v.
I.
V.g.
1. (db. an dud)
Mont en ul lec'h tomm a-benn degas gwrez d'ur c'horf.
Deus amañ e-tal an tan da dommañ. Grit tan mat evit ma tommimp. Pêr a oa azezet en o zouez hag a domme ivez. Tommañ ouzh bannoù an heol.
[1878] Daou zervezh goude taol Trefalegenn, e-pad m’edomp o tommañ en-dro d’un tamm tan hor boa alumet [...] e teuas en hon touez an Aotrou de Kerbalaneg [sic], atav un aer nec’het dezhañ.
[1924] Ar valtouterien a zo du-hont o tommañ, a respontas Jarlig, ha Bilzig ne zaleo ket.
2. Dre skeud.
Tommañ ouzh ub. : dont d'e garout.
Ne c'halle ket e galon mankout da dommañ outi.
&
Gant seurt komzoù e lakaer empenn an dud da dommañ ha da virviñ.
3. (db. an heol, ar mammennoù gwrez)
Teuler, skignañ gwrez.
Krog eo an heol da dommañ. Pa dommas an heol e oa bet skaotet an had. Tommañ a ra da dan ?
&
(hep rener)
Tommañ a ra !
4. (db. an teil)
Dareviñ.
Laoskit ho teileg en he yoc'h da dommañ un herrad.
HS. goiñ.
5. (db. ar prenn)
Bezañ krog da breñvediñ.
6. (db. ar saviadoù m'en em gaver)
Grevusaat.
Tommañ a ra an traoù eta, ha hep dale e c'hallfe an arnev strakal.
II.
V.k.e.
A.
1. Lakaat (udb.) da vezañ tomm.
Tommañ dour da fardañ kafe. Tommañ ar soubenn. Tommañ laezh.
&
Tommañ udb. gant udb.
Ar fornioù da boazhañ bara a veze tommet gant lann, drez pe zrein.
&
Trl. skeud.
Tommañ dour d'e skaotañ : reiñ digarez d'an enebour da noazout ouzh an-unan.
Tommet en deus dour d'e skaotañ.
&
(db. an amzer)
Tommañ dour : bezañ liv an arnev, ar glav warni.
Gwall domm eo an amzer, me soñj din emañ o tommañ dour dimp adarre !
2. Degas gwrez en ul lec'h.
Tommañ an ti. Tommit ma gwele. An douaroù tommet gant an heol.
3. Degas gwrez en e gorf, e izili.
Graet en doa tan da dommañ e zaouarn kropet gant ar riv. Ar werennad kentañ a domme dezho o c'halon. An itron a domme he zreid ouzh an tan en ur ober stamm.
&
Trl. skeud.
Tommañ e zivskouarn da ub. : skeiñ flac'hadoù gantañ.
4. (rener : traoù)
Bezañ implijet evit lakaat udb. da vezañ tomm.
Ur pod-houarn bet o tommañ lisiv da ober ar c'bouez.
B. Dre skeud.
1. Broudañ.
Savet eo bet al levr-mañ evit diverrañ ar spered ha tommañ ar c'hoant deskiñ.
2. Tommañ kalon ub. : e galonekaat.
[1877] E-pad m’edont oc’h ober o zro, an Aotrou de Ker[v]alaneg a beurachue da renkañ e dud, a gomze outo, a domme o c’halon dezho en ur zisklêriañ ec’h en em gannent evit o Doue, evit o bro hag evit o Roue.
III.
V.k.d. (rener : traoù)
Degas gwrez.
Kinnig a ra din un tasad kafe hag a dommo din.
IV.
V dic'hour.
Tommañ da ub. : dont gwrez en e gorf.
Roeñvit paotred, hag e tommo deoc'h ! Tostait ouzh an tan da dommañ deoc'h.
V.
V. rag.
EN EM DOMMAÑ.
1. V. em.
En em dommañ ouzh ub., udb.: dont da vagañ mignoniezh, karantez ouzh ub., ul lec'h.
En em dommañ a rae ar vugale outañ. Ar gêr-se n'he doa gallet biskoazh en em dommañ enni.
2. V. kenem.
Delc'her tomm an eil d'egile.
Ar gwenan e-pad ar goañv zo bodet e-barzh ar gestenn an eil ouzh eben evit en em dommañ.
[1878] Herve Soutre a yoa ivez ’ta komper din, ha bezañ komperi, an dra-se a laka atav ar c’halonoù d’en em dommañ an eil ouc’h eben.
VI.
(impl. da ak.)
Gwechad degas gwrez en e gorf, e izili.
kolo a reas un tommañ d'e zaouarn. Deuit d'ober un tamm tommañ e-kichen an tan.
Neb piv bennak o lenno a dommo e galon evit an aotrou Doue, evit ar wirionez, evit e vro, evit kement tra a zo mat, ha c'hwek, ha dereat, hag a rank da vezañ meulet.
Nep piou-bennag ho lenno a dommo e galon evid ann aotrou Doue, evid ar wirionez, evid e vro, evit kement tra a zo mad, ha c'houek, ha deread, hag a rank da veza meulet.
1867
Référence :
MGK
Rakskrid XI
An ostiz n'en doe ket ar boan / Da eilbediñ an tremeniad : / Hemañ, a-raok, gant e alan / C'hwezh da dommañ e viziad.
Ann ostiz n'en doe ket ar boan / Da eil-bedi ann tremeniad : / He-man, a-raok, gant he alan / C'houez da domma e viziad.
1867
Référence :
MGK
p38
« Da dommañ va dorn e c'hwezhan, / Ha da yenañ va boed goude. »
« Da domma va dourn e c'houezann, / Ha da iena va boed goude. »
1867
Référence :
MGK
p38
Jann-Louiz, eme Jañ-Mari d’ar goshañ eus e verc’hed, tomm ur banne soubenn d’an daou zen-mañ.
Jann-Louiz, eme Jan-Mari d’ar gosa euz he verc’hed, tomm eur banne zoubenn d’an daou zen-man.
1877
Référence :
EKG.I.
p.71
E-pad m’edont oc’h ober o zro, an Aotrou de Ker[v]alaneg a beurachue da renkañ e dud, a gomze outo, a domme o c’halon dezho en ur zisklêriañ ec’h en em gannent evit o Doue, evit o bro hag evit o Roue.
Epad m’edont oc’h ober ho zro, an Aoutrou de Kerbalanek a beur-achue da renka he dud, a gomze outho, a domme ho c’haloun d’ezho en eur ziskleria ec’h en em gannent evit ho Doue, evit ho bro hag evit ho Roue.
1877
Référence :
EKG.I.
p.275-276
— Nann, eme unan eus ar soudarded, evidon-me a oa skornet dija, ha n’em eus gellet tommañ din, nemet a-forzh da lopañ war ar goueriaded.
— Nann, eme unan euz ar zoudarded, evidon-me a ioa skournet dija, ha n’em euz gellet tomma dign, nemed a fors da lopa var ar goueriaded.
1877
Référence :
EKG.I.
p.169
Daou zervezh goude taol Trefalegenn, e-pad m’edomp o tommañ en-dro d’un tamm tan hor boa alumet, war-dro peder eur dioc’h [diouzh] an abardaevezh, e teuas en hon touez an Aotrou de Kerbalaneg [sic], atav un aer nec’het dezhañ.
Daou zervez goude taol Trefalegenn, epad m’edomp o tomma enn dro d’eun tamm tann hor boa alumet, var dro peder heur dioc’h an abardavez, e teuaz en hon touez an Aoutrou de Kerbalanek, atao eun ear nec’het d’ezhan.
1878
Référence :
EKG.II
p.101
Herve Soutre a yoa ivez ’ta komper din, ha bezañ komperi, an dra-se a laka atav ar c’halonoù d’en em dommañ an eil ouc’h eben.
Herve Soutre a ioa ive-ta koumper dign, ha beza koumperi, an dra-ze a laka atao ar c’halonou d’en em domma an eil ouc’h eben.
1878
Référence :
EKG.II
p.36
Eno, souchet start an eil ouzh eben, e tomment o izili hag e tiskuizhent ken an hanternoz.
Eno, souchet start an eil ouz eben, e tomment o izili hag e tiskuizent ken an hanternoz.
1923
Référence :
SKET
p.114
Honnezh eo danevell an teir « Kassiteras », evel m’hen dezrevell an dud kadarn a vevas gwechall en aber an Albis ha war ribloù glasvezh-holl ar Stura hag an Dravinna, evel m’her c’hlever en tiadoù brezelgar ar Belgion (1) hag en-dro d’an oaledoù ma tomm outo Breizhiz an henveuriadoù, o dremm vrizhellet hag o izili livet e glas, evel m’hen desker e santualoù hag e skolioù an drouized en enez Pretanis (1), evel em eus, erfin, me va-unan her c’hlevet diwar diweuz Esumopas, an drouiz.
Hounnez eo danevell an teir « Kassiteras », evel m’hen dezrevell an dud kadarn a vevas gwechall en aber an Albis ha war riblou glazvez-holl ar Stura hag an Dravinna, evel m’her c’hlever en tïadou brezelgar ar Belgion (1) hag en-dro d’an oaledou ma tomm outo Breiziz an hen-veuriadou, o dremm vrizellet hag o izili livet e glas, evel m’hen desker e santualou hag e skoliou an drouized en enez Pretanis (1), evel em eus, erfin, me va-unan her c’hlevet diwar diweuz Esumopas, an drouiz.
1923
Référence :
SKET
p.117
Ar werennad kentañ a domme dezhe o c’halon, a sklaerae mammenn o lagad ; siwazh ! an eilvet a lakae an tan da ruilhañ a-dreuz dre o gwazhied, en o empenn an alter da verviñ.
Ar werennad kenta a domme d’ê o c’halon, a sklerae mammenn o lagad ; siouaz ! an eilved a lakae an tan da ruilha a-dreuz dre o gwazied, en o empenn an alter da vervi.
1924
Référence :
BILZ1
Niv. 47, p.1122 (Miz Du 1924).
Ar valtouterien a zo du-hont o tommañ, a respontas Jarlig, ha Bilzig ne zaleo ket.
Ar valtouterien a zo du-hont o tomma, a respontas Jarlig, ha Bilzig ne zaleo ket.
Gant an heol e vez tommet o mogerioù dezho, ma teuont tomm-grizias.
Gand an heol e vez tommet o mogeriou d’ezo, ma teuont tomm-grizias.
1924
Référence :
SKET.II
p.71
tommañ
tomma
1931
Référence :
VALL
pg (rendre) ardent
en em dommañ ouzh ub.
en em domma ouz u. b.
1931
Référence :
VALL
pg (s')attacher
Ne c'hell bezañ saveteet nemet dre dommañ anezhañ.
Ne c'hell beza saveteet nemet dre domma anezañ.
1943
Référence :
TOAA
p4
Ar vugale en em zastume hervez o anaoudegezhioù, re ar memes parroz, ar memes taread, en em domme an eil ouzh egile.
Ar vugale en em zastume hervez o anaoudegeziou, re ar memes parroz, ar memes taread, en em domme an eil ouz egile.
1944
Référence :
EURW.1
p34
Me a domme buan ouzh ar merc’hed koant, hag unan amañ er c’hastell he doa piket din ma c’halon.
Me a domme buan ouz ar merc’hed koant, hag unan amañ er c’hastell he doa piket d’in ma c’halon.
1944
Référence :
EURW.1
p.121
Evel-se emañ an Amerikaned holl : p’en en dommont ouzh tra pe dra, ne chomont ket da blediñ gant soñj ar sellerien.
Evel-se emañ an Amerikaned holl : p’en en dommont ouz tra pe dra, ne chomont ket da bledi gant soñj ar sellerien.
1944
Référence :
EURW.1
p.190
Stagañ a reas gant ar binvioù, tommañ a reas ouzh ar savadurezh kezeg, saout, deñved, ha pa dennas d'ar bilhed e 1858, ne oa ket kalz gwelloc'h gwazed egetañ e kanton Uhelgoad.
Staga a reas gant ar binviou, tomma a reas ouz ar savadurez kezeg, saout, deñved, ha pa dennas d'ar bilhed e 1858, ne oa ket kalz gwelloc'h gwazed egetañ e kanton Uhelgoad.
1944
Référence :
EURW.1
p10
– « Ma, deuit d'azezañ e korn an tan da dommañ »
– « Ma, deuit d'azea e korn an tan da domma »
1944
Référence :
EURW.1
p38
Ur wetur-sono a skigne muzik ha kanaouennoù da dommañ ar c'halonoù
1980
Référence :
BREM
Niv. 1, p. 4
Klask a ris ober eta gwellañ ma c'hellis ar pezh a zo merket war ar paper a vez da heul : Klask lakaat ar gouli da wadañ (met keit all a oa abaoe ar flemm ma ne oa ket da fiziout kalz war an dra-se); enflistrañ dek santimetrad-diñs a louzoù enep flemm an naered dindan kroc'hen ar c'hof, tommañ dour lakaet permanganat e-barzh, ha flistrañ ivez an dourenn-se tro-dro d'al lec'h bet flemmet, atav evit klask distruj ar bilim.