V.k.e.
I.
A. (db. an dud)
1. Lakaat boued pe died da ziskenn er stomog.
Lonkañ e voued.
&
Trl. estl., dre fent (ouzh ar vugale na vennont ket debriñ o boued)
Lonk, warc'hoazh e chaoki !
&
Trl. skeud., pemdez
Lonkañ anezhi : kaout bec'h.
Eno em eus ranket lonkañ anezhi.
2. Debriñ, evañ, kalz ha buan, en un doare diseven alies.
E div loaiad e lonkas e soubenn.
HS. floupañ, klukañ.
3. Evañ kalz, diedoù alkoolek prl.
Kalz a vanneoù o doa lonket en noz diwezhañ.
4. Gwallzispign.
Na'z peus graet nemet lonkañ ma danvez !
&
Trl. skeud.
Lonkañ e beadra : foranañ e vadoù.
HS. lipat.
B. (db. an douar)
Euvriñ.
Ar seurt douar a lonk kalz a zour.
II.
A. (db. ar skevent)
Analañ un danvezenn, ul liñvenn fall pe bistrius bnk. hep fellout dezhañ prl.
Lonkañ aer fall ar c'hêrioù. Ar vicherourien a lonke plastr a-hed o devezhioù labour.
&
Trl. (db. ar gouronkerien)
Lonkañ mor : lonkañ dour.
&
Trl.
Lonkañ e anal : enanalañ.
&
Trl.
Lonkañ avel : pourmen, bale er-maez hep ober netra prl.
Mont da c'haloupat ha da lonkañ avel. Edo o lonkañ avel el lec'h ma n'en doa mann d'ober.
HS. ruzañ, straniñ.
&
Trl. skeud.
Chom da lonkañ avel : chom da c'hortoz e-pad pell en aner.
B. (db. spered an dud)
1. Disoñjal an dra-mañ-tra.
Lonkañ a ra ar gerioù bep ma vezont lavaret.
&
Trl.
Lonkañ ur ger, anv ub. : na zont ar ger, an anv-se d'ar soñj, d'ar mare m'emeur o komz.
Lonket em eus piv zo bet anvet da gemer da lec'h.
2. Trl. skeud.
Lonkañ soñjoù : bezañ a-zevri o vagañ soñjoù, na deuler evezh mui ouzh ar bed tro-dro.
3. Bezañ hegredik, krediñ kement tra a lavar ub.
E gerent a lonke kement gaou a lavare dezho. Sot-mik e ranke bezañ evit lonkañ an dra-se.
&
Trl. skeud.
Lonkañ kañvaled, kelien, lostoù leue, prun, silioù : krediñ gevier, kement a lavarer.
Hennezh en doa c'hoant da'm lakaat da lonkañ silioù.
&
Reiñ kañvaled, kelien, lostoù leue, silioù da lonkañ : reiñ gevier da grediñ da ub., kontañ forzh petra dezhañ.
III.
Dre skeud. (db. ar mor, ar stêrioù, an douar)
Diskar, kas ub., udb. gantañ dre e veuziñ, e c'holeiñ penn-da-benn gant dour pe douar.
Ur wech digoret ar skluzioù e voe lonket Kêr-Iz en he fezh. Tud al lestr a voe lonket holl gant ar mor.
DHS. liñvañ.
an ifern kriz ha kruel ne zispeg nepred eveus ar pezh en devez ur wech lonket
an ivern criz ha cruël ne zispeg nepred evès ar pez èn devez ur veach lounqet
1732
Daveenn :
GReg
pg (l') enfer (impitoïable ne rend jamais ce qu'il a une fois pris)
lonkañ
lounqa
1732
Daveenn :
GReg
pg absorber
lonket
lounqet
1732
Daveenn :
GReg
pg absorber
lonkañ
louncqa
1732
Daveenn :
GReg
pg avaler (faire descendre dans l'estomac ce qu'on a pris par la bouche)
lonket
louncquet
1732
Daveenn :
GReg
pg avaler
lonkiñ
lonqueiñ
1732
Daveenn :
GReg
pg avaler, goinfrer (Van.)
medisinerezh da lonkañ
midicinérèz da loncqa
1732
Daveenn :
GReg
pg bol (ou bolus, terme de medecine)
lonkañ evel ur ranklez
louncqa evel ur rancqlès
1732
Daveenn :
GReg
pg briffer (manger avidement)
lonket evel ur ranklez
louncqet evel ur rancqlès
1732
Daveenn :
GReg
pg briffer (manger avidement)
lonkañ en un taol
loncqa èn un taul
1732
Daveenn :
GReg
pg devorer (manger goulûment)
lonkañ gant prez bras
louncqa gand près bras
1732
Daveenn :
GReg
pg engloutir (avaler avec avidité)
lonkañ evel ul lotrus
louncqa evel ul lotruçz
1732
Daveenn :
GReg
pg engloutir (avaler avec avidité)
lonkiñ èl ur bleiz
loncqeiñ el ur bléy
1732
Daveenn :
GReg
pg engloutir (avaler avec avidité)
ar profed Jonaz a ioa lonket gant ur balen, gant ur balum
ar prophed Jonas a yoa louncqet gad ur balen, gad ur balum
1732
Daveenn :
GReg
pg (une baleine) engloutît (Jonas)
an douar o tigeriñ, a lonkas bev-buhezek Kore, Datan, Abiron, hag o favorerien
an douar o tigueri, a louncqas beo-buëzocq Core, Dathan, Abiron, hac o favoréryen
1732
Daveenn :
GReg
pg (la terre) engloutît (vifs Coré, d'Athan, Abiron, & leurs complices)
lonkañ gwin
louncqa guïn
1732
Daveenn :
GReg
pg entonner (des bouteilles de vin, boire beaucoup & goulument)
reiñ kelien da lonkañ
rei qélyen da louncqua
1732
Daveenn :
GReg
pg garder (En donner à garder.)
Lonk !
Louncq.
1732
Daveenn :
GReg
pg gobe (attrape, tiens)
lonkañ en un taol
louncqa èn un taul
1732
Daveenn :
GReg
pg gober (Gober, avaler tout d'un coup.)
lonket en un taol
louncqet èn un taul
1732
Daveenn :
GReg
pg gober (Gober, avaler tout d'un coup, pp.)
lonkañ prest
louncqa prést
1732
Daveenn :
GReg
pg gober (Gober, avaler tout d'un coup.)
lonket prest
louncqet prést
1732
Daveenn :
GReg
pg gober (Gober, avaler tout d'un coup, pp.)
lonkañ e dra
louncqa e dra
1732
Daveenn :
GReg
pg goinfrer
lonket e dra
louncqet e dra
1732
Daveenn :
GReg
pg goinfrer (pp.)
geol dare da lonkañ
guéaul dare da louncqa
1732
Daveenn :
GReg
pg gueule (Gueule beante.)
na c'hell mui lonkañ
na hell mui loñka
1850
Daveenn :
GON.II
pg loñka, louñka
lonket int bet gant an douar
louñket iñt bét gañd ann douar
1850
Daveenn :
GON.II
pg loñka, louñka
Graet [ez] eus dezhañ lonkañ kontamm
Gréad eûz d'ézhañ loñka koñtamm
1850
Daveenn :
GON.II
pg koñtamm (On lui a fait prendre du poison).
debrit ar c'herez, ha na lonkit ket ar vein
dibrid ar c'hérez, ha na louñkit kéd ar vein
1850
Daveenn :
GON.II
pg méan, maen
lonkañ
louñka
1850
Daveenn :
GON.II
pg louñka, loñka
lonkañ
loñka
1850
Daveenn :
GON.II
pg loñka, louñka
lonkañ
louñka
1850
Daveenn :
GON.II
pg loñka, louñka
lonket
loñket
1850
Daveenn :
GON.II
pg loñka, louñka
lonket
louñket
1850
Daveenn :
GON.II
pg loñka, louñka
Peseurt gwir o doa da ober kement-se ? Gwir ebet, nemet ar gwir en eus ar bleiz da lonkañ ar penn-dañvad, abalamour ma’z oant ar re greñvañ.
Pe seurt guir o doa da ober kement-se ? Guir ebed, nemed ar guir en euz ar bleiz da lounka ar penn-danvad, abalamour ma’z oant ar re grenva.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.3
An darn vuiañ eus ar re binvidik a ya da lonkañ o leve da Bariz, pe da ur gêr all bennak, da reiñ labour me ['] gred, da dud ha n’o deus ken c’hoant nemet da droc’hañ o gouzoug dezho, kentañ ma kavint o zro.
An darn-vuia euz ar re binvidig a ia da lounka o leve da Bariz, pe da eur gear-all bennag, da rei labour, me gred, da dud ha n’o deuz ken c’hoant nemed da drouc’ha ho gouzoug d’ezho, kenta ma kavint ho zro.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.34
— Kivoron, ar c’habiten Jaouen a zo bet a-zindan meur a daol-amzer ; meur a wech en deus gwelet ar mor-bras dirollet evit her lonkañ. Ha klevet ec’h eus en defe biskoazh bet aon ?
— Kivoron, ar c’habiten Jaouen a zo bet azindan meur a daol amzer ; meur a veach en deuz guelet ar mor braz dirollet evit her lounka. Ha klevet ec’h euz en defe biskoaz bet aoun ?
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.214
D’an iliz, e kuzh, ‘c’ha e berr, / Laerezh ‘ra kef ‘n [a]otro[ù] sant Pêr, / Ha, da serr-noz, ti an Ostiz, Yann da evañ ‘vel ur bouc’hiz ! / Ar jist[r] neve[z] ‘zo mat ha dous : / o lonkañ na skuizh hon marmouz / ‘Barzh ar barrouz, ar pinvikañ, / Muioc’h me[z]v na c’helfe be[z]añ. /
D’an iliz, e-kuz, ‘c’h a e-berr, / Laerez ‘ra kef ‘n otro sant Per, / Ha, da Zerr-noz, ti an Hostiz, Iann da evan ‘vel eur bouc’hiz ! / Ar jist neve ‘zo mad ha dous : / o lonkan na skouiz hon marmous / ‘Barz ar barrouz, ar pinvikan, / Muioc’h meo na c’helfe bean. /
1898
Daveenn :
KZVR
Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2
‘Lec’h jist[r], 'm [b]efe lonket ogr[a]o[ù], / Na drousmeskfe mui ma bo[uz]ello[ù] ! / Koustet a ra, me en tou, / Laerezh ar Sent e ti Doue ! /
‘Lec’h jist, mefe lounket ogro, / Na drous-meskfe mui ma boello ! / Koustet a ra, me hen toue, / Laerez ar Zent e ti Doue ! /
1898
Daveenn :
KZVR
Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2
lonkañ
loúnka
1909
Daveenn :
BROU
p. 395 (il a généralement un sens péjoratif quand il s'agit des hommes)
Aour da zastum a zo enni (2), ha glazarded ha naered kement anezho ma c’hellont lonkañ kirvi hag oc’hen.
Aour da zastum a zo enni (2), ha glazarded ha naered kement anezo ma c’hellont lonka kirvi hag oc’hen.
[H]ag an hini kreñv er c'hafe, hini kreñv adarre, « da riñsañ ar werenn », ha goude holl, pa oa 'n em dennet ar merc'hed da bourmen d'al liorzh, pe aet d'ar gousperoù, boutailhadoù sistr stouvet war an daol, ur jeu c'hartoù pe zaou, ha lonkañ betek koan, hep sevel nemet evit mont da adreiñ d'an douar ar pezh a vad a oa bet digantañ.
hag an hini-kreñv er c'hafe, hini-kreñv adarre, « da riñsañ ar werenn », ha goude-holl, pa oa 'n em dennet ar merc'hed da bourmen d'al liorz, pe aet d'ar gousperou, boutailhadou sistr stouvet war an daol, eur jeu c'hartou pe zaou, ha lonka betek koan, hep sevel nemet evit mont da adrei d'an douar ar pez a vad a oa bet digantañ.
1944
Daveenn :
EURW.1
p27
Ar chistr a oa c'hwerv ha sklaer : goude lonkañ daou chopinad e tizrojomp buan da selaou ar pezh-c'hoari, Buhez Sant-Gwenole : ar c'hoarier e oan ar muiañ boemet dirak e ampartiz, e oa an hini a rae ar roue Grallon, Tomaz Park a oa anvet.
Ar jistr a oa c'houero ha sklaer : goude lonka daou chopinad, e tizrojomp buan da selaou ar pez-c'hoari, Buhez Sant-Gwenole : ar c'hoarier e oan ar muia boemet dirak e ampartiz, e oa an hini a rae ar Roue Grallon, Thomas Park a oa anvet.
1944
Daveenn :
EURW.1
p71
Lukaz a oa azezet war bord ar stêr vras, e-touez ar geot hir hag ar c’hegid, ha ne zistage ket e sell a-ziwar ar bont spoue ken kaz e vije deuet ur pesk bennak da bismigañ ar vuzhugenn ha d’he lonkañ evit e vrasañ damant.
Lukaz a oa azezet war bord ar stêr vras, e-touez ar geot hir hag ar c’hegid, ha ne zistage ket e sell a-ziwar ar bond [bont] spoue kenkas e vije deuet ur pesk bennak da bismigañ ar vuzhugenn ha d’he lonkañ evit e vrasañ damant.
1944
Daveenn :
ATST
p.12
N'eo ket lenn ; lonkañ a ris anezhañ [ar Barzhaz Breizh].
N'eo ket lenn ; lonka a ris anezañ [ar Barzaz Breiz].
1944
Daveenn :
EURW.1
p41
Job ha Lom a lonke o gwerennad rom.
1944
Daveenn :
ATST
p.23
Kavout a rae dezhi moarvat e oamp o vont da vezañ lonket gant ar mor diroll.
1985
Daveenn :
DGBD
p170
Kas a reas ar werenn d'e vuzelloù, ha lonkañ en ur c'hlukad.
2012
Daveenn :
DJHMH
p. 88
Lonket o deus louzoù kousket gant ar vodka. An doare surañ da vervel sioul e-kreiz da gousk.