1. Perzh ar pezh zo tomm.
Tommder an tan, an hin, an dour. An tommder a vez renet mat gant ar metalioù.
HS. gwrez.
2. Amzer domm.
Tommder bras a oa e miz Gouere. Me zo faezh gant an tommder-mañ.
HS. broutac'h, gor, tommijenn.
ES. yenijenn.
3. Endro ma vez tomm.
Ober tan da zelc'her tommder en ti.
&
Chom, mont en e dommder : en ul lec'h ma vo tomm d'ar c'horf.
Pa vi siferniet chom ez tommder !
4. Pezh a sant ar c'horf pa vez tomm(et).
Ar banne-se a zegaso tommder en-dro en e wazhied.
5. Dre skeud. (db. an dud)
Santad a garantez, a vignoniezh.
N'eus ket kalz tommder en o darempredoù.
6. Ent strizh (db. ar bronneged)
Doug da glask darempredoù rev, stad ar barez o c'houlenn ar par.
Da vare o zommder ne zeu ket ar c'hazhezed da glask boued.
HS. gwentl, reuz, rud, tommijenn.
Référence :
GON.II
pg dizec'ha (Le puits tarira par cette chaleur).
tommder
tomder
1850
Référence :
GON.II
pg fô, tomder, tommijen
buan e c'hloano an deñved gant an dommder-se
buan é c'hloanô ann deñved gañd ann domder-zé
1850
Référence :
GON.II
pg gloana
dre greiz an dommder eo aet kuit
dré greiz ann domder eo éat kuit
1850
Référence :
GON.II
pg tomder
tommder
tuemder
1850
Référence :
GON.II
pg tomder
An heol zo lagad Doue ha ne rafe tro 'r bed, / Ma n'en divije bet pell zo ar gourc'hemenn / Da strinkañ 'vit an holl tommder ha sklêrijenn.
Ann heol zo lagad Doue ha ne rafe tro 'r bed, / Ma n'en divije bet pell zo ar gourc'hemen / Da strinka 'vit ann holl tomder ha sklerijen.
1867
Référence :
MGK
p119
— « Setu neuze, avat, / Eme an desketañ, petra zo da ober : / O vezañ ma'z eo kozh, en deus ezhomm tommder / Da neveziñ e c'hwad, da zont kreñv ha seder. »
— « Setu neuze, a-vad, / » Eme ann desketa, petra zo da ober : / » O veza ma'z eo koz, en deuz ezomm tomder / » Da nevezi he c'hoad, da zont kre ha seder.
1867
Référence :
MGK
p105
Glav, tommder hag avel, na glaskit enebiñ, / Ho mestr a gomz ouzhoc'h, grit, grit ho kevridi !
Glao, tomder hag avel, na glaskit enebi, / Ho mestr a gomz ouz-hoc'h, grit, grit ho kevridi !
1867
Référence :
MGK
p89
Me a chome mantret o welet kemend-all a dan hag a c’hlaou, pa santis un tamm tommder o tont ennon.
Me a jome mantret o velet kement-all a dan hag a c’hlaou, pa zantiz eun tamm tomder o tont enn-oun
1878
Référence :
EKG.II
p.31
Evit an douar, gwenn-kann da gentañ evel ur pezh-houarn war deuziñ, e teuas a beb eil da velen-ruz, da ruz-gwad, da ruz-moug, da velen, da louet, betek koll pep luc’h ha pep tommder.
Evid an douar, gwenn-kann da genta evel eur pez-houarn war deuzi, e teuas a beb eil da velen-ruz, da ruz-gwad, da ruz-moug, da velen, da loued, betek koll pep luc’h ha pep tommder.
1923
Référence :
SKET
p.28
Tri bed avat a oa. Bez’ e oa Aedobitus pe Tenedobitus [2], « Bed an Tan », mammenn pep luc’h ha pep gwrez, n’en deus gallet biskoazh krouadur, dezhañ kig hag eskern, gouzañv ar sked hag an tommder anezhañ, n’en deus nikun tizhet biskoazh, ha ne dizho biken, mont en e ziabarzh.
Tri bed avat a oa. Bez’ e oa Aedobitus pe Tenedobitus (2), « Bed an Tan », mammenn pep luc’h ha pep gwrez, n’en deus gallet biskoaz krouadur, d’ezan kig hag eskern, gouzanv ar sked hag an tommder anezan, n’en deus nikun tizet biskoaz, ha ne dizo biken, mont en e ziabarz.
1923
Référence :
SKET
p.26
Kemeret ganto penn o hent da c’houlou-deiz, hep paouez e varc’hekaont, hep laoskaat e tougont pouez an devezh, an tommder hag an emgannoù.
Kemeret ganto penn o hent da c’houlou-deiz, hep paouez e varc’hekaont, hep laoskaat e tougont pouez an devez, an tommder hag an emgannou.
1923
Référence :
SKET
p.80
Gant he aluzenoù — pizh Izabel — evelkent he deus prenet ur garg vouded ; ur voudenn, mesket gant tammoùigoù bezhin sec’h, a zalc’ho tommder en ti, e-pad ar goañv.
Gant he aluzennou — piz Izabel — evelkent he deus prenet eur garg vouded ; eur voudenn, mesket gant tammouigou bezin sec’h, a zalc’ho tommder en ti, e-pad ar goanv.
1924
Référence :
BILZ1
Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)
Ez noazh-dibourc’h ez eont, rak ker bras tommder a zo er rannved ma vevont n’oufe an den gouzañv eno dilhad war e gorf.
Ez noaz-dibourc’h ez eont, rak ker bras tommder a zo er rann-ved ma vevont n’oufe an den gouzanv eno dilhad war e gorf.
1924
Référence :
SKET.II
p.73
toull tommder
toull-tommder
1931
Référence :
VALL
pg bouche (de chaleur)
Ne c'hell ket an alkool reiñ tommder d' hor c'horf daoust d'ar pezh a gred an dud peurliesañ.
Ne c'hell ket an alkol rei tommder d' hor c'horf daoust d'ar pez a gred an dud peurliesa.
1943
Référence :
TOAA
p3
War an arvest-se, ar c'hentañ e Breizh, e pare un heol berv. An dommder a oa spontus.
War an arvest-se, ar c'henta e Breiz, e pare eun heol bero. An dommder a oa spontus.
1944
Référence :
EURW.1
p.134
Kenavezo d'an avel fresk a zo bet ouzh hon ambroug a-hed aodoù ar Sahara, setu ni bremañ en un taol en tommder hag en amzer leizh ha pout ha pouer an trovanoù.
1985
Référence :
DGBD
p16
Dibabet em eus dont d'an eur-se a-ratozh peogwir e ouzon e vez o tourañ a-raok sav an deiz pe goude kuzh-heol, n'eo ket hepken en hañv en abeg d'an tommder met a-hed ar bloaz.
2015
Référence :
EHPEA
p239
Note d'étude
Ger benel dalc'hmat e geriadur Gregor ha hini ar Gonideg.