Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. Fetis A. (db. an traoù) 1. Stroll linennoù ha gorreennoù un dra, ar framm anezho, hag an ec'honenn a ya gant an dra-se. Stumm an daol a vo kelc'hiek. & Trl. Reiñ ur stumm : stummañ. D'an holl skeudennoù-se o deus gouezet ar gizellerien reiñ stummoù dudius. & Dre ast. Boud pe dra a zamweler ha n'eur ket evit gouzout resis petra eo. Eus ar porzh e voe merzet e-pad ur pennadig ur stumm difiñv e-unan-penn war aros ar vag. HS. seblant. 2. Diavaez un dra, a ra dezhañ bezañ anavezadus diouzh un dra all. E ratre vat e seblant al lestr bezañ diouzh e stumm. Kavet ez eus bet bouc'hili arem a bep seurt stumm hag a bep seurt ment. Nepell ac'halehont, e c'halled gwelet stumm ar c'hastell. Stumm diavaez ar gelaouenn zo gwellaet. & Trl. Kaout ur stumm : bezañ ar stumm-se dezhañ. Ne ouzer ket mat pelec'h edo ar c'hastell ha pe stumm en doa. 3. Dont en e stumm : en e furm orin, en e furm vat, dleet. Bremañ pa'z eo bet glebiet ma c'hoef, ne zeuy ket en e stumm. & Na gaout stumm ebet (ken, mui) : bezañ divalav. N'en deus stumm ebet ken. 4. (db. ar skridoù) Pezh a laka kemm etre an doareoù da sevel ur skrid, ur brezegenn, h.a., evit tizhout ur gwered a-fet kened. E pep barzhoniezh ez eus awen, danvez ha stumm ; hep awen n'eus ket a varzh, hep danvez na stumm n'eus ket a varzhoneg. Skridoù damheñvel, ken dre ar stumm, ken dre an danvez. DHS. danvez. B. (db. ar boudoù) 1. Neuz korfel un den, ul loen. Kerkent e tro an naer e stumm ur roue. Marzhin en em ziskouezas gant e stumm gwirion. Ur stumm mat a zen : un den bras ha ledan. Stumm ur vaouez e-kreiz he nerzh. Bravaet eo he stumm. Stumm mistr he c'horf. & Trl. Kavout ur stumm war ub. : e gavout heñvel ouzh hini pe hini. Stumm ur bourc'hiz zo warnañ. Kavout a ris warni e pep feur neuz ha stumm ur rouanez. & Bezañ stumm (HS. ag.) war ub. : bezañ tres warnañ (d'e vezañ). Stumm skuizh zo warnoc'h. 2. Dre ast. Doareoù. Ober a rae-hi fent gantañ abalamour d'e stumm abaf. 3. Trl. Kemer stumm ub. : ober dioutañ. Kemer a rae stumm ur prezeger pa gomze. HS. aoz, arvez, diavaez, doare, furm, gobari, neuz, tres. II. Difetis A. 1. (db. obererezhioù an dud) Doare. Displegañ e soñjoù en ur stumm fraezh. Mar bije chomet bev ma mamm un dek vloaz bennak ouzhpenn o dije troet an traoù en ur stumm kalz gwelloc'h. Diouzh stumm e gerzhed em boa anavezet anezhañ. & Trl. AR STUMM DA (+ av. pe ak.) : an doare d'ober. Ur stumm dic'hortoz da implij al lisiv. Gwelet a reas ar stumm en doa da blediñ gant korf hag ene ar beorien. Dalc'hmat e veze oc'h itrikañ stumm pe stumm da sikour ar beorien. Ur stumm divalav da gerzhet. 2. Trl. Bezañ stumm en ub. d'ober udb. : gouzout e ober mat. N'eus stumm ebet ennañ da gregiñ en e vinvioù. HS. neuz, tu. 3. Trl. Lakaat e stumm gant udb. : lakaat e breder gantañ. Lakaat a ra an dud desket mui-ouzh-mui o stumm gant hor yezh. HS. studi. 4. Stad m'emeur en ur mare. Er stumm m'emañ eo gwelloc'h dezhañ chom amañ. 5. Trl. Bezañ ar stumm war ub. da ober udb. : hañvalout. Ne welan ket emañ ar stumm warni da zont. Me a ouie a-walc'h en doa c'hoant da gaozeal ganin rak gwelet a raen ar stumm warnañ. B. Ent strizh 1. Doare da gomz. Kaozeal stumm Goueloù. Ne 'm eus ket cheñchet ma stumm da gaozeal. HS. giz. 2. Doare mat. Ne'm eus ket ar stumm da zañsal. C. (db. an amzer a ra) Pezh a ro da c'houzout, evit ur gwel, peseurt amzer zo o vont d'ober. Stumm erc'h zo ganti. Gwelet a raen stumm ar glav war an amzer. HS. feson. D. Aozadur. Ar strolladoù-se n'o deus ket holl an hevelep stumm. E 1830 e voe savet Belgia ha roet dezhi stumm ur vro unvanet ha kreizennet-strizh. E. (db. ar stêrioù, an hentoù) Troioù ha distroioù zo en un hent, ur stêr. III. Tr. adv. E STUMM : dezhañ ar stumm-se. An hent bihan a droc'h an hent bras e stumm ur groaz. Moullet int bet e stumm levrioùigoù. Bleuñv e stumm kleier. Roet e veze dezho an deroù-mat e stumm ur gwenneg pe aliesoc'h e stumm ur frouezhenn bennak. & E STUMM EBET, E NEP STUMM : e doare ebet, e nep doare. Ne oant ket bet souprenet e stumm ebet. Ne oa ket heñvel e c'houriz e nep stumm ouzh ar gourizoù all. & ER STUMM-MAÑ, ER STUMM-SE : evel-mañ, evel-se. Er stumm-se e oa dibun ma istor. N'el lezit ket d'ho laerezh er stumm-se. & E STUMM PE STUMM : en un doare pe en un doare all. E stumm pe stumm eo ur madoberour evit an dud all. & EN UR STUMM : en un doare. En ur stumm n'eo ket falloc'h dimp bezañ chomet amañ. Un den fentus ea en e stumm. & E PEP STUMM : e kement doare zo. Hor c'halonekaet o deus e pep stumm. Anken a reas dezhañ e pep stumm. Ur bragoù peñseliet e pep stumm. & A BEP STUMM : eus kement stumm zo. Mein a bep stumm. & A-STUMM GANT (UDB.) : dezhañ stumm an dra-se, ur stumm heñvel a-walc'h ouzh an dra-se. Kof don ar paotr a oa a-stumm gant un hanter loar. & E PE STUMM : penaos. E pe stumm e oa deuet da anaout teñzor ar vougev ? HS. giz, mod. IV. 1. YEZHAD. (db. ar verboù) Stumm nac'h : displegadur ur verb zo lakaet ar rannig-nac'h "ne" pe "na" dirazañ, ha prl. war e lerc'h un adverb pe ur raganv dezhañ un dalvoudegezh nac'h evel : "ket", "netra", "banne", "den", "kammed", "takenn", h.a. & Stumm kadarnaat : displegadur ur verb a dalvez da gadarnaat ur fed. & Stumm boaz : displegadur ar verboù "bezañ" ha "kaout" en amzer-vremañ hag en amzer dremenet ledan, hag a dalvez da c'heriañ an darvoudoù a adc'hoarvez, ar fedoù o deus un dalvoudegezh hollek. & Stumm lec'hiañ : displegadur ar verboù "bezañ" en amzer-vremañ hag en amzer dremenet ledan a ra dave da lec'hiadur an traoù en egor hagen amzer. & Stumm ober : displegadur ar verboù gant skoazell ar rannig anv-verb "o". 2. YEZHON. Neuz ur ger e-keñver al lec'h, ar mare. Ar skrid-mañ zo ennañ stummoù koshoc'h. Ar stumm zo e-keñver ar son hag ar skritur; ar furm e-keñver ar yezhadur. Stummoù rannyezhel.

Skouerioù istorel : 
32
Kuzhat roll ar skouerioù

Pa brenomp un tamm houarn en ti ar marc'hadour, na deu ket da soñj dimp penaos an tamm houarn-se n'e[o] ket bet bepred er stumm 'mañ bremañ.

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

stumm

1909
Daveenn : BROU p. 425 (penchant, pente, manière d'être)

Kement ha ma vezo gallet, al lizheroù-kelc'h, hag ar paperoù all, a vezo moullet en hevelep stumm ha, dreist-holl, en hevelep ment, ma vezo gallet o gwriat a-gevret.

1909
Daveenn : REZI p.17

Pleget o divhar a-raok e taoulinent el letonenn hag, o c’houzougañ, e sellent ouzh an neñv e stumm azeulerien.

1923
Daveenn : SKET p.60

Ker skiantek ha poellek ez oant ha ma ’z oant kaer, ma kavas dezho na vije ket difur sevel kevredad gant an diavaezidi o tont eus a bell-vro ha stumm dezho kaout c’hoant da chom ur pennad el lec’h-se.

1923
Daveenn : SKET p.99

Dastum a rejont ur strollad eus ar skafioù bras-se a reer anezho « elerc’h », dre ma ’z eo ar staoñ hag an aros anezho e stumm gouzougoù ha pennoù elerc’h.

1923
Daveenn : SKET p.123

Ha n’o deus ket o far evit komz ouzh pep hini er stumm a zere outañ ar gwellañ, habaskaat neb a ziskredje ha gounit ar c’halonoù.

1923
Daveenn : SKET p.102

Ha, gouez da Iberiiz, eus liv ar peder elvenn ma voe krouet ar gentañ kerent anezho e tenn ar Gelted ar pezh a laka o gouenn en he stumm dioutañ e-unan etre holl ouennoù ar bed.

1923
Daveenn : SKET p.33

Fall eo ar stumm-ober-se pa garfe harpañ ar gwellaat war ar genwarizi ha neket war vouezh [?] an dlead.

1924
Daveenn : SKET.II p.20, notenn (1)

Ouzhpenn da se, war an daolenn varzhus-se, e welen ur maread morianed ha morianezed du-peg en tenn da gorolliñ e kant stumm disheñvel, o c'hoari ez noazh-dibourc'h o c'hweleviñ evel an huzel war mantell kimin ti-forn hini bras Poull ar Raned, ha bronnoù ar gwragez o hejañ-dihejañ, o pignat hag o tiskenn en ur vont a-gleiz hag a-zehoù, a-is hag a-us, a-hed o divlez hag o c'horf klosennek, bouzellok ha begelok.

1929
Daveenn : SVBV p.19

a stumm kozh

1931
Daveenn : VALL pg archaïque

e stumm ar C'hallaoued

1931
Daveenn : VALL pg à2 (à la française)

er stumm-mañ

1931
Daveenn : VALL pg ainsi (comme ceci)

er stumm-se

1931
Daveenn : VALL pg ainsi (comme cela)

migorn stumm picher

1931
Daveenn : VALL pg aryténoide

stumm

1931
Daveenn : VALL pg air (apparence), apparence

stumm a boz

1931
Daveenn : VALL pg attitude

stumm den

1931
Daveenn : VALL pg anthropoïde

stumm lavar

1931
Daveenn : VALL pg accent

stumm mouezh

1931
Daveenn : VALL pg accent

An tor anezho, e-lec'h sevel goustad, a sav a-daol-trumm dindan stumm pikoloù tornaodoù sonn, hag ouzhpenn 1000 m. e vez alies ar menezioù tostañ a-zioc'h ar fiord.

1943
Daveenn : TNKN p41

Ar gravatenn c’hlas a oa ur stumm, ha nann daou, da bakañ anezhi.

1944
Daveenn : EURW.1 p.195

Bennozh deoc'h, eta, kristen trugarezus. E nep stumm ne garfen e riskl ho lakaat Da goll mad pe vuhez dre berzh tud erezus. Ma laoskit, m'ho ped, da zibab ma stad.

1960
Daveenn : PETO p24

Ar goantañ plac'h a zo er bed / N'o deus he blev kement a sked / Ha re ar gouron-mañ, moarvat, / Ken kaer e stumm o varc'hekaat.

1960
Daveenn : PETO p55-56

Ne vevimp pelloc'h e seurt stumm / Ha gwelloc'h ' vefe mervel trumm / 'Get gouzañv hiroc'h e nep giz / Seurt drougoù spontus ha ken kriz.

1960
Daveenn : PETO p70

E 1971 e voe tennet eus an douar 26 milion a donelladoù mein hag e-doug ar bloavezhiad-koñvers gwengolo 1971-eost 1972 e voe kaset er-maez 21 milion hanter a donelladoù (en o zouez pevar milion e stumm pellennoùigoù), ar brenerien gentañ o vezañ en Alamagn, an Izelvroioù hag an Itali.

1985
Daveenn : DGBD p21

Hag evit a sell o stumm avat, tamm tres ne oa chomet eus ar Grennamzer en enep da iliz-veur Köln, da skouer.

2013
Daveenn : LLMM Niv. 399, p. 20

C'hoariit ar c'houblad amourouzien, an dremenidi prederiet, al labourerien o vont d'o labour gant pres warne... hag evel-just cheñchit ho look kuit na vefe tres splann ur "stourmer" warnoc'h -badjoù, piercing, stumm ho plev, dilhad disheñvel betek re...-

2015
Daveenn : DISENT p73-74

An teknikoù kinniget da heul n'int ket graet evit kemer plas binvioù evel chadennoù, armlocks -korzennoù houarnaj e-lec'h ma lakaer e zivrec'h- pe necklocks -kadranas moto e stumm un U hag e vez staget en-dro d'ar gouzoug-.

2015
Daveenn : DISENT p93

5 pe 6 stourmer (na muioc'h, na nebeutoc'h) en em laka asambles e stumm ur voulenn, heñvel a-walc'h ouzh krogenn ur vaot.

2015
Daveenn : DISENT p94

Goude ma vefe bet skarzhet hemañ [an hini en deus poan] e rank ar vaot adkavout he stumm evit derc'hel penn d'ar boliserien.

2015
Daveenn : DISENT p95

Ur wezh tremenet mare an darempredoù feuls ha lazhus, setu ma oa deuet hini an deskiñ an eil diwar egile, ha ma krogas skrivagnerien broadoù nevez Europa da sevel e latin, pe en o yezh c'henidik, oberennoù liesseurt, en o mesk stummoù romanekaet, eeunaet ha krennet eus oberennoù Homeros, Platon, Haristot...

2016
Daveenn : ILIAS p8

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial