I.
Doar./Stn.
A.
1. Un tammig yen.
Setu dour fresk eus an eienenn. Fresk eo an aer en abardaez-mañ.
HS. sin.
2. Yenik met plijus.
Ur gambr fresk en hañv.
HS. distan.
B.
1. Nevez, nevez-c'hraet.
Roudoù fresk ur pemoc'h gouez.
&
Dre skeud.
N'eo ket gwall fresk ar c'heloù-se.
2. (db. an dilhad)
Naet, nevez-walc'het.
Lakaet ez eus ur vrozh fresk d'ar plac'hig.
&
Dre eilp. (db. ar vugale)
Lous, digempenn.
Fresk out, avat !
3. (db. ar boued)
Aozet, gounezet, tapet nevez zo.
Amanenn, bara, soubenn, vioù fresk. Pesked fresk-bev.
&
Trl.
[1732, 1924]
Kig fresk : n'eo ket miret.
&
Trl., dre eilp.
Bezañ fresk : bezañ gwall dapet.
Fresk e oant eno o c'hwibanat.
4. Dre skeud. (db. an dud)
[1732] Yac'h ha gren, a c'haller lakaat e fiziañs ennañ.
Hennezh zo ur paotr fresk.
HS. friol, plijus, reizh.
II.
Adv.
1. (db. an traoù da zebriñ)
Nevez-aozet, nevez-tapet.
Ent fresk e vez mat ar pesked.
2. (db. al labourioù)
Nevez-c'hraet.
Ur wetur livet ent fresk.
3. (dirak un ag. en -et)
Nevez zo.
Ur gambr fresk razet, ur park fresk hadet.
HS. nevez.
4. KOZH
Buan.
Lavarit din fresk piv a glaskit.
Daveenn :
GReg
pg frais (Une chambre fraîche en été, & chaude en hiver.)
freskañ
fresqañ
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (parlant du tein, des forces, &c.)
monet en avel fresk
moñnet èn avel fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (Prendre le frais.)
eet en avel fresk
ëet èn avel fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (Prendre le frais, pp.)
dour fresk
dour fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (De l'eau fraîche.)
ruflet an avel fresk
ruflet an avel fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (Prendre le frais, pp.)
ruflañ an aer fresk
rufla an ear fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (Prendre le frais.)
ruflet an aer fresk
ruflet an ear fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (Prendre le frais, pp.)
Fresk-bev eo c'hoazh em penn [sic, fenn] ar soñj eus an istor-se.
Fresq-beo eo c'hoaz èm penn [sic] ar sonch eus an histor-ze.
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (J'ai encore la memoire toute fraîche de cette histoire.)
amzer fresk
amser fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg gaillard (Un tems gaillard.)
Rev-gwenn er c'hresk, / Amzer gaer ha fresk. / Rev-gwenn en diskar, / Amzer gleb hep mar.
Réau guénn èr c'hresq, / Amser gaër ha fresq : / Réau guénn èn discarr, / Amser gleb hep mar.
1732
Daveenn :
GReg
pg gelée (On dit proverbialement en François & en Breton : / Gelée blanche au croissant, / Marque de beau tems : / Gelée blanche au decours , De la pluïe sous trois jours.)
harink fresk
harincq fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg haran (Haran blanc, ou haran frais.)
Daveenn :
GReg
pg fraicheur (Pendant la fraicheur.)
freskoc'h
fresqoc'h
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (fraîche, un peu froid), frais (parlant du tein, des forces, &c.)
freskañ
fresqâ
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (fraîche, un peu froid), frais (parlant du tein, des forces, &c.)
Fresk eo ar mintinvezhoù.
Fresq eo ar mintinvezou.
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (Les matinées sont fraîches.)
un aer fresk
un ear fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (Un air frais.)
avel fresk
avel fresq
1732
Daveenn :
GReg
pg frais (Un air frais.), frais (Vent frais à la mer.)
fresk
frésk
1850
Daveenn :
GON.II
pg frésk
fresk-bev
frésk-béô
1850
Daveenn :
GON.II
pg frésk
Boulc'hit ar bara fresk mar kirit.
Boulc'hid ar bara frésk, mar kirit.
1850
Daveenn :
GON.II
pg boulc'ha (Entamez le pain frais si vous voulez).
Ho keloù n'int ket re fresk.
Hô kélou n'iñt két ré frésk.
1850
Daveenn :
GON.II
pg frésk (Vos nouvelles ne sont pas trop fraîches, trop récentes.)
Bevin fresk a vezo da lein.
Bevin frésk a vézô da lein.
1850
Daveenn :
GON.II
pg bevin (Il y aura de la viande fraîche de bœuf à dîner).
it da glask dour fresk din
id da glask dour frésk d'in
1850
Daveenn :
GON.II
pg frésk
Per Kemener en doa c’hoant bras da ziskenn e kêr, rak skuizh [e] oa, ha n’en doa bet, eveldon-me, abaoe ar mintin, nemet un tamm bara ha kig, hag ur banne dour fresk eus a ur feunteun.
Per Kemener en doa c’hoant braz da ziskenn e kear, rak skuiz oa, ha n’en doa bet, eveldon-me, abaoue ar mintin, nemed eun tamm bara ha kik, hag eur banne dour fresk euz a eur feunteun.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.63
Kaer a yoa tennañ, ne raent van ; digas a raent ganto an hini mac’hagnet, ha goude bezañ graet dezhañ gwellañ ma c’hellent, her lakaent e kirri o doa klasket, war golo fresk o doa kerc’het.
Kaer a ioa tenna, ne reant van ; digas a reant gantho an hini mac’hagnet, ha goude beza great d’ezhan guella ma c’hellent, her lakeant e kirri o doa klasket, var golo fresk o doa kerc’het.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.292
Ha bremañ n’en deus da evañ nemet an aezhenn fresk, ha sklaset zoken, a sav diwar an dour !
Ha breman n’en deuz da eva nemed an ezenn fresk, ha sklaset zoken, a zao divar an dour !
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.129
fresk-bev
fresk-beo
1909
Daveenn :
BROU
p. 240 (tout frais. On prononce peo, par attraction du k.)
Kalz a zroug en deus-eñ graet evit bezañ distrujet pemp pe c’hwec’h gad (goulennet digant paotred ar c’homanantoù), evit reiñ, pa vezent klañv, un tamm kig fresk d’am bugale ?
Kalz a zroug en neus-hen grêt evit bea distrujet pemp pe c’houec’h gad (goulennet digant pôtred ar c’homananchou), evit rei, pa vijent klanv, eun tamm kig fresk d’am bugale ?
Ar pemoc’h o oa gourvezet en ur c’horn, war plouz fresk, serret e zaoulagad bihan pikouzet.
1944
Daveenn :
ATST
p.129
Bez' ho poa ul lizher preset. Mont a rit da vord an hent da c'hedal paotr al lizhiri. Gwelout a rit roudoù fresk e varc'h-houarn. Nag a resped deoc'h !
1973
Daveenn :
HYZH
Niv. 88 p. 42, Anjela Duval
Ha dre ma lakomp penn er Su, an amzer, e-lec'h mont war dommaat evel ma vijed o c'hortoz, a ya er c'hontrol war freskaat : distanoc'h e oa e Casa eget e Bourdel ; ha freskoc'h e-tal Inizi Canarias eget e-tal ar Marok.
