Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

I. Ar. BETEK [E]. A. 1. (en egor) Ger a dalvez da verkañ ul lec'h a dizher, a c'haller tizhout. Mont betek an aod. Ne oant ket deuet betek ennon, em betek. Betek amañ, betek eno. Betek pelec'h ? Eus Gwengamp, adalek Gwengamp betek an Oriant. Eus al laez betek an traoñ,, eus penn an nec'h betek an traoñ. [1877] Mont a ri betek ennañ, kousto pe gousto [...]. [1877] [...] deuet int war hor lerc’h betek e kêr Gastell zoken. 2. (en amzer) Ger a dalvez da verkañ ur mare a dizher, a c'haller tizhout. Betek dimeurzh diwezhañ, betek disul kentañ. Betek antronoz. Adalek dek eur betek kreisteiz. Betek bremañ, betek neuze. Betek amañ : betek bremañ. Betek pegoulz ? Betek ar gozhni, betek e varv : betek mare e gozhni, e varv. 3. (en egor, en amzer) Termen a dalvez da ober anv eus ur vevenn a vez tizhet, a c'hall bezañ tizhet gant un hed, ur pennad amzer. Ober a reont betek ul lev war o zroad evit mont da gerc'hat boued. Betek pegeit e pado ar c'hoari-se ? 4. Tr. adv. (dirak un ak., en egor pe en amzer) Tre betek : dres betek. Kerzhet o doa tre betek ar porrastell. Tre betek ar mintin e vanas kousket. & (dirak un ak. pe ur rag.) War vetek : war-bouez. Daou vetrad war vetek tri c'hantimetrad. Teir sizhun e oa bet eno war vetek nebeut. B. Dre ast. 1. (dirak un ak., un av.) Ger a dalvez da verkañ ur vevenn a dizher, a c'haller tizhout. Niverennet eo ar follennoù adalek unan betek ugent. E youc'hadennoù skrijus a yeas betek he c'halon. Kavout a raent abeg betek en o doare skrivañ. Sentiñ a rafe betek mervel. Glac'haret e oa betek skuilhañ daeroù. Betek gwelet: ken ac'hanen ma vo gwelet. & Komz betek ar moug : betek mougañ. 2. (dirak un ak.) Ger a dalvez da verkañ ur vevenn n'eer ket en tu-hont dezhi. O bevañ a rin betek o merenn : o bevañ a rin nemet n'o do ket o merenn diganin. C. (dirak un niv. peg. heuliet gant gwech) Dre. Betek teir gwech em eus klasket digeriñ an nor. D. (dirak un av.) Kement ha. Roet e vo ul levr brav dezhañ betek ober. Distagit dimp ur ganaouenn bennak betek lakaat an dud da c'hortoz. Betek reiñ, roit kalz. Betek laerezh, koulz laerezh a-vras. E. Trl. skeud. Mont betek penn, betek pal, kas an erv da benn betek an talar : kas udb. da benn. & Skarzhañ un ti betek al leur : e naetaat penn-da-benn. & Bezañ ouzh taol betek toull e c'houzoug : Bezañ da vat oc'h ober chervad. & Mont betek ar mouch*. & Gouzout udb. betek an diwezhañ : gouzout reizh an dra-se. Gouzout betek an diwezhañ pet seurt traezoù zo en e stal. & Mont betek keit all : mont ken pell, en e gomzoù, en e oberoù. F. (dirak ar stl. ma heuliet gant ur v. displ. en amzer-da-zont an doare-diskl.) Termen a dalvez da c'heriañ un het. Betek ma ne ray ket erc'h ! II. Adv. 1. (dirak ur ger, un droienn a denn d'un niver, d'ur c'hementad) Ger a dalvez da verkañ ur vevenn a dizher, a c'haller tizhout. Betek pemp kant den a oa war al leurgêr. Betek pevar e vezont a-wechoù er burev-se. & Betek re : en tu-hont d'ar pezh zo dleet, koulz lavaret. Betek re a zebrez a-wechoù. Betek re e labouront. Bezañ aketus betek re. 2. (dirak un ak.) Zoken. Betek e arrebeuri a rankas gwerzhañ : e arrebeuri, zoken, a rankas gwerzhañ. Betek d'e vugale e ra aon. 3. Tr. adv. (en amzer) Da vetek : da c'hortoz. Da vetek, an devezhourien a ray ar geusteurenn. III. Tr. stl. isur. A. BETEK MA. 1. (e deroù un islav. amzeriañ pe un islav. a dalvez da verkañ ur stad) Troienn a dalvez da verkañ ur vevenn a dizher -a c'haller tizhout- en amzer, e-keñver saviad pe saviad. Chom a ray war da dro betek ma vi pare. Skeiñ a reas gant ar bleiz betek ma ne fiñvas ket al loen ken. & (dirak ur v. displ. en e st. nac'h) Betek ken na : betek ma ne. Mont a reas e stal da stalig betek ken na chomas mui netra gantañ. 2. (e deroù un islav. a verk un heuliad) Ken ma. Karget e oa an div vag betek m'edont war-nes gouelediñ. B. (e deroù un islav. abegiñ) 1. BETEK MA, BETEK PA : o vezañ ma. Betek m'emaomp e-kichen an ti eo kenkoulz dimp mont tre. Poent e dimp mont da brenan hor profoù Nedeleg betek p'emaomp e dibenn ar bloaz. 2. BETEK MA, BETEK PA : pa. Droug a zle bezañ ennañ betek ma youc'h kement all. Deomp dezhi betek pa rank an traoù mont evel-se. C. (e deroù un islav. divizout) BETEK MA : gant ma. Betek ma c'hounezint arc'hant eo heñvel an traoù dezho. HS. adal (ma), war-bouez (ma). D. (e deroù un islav. genveriañ) 1. BETEK MA, BETEK PA: kement ha (+av.). Betek ma roit, roit kalz : kement ha reiñ, roit kalz. N'en deus ne met drailhañ pep tra betek m' emañ ! : kement hag ober ! Riz a boazhin ivez betek p' emaon : kement hag ober, keit hag emaon ganti. 2. Betek pa : a gement ha ma. Ne zlefe ket ober seurt traoù betek pa'z eo Breizhad : a gement ha ma'z eo Breizhad.

Exemples historiques : 
138
Masquer la liste des exemples

bet[ek] amañ

1499
Référence : LVBCA p19, 36 (iucques cy)

hag evel-hen bet[ek] ar mil

1499
Référence : LVBCA p20, 36, 75, 94, 145 (et ainsi iucques a mile)

En trede, [eo ret,] goude bezañ en em laeket d'an daoulin dirak an c'hofeser ha lavaret Confiteor bede mea culpa, kofes tout e holl bec'hedoù hep lezel nigun gant e goun mat, ha goude-se ober devotamant ar binijenn peheni a vezo ordrenet gant an c'hofesour.

1622
Référence : Do. p42

betek amañ

1659
Référence : LDJM.1 pg beteg (aman)

pe vete peur ?

1659
Référence : LDJM.1 pg (d'icy a) quand ?

betek ennañ

1659
Référence : LDJM.1 pg verr (luy)

betek

1659
Référence : LDJM.1 pg bete

D'an trede, goude bezañ en em laket d'an daoulin dirak ar c'hofesour, ha lavaret ar c'honfiteor bete mea culpa, kofes tout e holl bec'hedoù, hep lezel nikun a-ratozh-mat, ha goude-se ober devotamant ar binijenn a vezo bet ordrenet deoc'h.

1677
Référence : Do. p43

adalek an treid bede 'r penn

1732
Référence : GReg pg (de pied en) cap

adal an treid betak ar penn

1732
Référence : GReg pg (de pied en) cap

bede kreiz ar galon

1732
Référence : GReg pg (jusqu'au fond du) coeur

bez edo en dour bede ar vandenn

1732
Référence : GReg pg (il étoit dans l'eau jusqu'à la) ceinture

bez edo en dour bede an dargreiz

1732
Référence : GReg pg (il étoit dans l'eau jusqu'à la) ceinture

holl, ha gwitibunan, bede-hac-unan

1732
Référence : GReg pg (tous en general, &) chacun (en particulier)

kanton, pe en hini an hirañ deizioù en hañv a bad bede ur serten eur

1732
Référence : GReg pg climat (espace de terre, où les plus grands jours d'été vont jusqu'à une certaine heure)

bede an oad a seizh vloaz

1732
Référence : GReg pg age

adalek ar goueled bede an nein

1732
Référence : GReg pg fond (De fond en comble.)

foetiñ betak er gwad

1732
Référence : GReg pg fouetter (Foüetter jusqu'au sang, Van.)

kousket bede pell an deiz, bede kreisteiz

1732
Référence : GReg pg dormir (la grasse matinée)

bede ar mouich

1732
Référence : GReg pg (a deux) doigts (de la mort)

gortoz bede un amzer all

1732
Référence : GReg pg differer (remettre à un autre tems, prolonger)

den yaouank adalek an oad a bevarzek vloaz bede pemp warn-ugent

1732
Référence : GReg pg adolescent

adalek tarzh an deiz, adalek ma vez goulaouet an deiz, ne baouez bede an noz

1732
Référence : GReg pg dès (le point du jour il ne cesse jusqu'au soir)

emañ rentet betek ar mouich

1732
Référence : GReg pg abbois

adalek Kemper bede Kemperle

1732
Référence : GReg pg depuis (Quimper, jusqu'à Quimperlé)

betek

1732
Référence : GReg pg abbois

bede neuze

1732
Référence : GReg pg alors

An obstinasion er pec'hed bede ar fin eus ar vuhez.

1732
Référence : GReg pg final (L’impénitence finale.)

bede ur wech all

1732
Référence : GReg pg fois (A une autre fois.)

fermder bede ar fin

1732
Référence : GReg pg constance (perséverante)

adalek ar sevel-heol bede ar c'huzh-heol

1732
Référence : GReg pg (du levant jusqu'au) couchant

bede goueled ar galon

1732
Référence : GReg pg (jusqu'au fond du) coeur

adalek ar goueled bede al lein

1732
Référence : GReg pg fond (De fond en comble.)

bede 'r penn

1732
Référence : GReg pg (jusqu'au) bout

bede 'r pal

1732
Référence : GReg pg (jusqu'au) bout

bede 'r fin

1732
Référence : GReg pg (jusqu'au) bout

adalek an eil penn bed egile

1732
Référence : GReg pg (depuis un) bout (jusqu'à l'autre)

liskiñ bede al ludu

1732
Référence : GReg pg brûler (consumer entierement)

dougit an dra-mañ betek an nor

1850
Référence : GON.II pg dougen

adalek ar goueled betek al lein

1850
Référence : GON.II pg adâl

adalek ar penn betek an treid

1850
Référence : GON.II pg adâl

ambrouget em eus-eñ betek an eil dor

1850
Référence : GON.II pg ambrouga

betek

1850
Référence : GON.II pg bété

betek

1850
Référence : GON.II pg bété

Betek amañ eo deuet ganin.

1850
Référence : GON.II pg bété (Il est venu jusqu'ici avec moi).

Evañ ha kanañ a raimp betek an noz.

1850
Référence : GON.II p.80

Bezañ e talc'himp mat betek ar marv.

1850
Référence : GON.II p.79, "Nous tiendrons bon jusqu'à la mort".

Troc'het en deus e c'har betek ar bev.

1850
Référence : GON.II pg béô (Il s'est coupé la jambe jusqu'au vif).

Va ambrouget en deus betek ar vourc'h.

1850
Référence : GON.II pg bourc'h (Il m'a accompagné jusqu'au bourg).

en dour edo betek an dargreiz

1850
Référence : GON.II.HV pg dargreiz

dilastr eo aet betek ar mor

1850
Référence : GON.II pg dilastr

Adalek ar goueled betek al lein.

1850
Référence : GON.II pg adâl (De fond en comble, du haut en bas).

bete, betek

1850
Référence : GON.II pg bété ("bété" devant une consonne et "bétég" devant une voyelle. "jusque" ou "jusques", "jusques à", "jusqu'à") + p.56, Table des Prépositions simples, "jusques".

Mont a ri betek ennañ, kousto pe gousto, ha klevet a ri gantañ, ha gant ar vistri all, ar pezh a ranko da ober hor mestr-ni, an Aotrou Kerbalanek.

1877
Référence : EKG.I. p.78-79

Kalz soudarded am beus kollet, rak, hen anzav a rankan, tud ar vro-mañ en em gann gant kalon ; ne dec’hont ket evit un tenn na daou, deuet int war hor lerc’h betek e kêr Gastell zoken.

1877
Référence : EKG.I. p.311

Ar re-se a Vrest a gav dezho eo ken aes galoupat ar vro-mañ adalek an Aber-Ildud betek Landunvez ha Kersent, dre-greiz ar pri hag ar vouilhenn, evel ma’z eo skrivañ urzhoù diwar ur gador vourell ; me garfe o gwelet en ho[l] lec’h-ni.

1877
Référence : EKG.I. p.222

E-feson e oa c’hoant bras da lakaat ar graban war an Aotrou Poullaoueg, rak, evel n’her c’haved ket e Lokournan, e voe kemennet da ur vanden all a soudarded dont eus a Vrest da sikour furchal kement kogn a yoa er vro, adalek Konk betek Gwitalmeze.

1877
Référence : EKG.I. p.211

O ! Pa soñjan e pe zoare stad on bet lakaet ganto ! Ha bremañ betek ar vugale a vousc’hoarzh o welet ac’hanon o vont a-biou.

1877
Référence : EKG.I. p.143

Rak mont a raent, pep hini d’e dro, d’her c’haout, d’e gogn, d’her c’hwesa, d’hen turiañ ; hag, evel ma’z oant minoueret gant un tamm neud orjal a oa e beg o fri, e skrabent hag e ribiñsent e feskennoù dezhañ betek ar gwad.

1877
Référence : EKG.I. p.125

Ur wech ma vez krog an diaoul en un den, er c’has hag er c’haso betek ar bern, betek ar gordenn zoken.

1877
Référence : EKG.I. p.86

Prest goude bezañ gwerzhet leveoù ar Sent e teuas e penn ar republikaned gwerzhañ ivez ar chapeloù, ar beredoù ha betek an ilizoù zoken.

1877
Référence : EKG.I. p.3

N’ho pet ket aon rak archerien Montroulez ; ned aio hini da gregiñ ennoc’h nemet lammet a rafe dreist hor c’horf-ni, rak ni a skuilho betek ar berad diwezhañ eus hor gwad kentoc’h eget ho tilezel.

1877
Référence : EKG.I. p.12

— Ya, gwir a leverez ; mes tud ar vro-mañ n’int ket bet diotoc’h eget ar re all. Evidon-me, a gav din o deus zoken betek re a skiant.

1878
Référence : EKG.II p.127

Betek ennon e teue sklaer klemmoù ar vouezh truezus-se, mes ne ouien ket he anaout.

1878
Référence : EKG.II p.47

Diskouez hoc’h eus graet din bete-vremañ hoc’h eus fiziañs ennon.

1878
Référence : EKG.II p.111

Demp bremañ betek ar park kamm. Eno weli c'hoazh kaer pe gaeroc'h.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

tostaat a ra ouzh an Aoter, / Lec’h emañ kuzhet hon Salver ; / Betek an tabernakl santel . E sav neuze gwellañ ma c’hell. / Pa eo savet betek eno, / Goustad war an norig e sko, / En ur lâret gant kalz a fe[iz] : / "Jezuz, ha n’emaoc’h ket aze ?"

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Ha karet, meizet ha miret ez oa al Lezenn gant an holl betek en he fizhañ gourc’hemennoù.

1923
Référence : SKET p.67

Bemnoz, war lein an tornaod e weljod daou vrezelour lugernus mentet-ramzel oc’h ober ged, en o sav ha diflach e-tal o mirc’hed gwenn, adalek an derou-noz betek an tarzh-deiz.

1923
Référence : SKET p.115

Derkeia ne rannas ger. Deut tre e-barzh al logell, ez eas betek an oaled. Eno, o trealañ, e lavaras distreset-holl he mouezh : « O paouez gwelout va zad emaon. »

1923
Référence : SKET p.104

En amzer ar roue Dovideros, ar pempvet bloavezh eus ar renadur anezhan, e kimiadis diouzh ar gêr diazezet-don, mogeriet-kreñv, a laka an dorioù anezhi, pa droont war o mudurunoù, ar vro da dregerniñ adalek Luta betek Barron hag adalek Kamaranda betek Medionemeton.

1923
Référence : SKET p.11

Gounezet e voe ganto dre an armoù holl zouar Baltia, diouzh ar c’hornog betek mor ar Goularz ha, diouzh an hanternoz, betek ar rannvro goadek ha braslennek dalc’het gant ar Sitoned. Ar vro-se d’ar Sitoned (Sitolandon), pe bro al Lennoù (Lukolandon), eo a anver bremañ Skandia pe Skandinavia, diouzh an anv a vez graet anezhi en o yezh gant ar « Gutoned », an « Teutoned » hag ar Semnoned.

1923
Référence : SKET p.123

Frond he c’hoadoù a c’hweshemp ha tourni lirzhin he gwazhredennoù, a-dreuz kant ha kant a levioù, a zigouezhe betek ennomp.

1923
Référence : SKET p.41

Houmañ goustadik a chachas ar paotr betek enni, Mad[a]len ha Yannig a oa krog en he davañjer, Katellig a oa kousket en he c’havell [.]

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.813 (Miz Genver 1924)

Bep beure, goude dont eus da wele, e soubi en dour betek da ziskoaz.

1924
Référence : SKET.II p.26

Kastell Brechou ’ta a save e dourell a-us gwez bras ar c’hoad tilh a c’holoe ar run, adalek an Traezh-Gwenn betek mengleuzioù Keraudren.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 37, p.807 (Genver 1924)

Izabel n’oa ket bet betek ar presbital, goût mat a rae penaos Bilzig n’en devoa ket laeret, ha n’oa ket deut en he c’hredenn e vije bet skourjezet.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.897 (Miz Ebrel 1924)

Pinvidik, o ! pinvidik, Izabel !… Pinvidigezh Izabel ?… Daou c’hir, yudal a reont an eil deus egile. Pinvidigezh ! gwevn-meurbet eo ar gir-se, en em astenn a ra adalek ar c’hastell beteg an ti-soul. Ha piv a nivero al leve a ra pinvidigezh un den glor[i]us ha piv an dienez a ra hini Izabel.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

D’ar marevezh kelt-ha-roman emañ ar vrozh c’hoazh anezhi e gwiskamant an doue kavet en Hérange, Meurthe (Rev. arch. 1911, p. 222-3) ; douget eo bet betek en hon amzer gant menezidi Bro-Skos ha Palikared Bro-C’hres.

1924
Référence : SKET.II p.55, Notenn 7

Betek mezviñ ez evont died, betek stambouc’hañ e tebront boued.

1924
Référence : SKET.II p.67

Dont a eure war e droad betek Lannuon.

1925
Référence : BILZ2 p.175

Aet en e hent an den yaouank. Betek pelec’h ez eo bet ? n’ouzon ket.

1925
Référence : BILZ2 p.116

O Doue, deuet betek amañ !… betek amañ da vervel !… dirak ti va zad evel un divroad. Youl Doue ! youl Doue !

1925
Référence : BILZ2 p.117

Sioul, an eil stok eus [ouzh] egile, o bouteg en o c’hichen, an daou vugel a sante o c’halon o lammet en o c’hreiz dirak an draezhenn vras, ken bras, ken ledan ha ken brudet, pehini en em astenne dirake, adalek Sant-Eflamm betek Lomikael.

1925
Référence : BILZ2 p.124

Hag e selle outañ didruez, divergont, evel ma’n dije bet c’hoant mont betek e vennozh.

1925
Référence : BILZ2 p.127

Diwar an aod e teue ivez betek enne kriadennoù ar re a oa eno mesket gant re an daou baourkaezh maleürus.

1925
Référence : BILZ2 p.144

Bilzig er mor betek e zaoulin a zalc’he ar vag da Saig Jelvest.

1925
Référence : BILZ2 p.147

Ar brud a rede penaos he devoa ur pennad-blev hag a gouezhe dezhi betek pennoù he daoulin.

1925
Référence : BILZ2 p.150

ma bete

1927
Référence : Geri.Ern pg bete

betek ennon

1927
Référence : Geri.Ern pg bete

betek

1927
Référence : Geri.Ern pg bete

betek

1927
Référence : Geri.Ern pg bité

betek

1927
Référence : Geri.Ern pg bete

betek

1927
Référence : Geri.Ern pg bete

betek

1927
Référence : Geri.Ern pg bete

betek

1927
Référence : Geri.Ern pg bité

betek

1927
Référence : Geri.Ern pg bete

Ur vouezh skiltr evel stok daou houarn A c'harmas din e pleg va skouarn : - "Ez kavell em eus da gavet ; An tres ouzhit din zo plijet Ha dit raktal on dimezet. Ar baourentez eo va anv. War da seuliou me a gerzho, E pep lec'h betek ar marv ! -Mouezh an tonkadur-

1929
Référence : SVBV p5

- A ! Mard eo evel-se eo emañ an traoù, Yann ! Me ne gredan ket e ve gwir pater kement tra a leverer din ; trawalc'h em eus da ober o krediñ ar pezh a welan ! - Na me, kennebeut all, keneil, ne gredan ket holl an traoù [sic], pell ac'hano ! Evelato, un tammig bihan e kredan hag e tiskredan war an traoù a leverer din. E-doug ar wech on bet evel-se hag, hep mar, e chomin er c'hiz-se betek va eur diwezhañ !

1929
Référence : SVBV p10

betek pal

1931
Référence : VALL pg (jusqu'au) bout

betek penn

1931
Référence : VALL pg (jusqu'au) bout

betek

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXVII

gervel a reas da zont d'e vete

1931
Référence : VALL pg appeler (il appela vers lui)

betek gounit arc'hant, ne reont forzh

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXVII

kas an erv betek an talar

1931
Référence : VALL pg (poursuivre une affaire jusqu'au) bout

da vete penn

1931
Référence : VALL pg (pousser l'erreur jusqu'au) bout

Bez' e c'heller he heuliañ betek -30m. da nebeutañ, strizh a-walc'h, ha ker splann ha ma 'z eo ar stêr p'emañ o tiboukañ en aber ar Gelveneg.

1943
Référence : TNKN p26

Lod all a voutas betek an Argoad, betek an Arvor.

1944
Référence : EURW.1 p.8

Evel-se e tremene sioulik ha plaen he zamm buhez, betek marv he zad e 1869.

1944
Référence : EURW.1 p14

D'an abardaez e vezemp distro d'ar gêr, hag ar vuhez skol a gendalc'he, didrouz, didrabas, betek graet ganin ma fask kentañ, d'am dek vloaz.

1944
Référence : EURW.1 p28

An aotrou Vallée a reas skol ur wech ar sizhun e Sant-Charlez, betek ma voe peurachu ganin ma studi skolaer, da lavarout eo betek miz Gouere 1898.

1944
Référence : EURW.1 p59

Mont a ris en e vetek, ha goude un nebeut gourc'hemennoù, ar mengleuzier-mañ a dapas ur m[a]en-glas lintrus ha gant ur greion, e skrivas un ton warnañ savet gantañ krak-ha-berr : [...]

1944
Référence : EURW.1 p.125

« Unan, daou, unan daou », ha d’ar paz, da dreuziñ kêr penn-da-benn betek kazarn an Tour d’Auvergne, war hent Lannuon.

1944
Référence : EURW.1 p.191

Mallozhioù, hudurniezh, blejadeg, breugeudoù, brammoù, ur sonadeg dibaouez betek ma son ar c’hleroner « lazhañ ’r gouloù » da 10 eur. Hini ha hini, e serront o genou hag o daoulagad…

1944
Référence : EURW.1 p.193

An Alre a roas herberc’h dimp, eus ar Yaou 25 a viz Gwengolo betek ar Sul 28.

1944
Référence : EURW.1 p.205

Hogen, pesk ebet ne dostae ; ’m eus aon n’o doa ket naon ar sulvezh-se, sulvezh diwezhañ a viz gwengolo, ha Lukaz, pesketaer dispar, ne gare ket koll e amzer en un takad goullo, na chom da stourm ouzh ar pesked, pa oant mouzet ["mouzhet"] betek an hini diwezhañ.

1944
Référence : ATST p.12

— « Salud, Lukaz ! » emezo. — « Salud deoc’h ! » eme Lukaz. « Hag a nevez ? » Hag a nevez ? Netra nevez en o buhez, pa ne raent nemet evañ adalek ar mintin betek an noz.

1944
Référence : ATST p.13

Da Lom e voe lavaret gant e c’hoarezed e oa gwelloc’h dezhañ chom war yun betek kreisteiz.

1944
Référence : ATST p.27

Ne lavarin anv maouez ebet, rak merc’hed ar c’hêriadennoù am eus anvet a oa aet da Garreg-al-Louarn ar buanañ m’o doa gallet ; holl e oant aet di eus an hini vrasañ betek an hini vihanañ, an hini goshañ evel an hini yaouankañ, dre hent[-]bras, dre hent-karr, dre gwenodenn ha kammboulenn, dreist kleuzioir [sic, "kleuzioù"], a-dreuz gwarimier sec’h ha parkeier priellek, holl, holl, d’ar red, eeun gant o hent ar re a c’halle mont, kamm-digamm ar re all, pep hini hervez hirder ha nerzh he divesker.

1944
Référence : ATST p.80

Degouezhet e oant betek liorzhoù Karreg-al-Louarn. Neuze e chomas ar baotred war ar plas.

1944
Référence : ATST p.81-82

« Ma n’ouzoc’h ket, me a zo o vont da lavarout deoc’h : al labour-mañ a dalvez un testamant. » — « Testamant ar voereb ? » — « Ya, testamant hor moereb, an testamant penn-da-benn betek ar gwenneg diwezhañ, klevout a rit ? »

1944
Référence : ATST p.93

« Azezit, marichal ! » a lavaras Job. « Petra ho tegas betek Karreg-al-Louarn ? »

1944
Référence : ATST p.121

Gloazet e voe gant un taol baionetezenn digant ur Glaz, ar pezh na viras ket outañ da vevañ betek an oad a 96 vloaz.

1944
Référence : EURW.1 p9

Ur froudig dour, tizh warnañ ha ragach d'e heul, a doulle e aroudenn [sic, "arroudenn"] dre[-]douez ar grouan hag ar mein, e-kreiz un naoz ledan aet da hesk daoust da zisheolienn ar pupli mistr hag uhel, a heulie, war an daou ribl, kammigelloù ar stêr tre betek un ode-venez, du-se.

1949
Référence : SIZH p.48

Ruz betek e gilpenn, tenn e anal, daoulinet en deus e-kreiz leurenn ar chapel, troet e gein d'an aoter, e zremm ouzh tu an Tad-Mestr hag an daou Dad-Rener.

1949
Référence : SIZH p.59

Morse, betek neuze, n'en doa eveshaet e oa ar manati ken teñval, ken diamzeret, dindan e boultrenn.

1949
Référence : SIZH p.46

- « Jezuz Dios ! » Ur c'hwenenn !... Sevel a reas prim he broz (sic) du, hag hi d'ober ur skrab trumm d'he glin dehou, an hini tostañ d'al lean. Noazh ha gwenn e oa ar c'hofkar (sic, ar c'hof-gar), neuziet-blot. Difoupat a reas ar gwad da benn ar paotr, ha dont a reas ruz betek e c'houzoug, dre ma stoue e valvennoù gant elevez.

1949
Référence : SIZH p.43

Eñvor, mar plij, ho pet ouzhpenn / Eus tud ma zi e glac'har tenn, / Rak, en dienez bet'[-ek] ar strad, / Hepdon reuzeudik ' ve o stad...

1960
Référence : PETO p53

Hag e ya [ar person] betek treuzoù an ti da c'hervel ar vatezh.

1960
Référence : PETO p64

ha neuze ivez pakadoù frazennoù er yezh arnevez-se difetis ha sec'h hag o devoa poan d'ober hent betek spered ar selaouerien

1972
Référence : BAHE niv. 75, p.4

Kousket a rejomp kichen-ha-kichen war vein kalet plas foar Neufchâteau, ha war bradoù blotoc'h Bastogne, un ergerzhadenn a badas betek Ettelbrück, al lec'h ma voemp sammet en un tren evit bezañ douget d'an Alamagn.

1985
Référence : DGBD p6

Bez' e voe anezhañ ur gwir reveulzi estetek ha teknek en doare da sevel an nevedoù kristen en Europa hag ar savadurezh-se a reno hep tra da geveziñ outi betek diwezh ar Grennamzer, da lavarout eo e-pad tri c'hantved hanter.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 8

Dre vras [dre-vras] eo gwell soñjal e daouadoù stourmerien, evel m'hon eus displeget kentoc'h, rak evel-se e vefont gouest d'en em wareziñ an eil egile ha da c'houlenn skoazell betek gouzout m'az afe da feuls ar boliserien.

2015
Référence : DISENT p162

Distokañ a ran hag un tammig pelloc'h e troan a-gleiz da vont gant straed Tivón betek straed Petrou Ralli.

2015
Référence : EHPEA p15

Gant an taolioù-se e klasker diskouez piv eo an enebourien e gwirionez, teurel un tamm sklêrijenn war o c'homzoù toull, war o oberezhioù kuzh, hag all, hag all... betek ma kollfont an dud a vot evite, o fratikoù, o skoazellerien a-genwerzh, o c'hamaraded politikel, ha kement zo, rak ne fello ket d'ar re-se bezañ lousaet gant brud fall hoc'h enebourien.

2015
Référence : DISENT p56

C'hoariit ar c'houblad amourouzien, an dremenidi prederiet, al labourerien o vont d'o labour gant pres warne... hag evel-just cheñchit ho look kuit na vefe tres splann ur "stourmer" warnoc'h -badjoù, piercing, stumm ho plev, dilhad disheñvel betek re...-

2015
Référence : DISENT p73-74

Ar pep pouezusañ eo ne vefe ket hennezh "merket" betek re : lemit ar pegsunioù diwar revr an oto, laoskit ar van Volkswagen orañjez er gêr, ha skoachit ar gitonoù dindan an azezennoù...

2015
Référence : DISENT p85

Ar pezh a anaveze diwar e benn a oa aet da netra, hag ar pezh a chome e oa ur c'horf noazh ha netra all, unan fesonet brav avat, betek re zoken, ar pezh a lakae da soñjal en ur c'horf divuhez.

2023
Référence : DREAM p. 98

Note d'étude

En em ziskouez a ra ar ger-mañ dindan tri stumm en istor ar yezh : bet > bete/bede > betek. An emdroadur-mañ zo kenstur gant an hini c'hoarvezet gant "adalek", an araogenn enebet outañ : adal > adale > adalek.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux