Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
7
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. Doar./Stn. A. 1. (db. an traoù) Dezhañ nebeut a dalvoudegezh, nebeut a bouez. Ned eo ket un dra zister eo. Hentoù dister. Ur c'hozh tamm pae dister. Gwall zister e kavan ma lod. Douaroù dister. Ur porzh dister. & Un dister a borzh. 2. (db. an dud, o oberoù, o c'homzoù) Dezhañ nebeut a dalvoudegezh. Un den dister. Dister em eus kavet ar plac'h nevez. Kaozioù dister en deus distaget. Un oberenn zister. Disterik eo e-skoaz ar pezh a c'hallfen ober mar karfen. [1924] [A]n den a zouster hag a skiant a brize gantañ diskenn betek ur bugelig dister eveltañ. HS. didalvez. 3. (db. ar pezh a ziskouez stad an dud) Paourik, reuzeudik. Ur gwiskamant dister. Un ti dister. Ren ur vuhez dister. Disterik a-walc'h e oa ar stal ganto. Gant an dister ma oa hon tiig, ne chomemp ennañ nemet diouzh ret. 4. (db. an dud) Paour. Tud dister. Me a oa un tamm mat disteroc'h egeti. 5. (db. ar sammadoù arc'hant) Izel. Bet em eus an dra-se evit ur priz dister : ur feurm izel. DHS. marc'had-mat. B. (db. spered an dud) Berr. Ar re-mañ zo disteroc'h o spered eget hini ur bugel. C. 1. (db. korf an dud, al loened) Blin, gwan, nebeutaet a-fet nerzh. Ul laouenanig dister ha bihanik. Un denig dister. Dister e oa an tamm anezhañ ha gwall glañvidik ar paour kaezh. Aet eo dister ma divskouarn. 2. Dre ast. (db. an dud) Yaouank. Gwall zister eo c'hoazh evit ober ul labour ken tenn. II. Stn. (dirak un ak.) A. 1. (dirak ar ger ger) (en ur frazenn er stumm nac'h) Ne rannas ket un dister ger : ne rannas ket zoken ur ger. &. (en e zerez-uhelañ) Na lavaret an disterañ ger : na lavaret netra. chomet eo hep lavaret an disterañ ger. 2. (dirak ar ger tra) Un dister dra : un nebeudig. En em gavet eo un dister dra a-raok an eur. & Un dister dra : netra. Ne gredont ket nac'h outañ an dister dra. B. (en e zerez-uhelañ) An disterañ : ar bihanañ, ar munutañ. An disterañ lomm avel el lakay da gouezhañ. Pa c'hoarvez an disterañ enkrez. & An disterañ tra : nebeut a dra. En em lakaat a ra da ouelañ evit an disterañ tra. An disterañ tra a zebran am stambouc'h. & (gant ar gm. a.) Un disterañ tra : un tammig, ur pennad bihan. Troc'hañ an ed un disterañ tra a-raok mare. III. Doar. RANNYEZH. Ret. Rak-se eo dister tri-ugent lur had dre zevezh-arat. Nemet ez eo dister o anavezout. & Trl. Dister eo d'ub. ober udb. : ret eo d'an den-se ober an dra-se. Dister eo din mont : mont a rankan. IV. Adv. 1. En un doare reuzeudik. Bezañ gwisket dister. Disteroc'h egeti eo gwisket. 2. Bihan. Bezañ mentet-dister. V. Ak. 1. (dirak un anv hollek) Un dister : un tamm, un nebeud. Un dister frankiz. Un dister avel. Un dister blijadur. 2. (en e zerez-uhelañ) Tr. adv. An disterañ : na zoken un tammig bihan. N'on ket klañv an disterañ. [1924] Champault ha Tourville ne anavezent ket an disterañ petra eo ar yezhoniezh [...]. [1944] Kement-mañ a voe bet lavaret goustad, goustad, gant aon he dije ar voereb klevet ha komprenet an disterañ. & Tr. stl. isur. An disterañ ma : a-boan ma, kerkent ha ma. An disterañ ma'z a ma zroad war ur beg maen, emaon em gourvez. An disterañ ma klemm. An disterañ ma ne vefec'h ket war evezh, e tec'ho kuit. & Tr. adv. Un disterañ : un tammig bihan. Ret e vo krennañ war an dispignoù un disterañ. « Ur banne a yelo ganeoc'h ? » - « Ya met un disterañ hepken ». EVEZH. Kemm. blot. er gerioù a zeraou gant "k", "t", "p" war-lerc'h "dister".

Skouerioù istorel : 
94
Kuzhat roll ar skouerioù

re zister

1659
Daveenn : LDJM.1 pg superflu

dister

1659
Daveenn : LDJM.1 pg chetif, inutile

savet a lec'h dister

1659
Daveenn : LDJM.1 pg issu (de bas lieu)

dister

1699
Daveenn : Har. pg dister (chetif, frivole)

an disterañ

1732
Daveenn : GReg pg (le rebut de l') étoffe

n'en deus ket lavaret an disterañ ger

1732
Daveenn : GReg pg (il n'a pas) desseré (les dents, il n'a point parlé du tout)

dister

1732
Daveenn : GReg pg frivole

mar dougit an disterañ mignoni din

1732
Daveenn : GReg pg affection

un eost dister

1732
Daveenn : GReg pg Août

an disterañ

1732
Daveenn : GReg pg fretin (rebut, chose vile & du moindre prix en chaque espece, Van.)

ur prosez evit traoù dister

1732
Daveenn : GReg pg frivole (Un procès pour des choses frivoles.)

disterañ

1732
Daveenn : GReg pg frivole

disteroc'h

1732
Daveenn : GReg pg frivole

tra dister

1732
Daveenn : GReg pg bibus

rezonioù dister

1732
Daveenn : GReg pg (des raisons de bibus)

ur poetrian dister

1732
Daveenn : GReg pg (un poëte de) bibus (un mauvais poëte)

kêrig dister

1732
Daveenn : GReg pg bicoque (place peu fortifiée, & sans deffense)

ur verc'h onest ne dle soufr kañjolerezh ebet a-berzh an disterañ gwaz

1732
Daveenn : GReg pg (une fille doit craindre toutes les)cageolerie(s des hommes)

tud dister

1732
Daveenn : GReg pg canaille (la populace, gens sans naissance, sans biens, ni courage), gens (Gens de rien.)

disteroc'h

1732
Daveenn : GReg pg chetif (ive, qui est peu de chose)

dister

1732
Daveenn : GReg pg chetif (ive, qui est peu de chose)

disterañ

1732
Daveenn : GReg pg chetif (ive, qui est peu de chose)

disterañ

1732
Daveenn : GReg pg chetif (ive, qui est peu de chose)

An tan flamm eus an ifern a losk atav hep nepred reiñ an disterañ sklêrijenn.

1732
Daveenn : GReg pg flamme (Les flammes éternelles ne luisent point.)

dister

1850
Daveenn : GON.II pg dister, disterded, distervez

un ti dister eo

1850
Daveenn : GON.II pg dister

gwall zister eo ar mezher-se

1850
Daveenn : GON.II pg dister

disterañ

1850
Daveenn : GON.II pg distéra

an disterañ

1850
Daveenn : GON.II pg distéra

an disterañ tra

1850
Daveenn : GON.II pg distéra

N'eo ket un dister dra.

1850
Daveenn : GON.II p.63

ned int ket gouest da ober an disterañ lizher, an aesañ bilhed, ne ouzont ket memes dre pe benn o c'homañs, ha dre-se dic'hallout d'o esplikañ da re all

1865
Daveenn : MBF.to p. V.

Evit poanioù dister, dismegañs pe rendael, / Ne lavarfent neuze o deus c'hoant da vervel.

1867
Daveenn : MGK p67

An tamm dir a lavar, hep kaout aon na krenañ : / — « Labour az peus kavet ; kaer az po rigouignat / Ha gwaskañ gant da zent, zo lemm a lavarer, / A-raok ma tistago diouzhin-me ur begad, / Nag an disterañ tamm, / Kozh tamm naerig flemmer, / 'Vezint, evel bruzun, torret en da garvan. »

1867
Daveenn : MGK p73

Evel-se a c'hoarvez : / Pa stok dorn Doue en den, a zo an disterañ, / E strink diwar e dal ul lugern ar gaerañ.

1867
Daveenn : MGK p121

Meur a bried dereat kinniget da Rok-ounn, / Ar goantig o c'have diouti kalz re zister ?

1867
Daveenn : MGK p55

Dezhi [d'ar garantez] omp heñvel holl : hag al laouenanig, / Ho preur-c'hwi, peorien geizh, dister ha bihanik, / Zo kement dirazi ha roue brasañ ar bed ; / Eñ ha c'hwi zo gant Doue gwelloc'h zoken karet.

1867
Daveenn : MGK p119

Hag anez hor gounid ne ve ket re zister) Ann dra-ze, ar gwasa, eo war dri deiz vez daou, E ranker beza vak : e gweliou 'z a 'nn amzer.

1867
Daveenn : MGK p28

En tu pe du, me gred, e kavin frankiz da astenn ur guchenn golo da gousket, rak ne c’hellan ket krediñ o defe ar republikaned diskaret kement ti a yoa e Sant-A[l]bin, hag ouc’hpenn, an disterañ kraou a vezo mat evidon-me.

1877
Daveenn : EKG.I. p.50

An traoù disterañ, ar re ne dal[v]e ket ar boan o gorren, a yoa lezet war an dispalu.

1877
Daveenn : EKG.I. p.231

Ur c’hiz dister da guitaat e eskopti e oa hounnezh evit un eskob ; evelato an Aotrou de la Marche a aotreas er memes tra.

1877
Daveenn : EKG.I. p.19

Evelato an Aotrou de la Marche n’oa ket evit chom pell kuzhet e ti an Itron du Laz, rak an ti-se a zo e kêr, ha ma teuje an disterañ bec’h warnezhañ e vije tizhet aes a-walc’h abalamour ne gavje ket e dro da dec’het kuit : e kêr n’eus na koad, na lann da guzhet en o zouez.

1877
Daveenn : EKG.I. p.16

Na ankounac’hait ket d’am gervel, an disterañ ezhomm ho pezo.

1878
Daveenn : EKG.II p.80

Gouzout a reer n’oc’h ket c’hwi kennebeut eus a ouenn ar re zisterañ : ho tud-kozh a yoa lakaet e Gwinevez, hag e tro-war-dro, e renk an noblañs. Nad it ket ’ta d’en em izelaat, pa ne dalv ket ar boan.

1878
Daveenn : EKG.II p.66

An Ao. 'n Eskob en em hastas d'er sevel en e sav en ur ouelañ hag o soñjal pegen dister ec'h en em lakae un den ker santel.

1889
Daveenn : SFA p120

an distera ma...

1909
Daveenn : BROU p. 227 (pour peu que..., le moindrement que...)

C’hoazh e lavar kanenn Vopiskos na voe biskoazh an disterañ diemglev, an disterañ dael, an disterañ breujadeg etre Manos ha Bena, hag en un tu gant se emañ ar c’hanennoù all am eus klevet.

1923
Daveenn : SKET p.44

Hogen, an disterañ ma pella an den diouti, ne gav mui nemet traezh ha mein-ruilh, ne wel ken nemet naered, o tougen an dent anezho hag o reiñ ar marv, oc’h emweañ, oc’h emgemmeskañ, oc’h emgejañ a-gantoù war an douar, ha korc’hwezhadoù-traezh, bannet gant an avel, oc’h emweañ a-gantoù en aer hag en amzer.

1923
Daveenn : SKET p.17

Emskiant o broadelezh hag o Galvedigezh a bobl eo a renas hon Tadoù p’o deus, a-ziwar an disterañ hadenn, astennet a-us d’ar bed-holl skourroù ar Vroad Illur, gouez dezho, da lavarout eo Broad hollvrudet ar Gelted kozh.

1923
Daveenn : SKET p.6

Dister o bividigezh, hag i hag o gwragez gwisket pinvidik gant foulinennoù kaer.

1924
Daveenn : SKET.II p.69

Dir e galon enep an druez ; e-pad e vuhez a varner, gwelet en devoa gwazh, pegen gwazh, ha gwashoc’h c’hoazh, hag e goñsiañs, pell amzer a oa abaoe, ne fiñve ken en e greiz ; marv e oa ar preñvig bihan-se dirak pinijennoù ken dister : un taol gwialenn !…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 40, p.897 (Miz Ebrel 1924)

Champault ha Tourville ne anavezent ket an disterañ petra eo ar yezhoniezh hag e lakaent keñver-ha-keñver anvioù o tont eus amzerioù ha yezhoù disheñvel, ouzh en em harpañ hepken war heñvelderioù a-ziwar-c’horre touellus.

1924
Daveenn : SKET.II p.27, Notenn (3)

Hag evel-se, entre ar beleg hag ar paotr, a-nebeudoù, e savas ur garantez dispar a bep tu, ur garantez a [d]rugarez eus perzh ar beleg evit ar paotrig dister, disprizet, kasaet gant kalz, ur garantez a anaoudegezh eus perzh ar paotr emzivad evit an den a zouster hag a skiant a brize gantañ diskenn betek ur bugelig dister eveltañ.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1025 (Gouere-Eost 1924)

Hogen e-pad eizh miz goañvezh, ez a ar stêriadoù dour da stêriadoù skorn-[sklaer], hag e rank an hemolc’herien menel war yun en o foukennoù dister.

1924
Daveenn : SKET.II p.64

Biskoazh, eta, ne voe lakaet gant Vindosêtlos kabestr en e benn na dibr war e gein. Biskoazh ne wiskas an ebeul an disterañ harnez.

1924
Daveenn : SKET.II p.22

Ankouaet gant Janedig jalivari he eured, ankouaet gant an noblañs he gouenn dister. Janedig a zo un itron.

1925
Daveenn : BILZ2 p.165

kêrig kloz dister

1931
Daveenn : VALL pg bicoque

gwall zister

1931
Daveenn : VALL pg abject

dister dra

1931
Daveenn : VALL Rakskrid p XXXII

an disterañ ma vezed nec'het

1931
Daveenn : VALL pg aussitôt

An draonienn gentañ a zo naouioù dinaouioù enni, nemet ez int re zister evit ma kredfe ez int bet kleuzet gant ur skornredenn.

1943
Daveenn : TNKN p49

Kalz re zister e oa kementad o dourioù.

1943
Daveenn : TNKN p23

Pa gleve an disterañ trouz, an disterañ komz e-pad ar c'hlas, e-lec'h kastizañ ha skandalat, e vouzhe hag e chome mut ur pennad-amzer, gant an aer da lavarout : « Ne fell ket deoc'h ma selaou. Ma, me ne gomzin ken. »

1944
Daveenn : EURW.1 p62-63

Evit an douaroù bailheet e paeent ul leve dister a 6 gwenneg dre zevezh-arat.

1944
Daveenn : EURW.1 p9

Ma gouiziegezh war an traoù breizhek a oa dister-tre ; ar c'hure-mañ, ur wech, a brestas din ar Barzhaz Breizh.

1944
Daveenn : EURW.1 p40

Aon em boa da seblantout re zister e-mesk tud yaouank ken uhel.

1944
Daveenn : EURW.1 p47

Spontus e oa kizidik, an disterañ tra a zisplije dezhañ en lakae abof.

1944
Daveenn : EURW.1 p63

Kevredigezh Celtia a gasas ul lizher digor da c'hournamant Frañs, e miz gwengolo 1902, evit sevel he mouez a-enep kelc'hlizher an aotrou Combes, ministr an Diabarzh, a zifenne ouzh ar velein prezeg brezhoneg hag ouzh ar vistri-skol gouzañv an disterañ ger brezhoneg.

1944
Daveenn : EURW.1 p.187

Arabat e vije krediñ o doa ar serjanted hag ar gaporaled an disterañ doujañs ouzh ar « vibien d’o zadoù » a raed ouzhimp ‘drek hor c’hein.

1944
Daveenn : EURW.1 p.196

Ar gweladennoù armoù ha pakadoù pezh ha pezh, a oa d’ar Sadorn goude kreisteiz, ha rouez e oa ma ne veze ket dalc’het un drederenn ac’hanomp er c’hazarn da Sul, evit un draig dister bennak dizoloet gant an ofiser.

1944
Daveenn : EURW.1 p.196

Kement-mañ a voe bet lavaret goustad, goustad, gant aon he dije ar voereb klevet ha komprenet an disterañ.

1944
Daveenn : ATST p.33

Pa baras ar sklerijenn e diabarzh ar gwele-kloz, a-dreuz gwerzhidoù an dorioù serret, neuze e chomas a-sav, hep fiñval an disterañ.

1944
Daveenn : ATST p.53

Perak e oa chomet ar c’hazh en ti, pa ne oa ennañ liv zoken eus an disterañ boued ?

1944
Daveenn : ATST p.63

Siwazh dezhañ ! ne oa ket evit ober un disterañ diskuizh, rak an dour a oa bras hag an tizh a vounte dalc’hmat ar vag war an tu enep.

1944
Daveenn : ATST p.108

Ha c’hwi, Lom, c’hwi hoc’h eus lezet ar vag da vont da heul an dour, pa oa aes-kenañ derc’hel anezhi en he flas en ur roeñvañ un disterañ.

1944
Daveenn : ATST p.121

Sellout a reas ar breur Arturo outi gant daoulagad souezhet un disterañ.

1949
Daveenn : SIZH p.50

Ha hir e oa, ha diforlinket un disterañ, e-giz ar plant-se o deve kresket en amc’houlou.

1949
Daveenn : SIZH p.37

Ha gant e vouezh unton, diaskorn un disterañ, e tisvante saezhennoù lemm, evel,[sic] kement a rebec'h [sic, "rebech"] hag a c'hourdrouz, a yae da sankañ e kig e galon.

1949
Daveenn : SIZH p.40

Hogen pa’z eo gwir n’emañ ket war hon tro korf an touell, aesoc’h eo herzel, disteroc’h riskl an argoll… Daoust ma’z eus da ziwall er gouent zoken, rak an Diaoul a zo soutil, lies-stumm, diniver e widreoù !...

1949
Daveenn : SIZH p.41

Pa varv unan bennak, kar ha par, diaezet, / Gant an diouer arc'hant, a lâr ez int paour-razh / Hag e chom ar person hep ar gopr disterañ / 'Vit pedennoù ar c'hañv, salmoù ha Libera.

1960
Daveenn : PETO p32

D'ar Republik droug ne vennan ; / Ned eo ket me, dister, he zag.

1960
Daveenn : PETO p44

Em c'hlopenn foll ha diaezet / E kresk an enkrez kenañ-ken, / Ha ma c'horf dister ha faezhet / A gren dindan ur c'hwezenn yen.

1960
Daveenn : PETO p42

Mistr ha dister e oa an tamm anezhañ, ha gwall glañvidik ar paour-kaezh, ha bep an amzer e c'houlenne "kinin" diganin.

1985
Daveenn : DGBD p63

Kalz droug a glever gant treizhidi 'zo diwar-benn an tammig bro-se a vir e-kreiz an ugentvet kantved doareoù Afrika an triwec'hvet ; rak n'o deus ket renerien ar vro an disterañ levezon er-maez eus kêrioù an aod.

1985
Daveenn : DGBD p17

"Gallet ho pije lavarout din", a eilgerias an hini all, un disterañ chifet.

2012
Daveenn : DJHMH p18

Teuler a ra ur sell dre laer ouzh ar reuzied, diwar e elloù, hep stouiñ un disterañ.

2015
Daveenn : EHPEA p35

Gant begoù-butun dister e c'hallfer adkavout stourmerien ivez.

2015
Daveenn : DISENT p137

Daoust dezhe kemer perzh en obererezh e chom dister ar riskl evito da gaout trubuilhoù da c'houde [...].

2015
Daveenn : DISENT p90

Ar fed ma santer ivez e vez graet un dra fetis, ha pa vefe dister an dra-se, ar fed da gas an traoù war-raok ha sikour da zistabilaat enebourien hon dije kredet hollc'halloudus...

2015
Daveenn : DISENT p52

N'eo ket dister kudenn ar c'hirri parket war lec'h an degouezh.

2015
Daveenn : DISENT p85

Ar pep pouezusañ eo bezañ trec'h mod pe vod, ha pa ne vefe nemet gant un trec'h dister.

2015
Daveenn : DISENT p78

Stankañ chanterioù, tourterien, chadennoù-frammañ, kefioù ar gourmarc'hadoù, gichedoù, tier-gar, trenioù a gas lastez nukleel, bagoù gant o marc'hadourezh -pa'z erruont er porzh, pa vezont diskarget-, privezioù un aerborzh pe un embregerezh; stankañ al lastez pe al lizheroù pa zegouezhont peotramant pa'z eont kuit; stankañ dour pe bourvezioù -boued...- ur c'huzuliadeg etre pennoù bras ar bed; stankañ ar pratikoù, an embregerezhioù-pourveziñ, prenañ douaroù e-lec'h ma vo staliet ur raktres noazhus [noazus]; stankañ mont ha dont al lizhiri; stankañ ar c'hreizennoù pellgehentiñ; implijout stank-ha-stank standardoù pellgomz, servij al lizhiri, ar gichedoù, ar faksoù hag ar boestoù posteloù; paeañ an tailhoù hag an taolioù kastiz tamm-ha-tamm, paeañ gant fazioù dister graet a-fetepañs -evel paeañ un nebeut kentimoù re, ar pezh a lak an enebourien da goll amzer hag arc'hant-; troc'hañ an tredan, ar pellgomz, Internet...

2015
Daveenn : DISENT p58-59

Ma n'eus bet heuliadenn ebet d'an holl obererezhioù-mañ war dachenn ar justis -daoust dezhe bezañ er-maez [e-maez] lezenn- na stourmer ebet dalc'het dindan evezh, na furchadeg ebet, nag an disterañ tell-gastiz kennebeut all, eo abalamour ma oant obererezhioù difeuls-tre da gentañ, ha se betek ar skeudenn a vez roet dioute o-unan.

2015
Daveenn : DISENT p156

Divoull eo ar bestal gant al lousnezh, peget outi un nebeud skritelloù dister.

2016
Daveenn : BARDF p. 209

Etimologiezh

Termen predenek. S.o. ar c'hembraeg "diystyr".

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial