Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. H.g. 1. [1499] Stourm armet etre div riez, etre div bobl. Ne gomzer a bep hent nemet a vrezel. Keloù brezel zo. Atizañ brezel. Disklêriañ ar brezel. Ober brezel, ober ar brezel a-enep, ouzh ub., ur vro bnk., h.a. Brezel zo etrezo. Marvet eo er brezel. Red ar brezel : darvoudoù ar brezel. [1877] [...] rak c’hwi a zo o tifenn gwirioù Doue hag oc’h ober brezel d’an dud fall. & Digeriñ brezel : kregiñ da vrezelekaat. & Brezel-bro, [2015] brezel diabarzh. & Den a vrezel. Tud a vrezel. & Talbenn ar brezel, an talbenn brezel : linenn m'emañ an daou armead tal-ouzh-tal. & Tro-vrezel : pennad brezel el lec'h-mañ-lec'h. Tro-vrezel Italia. & Trl. [1732] Gwennañ er brezel : gounit skiant-prenet. ES. peoc'h. 2. Brezel-gwenn, brezelig : pleustradeg e-sell eus ar brezel. Brezel-gwenn a veze graet e-pad an amzer a beoc'h. Ober brezel-gwenn. & (db. ar vugale) C'HOARI BREZELIG, C'HOARI BREZEL BIHAÑ : drevezañ ar brezel evit c'hoari. 3. Dre skeud. Eneberezh, stourm, tabut. Buhez an den zo brezel atav. Lakaat tan ha brezel etre daou zen. II. G. 1. Pennad stourm a seurt-se el lec'h-mañ-lec'h. Gounit, koll ur brezel. Ur brezel-bro padus. Ar brezelioù a zieubidigezh. & Ent strizh Ar brezel '14 : a grogas en Europa e 1914. 2. (er Grennamzer) Brezel(ioù) ar Groaz : troioù-brezel kaset gant rouantelezhioù Europa ar C'hornôg a-enep ar Vuzulmaned evit aloubiñ al lec'hioù santel ma vevas Jezuz-Krist. HS. kroaziadeg.

Exemples historiques : 
135
Masquer la liste des exemples

brezel

1499
Référence : LVBCA p43 (guerre)

brezelioù

1659
Référence : LDJM.1 pg bresel

ger ar brezel

1659
Référence : LDJM.1 pg mot (du guet)

brezel

1659
Référence : LDJM.1 pg bresel

reizh diouzh ar brezel

1699
Référence : Har. pg an, brezel, diouzh, reizh (aguerri)

atizañ brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Exciter une guerre.)

atizet brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Exciter une guerre, pp.)

disklêriañ ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Déclarer la guerre.)

disklêriet ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Déclarer la guerre, pp.)

intimañ ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Déclarer la guerre.)

intimet ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Déclarer la guerre, pp.)

notañ ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Déclarer la guerre.)

notet ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Déclarer la guerre, pp.)

monet d'ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Aller à la guerre.)

kemeret ar stad a vrezel

1732
Référence : GReg pg harnois (Endosser le harnois, embrasser la profession des armes, pp.)

kanolioù brezel

1732
Référence : GReg pg artillerie

kemer ar stad a vrezel

1732
Référence : GReg pg harnois (Endosser le harnois, embrasser la profession des armes.)

hachoù a vrezel

1732
Référence : GReg pg hache (Haches-d’armes, p.)

hach a vrezel

1732
Référence : GReg pg hache (Haches-d’armes.)

elumiñ brezel

1732
Référence : GReg pg allumer

ar ger a vrezel

1732
Référence : GReg pg guet (Le mot du guet.)

gwell eo ganin ar peoc'h evit ar brezel

1732
Référence : GReg pg aimer

graet ar brezel d'ar visoù

1732
Référence : GReg pg guerre (Faire la guerre aux vices, pp.)

ober ar brezel d'ar visoù

1732
Référence : GReg pg guerre (Faire la guerre aux vices.)

disklêriet ar brezel d'ar visoù

1732
Référence : GReg pg guerre (Faire la guerre aux vices, pp.)

disklêriañ ar brezel d'ar visoù

1732
Référence : GReg pg guerre (Faire la guerre aux vices.)

kêr a vrezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Place de guerre.)

kuitaat ar brezel

1732
Référence : GReg pg harnois (Quitter le harnois.)

ober diouzh ar brezel

1732
Référence : GReg pg aguerrir

kent e karan ar peoc'h eget ar brezel

1732
Référence : GReg pg aimer

ar peoc'h a garan mui eget ar brezel

1732
Référence : GReg pg aimer

kuitaet ar brezel

1732
Référence : GReg pg harnois (Quitter le harnois, pp.)

dilezet ar stad a vrezel

1732
Référence : GReg pg harnois (Quitter le harnois, pp.)

dilezel ar stad a vrezel

1732
Référence : GReg pg harnois (Quitter le harnois.)

gwennañ er brezel

1732
Référence : GReg pg harnois (Blanchir sous le harnois.)

ar pennkaoz eus ar brezel-mañ

1732
Référence : GReg pg (premier) auteur (de la guerre presente)

arc'hant an dud a vrezel

1732
Référence : GReg pg caisse (militaire)

tud a vrezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Gens de guerre.)

den a vrezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Homme de guerre.)

komiser a vrezel

1732
Référence : GReg pg commissaire (des Guerres)

brezel evit konkeriñ an douar santel

1732
Référence : GReg pg guerre (Guerre Sainte, la guerre des croisades.)

ar brezel santel evit konkeriñ al lec'hioù sakr eus hon redampsion

1732
Référence : GReg pg croisade (guerre sainte entreprise contre les infideles)

kemer ar groaz evit mont d'ar brezel santel

1732
Référence : GReg pg (se) croiser

ur brezel disklêriet

1732
Référence : GReg pg déclaré (une guerre declarée)

ar brezel santel

1732
Référence : GReg pg guerre (Guerre Sainte, la guerre des croisades.)

brezel diwar-benn ar gredenn

1732
Référence : GReg pg guerre (Guerre de Religion.)

brezel diwar-benn ar feiz

1732
Référence : GReg pg guerre (Guerre de Religion.)

brezel a-ziabarzh d'ar rouantelezh

1732
Référence : GReg pg guerre (Guerre civile, ou intestine.)

brezel entre sujidi ur memes rouantelezh

1732
Référence : GReg pg guerre (Guerre civile, ou intestine.)

brezel entre bourc'hizien div gêr

1732
Référence : GReg pg guerre (Guerre civile, guerre entre les Citoïens de deux Villes.)

akustum dioc'h ar fatik eus ar brezel

1732
Référence : GReg pg aguerrir, aguerri

Ar brezel, ar bos, hag an naonegezh a zo gwalinier Doue.

1732
Référence : GReg pg fleau (Les fleaux de Dieu sont la guerre, la peste, & la famine.)

Ar brezel, ar vosenn, hag an dienez a bep tra a zo an teir gwalenn a gastiz.

1732
Référence : GReg pg fleau (Les fleaux de Dieu sont la guerre, la peste, & la famine.)

brezel entre div gêr

1732
Référence : GReg pg guerre (Guerre civile, guerre entre les Citoïens de deux Villes.)

Pa vez kreañ ar brezel e vez tostañ ar peoc'h.

1732
Référence : GReg pg guerre (Quand la guerre est plus animée, on est plus près d'avoir la paix.)

oberioù a vrezel

1732
Référence : GReg pg exploit (action de guerre éclatante)

graet ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Faire la guerre, pp.)

ober ar brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Faire la guerre.)

Aet int d'ar brezel.

1732
Référence : GReg pg guerre (Ils sont allez à la guerre.)

brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (querelle entre des Etats)

brezelioù

1732
Référence : GReg pg guerre (querelle entre des Etats, p.)

brezelioù

1732
Référence : GReg pg guerre (querelle entre des Etats, Van., p.)

Kehelioù brezel a zo a bep tu.

1732
Référence : GReg pg guerre (On dit par tout que nous allons avoir la guerre.)

Ne gomzer a bep hent nemet a vrezel.

1732
Référence : GReg pg guerre (On dit par tout que nous allons avoir la guerre.)

Ar bed-holl a lavar ez eomp da gaout brezel.

1732
Référence : GReg pg guerre (On dit par tout que nous allons avoir la guerre.)

Ar brezel a zo ur skiant evit en em lazhañ hag en em zistrujañ an eil stad egile.

1732
Référence : GReg pg guerre (La guerre est un art de s'égorger & de se détruire réciproquement.)

akaosionet brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Exciter une guerre, pp.)

akaosioniñ brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Exciter une guerre.)

elumiñ brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Exciter une guerre.)

elumet brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Exciter une guerre, pp.)

aliañ brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Exciter une guerre.)

aliet brezel

1732
Référence : GReg pg guerre (Exciter une guerre, pp.)

D'ar brezel int aet.

1850
Référence : GON.II pg brézel (Ils sont allés à la guerre).

arsav-vrezel [sic]

1850
Référence : GON.II pg arzaô-vrézel

brezelioù santel

1850
Référence : GON.II.HV pg brézel-sañtel (Croisade, ligue contre les infidèles. Pl.)

brezel

1850
Référence : GON.II pg brézel (Guerre, différend entre deux princes ou deux peuples qui se poursuit par la voie des armes) + p.17, livre premier, "guerre".

brezel bro

1850
Référence : GON.II.HV pg brézel-brô (Guerre civile).

brezel santel

1850
Référence : GON.II.HV pg brézel-sañtel (Croisade, ligue contre les infidèles).

brezelioù

1850
Référence : GON.II pg brézel (Guerre, différend entre deux princes ou deux peuples qui se poursuit par la voie des armes. Pl.)

Ne gomzer a bep hent nemet a vrezel.

1850
Référence : GON.II pg brézel (On parle de guerre partout).

didroadet eo bet er brezel

1850
Référence : GON.II pg didroada

ur brezel disleal eo hemañ

1850
Référence : GON.II pg disléal

er brezel diwezhañ eo bet lazhet

1850
Référence : GON.II pg er

tun-vrezel

1850
Référence : GON.II.HV pg gwidré (-vrézel), tûn (-vrézel)

gwidre-vrezel

1850
Référence : GON.II.HV pg gwidré (-vrézel), tûn (-vrézel)

mal-vrezel

1850
Référence : GON.II.HV pg mâl (-vrezel)

Brezelioù

1850
Référence : GON.II p.17, livre premier, "des guerres".

« Hogen, ouzh va c'hlevet, pa na rit van ebet, / Pa welot en o farkeier, / An dieien vak, dibreder, / Oc'h ober, e pep lec'h, brezel d'al laboused / Gant stignoù, krouglasoù zo, e kuzh, antellet / Evit pakañ evnigoù, / Na nijit mui a biklammoù, / Chomit en ho neizhioù, pe it d'al lec'hioù pell. »

1867
Référence : MGK p15-16

Brezel a zigoras ha, gwelloc'h evit den, / E tiskouezas anat eo an deskadurezh / Talvoudusoc'h evit danvez.

1867
Référence : MGK p124

Ur mergl milliget eo, ur c'hleñved dihegar, Savet da gontammiñ pep mad zo war an douar ; Genel a ra bosenn ha kernez tro-war-dro ; Ouzh he heul kasoni e pep lec'h, e pep bro, a laka dre ar bed brezel ha lazherezh.

1867
Référence : MGK p2

Un deiz da-gaout ar raz santel / E teuas, a-berzh pobl ar razed, / Kannaded, / Da lavaret dezhañ e voa savet brezel / Gant ar c'hizhier hag i : voant deut, en ur dremen, / Da c'houlenn digantañ un draig en aluzen.

1867
Référence : MGK p116-117

Ne vezo kanet nemet kanaouennoù a vrezel, a lakay kalon an holl da dridal, ha, da ziwezhañ, ec’h azezimp holl ouc’h an daol evit dibriñ, evel breudeur, ur fest ha ne vanko ennañ na cher vat leizh-kof, na gwin kozh da evañ gant ar skudell.

1877
Référence : EKG.I. p.176

Goude an tamm sermon-se d’he gwaz, e tistroas ouc’h ar chouanted : — C’hwi a zo tud vat, her gouzout a ran, rak c’hwi a zo o tifenn gwirioù Doue hag oc’h ober brezel d’an dud fall.

1877
Référence : EKG.I. p.113

Piv a garfe brezelekaat gant tud hag a ra brezel d’o Doue, d’o Roue, d’o beleien, d’an holl dud vat eus o bro ha d’an estren, war gorre ar marc’had, abalamour ma ne reont ket evelto ?

1877
Référence : EKG.I. p.261

Pemp dervezh goude-se, ur merc’hervezh, etre dek hag unnek eur eus ar mintin, sklaer an amzer ha tomm an heol, ar viskinenn Maris-Stella, — steredenn ar mor, — kabiten Jaouen, a save he eorioù eus a borzh Brest, hag a yae, gant an avel-draoñ, er-maez eus ar rad, dre greiz al listri a vrezel, hep ma teuas hini da c’houlenn diganti da belec’h ez ae.

1877
Référence : EKG.I. p.217-218

Marteze ne raen ket mat, rak ar veñjañs a zo da Zoue hepken, mes n’oan ket evit miret ; hag ouc’hpenn, e brezel edomp, hag, er brezel, pep hini a ra d’e enebour muiañ ma c’hell a zroug.

1878
Référence : EKG.II p.85-86

Dre m’eo bet engehentet gant un doue, eveshaet en he yaouankiz gant un doue, kelennet gant un doue, eo e trec’h ar baotred hag ar maouezed anezhi war baotred ha maouezed broioù all an douar e ment, e nerzh, e skañvded, e gwevnded, e kened, e sked, e gwennded, e meiz, e kadarnded, en eeunded, e gwirionded, en helavarded, e barzhoniezh, e gouiziegezh, en hesonerezh, en ijinoù-kaer ha mecherioù en oberiadoù ar peoc’h kerkoulz hag e re ar brezel.

1923
Référence : SKET p.38

Nemet, kerkent ha m’en em ziskouez ar speredoù dic’hlan, an erevent drouk hag an teuzioù orgedus, e skoont o armoù en ur strapadeg vras hag e taolont o garm-emgann, o youc’h-brezel.

1923
Référence : SKET p.115-116

Ur bras a vrud a zeuas da Vomoros diwar e furnez, e gadarnded, e drec’hioù-brezel.

1923
Référence : SKET p.122

Neuze n’oa ket anv c’hoazh a laeradennoù, a beilhadegoù chatal, a skrapadennoù merc’hed, a emgannoù etre gwazed kenwad ha kenvro, a vrezelioù diwar orged, direizhvennad, droukyoul, gwallc’hoant d’an emvrud, d’ar preizh, d’ar pennoù troc’het, pa na glaske den en em uhelaat dreist ar re all.

1923
Référence : SKET p.68

Ker gwazh ha m’emañ aet ar bed war an tu-gin gant ar brezel ma n’eo ket souezh e vije bet unan eus hor c’henvroiz harluet betek e bro-Ejipt, du-hont pell-pell, etre an Azi hag an Afrik.

1923
Référence : SKET p.5

An dro a ris d’ar C’hreñvlec’h galloudek, savet gwechall gant an Tri Gevell, mibien Virotouta, bet dibabet abaoe da lec’h o annez gant doueed ar vro ; a wared etre e vogerioù arouezintioù-brezel ar boblad, teñzor ar roueed , teñzor an uhelidi hag an tri-c’hant den-gouestl, dalc’het da gred ar peoc’h hag ar feurioù.

1923
Référence : SKET p.12

Brezel gant ar Saozon, soudarded ’leizh ar c’hazarn, soudarded en-dro d’ar c’hanolioù.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924) ("ar Zaozon" reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.845).

Rak gwelet ne vezi bet nag e bodadegoù peoc’h nag e bodadegoù brezel tud da ouenn ; rak divrutañ, mezhusañ marv az pezo kavet amañ, evel ur gaouenn, d’an abardaez-noz, e korn ur park, dindan tenn-saezh ur c’houeriad.

1924
Référence : SKET.II p.46

brezel

1927
Référence : GERI.Ern pg brezel2

arsav-brezel

1927
Référence : GERI.Ern pg arzao

brezelioù

1927
Référence : GERI.Ern pg brezel2

Absulio hen isofiser, medalennet-gadour, kroaz a vrezel

1929
Référence : SVBV p3

galv d'ar brezel

1931
Référence : VALL pg appel (aux armes)

klav brezel

1931
Référence : VALL pg arme

klañvdi-brezel

1931
Référence : VALL pg ambulance (militaire)

harnez brezel

1931
Référence : VALL pg armure

e brezel

1931
Référence : VALL pg belligérant

diazez brezel

1931
Référence : VALL pg base

brezel en aer

1931
Référence : VALL pg (guerre) aérien(ne)

brezel

1931
Référence : VALL Levrlennadur p VIII

Ne oa ket tremenet gantañ c'hoazh e gendamouez noter, pa strakas ar brezel da viz Gouere 1870, etre Frañs hag Alamagn.

1944
Référence : EURW.1 p11

Un enor bras a oa dimp kaout da gabiten-kelenner an aotrou Hayo du Tilly, a oa deuet ‘maez ar Skol a Vrezel gant an niverenn I.

1944
Référence : EURW.1 p.195

Noel, ar Bricon, Bohuon, Kerangwe, Hamard, de Lanascol, Dagorn, Dominguez, Marais, Grandmoulin, h.a. a zo bet lazhet e-kerzh brezel 1914.

1944
Référence : EURW.1 p.198

Ar rejimant a vanas eizh deiz e Kamp Koetkidan, e-kichen Ploermael oc’h ober brezel-wenn.

1944
Référence : EURW.1 p.204

Din-me e voe ar gomz, evit disklêriañ d’an holl ar brezel garv ha trubard a rae gouarnamant an aotrou Emil Combes d’ar brezhoneg.

1944
Référence : EURW.1 p. 207

Dinan, avat, mar deo bet kêr-a-vrezel ; Dinan, mar deo bremañ kêr-skouer an artizaned, n'he deus ket mezh gant he orinoù. Keuz dezho ne lavaran ket.

1944
Référence : ARVR Niv. 165

N'o doe ket a zigarez da stourm : ar brezel a baouezas e miz C'hwevrer 1871, ha da viz Meurzh, ma zad hag e soudarded a bignas en hent-houarn da zistreiñ da Gemper hag ac'hano pep hini d'ar gêr.

1944
Référence : EURW.1 p12

Evel ma oa Breizhad Gallo ar sañsor ivez en em glevjont o-daou da ober brezel d'ar brezhoneg hag e voe graet ganto ur reolennadur kalet evit Tregeriz ha Kerneviz.

1944
Référence : EURW.1 p42

Ar manati, tamolodet e traoñ ar pikernoù moal, a chome anezhañ dismantroù e iliz hag e gloastr, bet freuzhet [sic, freuzet] e-doug ar brezelioù evit Don Carlos.

1949
Référence : SIZH p.52

Deoc'h-c'hwi holl 'vin amañ feal / Hep ma ve ganin-me keal / D'ho kuitaat na d'ho tilezel / Daoust d'an arnev ha d'ar brezel. / Eus ho feiz e vin ar c'hlaouenn / Tra ma paro he sklêrijenn / E strad don ho teñvalijenn.

1960
Référence : PETO p25-26

Evit lakaat urzh vat en-dro, / Chouanted Breizh ' zo 'n em savet, / Ha brezel kriz ' reno er vro / A-raok ma vo ar peoc'h kavet.

1960
Référence : PETO p59

Ha ma rankas buan an dud tremen eus ar "c'hafe-kafe" d'ar "c'hafe-heiz", ne veze ket ken diaes-se kaout te e-pad ar brezel e Goueled Breizh.

1972
Référence : BAHE niv. 75, p.41

Ur miz brezel bihan diehan, ar re gozh e-giz ar re yaouank, an holl, noz-deiz, o vrezeliañ a-enep "an torfed diwezhañ enep an natur".

1980
Référence : BREM Niv. 0, p.2

Nebeut amzer goude avat e trenkas an traoù etre ar broioù, ha n'eo ket mui c'hoari brezel bihan en a oa da ober, met soñjal er brezel bras...

1985
Référence : DGBD p6

Da neuze e oa deuet ar savadur da vezañ unan eus elfennoù pennañ mesenerezh an dug Yann IV hag a venne dre ar politikerezh-se kreskiñ lorc'hañs e lignez, nevez deuet trec'h goude brezel hêrezh Breizh ha gounit kalon ar bobl.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 14

N'eus ket ezhomm da vont pelloc'h evit an "demokratelezh veur" a vevomp enni. Ganti n'eo ket gwall vrav an traoù dija: tud fuzuilhet da vare ar Gumun hag er fozelloù e 1917, lod all lazhet en trevadennoù (aloubadeg Aljeria, Setif, Madagaskar, ar meuriad Bamileke e Kameroun...) hag an trevadennoù mod nevez (lazhadeg ar Rwanda, brezel al lennoù bras, bombezadegoù Iran, Serbia pe Afganistan).

2015
Référence : DISENT p37

Daoust ha gallout a reomp distruj ar c'harr-nij brezel az ay da vombezañ Afganistan, an tourter a vo implijet dizale da sevel ur c'hamp bac'h pe ur greizenn nukleel, ar banell-vruderezh a vila ar gweledva ganti, pa vefe-hi diouzh al lezenn pe ne vefe ket, ha kement zo… ?

2015
Référence : DISENT p65-66

Ha c'hoazh ne lakaomp ket ar gaoz diwar-benn [war] an diktatourien a deu d'hor gwelet amañ, diwar-benn [war] ar c'hreantourien-saotrerien, ar gouarnamantoù hag a aoz brezelioù, ar vinistred a zoug raktresoù lezenn drastus evit an dud, ha kement zo...

2015
Référence : DISENT p146-147

Seul vui ma ouien e oa bet lazhet breur da dad gant ar gomunourion da vare ar brezel diabarzh.

2015
Référence : EHPEA p304

Étymologie

Termen testeniekaet e henvrezhoneg dindan ar stumm "bresel". Ger kar d'an hengembraeg "-bresel" testeniekaet en anvioù divoutin ha d'ar c'herneveureg "bresel".

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux