I.
1. Santad a dommder.
Labour hag e teuy tomm dit ! Ur redadenn a zegaso tomm din da'm zreid. Pakañ, tapout tomm
[1944] Ya, tomm a zo deuet din…
&
Trl. (db. an dud)
Delc'her tomm d'ub. : mirout outañ a gaout riv.
Dilhad gloan a zalc'ho tomm dezhañ.
[1877] [...] yen eo an amzer hag eno n’heller ket ober tan, mes ezhenn ar saout a zalc’ho tomm a-walc’h deoc’h.
2. Gwrez.
C'hweziñ gant tomm an derzhienn.
DHS. fo.
3. EN E DOMMAÑ : er poent tommañ.
Edo an hañv en e dommañ.
4. Tr. adv., dre verr.
WAR AÑ TOMM : war an houarn tomm.
Ar marichal a skoe war an tomm.
&
Dre skeud.
Diouzhtu, war an taol.
Tapet e voe al laer war an tomm. Ur pezh sonerezh savet war an tomm. Paeañ war an tomm.
II.
G.
1. Tommadenn.
Ober a rin un tomm da'm bizied. Ober un tomm da gelc'hiañ ur rod-karr.
2. (en e furm lies)
Tommoù : pennadoù c'hweziñ.
Aze hon eus paket tommoù.
Daveenn :
GReg
pg champs (sur le champ, à l'instant), (a la) chaude, gallicane (De Gallico, à l'impourvû, sur le champ.), heure (Sur l'heure, à l’heure même, tout aussi-tôt.)
àr an tomm
ar en tuëm
1732
Daveenn :
GReg
pg champs (sur le champ, à l'instant)
àr an tomm
ar en tuém
1732
Daveenn :
GReg
pg (a la) chaude
paeañ war an tomm, hag hep termen
paëa var an tom, hac hep termen
1732
Daveenn :
GReg
pg comptant
kemeret eo bet war an tomm, war ar fed, war an taol-fed
qemeret eo bet var an tom, var ar fead, var an taul-faed
1732
Daveenn :
GReg
pg (on l'a pris sur le) fait
skoiñ àr an toemm
sqoeiñ ar en tuëm
1732
Daveenn :
GReg
pg forger (batre à coups de marteau le fer chaud, Van.), frapper (Frapper le fer chaud sur l'enclume, Van.)
tomm an derzhienn
tom an derzyenn
1732
Daveenn :
GReg
pg fievre (L'ardeur de la fievre)
Tremenet eo ar gridienn, emañ bremañ en e domm.
Trémenet eo ar gridyen, ez ma brémâ èn e dom.
1732
Daveenn :
GReg
pg fievre (Il ne tremble plus, il est actuellement dans l’ardeur de la fièvre.)
Kemeret a [sic] voe war an tomm.
Qemeret a vouë var an tom.
1732
Daveenn :
GReg
pg flagrant (Il fut surpris en flagrant délit.)
Enduet ur mempr klañv gat remejoù tomm pe klouar.
Enduët ur mémpr clañ gad remejou tom, pe clouar.
1732
Daveenn :
GReg
pg fomenter (appliquer une fomentation sur une partie malade, pp.)
skoet war an tomm
sqoët var an tomm
1732
Daveenn :
GReg
pg forger (batre à coups de marteau le fer chaud, pp.)
skeiñ war an tomm
sqei var an tomm
1732
Daveenn :
GReg
pg forger (batre à coups de marteau le fer chaud), frapper (Frapper le fer chaud sur l'enclume.)
tizhmat e skoor war an tomm
tizmad e scoor var an tomm
1732
Daveenn :
GReg
pg (l')affaire (est sur le bureau)
Amañ, em zi-me, a-zioc’h kraou ar saout, ez eus ur sanailh ha ne gredan ket ec’h afe den da sellet ennañ ; yen eo an amzer hag eno n’heller ket ober tan, mes ezhenn ar saout a zalc’ho tomm a-walc’h deoc’h.
Aman, em zi-me, azioc’h kraou ar zaout, ez euz eur sanaill ha ne gredan ket ec’h afe den da zellet ennhan ; ien eo an amzer hag eno n’heller ket ober tan, mez ezenn ar zaout a zalc’ho tomm avoualac’h d’ehoc’h.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.46-47
An daou vartolod a wiskas o forpant. — N’eo ket ret, paotred… tomm a-walc’h ho po bremaik : amañ a zo un dra bennak da chachañ diouzh ar mor.
An daou vartolod a wiskas o forpant. — N’eo ket red, pôtred… tomm a-walc’h ho po bremaïk : aman a zo eun dra bennak da chacha diouz ar mor.
1925
Daveenn :
BILZ2
p.110
skeiñ war an tomm
skei war an tomm
1931
Daveenn :
VALL
pg battre (le fer)
Ya, tomm a zo deuet din…
1944
Daveenn :
ATST
p.34
D’an dud a c’houlenne petra ’oa c’hoarvezet ganto, Lom a responte en doa paket tomm ha yen, en ur labourat, hag e c’houzañve poan dargreiz, ha Job a responte en doa tapet ur ruadenn gant ar gazeg wenn.
1944
Daveenn :
ATST
p.132-133
Met setu deuet an eur ma tlean, war an tomm, / D'ar re a ren ar Vro reiñ difazi d'anaout / Ha stag e fell deoc'h chom bepred ouz eskob Rom / Pe sentiñ ouz an urzh. Ho respont 'rankan kaout.
Met setu deut an eur ma tlean, war an tomm, / D'ar re a ren ar Vro rei difazi d'anaout / Ha stag e fell deoc'h chom bepred ouz eskop Rom / Pe senti ouz an urz. Ho respont 'rankan kaout.
