Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
3
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. 1. Maouez he deus ganet ur bugel pe veur a hini. Deuet eo ar mammoù d'ar skol da gerc'hat o bugale. & (er vokativ) Mamm ! petra zo da zebriñ ? & (impl. gant ar g. perc'h. unan evit komz ouzh mamm an-unan) Ma mamm, roit ma botoù din. & (hep kemm. blot. war-lerc'h an ar. da) Lavar da mamm dont amañ. 2. (gant ar gm. s.) Ar vamm : ma mamm, hor mamm. Da belec'h eo aet ar vamm ? & Trl., diw. c'hoap (db. ar baotred) Hemañ zo paotr e vamm : ne ziskrog ket diouti ; he moumoun eo. & (db. ar merc'hed) Homañ zo merc'h he mamm : tennañ a ra d'he mamm, sioù hag all. HS. tad. 3. Trl., diw. c'hoap (db. ar merc'hed bihan) Mamm an ardoù* fall. 4. Termen a implijer da reiñ da c'houzout ez eo ar vaouez-mañ-maouez douget d'an dra-mañ-tra. Honnezh eo mamm ar chas : ingal e vez meur a gi ganti. II. (db. al loened) 1. Parez. Ar vamm vleizez hag he c'helin. Ar vamm labous hag he floged. Ar mammoù kezeg. DHS. tad. 2. (db. an amprevaned a vev en ur gevredigezh evel ar gwenan, ar gwesped, ar merien, h.a.) Parez sperius. Ur vamm wenan a c'hall dozviñ betek 3 000 vi bemdez. DHS. labourerez, tad. 3. Mamm an diaoul : nadoz-aer. III. Korf Mammog. Mamm ar pemoc'h. Gouzoug ar vamm : gouzoug ar mammog. IV. (db. ar plant) 1. Parez. Gant muioc'h a zouster e tenner ar mammoù kouarc'h gant aon a goll ar greun zo war o fennoù. DHS. tad. 2. Trl. skeud. Mamm ar sistr : gwezenn-avaloù. V. (db. an diedoù alkoolek) Gouelezenn. Ar sistr-mañ zo war e vamm : atav war e ouelezenn. & Ar sistr-mañ zo diwar e vamm : tennet eo bet diwar e ouelezenn.

Skouerioù istorel : 
112
Kuzhat roll ar skouerioù

mamm

1499
Daveenn : LVBCA p138 (mere)

tad pe mamm pe kar

1499
Daveenn : LVBCA p109, 138, 159, 190 (pere ou mere ou parent)

gwele ar bugel e kof e vamm

1499
Daveenn : LVBCA pp21, 44, 67, 70, 90, 117, 138 ('délivre de l'enfant dans le ventre de sa mère')

Neuze Sanktez Katell pehini a yoa en oad a seitek vloaz pan oa en he falez, karget a bep pinvidigezh hag a servijerien[,] merc'h unik d'he zad ha d'he mamm : pan glevas an brud hag an c'hri a edoa gant bep seurt anevaled pere a brezanted evit o sakrifiañ, hag an joa a rae an re a gane inkontinant ez kasas ur mesajer evit enklask, petra oa an dra-se.

1576
Daveenn : Cath p5

4. Enor da dad, da vamm, hep bout fell. / Dre garantez sikour-i hag e vevi pell. 5. Muntrer ivez ne vezi ket / A volontez nag a efed. 6. Luksurius[,] mir na vezi / A efed nag a zezir mui.

1622
Daveenn : Do. p28

D. Me hoz salud, Mari leun a c'hras, an Aotrou zo geneoc'h, binniget oc'h entre an holl wragez, ha benniget an frouezh [ag] hoz korf Jezuz. Santez Vari, mamm da Zoue, pedet evidomp-ni pec'hezrien, bremañ hag en eur an marv. Amen.

1622
Daveenn : Do. p20

M. Petra a gredit-hu dre ar feiz ? D. Kement a zelc'h hag a gred hor mamm sant[el an] Iliz katolik, Apostolik ha roman, ha spesialamant an artikloù zo aretet er Gredo.

1622
Daveenn : Do. p10

Deus da enoriñ un Doue, / Na doue ket an hanv anezhañ en ven. / Deus da viret an Suliaoù hag an goueliaoù. / Deus da enoriñ da dad ha da vamm. / Na vez ket muntrer. / Na vez ket pailhard, na vez ket laezr. / Na vez ket falstest. / Na dezir ket da hentez mui evidit da-hunan

1622
Daveenn : Do. p4

9. Feunteun mamm Jezu a druez, / Grit din ha maz vizin ivez / Partisipant dre garantez / En hoz klac'har dre drugarez

1622
Daveenn : Do. p61

mamm-gozh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg Mere (grand mere)

mamm

1659
Daveenn : LDJM.1 pg Mere (grand mere)

Mamm santel, Feunteun a Vuhez, / Grit din-me, dre ho karantez, / Partisipañ en ho poanioù, / En ho klac'har, en ho taeroù.

1677
Daveenn : Do. p67

ar vamm-azistantez

1732
Daveenn : GReg pg assistante (religieuse qui fait les fonctions de la Mère-Supérieure en son absence)

mamm-gozh a-berzh mamm

1732
Daveenn : GReg pg ayeule (maternelle)

tadoù-kozh a-berzh mamm

1732
Daveenn : GReg pg ayeux (maternels)

badezañ en ti, pe, e kof e vamm

1732
Daveenn : GReg pg baptiser (dans la maison, ou dans le sein de la mere)

e-lec'h mamm

1732
Daveenn : GReg pg belle (-mere, femme de nôtre Pere)

ar brezhoneg ned eo ket ul langaj peñseliet ha marellet, pe, graet eus a veur a hini all, e-c'hiz ar galleg, ar saozneg &. Hogen bez' ez eo ul langaj-vamm, pehini en deus anezhañ e-unan an darn-vuiañ eus e c'herioù, ha n'en deus kemeret nemet bihandra digant al langajoù all

1732
Daveenn : GReg pg breton (la langue Bretonne n'est pas une langue composée comme la Françoise, l'Angloise, &. mais une mere-langue, qui a la plûpart de les mots de son propre fond)

grit allazig d'ho mamm eta, va mabig-me

1732
Daveenn : GReg pg caresser (caressez donc vôtre mere, mon petit fils)

breudeuzr a-berzh tad ha mamm

1732
Daveenn : GReg pg charnel (propres freres charnels)

perc'henniaj a-berzh tad ha mamm

1732
Daveenn : GReg pg alleu

ar vamm [a ?] sistr

1732
Daveenn : GReg pg goute (Mere-goute de cidre.)

doujañ Doue ; doujañ e dad hag e vamm ; doujañ ar Roue

1732
Daveenn : GReg pg craindre (Dieu ; craindre ses parents ; craindre le Roy)

gwele ar c'hrouadur e kof e vamm

1732
Daveenn : GReg pg arriere(-faix)

ar vamm eol

1732
Daveenn : GReg pg goute (Mere-goute d'huile.)

dour ouzh ar mammoù

1732
Daveenn : GReg pg eaux (hepatiques)

Va zra a-berzh tad ha mamm eo.

1732
Daveenn : GReg pg heritage (C'est un heritage que je tiens de mes Ancêtres.)

ar vamm

1732
Daveenn : GReg pg goute (Mere-goute, ce qui coule le premier des choses qu'on foule, ou qu'on bat, pour en tirer le suc, avant le pressurage.)

un aboisañs a vab e-keñver tad ha mamm

1732
Daveenn : GReg pg filial (Une obéissance filiale envers ses pere & mere.)

ar furmidigezh eus a ur c'hrouadurig en kof e vamm.

1732
Daveenn : GReg pg formation (La formation d'un fétus.)

Mammoù

1850
Daveenn : GON.II p.15, livre premier, "des mères".

ar vamm

1850
Daveenn : GON.II pg ar (la mère).

breudeur a-berzh mamm

1850
Daveenn : GON.II pg brêur

An arouaregezh a zo mamm d'an holl drougoù.

1850
Daveenn : GON.II pg arwarégec'h (L'oisiveté est la mère de tous les vices).

E vamm o vezañ brazez diwarnezhañ.

1850
Daveenn : GON.II pg brazez (Sa mère étant enceinte de lui).

Ne anavezan ket a vamm ker beizik hag hi.

1850
Daveenn : GON.II pg baizik (Je ne connais pas de mère aussi jalouse qu'elle).

Klañv-bras eo bet e vamm keit ha m'he deus e zouget en he c'hof.

1850
Daveenn : GON.II pg kôf, kôv (Sa mère a été fort malade, tout le temps qu'elle l'a porté dans son sein).

al leue na zen mui e vamm

1850
Daveenn : GON.II pg déna

droug ar mammoù

1850
Daveenn : GON.II pg drouk (-vamm)

droug-mamm

1850
Daveenn : GON.II pg droug-ar-vamm

mamm

1850
Daveenn : GON.II pg mamm, mammou, momm

mamm-iou

1850
Daveenn : GON.II og iou, mamm (-iou)

mamm-maeron

1850
Daveenn : GON.II pg maérounez

mammoù

1850
Daveenn : GON.II pg mamm

livirit d'ho mamm dont amañ

1850
Daveenn : GON.II pg mamm

droug-vamm

1850
Daveenn : GON.II pg drouk (-vamm)

droug-ar-vamm

1850
Daveenn : GON.II pg mamm

droug-ar-mammoù

1850
Daveenn : GON.II pg mamm

mamm

1850
Daveenn : GON.II pg mamm, momm

mammoù

1850
Daveenn : GON.II pg mamm

mamm-maeron

1850
Daveenn : GON.II pg mamm (-maéron)

ar vamm-voualc'h

1850
Daveenn : GON.II pg moualc'hez

moged vamm

1850
Daveenn : GON.II.HV pg mouged (--vamm)

Al leue na zen mui e vamm.

1850
Daveenn : GON.II pg déna (Le veau ne tète plus sa mère).

Va zad a zo aet d’ar marc’had, ha va mamm a zo er gêr.

1850
Daveenn : GON.II p.68

Dec’h e varvas ar vamm, hiziv eo marv ar verc’h.

1850
Daveenn : GON.II p.62, "Hier mourut la mère, aujourd’hui est morte la fille".

N’em eus kavet er gêr, nag ar vamm, nag ar verc’h.

1850
Daveenn : GON.II p.94, livre second, « Je n’ai trouvé à la maison ni la mère, ni la fille ».

Derc'hel a ra eus he mamm.

1850
Daveenn : GON.II p.95, livre second, « Elle tient de sa mère ».

mammoù mat

1850
Daveenn : GON.II p.22, livre premier, "de bonnes mères".

Ur vamm vat

1850
Daveenn : GON.II p.22, livre premier, "une bonne mère".

mamm

1850
Daveenn : GON.II p.16, livre premier, "mère".

da vammoù

1850
Daveenn : GON.II p.15, livre premier, "à des mères".

eus mammoù

1850
Daveenn : GON.II p.15, livre premier, "de mères".

d'ur vamm

1850
Daveenn : GON.II p.15, livre premier, "à une mère".

eus ur vamm

1850
Daveenn : GON.II p.15, livre premier, "d'une mère".

Ur vamm

1850
Daveenn : GON.II p.15, livre premier, "une mère".

Setu amañ danevelloù kozh hag o tont a-bell : pevar mil bloaz bennak zo e oant o redek, seizh mil lev eus a Vreizh-Izel ! Hont tadou kentañ o doa joa outo en amzer ma'z aent gant o loened eus a ur menez d'egile e-kreizik-kreiz bro an Azia; ar vamm o lavare d'he merc'h, e korn an oaled, e-pad ar goan; hag an tad d'e vab, en disheol, en hañv; hag ar verc'h hag ar paotr, o vezañ deuet en oad d'o zro, a gemere o bugale plijadur en ur glevet ar pezh en doa divuzet tad ha mamm gwechall)

1867
Daveenn : MGK Rakskrid V

« Sed a' [aze] boued da zebriñ ; debrit, torrit ho naon ! » / Leun o c'hof e kouskont, an neizhiad hag ar vamm.

1867
Daveenn : MGK p53

Ar vamm a zo spontet ; tennañ ra 'l louzaouenn / A laka da vervel.

1867
Daveenn : MGK p71

Bugale, tud diwar ar maez, / Setu lavar al labouz kaezh, / Al labousig n'en deus netra / Nemet e askell da nijañ, / Nemet e gan da veuliñ Doue, / Nemet e galon, e ene / Da garet e vamm hag e dad, / Kement tra zo, kement zo mat ; / D'ho karet c'hwi, bugaleigoù, / Aelez war barlenn o mammoù.

1867
Daveenn : MGK p110

— « Da vamm, ur yar ? Diot out avat, / Eus a vi yar ne deu ket houad. »

1867
Daveenn : MGK p135

Evel-se ez eo bet kollet / Darn tiadoù tudjentiled, / Tudjentiled ha rouanez / Kouezhet maner kaer o furnezh, / Dre ma kredent ne voa dereat / D'ur vamm itron bezañ mamm vat, / Magañ he mab, he merc'h vihan, / Koll he gened, kaout re a boan, / Bezañ evel ur vamm-diegezh.

1867
Daveenn : MGK p136-137

Tri dervezh bennak goude-se, Erwan ar Menn, eus ar Restigoù, a yeas da Goad Lioù da welet un "toull-bleiz", un toull-trap, en doa graet eno evit pakañ ur vamm vleizez ne ehane da gas ganti bemdez unan bennak eus e loened : dañvad, leue pe ounner.

1877
Daveenn : EKG.I. p.151

Neuze ne ranke ket ar mammoù paour disec’hañ gant glac’har war o zreid, nag an tadoù terriñ ha breviñ o c’horf gant al labour, dre an abeg m’en doa ranket o bugel mont da soudard, pell-pell diouto.

1877
Daveenn : EKG.I. p.260

Netra, nag ar republikaned gant o zennoù fuzuilh, nag ar marv ar c’hrisañ, na viro ouzhin da vont d’ho ti d’ho kwelet, da gemeret va lod en ho poanioù ha da reiñ deoc’h sakramañchoù hor mamm santel an Iliz.

1877
Daveenn : EKG.I. p.53

Her c’hompren a rit kerkoulz ha me ; ne gaved ket brav kaout a-du ganeoc’h tud hag o deus graet torfedoù ker bras ; mes, e feson, ar republik a rank bezañ mamm da gement den fall a zo en hor bro ; a-zindan he divaskell da vihanañ ec’h en em lakeont holl.

1877
Daveenn : EKG.I. p.204

— Ni a chomo ivez, ni a chomo ivez. — Nann, ne fell ket din, abalamour m’eus lod ac’hanoc’h dimezet ha m’eus ezhomm er gêr eus a lod all evit gounit un tamm bara d’o zadoù ha d’o mammoù. Hag ouc’hpenn-se, penaos e c’hellfen-me bevañ kemend-all a dud ?

1878
Daveenn : EKG.II p.7

Mammoù ho soudarded-c’hwi a ouelo d’o bugale marv dre amañ ? Ha mammoù hon tud yaouank-ni, lazhet ganeoc’h, petra a livirint ? Daoust ha mammoù Breizh-Izel n’eus ket a galon en o c’hreiz ?

1878
Daveenn : EKG.II p.63

Ac'hanta ! ma mignon, petra rafes, lâr din, d'un den fall a zeufe da'z ti da zispenn, dirazout, en e gomzoù, ur vamm e teus karet hag a garez kement ?

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Mar am eus anveet ur bugel da gaout ur garante an denerañ evit e vamm, eo te, hag a-dra-sur !

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

tennañ a ra d'e vamm

1909
Daveenn : BROU p. 429 (il ressemble à sa mère)

Eno em eus graet hent, a-hed devezhioù, war straedoù ur geoded ec’hon-divent, kozh evel an douar hag ar bed, mamm holl geodedoù an douar, kelennerez ar re fur, magerez ar ouizieien, krouerez tud ampart en holl arzoù ha micherioù.

1923
Daveenn : SKET p.16

Salv ha yac’h e voent digaset gant o friedoù en-dro d’o logelloù, da vriata eno, e-kreiz barroù o levenez, o daou vugelig o doa lezet er gêr hag a leñve d’o mammoù.

1923
Daveenn : SKET p.133

Ha pried ne dleent da gaout, difennet ma ’z oa outo anaout plijadurezhioù ar c’harediged na tañva levenez ar mammoù, dre m’oa bet gouestlet d’an Heol gant o zad ar yaouankiz hag ar werc’hded anezho (1).

1923
Daveenn : SKET p.98

Bez’ ez eus anezho kanaouennoùigoù diniver ha danevelloùigoù a zo bet dezrevellet a-vepred gant mammoù Keltia d’o reoùigoù hag a vo dezrevellet ganto da viken.

1923
Daveenn : SKET p.40

Ar mammoù, gwelet gante ar gabailh, a savas eus a-zindan o gwe[z]enn.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 47, p.1124 (Miz Du 1924).

E vamm ? Ar paourkaezh plac’h, mervel a eure, en ur wilioudiñ.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

Ar sakrist, dirak an nor didalbennet : — Santez Vari, mamm da Zoue !… Petra ’lavaro an aotrou person ?…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.866 (Miz Meurzh 1924)

Hemañ ne veze ket eno evit en em difenn, hag ar mammoù, c’hwi ’oar, douget atav da reiñ o absolvenn d’o c’holladennoù.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 42, p.978 (Even 1924)

Ar c’habiten, mamm Izabel, a zo marv. Deiz a-raok dec’h eo bet beziet en Perroz, ha va-unan, mamm, va-unan…

1925
Daveenn : BILZ2 p.176

Ha kement a zo a wragez dougerezed el lez-mañ a raio ur c'holl hag ar re ned int ket a vo sammet gant un droug ken bras ma troio ar vamm enno e doare ma ne vint biken brazez diwar hiziv

1929
Daveenn : KUHL-GWAL1 niv. 19 p. 47

mamm ar brezhell

1931
Daveenn : VALL pg aiguille (de mer, poisson)

mammoù-dañvadezed

1931
Daveenn : VALL pg brebis (femelle)

dañvadez

1931
Daveenn : VALL pg brebis (femelle)

a-berzh mamm

1931
Daveenn : VALL pg aieul (maternel)

– « Petra, mamm, te 'oar se ivez ? » – « Ya, me 'gred me 'm eus klevet alies a-walc'h ar rimoustadennoù-se ».

1944
Daveenn : EURW.1 p41

Koulskoude, he flanedenn a oa bezañ pried ha mamm a familh ; kavet ganti ur par e Glaoda Jafrenoù, e kuitaas he c'hêriadenn goant Hellegoad evit dont da chom da vourk Karnoed, teir lev ac'hano.

1944
Daveenn : EURW.1 p14

Ne chomas ket pell en-dro d'e vamm ha d'e vignoned ; adkregiñ a reas da skrivañ e studi mestr de la Monnerie.

1944
Daveenn : EURW.1 p12

E vamm intañvez en dizalias start, kement ha ken bihan, ma sentas outi ; mes ne oa ken e soñj gant al labour-douar ; uheloc'h en doe c'hoant da sevel.

1944
Daveenn : EURW.1 p11

« Job », emezi, « an dic’harzh n’eo ket, sur, boulc’het start, rak ho falz a oa chomet war gorre an armel. It eta d’ar waremm hiziv ha boulc’hit an dic’harzh evit mat ! Ha, dreist-holl, na lavarit ket gevier d’ho mamm, rak ar mammoù a zo finoc’h c’hoazh eget o bugale, hag, abred pe ziwezhat e teuont atav da c’houzout ar wirionez ! »

1944
Daveenn : ATST p.68

Kement-se holl a gase kuit an nec'hamant mes pa oa tremenet ar porrastell ha ni deut e-barzh porzh ar golaj, a oa leun a weturioù evel hon hini, a vammoù gant bep seurt koefoù, a baotred a bep seurt mentoù, neuze un hirvoud a savas d'am fenn, ha me da lavarout d'am mamm : — « Me ne chomin ket amañ... Deomp d'ar gêr war hor c'hiz ».

1944
Daveenn : EURW.1 p30

Santez Vari, Mamm da Zoue, pedit evidomp, pec'herien, hiziv ha da eur hor marv !

1949
Daveenn : SIZH p.63

Mil bennozh Doue deoc'h, dimezell ! Me el lakay bremaik e-harz treid Hor Mamm dimp-ni holl, ar Werc'hez vinniget ganet dinamm.

1949
Daveenn : SIZH p.51

- Pleustriñ a reomp war gement Levr Sakr a zo, war oberoù Prederouriezh ha Doueoniezh Doktored hor Mamm Santel an Iliz...

1949
Daveenn : SIZH p.50

Ouzhpenn, feuket e oa en ur soñjal en e vamm, du-hont, keit-all, e Breizh-izel, ur vaouez vat ha karantezus mar doa, hag en e c'hoarezed bihan, mibin ha drev e-giz un torad filiped. Skoazellerezed an Drouk-spered ? Neuze 'ta !... Krouadurien Doue, dres evelto, gant un ene da saveteiñ, ne lavaran ket.

1949
Daveenn : SIZH p.41

Salv e vefe ac'hanon-me da gefrisa ! - O ! o ! a droc'he ar breur Arturo, o virvilhañ. Arabat ! arabat !... Va danvez-pried-me n'eo ket eus ar Bed-mañ. Va muiañ-karet-me ne c'hell bezañ ha ne vo nemet Hor Mamm Santel an Iliz.

1949
Daveenn : SIZH p.57

« Direizh eo ar paotrig, ne ra nemet disentiñ ha stourm ouzh e vamm. »

1960
Daveenn : PETO p87

Ar mammoù dougerezed

1984
Daveenn : LPPN p. 575

Kennerzhet e voen gant ar c'heloù-se, hag e c'hellis mont evel-se, un tamm divec'hiet va spered, da Loperc'hed da sikour va mamm da brientiñ douar evit lakaat sivi.

1985
Daveenn : DGBD p5

N'em boa ket klasket gouzout hag un dra vat e vije bet goprañ mammoù en o-unan nemetken.

2013
Daveenn : YUDAL p20

Rak an daou-se n'int chalet nemet gant o sac'h. Ma mamm, a gemere preder ganeomp-holl, a zo bet tortet gantañ.

2015
Daveenn : EHPEA p15

Ober a ra ur c'hoarzadenn. "A-zevri emaout? Ar c'hegid bras a vez kavet e pep lec'h e bro-C'hres. Ken boutin eo hag ar c'hwervizon a veze kuntuilhet gant hon mammoù."

2015
Daveenn : EHPEA p60

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial