Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
1
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
3
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

v. I. V.g. 1. (db. an dud) Mont en ul lec'h tomm a-benn degas gwrez d'ur c'horf. Deus amañ e-tal an tan da dommañ. Grit tan mat evit ma tommimp. Pêr a oa azezet en o zouez hag a domme ivez. Tommañ ouzh bannoù an heol. [1878] Daou zervezh goude taol Trefalegenn, e-pad m’edomp o tommañ en-dro d’un tamm tan hor boa alumet [...] e teuas en hon touez an Aotrou de Kerbalaneg [sic], atav un aer nec’het dezhañ. [1924] Ar valtouterien a zo du-hont o tommañ, a respontas Jarlig, ha Bilzig ne zaleo ket. 2. Dre skeud. Tommañ ouzh ub. : dont d'e garout. Ne c'halle ket e galon mankout da dommañ outi. & Gant seurt komzoù e lakaer empenn an dud da dommañ ha da virviñ. 3. (db. an heol, ar mammennoù gwrez) Teuler, skignañ gwrez. Krog eo an heol da dommañ. Pa dommas an heol e oa bet skaotet an had. Tommañ a ra da dan ? & (hep rener) Tommañ a ra ! 4. (db. an teil) Dareviñ. Laoskit ho teileg en he yoc'h da dommañ un herrad. HS. goiñ. 5. (db. ar prenn) Bezañ krog da breñvediñ. 6. (db. ar saviadoù m'en em gaver) Grevusaat. Tommañ a ra an traoù eta, ha hep dale e c'hallfe an arnev strakal. II. V.k.e. A. 1. Lakaat (udb.) da vezañ tomm. Tommañ dour da fardañ kafe. Tommañ ar soubenn. Tommañ laezh. & Tommañ udb. gant udb. Ar fornioù da boazhañ bara a veze tommet gant lann, drez pe zrein. & Trl. skeud. Tommañ dour d'e skaotañ : reiñ digarez d'an enebour da noazout ouzh an-unan. Tommet en deus dour d'e skaotañ. & (db. an amzer) Tommañ dour : bezañ liv an arnev, ar glav warni. Gwall domm eo an amzer, me soñj din emañ o tommañ dour dimp adarre ! 2. Degas gwrez en ul lec'h. Tommañ an ti. Tommit ma gwele. An douaroù tommet gant an heol. 3. Degas gwrez en e gorf, e izili. Graet en doa tan da dommañ e zaouarn kropet gant ar riv. Ar werennad kentañ a domme dezho o c'halon. An itron a domme he zreid ouzh an tan en ur ober stamm. & Trl. skeud. Tommañ e zivskouarn da ub. : skeiñ flac'hadoù gantañ. 4. (rener : traoù) Bezañ implijet evit lakaat udb. da vezañ tomm. Ur pod-houarn bet o tommañ lisiv da ober ar c'bouez. B. Dre skeud. 1. Broudañ. Savet eo bet al levr-mañ evit diverrañ ar spered ha tommañ ar c'hoant deskiñ. 2. Tommañ kalon ub. : e galonekaat. [1877] E-pad m’edont oc’h ober o zro, an Aotrou de Ker[v]alaneg a beurachue da renkañ e dud, a gomze outo, a domme o c’halon dezho en ur zisklêriañ ec’h en em gannent evit o Doue, evit o bro hag evit o Roue. III. V.k.d. (rener : traoù) Degas gwrez. Kinnig a ra din un tasad kafe hag a dommo din. IV. V dic'hour. Tommañ da ub. : dont gwrez en e gorf. Roeñvit paotred, hag e tommo deoc'h ! Tostait ouzh an tan da dommañ deoc'h. V. V. rag. EN EM DOMMAÑ. 1. V. em. En em dommañ ouzh ub., udb.: dont da vagañ mignoniezh, karantez ouzh ub., ul lec'h. En em dommañ a rae ar vugale outañ. Ar gêr-se n'he doa gallet biskoazh en em dommañ enni. 2. V. kenem. Delc'her tomm an eil d'egile. Ar gwenan e-pad ar goañv zo bodet e-barzh ar gestenn an eil ouzh eben evit en em dommañ. [1878] Herve Soutre a yoa ivez ’ta komper din, ha bezañ komperi, an dra-se a laka atav ar c’halonoù d’en em dommañ an eil ouc’h eben. VI. (impl. da ak.) Gwechad degas gwrez en e gorf, e izili. kolo a reas un tommañ d'e zaouarn. Deuit d'ober un tamm tommañ e-kichen an tan.

Skouerioù istorel : 
55
Kuzhat roll ar skouerioù

tommañ

1499
Daveenn : LVBCA p194 ('chauffer')

tommañ

1499
Daveenn : LVBCA p194 (echauffer)

tommañ

1659
Daveenn : LDJM.1 pg chaufer

tommañ

1659
Daveenn : LDJM.1 pg echauffer

n'en em dommañ

1659
Daveenn : LDJM.1 pg [ne se] chaloir

tommiñ

1732
Daveenn : GReg pg échaufer (donner de la chaleur)

tommañ ar gwele

1732
Daveenn : GReg pg bassiner (échauffer un lit)

tommet ar gwele

1732
Daveenn : GReg pg bassiner (échauffer un lit)

tommiñ ar gwele

1732
Daveenn : GReg pg bassiner (échauffer un lit)

pillig goloet evit tommañ ur gwele

1732
Daveenn : GReg pg bassinoire (instrument pour bassiner un lit)

tommañ

1732
Daveenn : GReg pg (devenir) chaud (rendre chaud), chauffer, (se) chauffer, échaufer, (s') émouvoir (être émû)

tommet

1732
Daveenn : GReg pg (devenir) chaud (rendre chaud), chauffer, (se) chauffer, échaufer, (s') émouvoir (être émû)

tommiñ

1732
Daveenn : GReg pg (devenir) chaud (rendre chaud), chauffer, (se) chauffer

tommet

1732
Daveenn : GReg pg (devenir) chaud (rendre chaud), chauffer

lakaat da dommañ

1732
Daveenn : GReg pg (faire) chauffer

lakaet da dommañ

1732
Daveenn : GReg pg (faire) chauffer

ober tommañ

1732
Daveenn : GReg pg (faire) chauffer

graet tommañ

1732
Daveenn : GReg pg (faire) chauffer

tommañ ar forn

1732
Daveenn : GReg pg chauffer (le four)

tommet

1732
Daveenn : GReg pg échaufer (donner de la chaleur)

en em dommañ

1732
Daveenn : GReg pg (s') échaufer

en em dommet

1732
Daveenn : GReg pg (s') échaufer

komañs a rae da dommañ dezhañ

1732
Daveenn : GReg pg (il commençoit à s') échaufer (la bile lui montoit à la tête)

komañs a rae plantoù e dreid da dommañ

1732
Daveenn : GReg pg (il commençoit à s') échaufer (la bile lui montoit à la tête)

dereat, mat da dommañ

1732
Daveenn : GReg pg (qui a la vertu d') échaufer

eil dommañ

1850
Daveenn : GON.II p.7 introduction ; "réchauffer"

Tommit ur grampouezhenn evidon

1850
Daveenn : GON.II pg krampoézen

tommañ

1850
Daveenn : GON.II pg eil, tomma

tommet

1850
Daveenn : GON.II pg tomma

it da dommañ ar bugel-se

1850
Daveenn : GON.II pg tomma

likit-eñ da dommañ

1850
Daveenn : GON.II pg tomma

tommit ho taouarn

1850
Daveenn : GON.II pg tomma

tommiñ

1850
Daveenn : GON.II pg tomma

Neb piv bennak o lenno a dommo e galon evit an aotrou Doue, evit ar wirionez, evit e vro, evit kement tra a zo mat, ha c'hwek, ha dereat, hag a rank da vezañ meulet.

1867
Daveenn : MGK Rakskrid XI

An ostiz n'en doe ket ar boan / Da eilbediñ an tremeniad : / Hemañ, a-raok, gant e alan / C'hwezh da dommañ e viziad.

1867
Daveenn : MGK p38

« Da dommañ va dorn e c'hwezhan, / Ha da yenañ va boed goude. »

1867
Daveenn : MGK p38

— Nann, eme unan eus ar soudarded, evidon-me a oa skornet dija, ha n’em eus gellet tommañ din, nemet a-forzh da lopañ war ar goueriaded.

1877
Daveenn : EKG.I. p.169

E-pad m’edont oc’h ober o zro, an Aotrou de Ker[v]alaneg a beurachue da renkañ e dud, a gomze outo, a domme o c’halon dezho en ur zisklêriañ ec’h en em gannent evit o Doue, evit o bro hag evit o Roue.

1877
Daveenn : EKG.I. p.275-276

Jann-Louiz, eme Jañ-Mari d’ar goshañ eus e verc’hed, tomm ur banne soubenn d’an daou zen-mañ.

1877
Daveenn : EKG.I. p.71

Daou zervezh goude taol Trefalegenn, e-pad m’edomp o tommañ en-dro d’un tamm tan hor boa alumet, war-dro peder eur dioc’h [diouzh] an abardaevezh, e teuas en hon touez an Aotrou de Kerbalaneg [sic], atav un aer nec’het dezhañ.

1878
Daveenn : EKG.II p.101

Herve Soutre a yoa ivez ’ta komper din, ha bezañ komperi, an dra-se a laka atav ar c’halonoù d’en em dommañ an eil ouc’h eben.

1878
Daveenn : EKG.II p.36

Honnezh eo danevell an teir « Kassiteras », evel m’hen dezrevell an dud kadarn a vevas gwechall en aber an Albis ha war ribloù glasvezh-holl ar Stura hag an Dravinna, evel m’her c’hlever en tiadoù brezelgar ar Belgion (1) hag en-dro d’an oaledoù ma tomm outo Breizhiz an henveuriadoù, o dremm vrizhellet hag o izili livet e glas, evel m’hen desker e santualoù hag e skolioù an drouized en enez Pretanis (1), evel em eus, erfin, me va-unan her c’hlevet diwar diweuz Esumopas, an drouiz.

1923
Daveenn : SKET p.117

Eno, souchet start an eil ouzh eben, e tomment o izili hag e tiskuizhent ken an hanternoz.

1923
Daveenn : SKET p.114

Ar valtouterien a zo du-hont o tommañ, a respontas Jarlig, ha Bilzig ne zaleo ket.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1027 (Gouere-Eost 1924)

Ar werennad kentañ a domme dezhe o c’halon, a sklaerae mammenn o lagad ; siwazh ! an eilvet a lakae an tan da ruilhañ a-dreuz dre o gwazhied, en o empenn an alter da verviñ.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 47, p.1122 (Miz Du 1924).

Gant an heol e vez tommet o mogerioù dezho, ma teuont tomm-grizias.

1924
Daveenn : SKET.II p.71

en em dommañ ouzh ub.

1931
Daveenn : VALL pg (s')attacher

tommañ

1931
Daveenn : VALL pg (rendre) ardent

Stagañ a reas gant ar binvioù, tommañ a reas ouzh ar savadurezh kezeg, saout, deñved, ha pa dennas d'ar bilhed e 1858, ne oa ket kalz gwelloc'h gwazed egetañ e kanton Uhelgoad.

1944
Daveenn : EURW.1 p10

Me a domme buan ouzh ar merc’hed koant, hag unan amañ er c’hastell he doa piket din ma c’halon.

1944
Daveenn : EURW.1 p.121

– « Ma, deuit d'azezañ e korn an tan da dommañ »

1944
Daveenn : EURW.1 p38

Evel-se emañ an Amerikaned holl : p’en en dommont ouzh tra pe dra, ne chomont ket da blediñ gant soñj ar sellerien.

1944
Daveenn : EURW.1 p.190

Ar vugale en em zastume hervez o anaoudegezhioù, re ar memes parroz, ar memes taread, en em domme an eil ouzh egile.

1944
Daveenn : EURW.1 p34

Ur wetur-sono a skigne muzik ha kanaouennoù da dommañ ar c'halonoù

1980
Daveenn : BREM Niv. 1, p. 4

Klask a ris ober eta gwellañ ma c'hellis ar pezh a zo merket war ar paper a vez da heul : Klask lakaat ar gouli da wadañ (met keit all a oa abaoe ar flemm ma ne oa ket da fiziout kalz war an dra-se); enflistrañ dek santimetrad-diñs a louzoù enep flemm an naered dindan kroc'hen ar c'hof, tommañ dour lakaet permanganat e-barzh, ha flistrañ ivez an dourenn-se tro-dro d'al lec'h bet flemmet, atav evit klask distruj ar bilim.

1985
Daveenn : DGBD p92

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial