañ : hiziv. A-benn daou vloaz da-geñver an deiz-mañ. An deiz-se, an deiz all, en deizioù all : e-kerzh un toullad deizioù nevez-tremenet pe da zont. En deizioù diwezhañ, tremen, tremenet. • An deizioù gouel : ma vez lidet gouel pe ouel, ma ne labourer ket prl. An deizioù bras : ma vez graet udb., lidet udb. war an ton bras. Foar a vo sur p'emañ an deiz : an deiz ma tegouezh bep ur prantad a vez. An deizioù pemdez : ma labourer. An deizioù ened. Deiz ar Varn. & Trl. Lakaat un deiz, deiz d'ub. d'ober udb. : divizout war un devezh. 2. (impl. da adv. dirak anv ur gouel, un darvoud bnk.) Deiz Pask, deiz gouel sant Mikael : da-geñver an deiz-se. Deiz ar redadegoù kezeg e teuy kalz a dud. Deiz e eured e vo gwisket brav. & Deiz gouel ub. : deiziad ar sant eur bet lakaet en e anv. 3. Tr. adv. Evit an deizioù : en devezhioù tremen, zo o tont, pe en devezhioù-mañ. Ar wezenn a vo diskaret evit an deizioù. Kenavo evit an deizioù. Evit an deizioù eo garv an amzer. & Diouzh an deiz : diwar un emglev adnevezet bemdez. Labourat diouzh an deiz. & Hep kemer preder gant an devezh war-lerc'h. Bevañ diouzh an deiz. & Deiz-ha-deiz, a zeiz da zeiz : pep a damm bemdez. Ar c'hozh louzoù-se a sav deiz-ha- deiz. & Un deiz, un deiz bennak : e-skeud, e-kerzh un devezh bnk. A-raok prenañ an ti, deuit d'e welet un deiz. Un deiz bennak e ranko paouez. & [1732] An deiz-mañ-deiz : un devezh resis bnk. Mar divizez mont an deiz-mañ-deiz e vo ret dit prientiñ an traoù en deiz a-raok. [1732] En deiz-mañ-deiz ez eure e zonedigezh-vat. & Un deiz pe zeiz, deiz pe zeiz : un devezh bnk. pe unan all. & En deiz a hiziv, hiziv an deiz, en deiz hiziv : en amzer vremañ. Hiziv an deiz emeur krog da adsevel kleuzioù er barrez-se. [1878] Daoust ha n’eus ket en deiz a hiriv war an douar tud heñvel ouc’h soudarded ar Republik kozh ? ES. gwechall. & (dirak an traoù niveret) Da zeiz, an deiz : bep devezh. Ober 15 km da zeiz. 4. Pep hini eus ar seizh prantad a ya d'ober ur sizhun. Deizioù ar sizhun. Pe zeiz zo ? Pe zeiz emaomp hiziv ?

Exemples historiques : 
252
Masquer la liste des exemples

hogos d'an deiz

1499
Référence : LVBCA p21, 48, 52, 99 (pres du iour)

sevel kent an deiz

1499
Référence : LVBCA p21, 52, 112, 182 (leuer auant iour)

deiz

1499
Référence : LVBCA p52 (iour)

deiz eo

1499
Référence : LVBCA p36, 52 (il est iour)

a zeiz en deiz

1499
Référence : LVBCA p15, 52, 70 (de iour en iour)

deiz kent dec'h

1499
Référence : LVBCA p52, 112 (le iour deuant hier)

a zeiz en deiz

1499
Référence : LVBCA p15, 52, 70 (de iour en iour)

tri deiz kent

1499
Référence : LVBCA p52, 112, 197 (troys iours deuant)

19. Neuze an tirant karget a furor a c'hourc'hemenas ez vefe diwisket ha gant skourjezoù fouetet, ha goude he lakaat en ur prizon teñval hep reiñ dezhi da zebriñ na da evañ [a-]hed ar spas a zaouzek dez[.]

1576
Référence : Cath p16-17

Neuze un prezidant koleret a bersuadas d'an roue ez lakaze ober peder rod a houarn e-barzh tri dez pere a ve añvironet a dachoù ha kizelloù lemm pe gant re ez vihe dispennet dre dourmant, ha maz roze ivez spont d'an gristenien arall, oz welet an horriplded hag ar gruelded a'n tourmanchoù.

1576
Référence : Cath p20

[«] Koñsider penaos emaint ha pa voe komañset ar bed hag ez vezint bede ar fin, sell ouzh an heol hag ar planedoù pere ne sesont nos na dez oz vonet entreze hag oksidant hag ac'hano ouz retorn adarre da oriant, hag evit-se ne skuizhont ket. [»]

1576
Référence : Cath p7

28. An dez war-lerc'h pan teuas an tirant Sezar da enklask petra a yoa graet da gorf ar rouanez ha palamour d'an dra-se, an tirant Sezar a falle dezhañ lakaat d'ar marv kalz a gristenien.

1576
Référence : Cath p22

M. Livirit Gourc'hemennoù an Iliz. / D. 1. Klevet d'an Sulioù ha'n Gouelioù din / Oferenn sklaer hag anterin. / An gouelioù dit gourc'hemennet, / Sell n'o zerri ha mir-i naet. 3. Un wezh an bloaz, ma na rez ken, / Kofes da faotoù en laouen. / 4. Da Bask, kemer Salver an bed hep remors a vec'h na pec'hed. 5. An daouzek dizioù, vijiloù an sent, sell n'o zerri ha mir-i kent, / Ha'n C'horaiz, ma n'en gwrez kent, / Pan vizi un bloaz warn-ugent. 6. Da Wener gant si ne zibri / Kig, na da Sadorn ne ri mui.

1622
Référence : Do. p28 & 30

Hon tadoù santel, Pius pempet e anv ha Gregorius trizekvet, o deus pep hini anezhe roet kant vloaz ha kant daou-ugent deiz a induljañsoù da gement a asisto en Katekismoù hag en Doktrin ar Gristenien, koñfirmet bet gant an Tad santel Klemañ eizhvet a anv

1622
Référence : Do. p2

keit an deiz hag an noz

1659
Référence : LDJM.1 pg equinoxe

deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg iour

deizioù

1659
Référence : LDJM.1 pg iour

deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg iour

tarzh an deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg crepuscule

terzhienn bep eil deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg fievre (tierce)

a-hed an deizioù-mañ

1659
Référence : LDJM.1 pg durant (ces iours)

an deiz-mañ pennlizenn pe pennlienn

1659
Référence : LDJM.1 pg (an deiz man pen) lizen

deiziou miret

1659
Référence : LDJM.1 pg iours chommable

deizioù pemdez

1659
Référence : LDJM.1 pg deziou (pemdeiz)

da gefin an deiz-mañ

1659
Référence : LDJM.1 pg a tel iour (qu'auiourd'huy)

etre noz ha deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg (iour faillãt,) entre iour & nuit

kemmesk deiz ha noz

1659
Référence : LDJM.1 pg (entre) chien & loup

a zeiz d'egile

1659
Référence : LDJM.1 pg (a) deis (d'eguile)

a zeiz d'egile

1659
Référence : LDJM.1 pg a (deiz deguile)

terzhienn pep eil deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg (fievre) tierce

ken terripl eo ma tou deiz ha noz

1659
Référence : LDJM.1 pg (il est) i (terribl e qu'il iure iour & nuit)

ar c'hentañ deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg (le) prochain (iour)

an deizoù pemdez

1659
Référence : LDJM.1 pg (les iours) ouuriers

deiz pemdez

1659
Référence : LDJM.1 pg iour ouurier

an deiz-mañ penn-bloaz

1659
Référence : LDJM.1 pg de ce iour (en vn an)

an deiz-mañ pennlizenn

1659
Référence : LDJM.1 pg de ce iour (en vn an)

an deiz-mañ pennlienn

1659
Référence : LDJM.1 pg de ce iour (en vn an)

a zeiz da zeiz

1659
Référence : LDJM.1 pg de iour en iour

pell kent an deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg devant (le iour), (long) temps (deuant le iour)

da-geñver an deiz-mañ

1659
Référence : LDJM.1 pg a tel iour (qu'auiourd'huy)

dirak an deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg devant (le jour)

Goude-se e [Doue] bidiñ ma plijo gantañ reiñ dezhañ ar c'hras n'en ofañso ket evit an deiz-se, ha propoziñ d'en em viret muiañ ma c'hallo.

1677
Référence : Do. p51

Plijet geneoc'h [Gwerc'hez Vari], me ho supli, / Ma c'halon re yen alumiñ, / Da garet bepred va Doue, / O plijout de[z]hañ bemnoz ha [bem]dez.

1677
Référence : Do. p67

D. Rentañ a ran da gentañ grasoù da Zoue eus ar madoù em eus [sic] resevet digantañ, spesialamant en deiz-se.

1677
Référence : Do. p53

Statudet eo an deiz evit &c.

1732
Référence : GReg pg fixer (On a fixé le jour pour, &c.)

en deiz-mañ pennblizenn

1732
Référence : GReg pg année

en deiz-mañ penn-bloaz

1732
Référence : GReg pg année

an drouksperejoù a zo hag a vezo en aer teñval ac'hann da deiz ar Varn

1732
Référence : GReg pg air

an enaouidigezh ne vez nemet daou-ugent deiz goude ma vez bet koñsevet ar c'hrouadurig

1732
Référence : GReg pg animation

d'an deiz lakaet

1732
Référence : GReg pg (au jour) arrêté

d'an deiz merket

1732
Référence : GReg pg (au jour) arrêté

d'an deiz statudet

1732
Référence : GReg pg (au jour) arrêté

an deiz a hiziv

1732
Référence : GReg pg aujourd'hui (le jour d'aujourd'hui, le jour present)

an deiz-mañ a sklaera ac'hanomp

1732
Référence : GReg pg aujourd'hui (le jour d'aujourd'hui, le jour present)

en deiz-mañ penn miz

1732
Référence : GReg pg aujourd'hui (aujourd'hui en un mois)

en deiz-mañ pennlizenn

1732
Référence : GReg pg aujourd'hui (aujourd'hui en un an)

en deiz-mañ penn-bloaz

1732
Référence : GReg pg aujourd'hui (aujourd'hui en un an)

an deiz a hiriv din a zo ; an deiz a warc'hoazh dit a vezo

1732
Référence : GReg pg aujourd'hui (à moi, demain à toi)

ne wel an deiz nemet a-dreuz ar gwerenier

1732
Référence : GReg pg au travers (il n'a de jour qu'au travers des vitres)

bale 'hed an deiz

1732
Référence : GReg pg batre (le pavé)

kaerded an deiz

1732
Référence : GReg pg (la) beauté (du jour)

kaerder an deiz

1732
Référence : GReg pg (la) beauté (du jour)

deiz kaer

1732
Référence : GReg pg (la) beauté (du jour)

a-benn pemzek deiz

1732
Référence : GReg pg (au) bout (de 15 jours)

Ned eus tra ker kuzhet, eme ar Skritur-Sakr, na zizoloer ha ne anavezor un deiz.

1732
Référence : GReg pg caché (l'Ecriture dit qu'il n'y a rien de si caché qui ne se revèle)

Steredenn-ar-C'hi a vez o ren adalek ar bevare deiz warn-ugent eus a viz Gouere, bete an drede warn-ugent a viz Eost

1732
Référence : GReg pg (la) canicule (est depuis le 14 Juillet, jusqu'au 13 Aoust)

pep deiz

1732
Référence : GReg pg chaque (jour)

entre deiz ha noz

1732
Référence : GReg pg (entre) chien (& loup, sur la brune)

deiz e renker chom hep labourat

1732
Référence : GReg pg chommable (jour qu'on doit garder)

chom hep labourat da serten deizioù

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

berzañ an deizioù gouel

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

difenn serten deizioù

1732
Référence : GReg pg chommer (ne pas travailler à de certains jours)

ar c'hentañ deiz eus ar bloaz

1732
Référence : GReg pg cirage (application de cire sur quelque chose)

kanton, pe en hini an hirañ deizioù en hañv a bad bede ur serten eur

1732
Référence : GReg pg climat (espace de terre, où les plus grands jours d'été vont jusqu'à une certaine heure)

ned eus da lavaret entre daou ganton nes, nemet un hantereur deiz, mui pe vihanoc'h, en hañv

1732
Référence : GReg pg (un) climat (n'est different de celui qui est le plus proche de lui, qu'en ce que le plus grand jour d'Eté est le plus long, ou plus court, d'une demi-heure en un endroit qu'en autre)

ne soner ket ar c'hleier d'ar Wener-ar-Groaz, pehini eo deiz kañvoù hon Salver ; rak gwechall n'edo ket ar c'hiz en Iliz da seniñ glaz

1732
Référence : GReg pg cloche (le jour du Vendredi Saint on ne sonne point les cloches ; parce qu'anciennement on ne les sonnoit point pendant le dueil)

e kreiz an deiz, war greiz an deiz, war gorf an deiz

1732
Référence : GReg pg (sur le) coeur (du jour)

deiz-noz

1732
Référence : GReg pg continuellement

tro an deiz

1732
Référence : GReg pg (le) cours (du jour)

an holl ne welint ket an deiz a zo da zonet, o tonet

1732
Référence : GReg pg (tous ne verrons pas le jour de) demain

a-benn daou zeiz

1732
Référence : GReg pg (après) demain

a-ba vez deiz, a-ba ma vez deiz, bete e lein

1732
Référence : GReg pg depuis (qu'il a fait jour jusqu'à son diné)

deiz

1732
Référence : GReg pg dernierement

en deizioù tremenet

1732
Référence : GReg pg dernierement

en deiz arallik

1732
Référence : GReg pg dernierement (l'autre jour)

en deiz all e welis unan eus ho mignoned

1732
Référence : GReg pg (je vis) dernièrement (un de vos amis)

en deiz-mañ-deiz ez eure e zonedigezh vat

1732
Référence : GReg pg (tel jour il fit son heureuse) entrée

ar pezh ne bad nemet un deiz

1732
Référence : GReg pg ephemere

deiz, deizioù

1732
Référence : GReg pg ferié (jour de la semaine)

terzhienn bep tri deiz

1732
Référence : GReg pg fievre (Fièvre quarte)

eizh dez frank

1732
Référence : GReg pg franc (Huit jours francs.)

eizh dez fournis

1732
Référence : GReg pg franc (Huit jours francs.)

An deiz-se a voe dizeürus evitañ.

1732
Référence : GReg pg funeste (Ce jour lui fut funeste.)

An deiz-se a voe drougeurus evitañ.

1732
Référence : GReg pg funeste (Ce jour lui fut funeste.)

Pemp gwenneg gopr em eus bep deiz.

1732
Référence : GReg pg gage (J'ai cinq sous par jour de gages.)

dibriñ kig d'an deizioù vijel

1732
Référence : GReg pg gras (Faire gras.)

deiz kig

1732
Référence : GReg pg gras (Les jours gras : ausquels on fait gras.)

deizioù kig

1732
Référence : GReg pg gras (Les jours gras : ausquels on fait gras, p.)

kousket bede pell en deiz

1732
Référence : GReg pg gras (Dormir la grasse matinée.)

kousket bede uhel en deiz

1732
Référence : GReg pg gras (Dormir la grasse matinée.)

Gwa-ni, petra a c'hallimp-ni, siwazh, da lavaret da zeiz ar varn ?

1732
Référence : GReg pg helas! (Helas que pourrons-nous dire au grand jour du Jugement ?)

Allas Doue, pe hon bezo-ni da lavaret d'an deiz diwezhañ ar bed, siwazh deomp !

1732
Référence : GReg pg helas! (Helas que pourrons-nous dire au grand jour du Jugement ?)

ar bevare lodenn warn-ugent eus a un deiz

1732
Référence : GReg pg heure (la vingt-quatriéme partie du jour)

en noz hag en deiz

1850
Référence : GON.II pg e, enn

kalz a c'hlav a zo kouezhet e-pad an deizioù-mañ

1850
Référence : GON.II pg é-pad, épad

en deiz-all

1850
Référence : GON.II pg enn-deiz-all

en deiz all eo e welis unan eus ho merc'hed

1850
Référence : GON.II pg enn-deiz-all

a-zoug an deiz

1850
Référence : GON.II pg doug

deiz Yaou

1850
Référence : GON.II pg diziaou, diziou

divezit a reas d'an trede deiz

1850
Référence : GON.II pg divésia

deiz-sul

1850
Référence : GON.II pg disûl

disadorn

1850
Référence : GON.II pg disadorn

deiz meurzh

1850
Référence : GON.II pg dimeurs

dimerc'her

1850
Référence : GON.II pg dimerc'her

deiz-lun

1850
Référence : GON.II pg dilûn

A-benn an deiz kentañ eus ar bloaz ez in d'ho kwelout.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, (J’irai vous voir au premier jour de l’an).

Deiz eo, deomp kuit.

1850
Référence : GON.II p.83, livre second, " Il fait jour, allons-nous-en. "

Deiz e oa a-vec'h, pa on en em lakaet en hent.

1850
Référence : GON.II p.84, livre second, (Il faisait à peine jour quand je me suis mis en route).

digwener

1850
Référence : GON.II pg digwéner

diaraok an deiz ez aimp kuit

1850
Référence : GON.II pg diaraok

deiz

1850
Référence : GON.II pg dévez, dervez, goulou

ned on ket bet deraouet evit an deiz

1850
Référence : GON.II pg déraoui

deiz

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz

deizioù

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (Jour, clarté, lumière que le soleil répand lorsqu'il est sur l'horizon ou qu'il en est proche. Espace de vingt-quatre heures, de douze heures, par lequel on divise les mois et les années. Pl.)

deizioù

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (Jour, clarté, lumière que le soleil répand lorsqu'il est sur l'horizon ou qu'il en est proche. Espace de vingt-quatre heures, de douze heures, par lequel on divise les mois et les années. Pl.)

diouc'h an deiz

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (au jour le jour, à la journée) ; pg diouc'h, diout, diouz (au jour le jour).

E-kreiz an deiz

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (En plein jour).

Un deiz pemdez

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (Un jour ouvrable).

N'hellin ket kouskañ e-pad an deiz.

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (Je ne pourrai pas dormir pendant le jour).

N'eo ket deiz c'hoazh.

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (Il n'est pas encore jour).

deizioù

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (Jour, clarté, lumière que le soleil répand lorsqu'il est sur l'horizon ou qu'il en est proche. Espace de vingt-quatre heures, de douze heures, par lequel on divise les mois et les années. Pl.)

deizioù

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (Jour, clarté, lumière que le soleil répand lorsqu'il est sur l'horizon ou qu'il en est proche. Espace de vingt-quatre heures, de douze heures, par lequel on divise les mois et les années. Pl.)

deiz

1850
Référence : GON.II.HV pg deiz, déz (Jour, clarté, lumière que le soleil répand lorsqu'il est sur l'horizon ou qu'il en est proche. Espace de vingt-quatre heures, de douze heures, par lequel on divise les mois et les années).

Un deiz bennak e ouezot kement-se.

1850
Référence : GON.II p.77 (Quelque jour vous saurez cela).

Mervel a raimp holl un deiz bennak.

1850
Référence : GON.II p.79 (Nous mourrons tous un jour).

Bez' e savan kerkent ha ma eo deiz.

1850
Référence : GON.II p.80

deiz

1850
Référence : GON.II pg dé, deiz ; pg deiz, déz (Jour, clarté, lumière que le soleil répand lorsqu'il est sur l'horizon ou qu'il en est proche. Espace de vingt-quatre heures, de douze heures, par lequel on divise les mois et les années).

deiz

1850
Référence : GON.II pg dé

dasorc'hi a raimp-holl un deiz a zeûi

1850
Référence : GON.II pg dazorc'hi

en deiz-mañ pennblizenn

1850
Référence : GON.II pg blizen

ne reont nemet badaouiñ a-hed an deiz

1850
Référence : GON.II pg bada

pe zeiz

1850
Référence : GON.II p.8 introduction, "quel jour ?"

de

1850
Référence : GON.II pg dé

abaoe m'eo hir an deiz

1850
Référence : GON.II pg aba

a-raok an deiz

1850
Référence : GON.II pg a-raok

a-zoug an deizioù-mañ

1850
Référence : GON.II a-zoûg

Embann a ra, dre 'r vro, d'ar re oa diatant / E vije graet lizher anezhi [ar goumanant] 'n deiz-mañ-deiz.

1867
Référence : MGK p86-87

Siwazh ! dindan an heol ned eus bro 'bet kuzhet / Na vez, un deiz pe zeiz, gant mab an den kavet.

1867
Référence : MGK p45

Perak emañ 'l lezenn, / E ve ret da zaou zen / Hag a zo reuzeudik an eil gant egile, / En em gasa gwashoc'h evit ar c'hi ar c'hazh, / Evel fust ha gwalenn / O sachañ a bep tu, noz ha deiz en em lazh ; / Ya, perak m'er goulenn, / Ne c'hellfent ket terriñ pe droc'ha ar skoulm-se, / Bezañ vak anezho hag eürus adarre ?

1867
Référence : MGK p65

An amzer, deiz ha deiz, a nij war-zu tremen ; / Deut eo an eil mare.

1867
Référence : MGK p108

Evidon-me a gar va zud, va yezh, va bro / Ha kement zo enni : reier, brug ha derv, / Me zo gwelloc'h ganen gwelet an heol e Breizh, / Klevet trouz ar mor don o krozañ a-hed an deiz, / Bezañ paour, reuzeudik ken a rankin mervel, / Eget bezañ eürus en ur vro all a-bell, / Ma ve ret din eno mougañ ar garantez / A zo krog em c'halon, evel tan ur fornez.

1867
Référence : MGK p21

Tad-iou un deiz a lavaras : / – « Kement zo bev-buhez, kerkoulz bihan ha bras, / A c'hell dont dirazon, / Hep krenañ na kaout aon. »

1867
Référence : MGK p10

Petra 'n dra-se, emezañ ? - Netra ! Ur gignadenn, diouzh ar c'holier am stag en deiz ouzh va chadenn

1867
Référence : MGK p9

Un deiz, un deiz da zont, siwazh ! Tostaat a ra, ar greun a had aze, a ziwano, 'gresko, ma na daolit evezh, d'ar bern holl ho kaso.

1867
Référence : MGK p13

— Ya, poent eo deomp mont, eme ar chouanted, rak an noz a ya a-raok, ha c’hoant hon eus e ve graet an taol a-barzh ma teuy an deiz.

1877
Référence : EKG.I. p.115

War an deiz, tud Perroz a rae van da vont da besketa pe da vezhina, hag atav, evit kaout tro da lezer o bagoù pe e [Traezhtraou], pe e [Traezhtrignel], ec’h en em gavent a-enep ar mare pa deuent en-dro.

1877
Référence : EKG.I. p.98

A-raok m’oa deiz, an Aotrou Le Mintier de Saint-Andre a dec’has kuit eus e eskopti gant un den kalonek, n’eus ket e bar, hanvet Taupin.

1877
Référence : EKG.I. p.26

Teñval e oa c’hoazh ar c’hraou, pa voemp dihunet gant gwigour an alc’houez e potailh an nor ; mes kerkent ha ma voe digoret e weljomp e oa deiz bras, hag hor boa graet hor c’housk-mintin.

1877
Référence : EKG.I. p.76

Lod all a c’hellas skrimpañ war ar c’hleuzioù dioc’h an daou du eus an hent hag a yeas da guzhet e-touez al lann ken na deuas an deiz warnezho.

1877
Référence : EKG.I. p.168

Da glask ho poued na eot ket, / En tu ganen ne laran ket ; / Mard eo trouz ha kann a glaskont, / Ken na vezo deiz a gavfont.

1877
Référence : EKG.I. p.268

— Kent an deiz e kavfont trouz ha kann ! / Ni hen toue mor ha taran ! / Ni nen toue stered ha loar ! / Ni hen toue eñv ha douar !

1877
Référence : EKG.I. p.268

N'eo ket deiz c’hoazh, hag evelato n'eo ket noz kennebeut.

1877
Référence : EKG.I. p.130

A ! Loull ar Bouc’h ! da zorn war da goustiañs, mard eus c’hoazh koustiañs en da greiz, pet den n'ac’h eus-te ket lakaet en un nec’hamant ker bras ha da hini, en deiz a hiriv ?

1877
Référence : EKG.I. p.126

Edo an deiz o vont da c’houlaouiñ ; a-raok m’oa re sklaer, edon e koad Kermengi [sic] o kontañ d’an Aotrou de Kerbalaneg [sic] penaos em boa graet va zro.

1878
Référence : EKG.II p.140-141

Daoust ha n’eus ket en deiz a hiriv war an douar tud heñvel ouc’h soudarded ar Republik kozh ?

1878
Référence : EKG.II p.78

Ret e oa deomp mont er-maez eus ar puñs ha gedal ken na vije deiz evit tennañ er-maez ar c’hwec’h korf-marv, rak n’oamp ket hon-daou evit ober an dra-se.

1878
Référence : EKG.II p.56

Soudarded ar republik a heulie, a-daol-lagad, Polidor, gwellañ ma c’hellent. N’oant ket evelato evit gwelet mat a-walc’h, rak ar raoz a yoa re hir ; ha kaer he doa al loar bezañ sklaer, n’oa ket koulskoude ker sklaer hag an deiz.

1878
Référence : EKG.II p.27

An unnek eus ar miz-mañ, a zo marv en Kerborzh ur wreg, Skerenn he hanv, hag he devoa tapet ur gwall lamm un nebeud dei[zi]o[ù] a-r[a)ok.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Votet, eta, tout, p[a]otred Plouneve[z], vit an [a]otro[u] Des Cognets, hag an [a]otro[u] Vallée, ha lâret d’an daou [A]otro[u] all; « kenavo ’vit an dei[zi]o[ù]. »

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

e-keñver an deiz-mañ

1909
Référence : BROU p. 212 (à pareil jour)

e-pad an deiz-pad

1909
Référence : BROU p. 404 (tout le jour durant)

Ar Gorsedd anvet neuze Gorsedd digor, a vez dalc'het dirak an heol, dindan lagad an deiz, kement ha gallout, e-barzh ur c'hrommlec'h a zaouzek peulven, un daol-vaen en o c'hreiz.

1909
Référence : REZI p. 10

a-hed an deiz-pad

1909
Référence : BROU p. 404 (tout le jour durant)

Antronoz skrapadeg ar saout gant Erkuniz, an div vaouez yaouank, a zo bet anv anezho, a oa aet, kerkent hag an deiz, dre greiz ar gwez haleg, war glann ar stêr, d’en em walc’hiñ ha da c’houronkediñ.

1923
Référence : SKET p.133

Neuze, o tennañ a-dre an divrec’h anezhi ar mabig a luskelle, e c’horreas anezhañ keit hag he dremm, e pokas dezhañ ha, goude, ouzh e adreiñ d’e vamm, e lavaras : « Gra mat war e dro, rak enor hor Gouenn e vo un deiz da zont hag ar gwellañ harp anezhi. »

1923
Référence : SKET p.105

Daga a derme, ha Derkeia, ar yaouankañ, hec’h alie ma serrje an nor oc’h adprennañ warni ha ma lavarje d’an tri estren dont en-dro pa vije deiz.

1923
Référence : SKET p.102

Un deiz, erfin, e mare an unanvet beleg-meur ha pevar-ugent war-lerc’h an hini en doa savet ar profadoù d’an teir « Kassiteras », e tigouezhas kemm en o stad.

1923
Référence : SKET p.115

Ha, dizoaniet, an teir flac’h en em astenn en-dro d’an tan hag a gousk ken na baro an deiz.

1923
Référence : SKET p.116

Bemdez, pa bare an heol, aet he fried d’e labour, e lame pep gwreg yaouank an doenn-se da aveliñ al logig ha da reiñ hent da zont e pep korn da vannoù glanaus roue an Deiz.

1923
Référence : SKET p.96

deiz an adlivadur

1923
Référence : SKET p.153, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "le jour où les morts reprendront leur couleur, suivant l’enseignement des druides, D’Arbois, Cours, I, p. 188-9".

Tri-c’hant pemp ha tri-ugent derez aour hag arc’hant, kement anezho hag ez eus a zeizioù e bloaz-heol bro Galdea, a gas eus troad an tour d’al lein anezhañ, e-lec’h ez eus ur maen yec’hedus ma vez pareet dre stekiñ outañ klañvourien gêr.

1923
Référence : SKET p.16

Ar bagad-se a c’hoarveze a bevarzek mil penn, kement-ha-kement eus an div reizh den, da lavarout eo seizh mil paotr ha seizh mil plac’h yaouank a oa bet, hervez ar c’hiz emaon o paouez menegiñ, unanet dre lidoù d’o c’heneiled gant o c’herent e frankizennoù ar vro-Wenn, e deiz kentañ an nevez-amzer.

1923
Référence : SKET p.93-94

Bez’ e voe an amzer-se, gouez da Zezrevell an nav rummad gwenvidik, an amzer « ma c’halle Grêna, merc’h skedus an neñv, o treiñ he selloù glan war-du ar Sterenn, arvestiñ a-hed an deiz, hep skuizhañ, ouzh Douar ar renerien leun a enor, ar wazed kalonek hag eeun, ar gwragez gwirion hag ar merc’hed fur, ouzh ar vro-Wenn na veze kaset da benn enni nep gwallober gouest da ziskediñ sklaerder an deiz ha da saotrañ santelezh an heol (1). »

1923
Référence : SKET p.68-69

Azaouezet ha diwallet evel ma ’z oant gant pep unan, e veze ar plac’hed yaouank sellet gant an holl gwitibunan evel c’hoarezed pe verc’hed, karet evel c’hoarezed pe verc’hed, dezho da c’hallout bale dizaon ha diarvar eus an eil penn d’ar penn all d’ar vro, da bep koulz, noz ha deiz.

1923
Référence : SKET p.67-68

Ac’hano, en ur ober un nebeud deizioù-treizhañ, ez eer war vigi d’ober kenwerzh da Dir ar Maouezed, an Enezennoù Gwenvidik.

1923
Référence : SKET p.18

Izabel ’ta a heulio ar pardonioù ; en-dro devezhioù ar pardon (derc’hent ar pardon, deiz ar pardon ha deiz an adpardon), an ozhac’h hag ar wreg a zigor frankoc’h ar yalc’h, an arc’h hag an armel.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.897 (Miz Ebrel 1924)

Kement-mañ hepmuiken o doa lavaret dezhañ : klask mont war wellaat a zeiz da zeiz, ober bemdez gwell eget en derc’hent (1).

1924
Référence : SKET.II p.20

An aotrou kure a ziskouezas dezhañ, sklaer evel an deiz, penaos ne oa nemet ur bugelig diskiant, daoust dezhañ da vezañ lemm a deod hag a spered.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1024 (Gouere-Eost 1924)

Dilezomp amañ ar bugelig heuliet ganeomp adalek e c’hinivelezh betek an deiz a hiriv ; bugelig eo c’hoazh Bilzig.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 47, p.1126 (Miz Du 1924).

Ha levenez a voe leizh an ti e Kintuialos en deiz-se.

1924
Référence : SKET.II p.13

Lagad an Deiz o vervel a denne davetañ an den marv. A-vec’h ma c’helle Vindosetlos diforc’hañ an eil diouzh egile.

1924
Référence : SKET.II p.39

Lavarout a reas n’he doa ket abeg d’en em drechalañ, ez oa yac’h he mab hag eñ etre daouarn mat hag ez adgwelje anezhañ un deiz da zont.

1924
Référence : SKET.II p.12

Hag he mabig ?… Da zez an eured, ar bugel en devoa e zaou vloaz echu.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.811 (Miz Genver 1924)

En deiz-se, trubuilh ha glac’har en tiig : ur plac’h, ar vamm, war ar varvskaon ; ur bugelig en e gavell, emzivad an deiz kentañ eus e vuhez.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924), ("tiig" reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.846).

A-c’haoliad war gein e ebeul eo e rae Vindosêtlos tro an enezenn a-ziwar an deiz-se.

1924
Référence : SKET.II p.22

Hag eñ o vont da stagañ gant e redadenn bemdeziek, pa wel o tiflukañ eus ar c’hoummoù un ebeul e reun aour ha skedus evel an deiz.

1924
Référence : SKET.II p.21

Noz-deiz, ha deiz ha noz, an dour binniget-se [ar gwin-ardant] a rede en o [c'h]orzailhenn, evel an dour er c’han goude ur barrad-glav.

1925
Référence : BILZ2 p.123

— Alo ! paotred, soukomp ur pennadig, hag ec’h errufomp er gêr evit Nedeleg hag an deiz kentañ ar bloaz. P’hon devo diskarget hon gwinizh en Montroulez, e teufomp d’ar gêr, evit tremen ar gouelioù. Alo ! paotred, un tammig soukadenn !…

1925
Référence : BILZ2 p.170

Miz Du anezhi. Berr an deiz.

1925
Référence : BILZ2 p.170

a-benn tri deiz amañ

1927
Référence : GERI.Ern pg amañ

Ar paourkaezh ki-mañ - treut-gagn en deizioù kentañ m'edomp-ni degouezhet e Berrtomm - a lammas ouzhimp en ur fistoulat e lost hag en ur chilpat da lipat hon daouarn deomp, bet peurlouzet ganeomp a-ratozh-kaer evit diskouez d'hor mestr e labouremp, en desped ne yoa den ebet o lakaat evezh warnomp.

1929
Référence : SVBV p6

tarzhenn an deiz

1931
Référence : VALL pg aube

tarzh an deiz

1931
Référence : VALL pg aube

ñ)ver an dezi-m

1931
Référence : VALL pg anniversaire

war-greiz an deiz-kaer

1931
Référence : VALL pg beau

astenn a ra an deiz

1931
Référence : VALL pg allonger (les jours allongent)

skleurenn an deiz

1931
Référence : VALL pg aube

e-korf daou zeiz

1931
Référence : VALL pg (au) bout (de deux jours)

lazhadeg deiz ar sant Berteleme

1931
Référence : VALL pg Barthélémy

lakaat an noz da azkouezhañ an deiz

1931
Référence : VALL pg ajouter (la nuit au jour ; pour le travail, etc)

kerkent hag an deiz

1931
Référence : VALL pg aurore

kerkent hag an deiz

1931
Référence : VALL pg aube

keloù deiz ha deiz

1931
Référence : VALL pg actualité

hiziv an deiz

1931
Référence : VALL pg aujourd'hui

goulaouig an deiz

1931
Référence : VALL pg aube

etre daou benn an deiz

1931
Référence : VALL pg aurore, (d'un) bout (à l'autre du jour)

un deiz pe zeiz

1931
Référence : VALL autre

un deiz a voe

1931
Référence : VALL pg beau

etre daou benn an deiz

1931
Référence : VALL pg aurore

a-barzh deiz na tarzhenn

1931
Référence : VALL pg aurore

en deiz-mañ penn-sizhun

1931
Référence : VALL pg aujourd'hui

e-kreiz an deiz kaer

1931
Référence : VALL pg beau

deizioù pennbloaz

1931
Référence : VALL pg anniversaire

da-geñver an deiz-mañ (a-benn bloaz)

1931
Référence : VALL pg (à l')anniversaire (de ce jour)

deiz penn-bloaz

1931
Référence : VALL pg anniversaire

daou zeiz kent

1931
Référence : VALL pg avant-veille

Warc’hoazh emañ ar [S]adorn, ha da Gastellin em eus da vont ; kerkent ha ma vezin distroet d’ar gêr, ez in, war an deiz, da gavout ar voereb, da lavarout dezhi al labour hon eus graet war ar stêr evit klask korf hon eontr…

1944
Référence : ATST p.120

Un abardaevezh a viz Genver 1890, prestik goude distro an deiz kentañ 'r bloaz, Aogust ar Roc'h ha me, hon-daou ken heuget an eil evel egile gant ar vuhez kolaj, a zivizas mont kuit etrezek ar gêr.

1944
Référence : EURW.1 p35

An deiz-se e veze gwelet an doucherien o kemer abred penn an hent, en ur ren o saout pe o moc'h dre o funienn.

1944
Référence : EURW.1 p27

Da zeiz Pardon Pêr e veze lein vras e ti ma zud ha krampouezh gwinizh leizh-kof.

1944
Référence : EURW.1 p26

E-lec'h mont, kalz a rae ar skol-louarn e-pad an deiz, hag a zistroe d'ar gêr d'abardaez-noz en ul lavarout e oant bet er skol.

1944
Référence : EURW.1 p22

Ar c’hirri-dre-dan pa zegouezh dezho dont betek amañ a zo risklus dezho redek buanoc’h eget an dud ; setu perak ne vez ket gwelet al liv anezho gwall alies : d’an deiz kentañ eus ar bloaz, da sul Fask [Sul-Fask] ha d’ar sulvezh diwezhañ a viz [G]wengolo, deiz ar pardon bras.

1944
Référence : ATST p.10

Ar sulvezh-se, sulvezh d’abardaez ha deiz pardon bras Lotei-Landremel, an amzer a oa klouar, ha, peogwir e oa bras an dour er stêr, Lukaz, skluzier Penn-ar-Pont, en doa kavet gwelloc’h kemer e higenn ha mont da besketa eget mont d’an tu all da bardonañ.

1944
Référence : ATST p.11-12

An deiz-se, [L]un vintin goude pardon Landremel, Job a zihunas war-dro nav eur, ha Lom war-dro nav eur hanter

1944
Référence : ATST p.27

Lom eta ne zebras tamm ebet, ha Job kennebeut, rak ar soubenn rous ne blije ket dezhañ, an deiz-se.

1944
Référence : ATST p.27

Mes, an deiz-se, moarvat, e oant spontet-holl, hag, ouzhpenn, e oant bet piket gant mikrob ar c’hoant-gouzout.

1944
Référence : ATST p.80

A ! pebezh abadenn an diaoul neuze, d’an eur-se eus an deiz, war vord ar stêr ! Satanaz e-unan o vlejal e-leizh an ifern n’en dije ket graet muioc’h a drouz eget Lom o hopal er vag : — « Sikour ! Sikour ! Sikour din ! Beuzet e vin. O ! o ! »

1944
Référence : ATST p.108

An deiz ne oa ket deuet e dermen, ma oamp gwisket hag harnezet penn-kil-ha-troad. Daou vragoù ruz, ur chupennig verr, ur porpant Sul, gant baskoù ha div regennad boutonoù kouevr, ur re skoazellennoù ruz gant istribilhonoù, ur gapotenn hir, daou gepi, unan anezho gant un doupenn hag ur blakenn driliv, ur boned polis, daou re votoù lêr, ur re blat anezho ; rochedoù, gourizoù mezher, manegoù ha zoken ur boned-noz !

1944
Référence : EURW.1 p.194

Hep gouzout dezhañ, e oa erru ar breur Arturo, echu gantañ e labour, e-tal chapelig Itron Varia ar Rozera, ma veze daoulinet Palmira, en deizioù diagent.

1949
Référence : SIZH p.65

–… Padout a ra ar stourm, ha padout a ray betek Deiz ar Varn, etre ar Vaouez – Merc’h da Eva –, a zo Kig, Materi, Tra berrbad, ken eo, mignonez da blijadurezhioù diwalc’hus an Douar, hag etre uhel-strivoù an ene davet ar Peurvad, a zo diwar Doue, hag adc’hounidigezh ar Baradoz, da lavarout eo Buhez Divarvel ar Wenvidien.

1949
Référence : SIZH p.40

Bremaik e vo sklaer evel e kreiz an deiz.

1949
Référence : SIZH p.39

Diouzhtu goude lein, e oa aet an daou vignon d'ober un dro : n'oant ket evit en em ober diouzh ar c'housk-ae [sic], boaz ar vro e-doug eurioù tommañ an deiz.

1949
Référence : SIZH p.53

Deiz bras eo c'hoazh, er-maez, ha tomm, e bleuniadeg limestra ar c'huzh-heol, a-zioc'h torgennoù ar c'hornog.

1949
Référence : SIZH p.65

En amc'houlou emaint ; eñ, avat, a gouezh warnañ, diouzh an daou brenestr uhel houarn-barrennet, bannoù sklerijenn diwezhañ an deiz o vont da get.

1949
Référence : SIZH p.59

Tremen a reas an deiz.

1949
Référence : SIZH p.62

An danvez-leaned a veze kaset, bep yaou [Yaou], da dremen an deiz da vouster San-Miguel.

1949
Référence : SIZH p.52

Gwerc'hez ! Hiriv an deiz, ne gouezh griñsenn er pod. / N'eo ket dre lontegezh, ar pec'hed kapital, / E vo lakaet kablus tud keizh ar presbital.

1960
Référence : PETO p33

Ha Lanig [al louarn d.l.e. ar beleg didou], 'vefe tost e ched / Da di an Hir-se, ar maer kozh ; / Met, war an deiz, n'er gweler ket, / Ne gantren ken 'met diouzh an noz.

1960
Référence : PETO p30

Kentañ ma krogis da skrivañ eñvorennoù war va buhez du-hont a voe e deizioù diwezhañ miz gouere '39, pa oan aet gant ar 35vet Rejimant Artilerezh Gwened, da ober "maneuroù" pe embregadegoù e Kamp KoedKidan, kement-se e-pad ar pennadoù goullo a veze etre ar pennadoù-embregiñ.

1985
Référence : DGBD p6

Abaoe an deiz m'en doa goulennet ma vije staliet dezhañ un urzhiataer e tremen e zevezhioù oc'h arvestiñ ouzh ar skramm.

2015
Référence : EHPEA p20

Sell 'ta piv, ken beure! Deuet out gant strink an deiz?

2015
Référence : EHPEA p239

-goulenn un ehan-labour evit kemer perzh ennañ [en darvoud], prenañ a bep seurt traoù, bezañ gouestlet amzer da labourat a-stroll, bezañ lakaet kazetennerien da zont en deiz-se...-

2015
Référence : DISENT p80

Note d'étude

Lenn a reer e GON.II eo "dé" ar stumm a vez graet gantañ er-maez eus Bro-Leon. Evit ar stumm lies e vez lennet "deio" (evit Bro-Dreger) ha "deieu" (evit Bro-Wened) e GON.II.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux