Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. H.b. A. 1. Santad displijus en devez ub. pa gav dezhañ emañ e gaou e-keñver ar re all pe en e geñver e-unan, pa gav dezhañ ez eo en em lakaet izel, droch, h.a. Kaout mezh. Ar vezh he deus graet din ruziañ. Mezh e ve din mar grafen an dra-se. Mezh a zeu din o soñjal an dra-se. Ur revriad mezh. Ur saead vezh. & (en estlamadelloù) Gant ar vezh ! : troienn a implijer pa gaver abeg en emzalc'h ub. [1949] - Gant ar vezh, breur Alano ! N'hoc'h eus ket mezh o komz evel-se ? & Trl. Mezh ar chas : mezh vras-vras. Mezh ar chas eo ! emezi ; mervel a rankin diwar an taol-mañ. Mezh ar chas eo kement-se ! : ur vezh vras eo. & (impl. er c'hoarioù gerioù, er rimostelloù) Ne 'c'h eus ket mezh / gwelet da revr en daou bezh ?! « Ne'c'h eus ket mezh ? - Ar mez zo mat d'ar moc'h ! ». 2. Trl. Bezañ mezh da ub. : kaout mezh. Mari an hini a oa mezh dezhi. & Sevel mezh d'ub. : dont mezh dezhañ. Moarvat e oa savet mezh dezhi. & Kregiñ mezh en ub. : dont mezh dezhañ. Mezh a grogas ennañ. & Bezañ dindan e vezh : kaout mezh. & Trl. skeud., pemdez Bezañ staotet ar vezh abaoe pell zo : bezañ hep mezh, forzh petra a rafed, ha pa vefe peadra da gaout. & Teuziñ gant ar vezh : kaout kalz a vezh. B. Santad displijus en devez ub. e-lec'h unan all, en abeg d'ar pezh en deus graet pe n'en deus ket graet hennezh. Me am boa mezh ouzh e glevet. Me am eus bet mezh ganti da greisteiz ! Hennezh en doa lakaet mezh din e ti ar maer. Me am boa ur c'horfad mezh diouti. C. Dre ast. Lentidigezh. Mezh en deus : lent eo. & Trl. skeud. Gwerzhañ e vezh : dont da vezañ hardishoc'h. II. B. Santad displijus en devez ub. pa gav dezhañ emañ e gaou e-keñver ar re all pe en e geñver e-unan, pa gav dezhañ ez eo en em lakaet izel, droch, h.a. Ur vezh vras en doa outañ e-unan. Ma n'eo ket ur vezh gwelet traoù evel-se ! & Trl. Bezañ ur vezh da welet : bezañ displijus, divalav da welet. Amañ eo ur vezh gwelet an ti. & Na vezañ ur vezh da welet : bezañ brav, plijus, bourrus da welet. An arrebeuri-se ne oa ket ur vezh o gwelet. & Estl. Ur vezh ruz ! : estlammadell a implijer da lavaret ez eo mezhus-bras ar pezh a reer anv anezhañ. III. 1. (impl. en ur c'henstrollad anvioù laosk evit ober anv eus perzhioù mat pe fall un den pe un dra) Mezh-an-dud, mezh-e-dud : den a ra mezh d'an dud, d'e familh, abalamour d'e emzalc'h. Mezh-ar-vro : den a ra dizenor d'e vro. Mezh-e-anzav : ober, tra na greder ket anzav. Mezh-e-envel : tra na greder ket lavaret e anv. Mezh-e-glevet : den a lavar traoù mezhus da glevet. 2. (db. an dud) Koll-mezh : traoù dizereat. & Dre ast. Den a ra traoù dizereat. Ne glask nemet un den evit kousket ganti, bemnoz, evit arc'hant, en em ginnig a ra, ar c'holl-mezh ! 3. Dre elevez Organoù revel. Un tamm dilhad, mar plij, da guzhat ma mezh. 4. Mezh-natur, mezh-fur, mezh-dleet : elevez. 5. Impl. da adv. Divalav-mezh : divalav-tre. 6. Doar. Mezhus. Mezh eo ! Mezh eo ganin e lavaret deoc'h.

Skouerioù istorel : 
66
Kuzhat roll ar skouerioù

mezh voe[d]

1200
Daveenn : BRPC p319

mezh

1499
Daveenn : LVBCA p144 (honte, vergoygne)

mezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg honte, vergogne

ober mezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg confondre, hontoier

en o mezh, gant o mezh

1732
Daveenn : GReg pg (a leur) confusion

habaskait da vihanañ ha [pa] ne vez nemet gant ar vezh

1732
Daveenn : GReg pg (s')appaiser

Ha c'hwi a gredhe hep mezh e souten ?

1732
Daveenn : GReg pg front (Auriez-vous le front de le soûtenir ?)

karget a vezh

1732
Daveenn : GReg pg confus (honteux, convaincu)

goloet a vezh

1732
Daveenn : GReg pg confus (honteux, convaincu)

mezh

1732
Daveenn : GReg pg confusion (honte)

mezh

1732
Daveenn : GReg pg confusion (honte)

e lavaret a ran gant ma mezh, em mezh

1732
Daveenn : GReg pg (je le dis à ma) confusion

en e vezh, gant e vezh

1732
Daveenn : GReg pg (à sa) confusion (parlant d'un homme)

en he mezh, gant he mezh

1732
Daveenn : GReg pg (à sa) confusion (parlant d'une femme)

karget a vezh ; karget a grimoù

1732
Daveenn : GReg pg couvert (de honte ; couvert de crimes)

ober mezh da ur re

1732
Daveenn : GReg pg confondre (rendre confus)

kargañ a vezh

1732
Daveenn : GReg pg confondre (rendre confus)

goleiñ a vezh

1732
Daveenn : GReg pg confondre (rendre confus)

kaout mezh

1732
Daveenn : GReg pg (être) confondu

kaout mezh a-walc'h

1732
Daveenn : GReg pg (être) confondu

bezañ karget, goloet a vezh

1732
Daveenn : GReg pg (être) confondu

bezañ goloet gand mezh

1732
Daveenn : GReg pg (être) confondu

dre vezh

1850
Daveenn : GON.II p.7, introduction, "par honte"

Ruziañ a rafen gant ar vezh.

1850
Daveenn : GON.II p.97, introduction, livre second, "Je rougirais de honte".

mezh

1850
Daveenn : GON.II pg méc'h, méz

mezh

1850
Daveenn : GON.II pg méc'h, méz, mézek, mézégez

mezh eo ganin e lavarout

1850
Daveenn : GON.II pg méz

mezh a rin deoc'h

1850
Daveenn : GON.II pg méz

gant ar vezh eo deuet ruz

1850
Daveenn : GON.II pg méz

gant ar vezh

1850
Daveenn : GON.II.HV pg méz

« An aotrou, va merer, gav an douar re izel ; / Fallañ tieg zo e-kreiz, e daou benn Breizh-Izel / A rafe mezh dezhañ, pompader e azen, / N'en deus 'hed e vuhez troc'het div vuzhugen. »

1867
Daveenn : MGK p93

An azen, deuet e dro, a lavar evel-henn : "Ned eus ket pell, soñj am eus, ur wech, en ur dremen, Dre ur prad glas a oa, me 'gav din, d'ur manac'h, An naon, ar geot flour ha, m'en diskuilh hep nac'h, Dre ali Paol gornek o sutal em fenn sot, e peurjon er prad-se ledander va zeod. Me n'edon ket em zra, evit lavaret gwir. Diouzhtu e voe ar vlej war al loen blevek hir. Ur bleiz, den a studi, a ziskouezas displeg e oa deuet ar c'hleñved diwar ar skouarneg, hag e tleit, 'mezañ, sevel hed e livenn Al loen-se divalo, rognek-fall, diskroc'hen. Laerezh tra e nesañ, ne oa gwashoc'h torfed ! Nemet dre ar marv ne vije ket gwalc'het ; ur vezh e oa e welet : d'ar bed-holl evit skouer 'Oa ret e vije roet. Lazhet e voe ar c'houer.

1867
Daveenn : MGK p26

Pa c'hoarzh, he muzelloù a zo mezh o gwelet ; / Krinañ a ra he fri, he dent zo diskrognet ; / He blev, bremañ briket, gwechall a oa damzu, / Hag he divoc'h jodek a zo kleuz a bep tu.

1867
Daveenn : MGK p56-57

Mezh dezhañ pa wele / Un den kaezh reuzeudik o c'houlenn peadra / Da c'holeiñ e groc'hen, da gaout un tamm bara / Ha lavaret a rae dezhañ e toull e zor : / — « Deut, mignon, 'tal an tan, deut a-fo er goudor !

1867
Daveenn : MGK p118

O welet kement-se, ha skuizh o c’hedal, me 'gred (ne gav ket din e vije dre vezh e vije bet, avat, rak an neb a nac’h e relijion hag e Zoue, n’en deus mezh dirak netra), ar person "intru" a lavaras da gabiten ar soudarded e oa gwell dezho lezer an oferenn a-gostez ha mont d’an ti-kêr evit lakaat war baper e oa eñ gwir berson Plougerne.

1877
Daveenn : EKG.I. p.231-232

Pebezh dervezh e vezo hennezh evidot, Loull ar Bouc’h !... Neuze e c’helli lavaret e pezo paeet ar chouanted eus ar vezh hag eus an droug o deus graet dit.

1877
Daveenn : EKG.I. p.146

Pep hini a yae war-zu e gêr, lod droug enno, lod all goloet a vezh o welet petra a raed en o bro, a-ziaraok ken start en he feiz.

1877
Daveenn : EKG.I. p.182

Ul lastez mezh a grogas ennon : sevel a ris e-mesk al lann war ar c’hleuz, hag achano e sellis pizh, diouc’h an daou du, war an hent bras a ya eus a Bloueskad da Landivizio.

1878
Daveenn : EKG.II p.23

Berr-berr e voe an dalc’hidigezh anezho ha ne vanas warno da heul na mezh na saotr.

1923
Daveenn : SKET p.133

Spouronet-holl, o ruziañ gant ar vezh, rannet he c’halon, e savas en he sav o klask un arm bennak.

1923
Daveenn : SKET p.103

Gant ar vezh !

1923
Daveenn : SKET p.91

Teir maouez sklavez, o moue du, a zigasent : Novientia (Nevezinti), Serka (Orged) ha Rukkia (Mezh), hag a-unan ganto tri c’harr pederrodek sammet a draezoù bet oberiatet gant gouennoù dic’hlan ha milliget ar bed.

1923
Daveenn : SKET p.77

Evit ar merc’hed, ar re n’o doa ket bet nerzh-kalon pe amzer a-walc’h d’en em reiñ d’ar marv da dec’hout diouzh mezh ar sklavelezh, a vevas, an dilerc’h eus o deizioù, e dalc’h mistri estren.

1923
Daveenn : SKET p.90

An ehan a ro deomp pa c’houlennomp ; tennet e vezomp gantañ a-zindan taol hon enebourien, diwallet diouzh mezh ha kleñved, diouzh sklavelezh ha kozhni.

1924
Daveenn : SKET.II p.44

— Penaos, mic’hieg, foreant zo ac’hanout, o laerezh out bet, ne peus-te ket a vezh ?…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 38, p.844 (Miz C'hwevrer 1924)

O vezañ graet ur pennad diskuizhañ, e tiskennjont war ar frankizenn hag ez ejomp da ober un tamm gwalc'hiñ d'hor bichez, gant ar vezh ha pa vefe ken !

1929
Daveenn : SVBV p12

Ur vezh eo d’ur paotr yaouank chom ken diwezhat en e wele. Bremaik e teuio ar re all d’o lein ; ha c’hwi n’emañ ket en ho soñj sevel ?

1944
Daveenn : ATST p.69

Ha Lom a hope diouzh e du : — « Sikour ! sikour !… » — « Stankit ho kenoù ! Lom, pa ne vefe nemet gant ar vezh, » a lavare Job.

1944
Daveenn : ATST p.109

Goude-se, evit kreskiñ atav hon deskadurezh keltiek e skrivjomp d'an aotrou Hughes hag e vab, moullerien e kêr Wrexham, evit prenañ ur bern levrioù nevez kembraek, evel oberoù ar varzhed Keiriog ha Mynyddog, Gramadeg John Rowlands, Hanes Cymru Fu, ha me oar pet all, gant goloioù karton livet-brav a rae mez d'al levrioù gallek... paour da welout en o c'hichen.

1944
Daveenn : EURW.1 p61

Ar wech kentañ a oa din gwelout dirak ma daoulagad tud o vont da gomz brezhoneg a-wel d'an holl, hep aon na mezh, ha birviñ a raen gant ar fouge evit ma Bro.

1944
Daveenn : EURW.1 p70-71

Dinan, avat, mar deo bet kêr-a-vrezel ; Dinan, mar deo bremañ kêr-skouer an artizaned, n'he deus ket mezh gant he orinoù. Keuz dezho ne lavaran ket.

1944
Daveenn : ARVR Niv. 165

Ma n'eo ket ur vezh !

1944
Daveenn : EURW.1 p53

Ya ! trist eo ken na eo trist a-walc’h gwelout ac’hanoc’h o redek ar barrez, o sistra bemdez hag o tremen ho puhez dilabour. Ur vezh eo zoken.

1944
Daveenn : ATST p.29

Mezh en doa gantañ e-unan, abalamour en doa graet un dro-wenn.

1944
Daveenn : ATST p.99-100

Ha mignon out din ? Ha rankout a rin, taolet kuit pep mezh ganin, dont da ganañ dit « serenadoù », dindan da brenestr ?... Fellout a ra din e vin karet ganit.

1949
Daveenn : SIZH p.58

Kaer en deus treiñ ha distreiñ, ne zeu ket ar c'housked dezhañ. Re domm eo en e logig. Hag atav an tan en e wad. Diwiskañ a ra e roched. Sevel a ra. Emañ e noazh-pilh en noz teñval-dall. Ur vezh dudius a laka e gorf da skrijañ.

1949
Daveenn : SIZH p.51

Panevet e oan trellet gant ar vezh, em bije gwelet izeloc'h dezho...

1949
Daveenn : SIZH p.47

- Emaoc'h o vont da welout ho tousig, breur Arturo ? - Gant ar vezh, breur Alano! N'hoc'h eus ket mezh o komz evel-se ?

1949
Daveenn : SIZH p.44

Ar breur Arturo, avat, m'en doa bet e walc'h a vezh, n'oa ket bet disammet gantañ e goustiañs.

1949
Daveenn : SIZH p.61

An tan-se, a zeve e izili, gwashoc'h eget pebr ruz, ha c'hwez an ifern gantañ el lazhañ a ray, ha pa ranko en em zismegañsiñ, betek mervel gant ar vezh, ha bezañ barnet diwar c'haou ha didruez gant e genvreudeur hag an Tadoù-Renerien.

1949
Daveenn : SIZH p.59

Glac'har bras alies am bez, / Keuz ha morc'hed hag, ivez, mezh / Da vout, distourm, dezho stouet / Ha da sentiñ 'n em zilezet.

1960
Daveenn : PETO p74

Mezh 'rit din-me, kemenerien !

1960
Daveenn : PETO p51

Ma c'halon 'vez re alies / Sammet a vezh hag a zoñjer : / Rankout traoù foll ha ken diaes / Diskleriañ dezho... Pa soñjer !

1960
Daveenn : PETO p13

Degouezhout a ra ur mignon en ho ti. Dont a ra eus a bell. Koulz merenn eo. N'hoc'h eus netra vat en ti, na den dindan ho torn da gas d'ar pourveañsoù. Nag hoc'h eus mezh !

1973
Daveenn : HYZH Niv. 88 p. 42, Anjela Duval

An Ao.Utterson a huanadas don, hep ur ger ; an den yaouank a lavaras neuze goude ur pennad : "Sed a zesko din tevel. Mezh 'm eus da vezañ re hir va zeod".

2012
Daveenn : DJHMH p18

Ha dav e vefe laoskel e c'hwervoni da zispakañ, treiñ e fulor e kasoni, klask ober mezh d'an dud gant komzoù drouk ?

2015
Daveenn : DISENT p64

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial