Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. 1. Santadur a ziaezamant a zeu diwar an diouer a voued. Naon am eus. Deuet ez eus naon dezhañ goude labourat start. & Kaout naon du, naon rankles, un naon-ki : naon eus ar gwashañ. & Duañ, glaourenniñ gant an naon : kaout naon du. & Terriñ e naon : debriñ e walc'h. [1878] Deuet omp en ti-mañ da c’houlenn un tamm bara da derriñ hor naon, hag an dud-mañ a zo bet madelezhus a-walc’h evit reiñ deomp. & Bezañ dare, diviet gant an naon : bezañ gwan diwar naon. & Mervel gant an naon. & Tremen gant e naon : chom hep kaout a-walc'h da zebriñ. 2. Dre ast. C'hoant da zebriñ. Mat eo ar c'hrampouezh met ne'm eus ket naon. HS. ilboued. II. Dre skeud. 1. C'hoant. Me ne'm eus ken naon nemet da'z tispenn. 2. Trl. (db. an dud) Menel war e naon, tremen gant e naon : chom hep kaout ar pezh a c'hoantaer.

Skouerioù istorel : 
57
Kuzhat roll ar skouerioù

naon

1499
Daveenn : LVBCA p149 (fain)

M. Pet zo a'n euvroù a drugarez ? D. Seizh spirituel ha seizh korporel. M. Livirit ar re spirituel. D. 1. Kelenn ar re ignorant. 2. Korrijañ ar re a fazi. 3. Reiñ kuzul mat d'ar re o devez ezhomm. 4. Koñsoliñ ar re dezolet. 5. Dougen pasiantamant an injuroù. 6. Pardoniñ an ofañsoù. 7. Pediñ evit ar re vev hag ar re varv hag evit ar re a zeu d'hor persekutiñ. M. Livirit ar re gorporel. D. 1. Reiñ da zebriñ d'ar beorien o devez naon. 2. Reiñ da evañ d'ar re o devez sec'hed. 3. Gwiskañ ar re noazh. 4. Delivrañ ar brizonerien. 5. Vizitañ ar re glañv. 6. Lojañ ar belerined hag an estrañjerien. 7. Enteriñ ar re varv.

1622
Daveenn : Do. p32 & 34

naon

1659
Daveenn : LDJM.1 pg faim

naon

1659
Daveenn : LDJM.1 pg naoûn

M. Leveret ar re [an Euvroù a drugarez] korporel. [D.] Reiñ da zibriñ d'ar re o deus naon, / Reiñ da evañ d'ar re o deus sec'hed, / Gwiskañ ar re noazh, / Delivrañ ar brizonerien, / Vizitañ ar re glañv, / Lojañ ar birc'hirien hag [an] estrañjourien, / Enteriñ ar re varv.

1677
Daveenn : Do. pp 33 & 35

naon a gav mat pep tra

1732
Daveenn : GReg pg appetit

kemer ur gêr gant an naon

1732
Daveenn : GReg pg affamer

marv gant an naon

1732
Daveenn : GReg pg famélique (affamé)

tud marv gant an naon

1732
Daveenn : GReg pg affamé

naon bras en deus

1732
Daveenn : GReg pg (il a grand') faim

an ebestel a zirañvas [tañvouezennoù], en o naon

1732
Daveenn : GReg pg (les Apôtres) égrenerent (des épis)

nan, naon

1732
Daveenn : GReg pg faim (besoin de manger. Van.)

naon

1732
Daveenn : GReg pg faim (besoin de manger)

naon

1732
Daveenn : GReg pg faim (besoin de manger)

lakaat, ober mervel gant an naon

1732
Daveenn : GReg pg (faire mourir de) faim

mervel gant an naon

1732
Daveenn : GReg pg (mourir de) faim

naon rankles

1732
Daveenn : GReg pg faim (canine)

naon bara

1732
Daveenn : GReg pg boulimie ( mal subit qui consiste en une faim desordonnée, & dont l'odeur de pain chaud, ou le manger d'un seul morceau guerit)

ur c'hofad kruel a naon

1732
Daveenn : GReg pg (une faim) canine

un naon ki

1732
Daveenn : GReg pg (une faim) canine

kaout naon

1732
Daveenn : GReg pg (avoir) faim

naon-bras en deus

1850
Daveenn : GON.II pg naon, naoun

va lakaat a reot da vervel gant an naon

1850
Daveenn : GON.II pg naon, naoun

an naon

1850
Daveenn : GON.II pg ann (la faim)

naon

1850
Daveenn : GON.II pg naon, naoun

Mervel a ray gant an naon.

1850
Daveenn : GON.II p.90, livre second, « Il mourra de faim ».

Ma ne rit netra e varvot gant an naon.

1850
Daveenn : GON.II p.94, livre second, « Si vous ne faites rien, vous mourrez de faim ».

naon

1850
Daveenn : GON.II pg nafn, naon, naoun

naon

1850
Daveenn : GON.II pg nafn, nann, naon, naoun

nan

1850
Daveenn : GON.II pg nann, naon, naoun

Ar pintig kaezh, laouen bepred, a gan hep goulenn tra ebet ; hag o klevet ker brav dudi, an holl a rae e veuleudi o lavaret "Ur c'haner eo" ! Gant meuleudioù ne chomer bev. Alies siwazh. Ar pintig paour ne gave tamm na berad dour, e zaou bodig goullo atav, un deiz e voe kavet marv, marv gant naon en ur ganañ

1867
Daveenn : MGK p22

Hep ur c'hriñsenn, Eripin kaezh, e rankit, en ho stad, glaouriñ du gant an naon.

1867
Daveenn : MGK p8

O welet en ur park ur goulm all o tebriñ, an tremeniad war yun ha digor e galon a ya di da welet; e-pad ma torr e naon ez eo paket war rikl en un toullad lasoù stignet e-touez an ed : ne oa ket kre ar stignoù; rak o skrabat a-bep-eil, o c'hoari endra c'hell, gant e veg, gant e dreid ha gant e zivaskell e teu, hep re a boan, a-benn d'em ziluziañ.

1867
Daveenn : MGK p19

En ur dec'het a-raok an naon / Hep labourat, int digalon ; / Tud didalvez ha tud diroll / A ya ganto bemdez da goll / Feiz o zadoù hag o furnezh.

1867
Daveenn : MGK p129-130

An azen, deuet e dro, a lavar evel-henn : / "Ned eus ket pell, soñj am eus, ur wech, en ur dremen, / Dre ur prad glas a oa, me 'gav din, d'ur manac'h, / An naon, ar yeot flour ha, m'en diskuilh hep nac'h, / Dre ali Paol gornek o sutal em fenn sot, / E peurjon er prad-se ledander va zeod.

1867
Daveenn : MGK p25-26

Savit d’an nec’h, azezit e kichen an tan da c’hedal ma vezo aozet deoc’h un tamm boued all gwelloc’h eget hor yod-ni, rak marteze hoc’h eus naon ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.44-45

Deuet omp en ti-mañ da c’houlenn un tamm bara da derriñ hor naon, hag an dud-mañ a zo bet madelezhus a-walc’h evit reiñ deomp.

1878
Daveenn : EKG.II p.167

naon-du

1909
Daveenn : BROU p. 402 (la faim -valle)

duañ gant an naon

1909
Daveenn : BROU p. 231

Ha, p’o devoe ar merc’hed-se kollet, a unan gant o yaouankiz, o nerzh, o c’hened, o holl zudi, e voent argaset gant o mistri er-maez eus e di, pell diouzh e glozioù ; kozh, digerent, diskoazell, dilezet gant an holl, ez ejont da vervel er c’hoadoù gant an naon pe taget gant ar bleizi.

1923
Daveenn : SKET p.90

Torret dezhañ e naon, sed ar mil euzhik en-dro en donvor.

1924
Daveenn : SKET.II p.58

Naon dezho ha skuizh, neuze an trikon toutek a deue d’ar gêr, hag, a-wechoù, o mamm a veze er gêr o c’hortoz.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 38, p.841 (Miz C'hwevrer 1924)

hag a bet hini o deus naon

1927
Daveenn : GERI.Ern pg a3 (que de gens ont faim)

hag a bet o deus naon

1927
Daveenn : GERI.Ern pg a3 (que de gens ont faim)

naon

1927
Daveenn : GERI.Ern pg a

Pa oa peurdorret hon naon hag hor sec'hed ganimp, pep hini ac'hanomp a dennas e yalc'h-vutun eus e c'hodell da dao ! Sed bep a chaokadenn etre hor c'hildent ha mat pell zo !

1929
Daveenn : SVBV p10

kleñved an naon

1931
Daveenn : VALL pg boulimie

naon

1931
Daveenn : VALL pg boulimie

terriñ e naon

1931
Daveenn : VALL pg apaiser (sa faim), assouvir

o c'hlaouriñ gant an naon

1931
Daveenn : VALL pg affamé (rendu tel)

duet gant an naon

1931
Daveenn : VALL pg affamé (rendu tel)

naon rankles

1931
Daveenn : VALL pg boulimie

An eil diaoul. — « N’oc’h ket bet ur wreg vat. » An diaoul kentañ. — « Ur wreg fall oc’h bet. ». An eil diaoul. — « Falloc’h ne vez ket kavet. » An diaoul kentañ. — « Ho kwaz en deus bet da c’houzañv sec’hed ha naon. »

1944
Daveenn : ATST p.58

Da gement pred nemet tri zraig, / Magadur dreut, divlaz d’am staon : / Em skudell dour, holen, baraig. / Penaos, eta, terriñ ma naon ?

1960
Daveenn : PETO p28

Rak an dienez hoc'h eus aon, / Enkrezet, chalet da gaout naon, / Da gaout planedenn drist da ren / 'Raok bezañ boued d'an Ankoù yen ?

1960
Daveenn : PETO p19

Grit, ma Doue, 'n Ho Madelez, / Ma vo barnet gant kuñvelez, / Ken bras ac'hanoc'h ' oa e naon.

1960
Daveenn : PETO p84

Mall a oa warnomp eta tostaat ouzh ur ge[ê]riadenn ma vije kavet, pa ne ve ken, bananez ha patatez dous da derriñ hon naon.

1985
Daveenn : DGBD p38

Etimologiezh

krKvg. "naoun".

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial