Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
3
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Doar./Stn. A. 1. Hep glebor ennañ pe warnañ. Dilhad sec'h. Sec'h eo al leur. Ar feunteun zo sec'h : aet da hesk. & (kreñvaet gant un adv. pouez.) Sec'h-korn, sec'h-kras, sec'h-spoue : sec'h-tre. & Trl. kv. Sec'h evel ur plankenn : sec'h-tre. & Dre skeud. Un interamant sec'h : hep den ebet o ouelañ pe o keuziañ d'an hini marv. 2. Dre ast. N'eo ket gleb a-walc'h. Sec'h eo ma gourlanchenn. 3. (db. ar plant) Aet e c'hlebor natur dioutañ. Gwez, keuneud, delioù sec'h. Reiñ boued sec'h d'al loened. DHS. marv. HS. disec'h. ES. glas. & Trl. Sec'h ha glas : razh. Me a gollo ma holl vad, sec'h ha glas. B. Dre skeud. 1. Hep tra (amanenn, h.a.) warnañ, gantañ. Ret dezhañ tremen gant dour ha bara sec'h. Debriñ avaloù-douar sec'h. 2. Treut evel pa ne vefe nemet kroc'hen hag eskern anezhañ. Honnezh zo erru sec'h diwar he zreid : treut ha gwan. HS. kastiz. 3. Na zegas ket gounid. Douar sec'h : fall an eostoù diwarnañ, krin. Arc'hant sec'h : miret hep e lakaat da zegas kampi. Ur gambr, un ti sec'h : lojeiz hep tamm douar stag outañ. Aet eo da chom en ur gambr sec'h. 4. Diaes da gompren, da zeskiñ. An traoù sec'hañ ha disaourañ a gaver e levrioù an dud desket. 5. (db. an dud) Brevet gant al labour. Sec'h e oa an dud, labour a oa forzh pegement. 6. Trl., dre zismeg Sec'h a gein : pizh, berr an traoù gantañ. Yannig sec'h a gein ! & Sec'h e c'her : dizamant ha dihegar e zoare da gomz. C. Bageerezh 1. Krogenn sec'h : kouc'h hep paramantoù na fardaj. 2. Gwern sec'h : gwern hep lien na kordenn. 3. Delez sec'h : delez distaget diouzh ar wern. II. Adv. 1. Pa vez sec'h (I 1, 3, 4). Debret en deus un tamm bara ent sec'h. 2. Dre ast. (db. ar mammoù, ar magerezed) Sevel ur bugel ent sec'h : war-bouez ur vured (enebet ouzh ouzh ar vronn). Ar bugel a oa degaset dezhi da sevel ent sec'h. 3. Dre skeud. Hep damant, berr ha rust. Respont sec'h da ub.

Exemples historiques : 
42
Masquer la liste des exemples

kras ha sec'h

1499
Référence : LVBCA p94, 125, 180 ('desséché et sec')

sec'h

1499
Référence : LVBCA p180 (sec)

sec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg aride, sec

arc'hant sec'h

1732
Référence : GReg pg argent (oisif)

komzioù sec'h, disaour, divlas, dichek

1732
Référence : GReg pg (paroles) cruës

sec'h

1732
Référence : GReg pg aride, cotonneux (molasse, sec, sans goût), deliberé (hardi, resolu)

douezioù sec'h

1732
Référence : GReg pg fossé (Fossez secs.)

Yann sec'h e gein

1732
Référence : GReg pg dur (à la desserre)

treut ha sec'h evel un harink-sol

1732
Référence : GReg pg haran (Maigre, & sec comme un haran soré.)

avel sec'h

1732
Référence : GReg pg hale (vent qui soufle dans l'air, qui desseche)

harink sec'h

1732
Référence : GReg pg haran (Haran sor, ou soré.)

raden sec'h

1732
Référence : GReg pg bois (de la fougere seche)

gwini sec'h

1732
Référence : GReg pg branche(s de vignes mortes, ou coupées)

Un hañv tomm ha sec'h a zo kounnarus.

1850
Référence : GON.II pg kounnaruz (Un été chaud et sec est propre à occasionner la rage).

sec'h

1850
Référence : GON.II pg séac'h, sec'h

sec'h

1850
Référence : GON.II pg séac'h, sec'h, sec'ha, sec'hen, kraz

gwall sec'h eo ar vro-mañ

1850
Référence : GON.II pg séac'h

n'eo ket sec'h an dilhad

1850
Référence : GON.II pg séac'h

« Ar rastell zo goullo, ar gouzer ned eo sec'h, / It d'ar sanailh hag e dillo, / Roit d'al loened foenn ha kolo. »

1867
Référence : MGK p44

An toull en doa goloet, evel ma oa ar c’hiz, gant skourroù bihan, delioù sec’h ha raden glas, evit kuzhet e draped.

1877
Référence : EKG.I. p.152

Ar c’homzoù-mañ a voe lavaret gant un aer ker rok ha ker sec’h ma lakae yen hor c’halon.

1877
Référence : EKG.I. p.71

Petra a soñjan ? E feiz, netra a vat ebet, avat. Jañ-Mari a zo sec’h ha rok an tamm anezhañ ; e dri [m]ab o deus an aer da vezañ paotred start, ha n’o deus ket aon rak o skeud.

1877
Référence : EKG.I. p.74

Ur gompezennad ec’hon a beurvanoù hag a goadoù n’eo ken, uhel ha sec’h diouzh ar c’hreisteiz etrezek an Erkunia, izel ha gleb avat diouzh an hanternoz a-hed ar mor.

1923
Référence : SKET p.125

Merzet ganti, astennet war un hordennad geot sec’h, gouriz arem Kintus, hag hen stag outañ e c’hougleze, e kemeras Derkeia anezhañ hag e lavaras da Gintus : [...].

1923
Référence : SKET p.105 (Reizhet en eil kevrenn -1924- : p.150 : "Da reiza er gevrenn genta" : "P. 105, pempet dilinenna, lin. 2, e lec’h « e c’hourgleze » lenn « e c’hougleze »".

Ouzhpenn, pe evit derc’hel sec’h-mat diabarzh an ti, pe e sell eus ur mennad-kredenn bennak, edo ar voaz, kellies ha m’edo digoumoul an oabl, da zigeriñ frank dor an ti, evit reiñ digemer ennañ d’an heol. Nemet pa ’z ae hemañ da guzh ne serred ken war an ti.

1923
Référence : SKET p.65

Hag un taol gwialenn sec’h a begas war beñsoù ar gazeg — un espled, Bidoullig !

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1033 (Gouere-Eost 1924)

Gant he aluzenoù — pizh Izabel — evelkent he deus prenet ur garg vouded ; ur voudenn, mesket gant tammoùigoù bezhin sec’h, a zalc’ho tommder en ti, e-pad ar goañv.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

Eno e ri un tammig tantad gant lann ha raden sec’h… — Un tantad, Jarlig ?

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1027 (Gouere-Eost 1924)

Peg teod Bilzig eus e staon, sec’h e gorzailhenn evel tont.

1925
Référence : BILZ2 p.125

sec'h e gein

1931
Référence : VALL pg avare

sec'h

1931
Référence : VALL pg aride

glaou sec'h

1931
Référence : VALL pg anthracite

arc'hant sec'h

1931
Référence : VALL pg argent (non placé)

Bountet e vezent en toull-bac'h, da gentañ[,] ha kondaonet d'ar « bara sec'h » ha d'an daoulinañ.

1944
Référence : EURW.1 p40

Goude lein e voe un dalc'h all, gant an hevelep re, nemet e oa deut ouzhpenn un aotrou sec'h ha treut, livitennet, toket-uhel, heñvel ouzh ur pastor protestant, ul lunedoù aour war e fri ; hemañ 'oa deut a-ratozh-kaer eus Dublin, kêr-benn Iwerzhon, da zigas salud e vro, ha da bediñ brogarourien Vreizh da zont d'ur c'hendalc'h hollgeltiek a oad oc'h aozañ eno a-benn bloavezh ar c'hant.

1944
Référence : EURW.1 p68

Ne lavarin anv maouez ebet, rak merc’hed ar c’hêriadennoù am eus anvet a oa aet da Garreg-al-Louarn ar buanañ m’o doa gallet ; holl e oant aet di eus an hini vrasañ betek an hini vihanañ, an hini goshañ evel an hini yaouankañ, dre hent[-]bras, dre hent-karr, dre gwenodenn ha kammboulenn, dreist kleuzioir [sic, "kleuzioù"], a-dreuz gwarimier sec’h ha parkeier priellek, holl, holl, d’ar red, eeun gant o hent ar re a c’halle mont, kamm-digamm ar re all, pep hini hervez hirder ha nerzh he divesker.

1944
Référence : ATST p.80

Roue an dismantroù-se, a-hed ar sizhun, a oa Pepe gozh la Botella, un duardig sec'h ha kramennek, «anarquista » ha beg-chopin, bet skoet gant ar gras, ha troet da ever-dour war an diwezhadoù, pezh ne vire ket outañ da bec'hiñ, evel un Navarrad, ma oa.

1949
Référence : SIZH p.52

Kousk-dihun eo ar breur Arturo en e wele strizh, en e logig, ul logell sec’h, fichet unan nemetken eus e speurennoù gwenn-razet gant un daolenn war baper eus ar C’halonoù Sakr.

1949
Référence : SIZH p.38

N’emañ ket en e aes. N’oar ket petra a c’hoarvez gantañ. Ur pouez a zo war e galon. Sec’h eo e staoñ ha lammat a ra ar gwad en e benn.

1949
Référence : SIZH p.39

Ezhomm o deveus a boultr sec'h, / Bremañ dreist-holl, pa gresk ar bec'h.

1960
Référence : PETO p61

ha neuze ivez pakadoù frazennoù er yezh arnevez-se difetis ha sec'h hag o devoa poan d'ober hent betek spered ar selaouerien

1972
Référence : BAHE niv. 75, p.4

Dek devezh ehan er greizenn ziwezhañ-mañ a roas tu din da bareañ eus va skuizhadenn bro an Eshiraed, da ober anaoudegezh welloc'h gant tud ar greizenn, nebeut anezho d'ar mare-bloaz-se rak, gant an amzervezh sec'h emañ ar pep brasañ eus an dud war an dachenn, krog mat en o labour.

1985
Référence : DGBD p42

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux