Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
3
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

1. Perzh ar pezh zo tomm. Tommder an tan, an hin, an dour. An tommder a vez renet mat gant ar metalioù. HS. gwrez. 2. Amzer domm. Tommder bras a oa e miz Gouere. Me zo faezh gant an tommder-mañ. HS. broutac'h, gor, tommijenn. ES. yenijenn. 3. Endro ma vez tomm. Ober tan da zelc'her tommder en ti. & Chom, mont en e dommder : en ul lec'h ma vo tomm d'ar c'horf. Pa vi siferniet chom ez tommder ! 4. Pezh a sant ar c'horf pa vez tomm(et). Ar banne-se a zegaso tommder en-dro en e wazhied. 5. Dre skeud. (db. an dud) Santad a garantez, a vignoniezh. N'eus ket kalz tommder en o darempredoù. 6. Ent strizh (db. ar bronneged) Doug da glask darempredoù rev, stad ar barez o c'houlenn ar par. Da vare o zommder ne zeu ket ar c'hazhezed da glask boued. HS. gwentl, reuz, rud, tommijenn.

Exemples historiques : 
45
Masquer la liste des exemples

toemmder

1499
Référence : LVBCA p194

tommder

1659
Référence : LDJM.1 pg ardeur, chaleur

tommderioù

1659
Référence : LDJM.1 pg chaleur

an nerzh eus an dommder natur, pehini a zeu da gas er-maez ar pezh a zo noazus, pe dibrofit dezhi

1732
Référence : GReg pg expultrice (vertu expultrice)

E-verr pa vezo tremenet an dommder, ha deuet ar gouyender.

1732
Référence : GReg pg fraicheur (Tantôt à la fraîcheur.)

Re vras tommder en deus kollet an idoù.

1732
Référence : GReg pg gâter (Le grand chaud a gâté les blez.)

toemmder bras

1732
Référence : GReg pg ardeur

un dommder prezant

1732
Référence : GReg pg actuel

tommder an tan

1732
Référence : GReg pg activité, (ardeur du) feu

tommder vras

1732
Référence : GReg pg ardeur

tommder

1732
Référence : GReg pg chaleur, feu (ardeur)

tommder

1732
Référence : GReg pg chaleur

tommder vras

1732
Référence : GReg pg chaleur (excessive)

tommder orrupl

1732
Référence : GReg pg chaleur (excessive)

e-kreiz an dommder

1732
Référence : GReg pg (au fort de la) chaleur

dre-greiz an dommder

1732
Référence : GReg pg (au fort de la) chaleur

kaout tommder vras

1732
Référence : GReg pg (avoir grand) chaud

endevout tommder

1732
Référence : GReg pg (avoir grand) chaud

bet tommder

1732
Référence : GReg pg (avoir grand) chaud

un dommder vras am eus

1732
Référence : GReg pg (j'ai grand) chaud

gant kalz a striv hag a dommder

1732
Référence : GReg pg (avec beaucoup de) contention (& d'ardeur)

Re vras tommder en deus noazet ouzh an edoù.

1732
Référence : GReg pg gâter (Le grand chaud a gâté les blez.)

goiñ, ha parediñ ar boued gant ar goell eus a boull-ar-galon, ha gant an nerzh eus an dommder natur

1732
Référence : GReg pg digerer (cuire les alimens qu'on a pris)

fritañ gant an dommder, ha skarnilañ, skrinañ, gant ar riv

1732
Référence : GReg pg dessecher (au soleil; fendre de chaud & geler de froid)

un dommder gant pehini emeur e-tailh da vougañ

1732
Référence : GReg pg (une chaleur) étouffante

E-verr pa vezo tremenet an dommder, ha deuet ar freskadurezh.

1732
Référence : GReg pg fraicheur (Tantôt à la fraîcheur.)

buan e c'hloano an deñved gant an dommder-se

1850
Référence : GON.II pg gloana

gant an dommder-se e tisec'ho ar puñs

1850
Référence : GON.II pg dizec'ha

tommder

1850
Référence : GON.II pg fô, tomder, tommijen

dre greiz an dommder eo aet kuit

1850
Référence : GON.II pg tomder

tommder

1850
Référence : GON.II pg tomder

tommder

1850
Référence : GON.II p.21, livre premier, "chaleur".

An heol zo lagad Doue ha ne rafe tro 'r bed, / Ma n'en divije bet pell zo ar gourc'hemenn / Da strinkañ 'vit an holl tommder ha sklêrijenn.

1867
Référence : MGK p119

Glav, tommder hag avel, na glaskit enebiñ, / Ho mestr a gomz ouzhoc'h, grit, grit ho kevridi !

1867
Référence : MGK p89

— « Setu neuze, avat, / Eme an desketañ, petra zo da ober : / O vezañ ma'z eo kozh, en deus ezhomm tommder / Da neveziñ e c'hwad, da zont kreñv ha seder. »

1867
Référence : MGK p105

Me a chome mantret o welet kemend-all a dan hag a c’hlaou, pa santis un tamm tommder o tont ennon.

1878
Référence : EKG.II p.31

Evit an douar, gwenn-kann da gentañ evel ur pezh-houarn war deuziñ, e teuas a beb eil da velen-ruz, da ruz-gwad, da ruz-moug, da velen, da louet, betek koll pep luc’h ha pep tommder.

1923
Référence : SKET p.28

Kemeret ganto penn o hent da c’houlou-deiz, hep paouez e varc’hekaont, hep laoskaat e tougont pouez an devezh, an tommder hag an emgannoù.

1923
Référence : SKET p.80

Tri bed avat a oa. Bez’ e oa Aedobitus pe Tenedobitus [2], « Bed an Tan », mammenn pep luc’h ha pep gwrez, n’en deus gallet biskoazh krouadur, dezhañ kig hag eskern, gouzañv ar sked hag an tommder anezhañ, n’en deus nikun tizhet biskoazh, ha ne dizho biken, mont en e ziabarzh.

1923
Référence : SKET p.26

Gant he aluzenoù — pizh Izabel — evelkent he deus prenet ur garg vouded ; ur voudenn, mesket gant tammoùigoù bezhin sec’h, a zalc’ho tommder en ti, e-pad ar goañv.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

Ez noazh-dibourc’h ez eont, rak ker bras tommder a zo er rannved ma vevont n’oufe an den gouzañv eno dilhad war e gorf.

1924
Référence : SKET.II p.73

toull tommder

1931
Référence : VALL pg bouche (de chaleur)

War an arvest-se, ar c'hentañ e Breizh, e pare un heol berv. An dommder a oa spontus.

1944
Référence : EURW.1 p.134

Kenavezo d'an avel fresk a zo bet ouzh hon ambroug a-hed aodoù ar Sahara, setu ni bremañ en un taol en tommder hag en amzer leizh ha pout ha pouer an trovanoù.

1985
Référence : DGBD p16

Dibabet em eus dont d'an eur-se a-ratozh peogwir e ouzon e vez o tourañ a-raok sav an deiz pe goude kuzh-heol, n'eo ket hepken en hañv en abeg d'an tommder met a-hed ar bloaz.

2015
Référence : EHPEA p239

Note d'étude

Ger benel dalc'hmat e geriadur Gregor ha hini ar Gonideg.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux