Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. Ak. (er frazennoù goul., el lav. diogeliñ nac'h pe goude "hep") A. (gant ur v. ennañ ur merk gour) 1. (dirak un ak. pe ur rag.) Preder a gemerer (gant ub., udb.). Hag ober a ran forzh a, eus, gant an dud-se ? Ne reont ket (a) forzh a, eus, gant an dra-se. [1924] Evidon-me forzh ne roan ac’hanoc’h, ha fae a vefe ganen diskouez penaos ur sonig ken dister he deus tizhet ac’hanoc’h. HS. stad. 2. (dirak petra heuliet gant ur v.) Van a reer (ouzh ub.). Ha bez' e reomp forzh petra a vo graet ganeoc'h ? Ne reont ket forzh petra d'ober. 3. Diren. Pled a daoler. Pe forzh a rez-te ? Ne rit ket kalz, paot a forzh ; ne rit ket (a) forzh, ne rit forzh ebet. Ne rit forzh a netra. [1925] Moarvat c’hwi ne rit ket a forzh gant piv. & Dre verr. Forzh ebet ! & Tremen hep ober forzh : hep ober van. B. (gant ur v. hep merk gour) 1. Preder a gemerer (gant ub., udb.). Ha forzh a ra dit petra a rin-me ? Ha forzh, pe forzh a ra din, zo din ? Ne ra forzh din gwelet ar re all a-du ganin pe a-enep din. N'eus ket a forzh. & Ent krenn Pe forzh zo ? 2. (dirak ur g. goul.) N'EUS FORZH : ne vern. N'eus gwall forzh petra a reot. Mont a rin di, n'eus forzh petra a c'hoarvezo. Ne ran forzh penaos o c'havi. N'eus forzh a be ouenn eo al loened-mañ. [1877] An dud fall ne sellont ket ker pizh-se ouc’h an traoù ; nemet e teuint a-benn eus o zaol, ne reont ket a forzh penaos, pe dre an tu kleiz pe dre an tu dehou, pe dre ar c'hrizder pe dre ar fallagriezh. & Dre eilp. FORZH ZO DA (UB.) : pe vern da (ub.) ? Forzh zo dezho pelec'h ober o annez. Forzh zo dimp gortoz ur pennadig mar gallomp komz gant an den zo e karg. & Ent krenn Forzh zo pelec'h e rankimp mont da glask labour. & Trl. Forzh a sel : petra a vern ? C. Ur paotr a foeltr forzh : ken hardizh ma ra traoù re risklus. & Un den a well forzh : dibreder, lezober. D. Tr. ar. (dirak un av.) DRE FORZH. 1. A-bouez. Dont a-benn dre forzh poaniañ. 2. Dre (ober) re. Terriñ a reer ar gordenn dre forzh sachañ warni. II. Rag. am. (e troiennoù) 1. N'OBER FORZH : n'ober van. Ne ran forzh ! 2. (goude ur v. hep merk gour) NE RA FORZH, N'EUS FORZH : ne vern. Ne rae foeltr forzh : ne verne tamm. N'eus forzh da se. III. Adv. 1. (dirak un anv hollek, lies pe stroll) Kalz. Forzh arc'hant en doa gounezet. Eno e oa forzh tud. Ne lavare ket forzh tra. [1877] [...] ar person Gall a yeas d’an iliz, forzh soudarded en-dro dezhañ. & (en e furm vihanaat) Kalzik. Deuet e oa forzhik a dud er gouel. Bez' o doa forzhik bugale. 2. (dirak un ag. pe un adv.) Kenañ. Ur mennozh forzh vat. Forzh alies : alies-kenañ. Forzh nebeut : nebeut-kenañ. & Forzh pell zo : pell-bras zo. 3. (gant ur v.) Kalz, ken-ha-ken. Evañ forzh. Choual, leñvañ forzh. & Trl. Krial forzh, forzh (d') e vuhez : gelver an dud da zont da saveteiñ e vuhez. & (youc'hadenn distaget gant an dud zo war var o buhez) Forzh ma buhez ! : deuit da'm sikour ! [1924] [...] ar sakrist, un troc’had bazh gantañ e pep dorn hag eñ o youc’hal forzh e vuhez : « Al laer ! » [...]. 4. (dirak un agv., er stumm nac'h) Mat, penn-da-benn. Ne oan ket forzh aet. 5. (db. an dud, al loened) FORZH DA, WAR (UB.) : bec'h da (ub.). Forzh war ar c'hi ! IV. Tr. rag. am. (dirak ur rag. goul.) 1. N'EUS FORZH PIV : den - tud - n'eo ket - n'int ket - barrek pe zellezek. Arabat lezel (n'eus) forzh piv d'ober al labour-se. 2. (N'EUS) FORZH PETRA : tra - traoù - na zegouezh ket - na zegouezhont ket. Lavaret, ober (n'eus) forzh petra : traoù diboell. Prenañ (n'eus) forzh petra : traoù didalvez. V. Tr. adv. (dirak un adv. goul.) 1. (goude ur v. prl.) N'EUS FORZH PENAOS : a-enep an doareoù reizh, hep teuler pled d'ar pezh a ranker ober. Labourat a ra (n'eus) forzh penaos. Gwisket int (n'eus) forzh penaos. 2. (alies dirak ur V.) N'EUS FORZH PENAOS : gerioù a zistager evit krennañ ur prezeg da vat. (N'eus) forzh penaos e rankint dont. Ne rin ket an dra-se, (n'eus) forzh penaos. 3. (dirak un anv hollek, lies pe stroll) N'EUS FORZH PEGEMENT : e-leizh. Eno e oa (n'eus) forzh pegement a dud. (N'eus) forzh pegement a brenn en deus prenet. & Diren. N'EUS FORZH PEGEMENT : ken-ha-ken. Ober a rae glav (n'eus) forzh pegement. VI. Tr. stl. isur. 1. N'EUS FORZH PEGEN (+ AG. PE ADV.) : pegen (+ ag. pe adv.) bennak. (N'eus) forzh pegen abred e savimp e vo re verr an amzer. 2. (dirak ur v. en doare-div.) FORZH HA PA : ha pa. Forzh ha pa oufen se e rofen peoc'h. EVEZH. Kemm. blot. darn. - chom a ra "k", "t", "p" digemm - e deroù an anvioù-gwan a lakaer goude "forzh".

Skouerioù istorel : 
79
Kuzhat roll ar skouerioù

ne ran forzh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (ne rân) forz

forzh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg grandement

ne ra forzh eus ar vertuz

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (il ne fait) conte (de la vertu)

forzh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg fort

forzh humpl

1659
Daveenn : LDJM.1 pg fort humble

ur wezenn forzh gomus

1732
Daveenn : GReg pg gommeux (Un arbre fort gommeux.)

forzh

1732
Daveenn : GReg Rakskrid, pg beaucoup (grandement avec excès), (plusieurs) (on ne sçait) combien (plusieurs), fort-e (Fort, beaucoup, grandement, très, Van.)

forzh

1732
Daveenn : GReg Rakskrid, pg beaucoup (grandement avec excès), (plusieurs), bien (commodément) (beaucoup, fort, très), (on ne sçait) combien (plusieurs), contrainte (violence), extremement, force (Force, quantité, beaucoup.), fort-e (Fort , beaucoup, grandement, très.), grandement (fort, beaucoup)

leñvañ forzh

1732
Daveenn : GReg pg crier (à la force)

forzh abil

1732
Daveenn : GReg pg habilissime

N'en deus ket forzh arc'hant.

1732
Daveenn : GReg pg guere (Il n'a guères d'argent.)

forzh vad

1732
Daveenn : GReg pg divinement (excellemment), extremement (bon), fort-e (Fort bien.)

forzh vad

1732
Daveenn : GReg pg divinement (excellemment)

forzh vras

1732
Daveenn : GReg pg fort-e (Fort grand.)

forzh c'hwerv

1732
Daveenn : GReg pg extremement (amer)

forzh arc'hant

1732
Daveenn : GReg pg force (Force argent.)

forzh pesked

1732
Daveenn : GReg pg force (Force poissons.)

forzh tud

1732
Daveenn : GReg pg force (Force personnes.)

forzh vihan

1732
Daveenn : GReg pg fort-e (Fort petit.)

forzh kaer

1732
Daveenn : GReg pg fort-e (Fort beau.)

forzh alies

1732
Daveenn : GReg pg fort-e (Fort souvent.)

forzh nebeut

1732
Daveenn : GReg pg fort-e (Fort peu.)

Forzh pinvidik eo.

1732
Daveenn : GReg pg grandement (Il est grandement riche.)

forzh e kar anezhañ

1732
Daveenn : GReg pg (il l'aime) beaucoup

forzh er c'har

1732
Daveenn : GReg pg (il l'aime) beaucoup

forzh traoù

1732
Daveenn : GReg pg beaucoup (de choses)

forzh int

1732
Daveenn : GReg pg (ils sont) beaucoup (de personnes)

forzh zo anezho

1732
Daveenn : GReg pg (ils sont) beaucoup (de personnes)

forzh a vank

1732
Daveenn : GReg pg (il s'en faut) beaucoup

forzh levrioù

1732
Daveenn : GReg pg bibliothèque (grand nombre de livres)

ned eus forzh

1732
Daveenn : GReg pg ce (c'est tout un, il n'importe)

ne ran forzh

1732
Daveenn : GReg pg ce (m'est tout un)

forzh abil

1732
Daveenn : GReg pg consommé (parfait, très-profond, en vertu, en science, en experience)

dre forz

1732
Daveenn : GReg pg (par) contrainte

forzh koustus

1732
Daveenn : GReg pg (fort) coûtant

krial forzh

1732
Daveenn : GReg pg crier (à la force)

Ne ran forzh.

1850
Daveenn : GON.II pg fors (Je n'en fait point de cas, je ne m'en soucie pas).

forzh

1850
Daveenn : GON.II pg fors (Cas. Estime. Je ne connais ce mot employé que dans cette phrase ou autres semblables : "né rann fors").

N'eus forzh ! Eus hoc'h holl brejoù mat, me ne fell din takenn, gwell ganin mont d'ar c'hoad. Hag ar bleiz en e dro, ha da skarañ mibin. Abaoe red atav.

1867
Daveenn : MGK p9

Petra 'n dra-se, emezañ ? - Netra ! Ur gignadenn, diouzh ar c'holier am stag en deiz ouzh va chadenn. - Ho stag eme ar bleiz, neuze 'ta, ned it ket amañ, ahont, el lec'h ma peus ch'oant da vonet ? - Nann da ! N'eus forzh !

1867
Daveenn : MGK p9

D'an aotrou Doue lavar raje outañ lizher, / Ne rae forzh ouzh pe briz, gant ma vije 'n amzer / En e zere bemdez hag evel ma karje ; / Ma vije glav, sec'hor, dioc'htu ma c'houlennje.

1867
Daveenn : MGK p88

« Gouiziekoc'h evito, skrivañ ha lenn a ran, / Galleg ha brezhoneg ivez a ziskolpan / Koulz a-dreuz hag a-hed, n'eus forzh e pe zoare ; / Petra vir 'ta neuze, / N'am be eost evelto ? »

1867
Daveenn : MGK p90

— « Pa vez bouron e gof, ne ra forzh eus a zen. »

1867
Daveenn : MGK p104

Hennezh n’en doa ket daou liard war e hanv ; c’hoant kaout arc’hant en doa avat, n’eus forzh dre be c’hiz.

1877
Daveenn : EKG.I. p.38

An dud fall ne sellont ket ker pizh-se ouc’h an traoù ; nemet e teuint a-benn eus o zaol, ne reont ket a forzh penaos, pe dre an tu kleiz pe dre an tu dehou, pe dre ar c'hrizder pe dre ar fallagriezh.

1877
Daveenn : EKG.I. p.158

An dra-se ne raje netra ; n’eus forzh petra ' vije ; ar maer a c’helle lavaret d’an Aotrou Person peseurt "chap" da lakaat da Sul, war beseurt ton kanañ ar "C’hirie eleison"... Ha da c’housperoù ma'n divije mall ar maer da vont da ober ur "barti domino", pe un abadenn c’hoari-voulloù, e vije barnet ar person, pe vije kontant pe ne vije ket, da ganañ un tamm "Laudate", rak berroc’h eo eget an "Exitu Israel"...

1877
Daveenn : EKG.I. p.6

Hag an den paour, er bed-mañ, n’euz forzh peger skiantek eo, hep skoazell Doue a zo dall-put.

1877
Daveenn : EKG.I. p.2

N’euz forzh, eme an den yaouank, mad a-walc’h eo an dra-se, ha neketta, va zad ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.58

Ret eo deomp diskouez forzh soudarded ha forzh kanolioù evit esa ober un tamm aon da dud pennek ar vro-mañ.

1877
Daveenn : EKG.I. p.312

Betek amañ, an Tunk ne rae ket kalz forzh pe en divije paket beleien pe n’en divije ket, rak ouc’h beleien Plougouloum, Sibiril ha Kleder, n’en doa ken droug nemet an droug o deus an dud fall ouc’h an dud vat.

1877
Daveenn : EKG.I. p.248

A-benn ur pennad goude an traoù-se, war-dro ur c’hwec’h eur bennak, ar person Gall a yeas d’an iliz, forzh soudarded en-dro dezhañ.

1877
Daveenn : EKG.I. p.234

Lazhet e vijen bet goude va-unan, hep mar ebet, mes ne raen forzh.

1878
Daveenn : EKG.II p.54

— N’eus forzh, ni a chomo ganeoc’h, en em ganno ganeoc’h betek ar marv.

1878
Daveenn : EKG.II p.7

ha forzh a zo ?

1909
Daveenn : BROU p. 239 (clameur de ceux qui sont maltraités et ne sont pas secourus)

n'eus forzh

1909
Daveenn : BROU p. 239

Forzh, forzh, al laer ouzh ma lazhañ !

1909
Daveenn : BROU p. 239

— Un divinadell : Divin dit an divinadell : Kamm, jilgamm, da belec’h ’c’h ez-te ?… / Reor touzet forzh ’zo dit-te, / Pa n’on ket eus da di-te. Ha pep hini da glask, da skrabat e eñvor. Bilzig a grafe e benn. Jarlig kozh a c’hwezhas dezhañ : — Ar prad ar reor touzet, ar wazh ar jilgamm.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 41, p.946 (Mae 1924)

Pa weljont ar sakrist, un troc’had bazh gantañ e pep dorn hag eñ o youc’hal forzh e vuhez : « Al laer ! » an tri vugel spontet a deuas da glask skoazell ha repu digant o breur Bilzig, aon dezho.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

— N’eus forzh ! eme ar barner ; ken gwazh an hini a zalc’h ar sac’h hag an hini a laka e-barzh.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 40, p.896 (Miz Ebrel 1924)

Evidon-me forzh ne roan ac’hanoc’h, ha fae a vefe ganen diskouez penaos ur sonig ken dister he deus tizhet ac’hanoc’h.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1028 (Gouere-Eost 1924)

Bilzig forzh ne rae eus an archerien : n’en devoa ket ankouaet an taolioù gwialenn en devoa tapet war e beñsoù e-barzh sal vras prespital Lokireg evit ar per en devoa bet tañvaet.

1925
Daveenn : BILZ2 p.130

Moarvat c’hwi ne rit ket a forzh gant piv. Ma ! war va feiz, me ne ran ket ivez gant piv, ha koulskoude, me ’oar, ya, goût a ouzon, goût a ran, a-dra-sur, penaos ne vo na gant an eil na gant egile.

1925
Daveenn : BILZ2 p.151-152

ne reont forzh

1931
Daveenn : VALL Rakskrid p XXVII

forzh pegement

1931
Daveenn : VALL pg (très) abondamment

N'eus forzh e pe golaj all, ne vije ket kaletoc'h ar bevañ eget eno.

1944
Daveenn : EURW.1 p43

Al labourerien – forzh hiniennoù anezho, - a oa izili eus ar Paeroniaj, o doa un tamm gwarizi ouzh paotred Plouyann, en tu all d’ar « rivier », hag o doa bet kement a vrud gant o c’hoariva brezhonek.

1944
Daveenn : EURW.1 p.94

Mes n'eus forzh. Petra n'em bije ket gouzañvet evit pourmen war ma c’hein evel « Banniel Breizh », ha lakaat ar C’hallaoued hag ar Barizianed da souezhiñ ha da fumiñ…

1944
Daveenn : EURW.1 p.102

Da neb a oar he yezh, ar vro-se a roio n'eus forzh petra.

1944
Daveenn : EURW.1 p.124

[H]e gwaz [a] oa ur c'honter-kaozioù lirzhin, hag ur "Gallo-Breton" a oa deuet a-dammoù, dre forzh gwelout diwezhatoc'h ma mignoned o tont en ti, da gaout ur seurt santimant broadel bennak.

1944
Daveenn : EURW.1 p.138

— « Eo ! me a zo par deoc’h. » — « C’hwi ?… c’hwi, Job ? » — « Ya ! me, » a respontas Job, taer. — « C’hwi ?… C’hwi… a zo par din-me ? » — « Ya ! me a zo mestr deoc’h, n’eus forzh e pelec’h. » — « Ha, ya, Job ? » — « Ya ! ya ! ha mil gwech ya ! ha gwelomp ! »

1944
Daveenn : ATST p.20

Hag, evit lavarout ar wirionez penn-da-benn, o c’herent, ma c’houlennent diganto un dra bennak, ne raent ket fout gant respontoù, rak gouzout a raent, kerkoulz ha n’eus forzh piv, n’o doa ket an daou baotr yaouank kozh o far e kanton Pleiben da livañ gevier kaer.

1944
Daveenn : ATST p.37-38

Mont da gantreal : da lavaret eo mont n'eus forzh pelec'h, da ober flisterezed dour gant raoskl, da ober pifoù gant toc'had kerc'h, « ouan-ouaniou », da ober « totoc'hodou » gant plusk haleg, da ober karrigelloù gant brankoù derv forc'hellek, gweet an div forc'h e-giz div rod.

1944
Daveenn : EURW.1 p24-25

Ar breur Arturo en doa graet hent, evel boaz, gant ar breur Alano, ur Breizhad eveltañ, hag e geneil nemetañ, e gwirionez, daoust ma oa forzh Breizhiz all e-touez danvez[-]leaned ar gouent.

1949
Daveenn : SIZH p.53

Tra difennet ouzhin, n'eus forzh penaos.

1949
Daveenn : SIZH p.57

Setu amañ, emezañ, unan o labourat, Ha na ra na van na forzh, Da uzañ nerzh e gorf, ken e teu an dour c'hwez, Da redek penn-da-benn blevenn e elgez.

1980
Daveenn : BREM Niv. 1, p. 3

Dre forzh mont e teu koulskoude, anat eo, an dougerien da skuizhañ, hag e teu ar c'hwezenn da redek puilh diwar o c'heinoù gelldu.

1985
Daveenn : DGBD p35

Diouzh ar beure, a-raok digoradur ar burevioù, da greisteiz pa veze kalz labour ha ne nebeut a amzer, diouzh an noz pa vez ar gêr dindan dremm latarek al loar, forzh pe c'houloù a ve, da forzh pet eur, en digenvezded hag en engroez, e veze an noter eno war e api.

2012
Daveenn : DJHMH p24

"Forzh penaos, ne vin ket kaset d'un tu bennak en Europa," a lavar din splann gant an hevelep neuz ankeniet.

2015
Daveenn : EHPEA p64

Ar peurrest eus ar familh, ha Fanis da gentañ, a glask lakaat anezhi war he zu gant usreerioù a-seurt gant "al loc'hañ eo an diaesañ, Katerina" pe "dre forzh poaniañ eo e teuer a-benn", met Katerina ne seblant ket bezañ kendrec'het.

2015
Daveenn : EHPEA p19

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial