1.
H.b.
A. Fetis
1. (db. an traoù)
Stad ma tle an dra-mañ-tra bezañ.
Emañ an traoù war o reizh : bez' ez int renket evel ma tleont bezañ. Lakaat an traoù war o reizh, en o reizh : o renkañ, o urzhiañ evel m'eo dleet. Lakaat ar wirionez war he reizh : lakaat a-wel, evel m'eo dleet, un dra wir a oa bet distreset a-raok.
2. (db. oberoù an dud)
Doare ma tleer ober an dra-mañ-tra.
Ober an traoù war o reizh : evel ma tleont bezañ graet.
B. Difetis
1. Hollad ar reolennoù a dalvez da urzhiañ an darempredoù etre an hiniennoù, ar strolladoù e diabarzh ur gevredigezh hag a ro tu dezhi mont en-dro.
Ober udb. diouzh reizh ha lezenn.
2. Dre ast.
Skiant a bled gant al lezennoù a dalvez da urzhiañ an darempredoù etre an hiniennoù, ar strolladoù e kevredigezh pe gevredigezh.
Ar reizh roman. Ur studier, un doktor war ar reizh.
HS. gwir (h.g.).
3. Dre ast.
Hollad al lezennoù a ren war buhez an dud, al loened.
Ober udb. diouzh reizh an natur : hervez e anien.
4. Gwirioù, aotrouniezh en deus ub. dre ul lezenn, ur boaz.
Emañ ar gwir hag ar reizh ganeoc'h. En em lakaat a reas ar venec'h dindan reizh un tad.
5. RELIJ.
Lezenn Doue.
An dek gourc'hemenn eus ar reizh.
&
Trl.
Tud hep feiz na reizh : tud na gredont ket ez eus un doue, na zoujont ket da lezenn Doue.
[1923] [T]ud hep feiz na reizh, kantreerien ar mor hag an doureier.
Référence :
GReg
pg deloyal (ale, qui n'a ni foi ni loi)
benefis e reizh
beneviçz ê reiz
1732
Référence :
GReg
pg benefice (regulier, ou, en regle)
istor hervez ar reizh eus an amzer
histor hervez ar reiz eus an amser
1732
Référence :
GReg
pg chronique (histoire selon l'ordre des temps)
reizhoù
reizou
1850
Référence :
GON.II
pg reiz
reizhioù
reisiou
1850
Référence :
GON.II
pg reiz
gant kalz a reizh en deus graet kement-se
gañt kalz a reiz enn deûz gréat kémeñt-sé
1850
Référence :
GON.II
pg reiz
kerzhout a reont diouzh reizh
kerzoud a réañd diouc'h reiz
1850
Référence :
GON.II
pg reiz
n'eus reizh ebet er gêr-mañ
n'eûz reiz é-béd er géar-mañ
1850
Référence :
GON.II
pg reiz
hervez ar reizh eo graet
hervez ar reiz eo gréat
1850
Référence :
GON.II
pg reiz
ret eo heuliañ o skrivañ ur reizh atav hevelep
rêd eo heûlia ô skriva eûr reiz atô hévélep
1850
Référence :
GON.II.HV
pg reiz
reizh
reic'h
1850
Référence :
GON.II
pg reiz
reizh al labouradur
reiz-al-labouradur
1850
Référence :
GON.II.HV
pg reiz (-al-labouradur)
reizh kêr
reizker
1850
Référence :
GON.II.HV
pg reizker
reizh stad
reiztâd
1850
Référence :
GON.II.HV
pg reiztâd
reizh kêr
reiz ker
1850
Référence :
GON.II
pg kerreiz
reizh
reiz
1850
Référence :
GON.II
pg reiz, reñk, réol, urs, urz
Ne oa ket kennebeut e zoare skrivañ hervez ar reizh, na zoken atav hevelep, o vezañ e skrive ur ger ur wech en un doare bennak, ha goude-se en un doare all.
Ne oa ked kennebeud he zoare skriva hervez ar reiz, na zo-ken atao hevelep, o veza e skrive eur ger eur wech enn eunn doare-bennag, ha goude-ze enn eunn doare all.
1867
Référence :
MGK
Rakskrid VII
a-c'houdevezh eo deuet da c'hounit doare-skrivañ ar Gonideg, ha n'eus mui bremañ nemet an dud kozh pe hep reizh hag a skriv en un doare disheñvel
a c'houdevez eo deuet da c'honit doare skriva Ar Gonidek, ha n'euz mui bremañ nemed ann dud koz pe heb reiz hag a skriv enn eunn doare dishenvel
1867
Référence :
MGK
Rakskrid IX
Piv a zesko d'an touseg, amprevan lous, hudur, / Bevañ hervez ar reizh, evel a ra ar fur, / Ha dibriñ hep kaout aon / Da vervel gant an naon ?
Piou a zesko d'ann tousek, amprevan louz, hudur, / Beva hervez ar reiz, evel a ra ar fur, / Ha dibri hep kaout aoun / Da vervel gant ann naoun ?
1867
Référence :
MGK
p95
"reizh" gg.
"reiz" gg.
1923
Référence :
SKET
p.189, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "loi ; sexe".
(1) Diwar-benn an ober gant ar yun evit rediañ hervez reizh ha lezenn, boaz kent an amzervezh kristen e-touez ar Gelted kozh hag ar pobloù ariek all, Rev. celt., 1910, pp. 254-255.
(1) Diwar-benn an ober gand ar yun evit redia hervez reiz ha lezenn, boaz kent an amzervez kristen e-touez ar Gelted koz hag ar poblou ariek all, Rev. celt., 1910, pp. 254-255.
1923
Référence :
SKET
p.37
Rediañ hervez reizh ha lezenn
redia hervez reiz ha lezenn
1923
Référence :
SKET
p.189, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Contraindre légalement".
Ar re-se eo ar madelezhioù a vez digaset d’he heul gant ur vuhez hervez ar Reizh roet gant an doueed. Estregeto a zo avat !
Ar re-ze eo ar madeleziou a vez digaset d’he heul gand eur vuhez hervez ar Reiz rôet gand an doueed. Estregeto a zo avat !
1923
Référence :
SKET
p.75
O-unanik ha diskoazell ec’h eus dilezet anezho, hag int yaouank, dic’houzvez eus ar bed hag eus ar broadoù anezhañ, dirak tud estren deut a-bell, tud hep feiz na reizh, kantreerien ar mor hag an doureier.
O-unanik ha diskoazell ec’h eus dilezet anezo, hag int yaouank, dic’houzvez eus ar bed hag eus ar brôadou anezan, dirak tud estren deut a-bell, tud hep feiz na reiz, kantreerien ar mor hag an doureier.
1923
Référence :
SKET
p.112
Vissurix a zeskas dezhañ an doueoniezh, ar steredoniezh hag an douaroniezh, an hudouriezh, ar spiswelouriezh hag ar vezegiezh, ar reizh, skiant ar vuhezegezh hag an danevellouriezh.
Vissurix a zeskas d’ezan an doueoniez, ar steredoniez hag an douaroniez, an hudouriez, ar spiswelouriez hag ar vezegiez, ar reiz, skiant ar vuhezegez hag an danevellouriez.
1924
Référence :
SKET.II
p.29
An taolioù gwialenn, aotrou barner, roet hep abeg na reizh, a vez paeet, er bed-mañ pe er bed all.
An tôliou gwialenn, ôtrou barner, roet hep abeg na reiz, a ve paeet, er bed-man pe er bed all.
