Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
1
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
9
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

V. I. V.k. A. V.k.e. 1. Na lavaret, na ziskuliañ udb. Tevel ur pec'hed, ar wirionez. HS. kuzhat. ES. anzav. 2. (db. ezhommoù ar c'horf) Terriñ. Pep hini a oar petra a dav e naon, e sec'hed. DHS. distanañ, gwalc'hañ. 3. (db. ar santadoù, ar plegennoù spered) Sioulaat, lakaat da baouez. Mont a reas da gavout e dud evit tevel o melkoni. 4. (en doare-gourc'h.) TAV(IT) (HS. AK.) : paouez(it) gant udb. Tavit ho taeroù : paouezit gant ho taeroù. Tavit ho kenoù me ho ped. 5. Trl. PEMDEZ Na devel beg, genoù ebet : na baouez a gomz morse. Panevetañ, na dav beg ebet, n'hor befe ket gouezet petra a oa c'hoarvezet. Hemañ, pa vez krog, ne dav genoù ebet. B. V.k.d. TEVEL WAR UB., UDB. : mirout a gomz eus ub., udb. Tevel a reer war-se. Tavomp war gement-mañ. II. V.g. A. (db. an dud) 1. Chom dilavar. Gwelloc'h eo tevel eget droukprezeg. Ne gomze ket mat brezhoneg ha rak-se e kavas gwelloc'h tevel. 2. Paouez a gomz. O vezañ lavaret kement-mañ e tavas. Tavet en doa ur pennadig. Tevel a reas mik. Koulz eo deoc'h tevel. Lakaat ub. da devel. Tavit berr ! 3. Tr. estl. (en doare-gourc'h.) Tav(it) (din, dimp) gant an traoù-se ! : paouez(it) a gomz din, dimp eus an traoù-se. Tav gant da gomzoù droch. & Dre verr. Tav(it) din, dimp ! : gra (grit) peoc'h din, dimp. & Tav evit ar gwellañ ! : gwellañ ac'h eus d'ober eo tevel. B. 1. (db. an anadennoù amzer) Paouez. Tavet eo an avel, ar c'hazarc'h, an erc'h, ar glav. Gortozomp ken na davo ar glav. 2. (db. an trouzioù) Paouez a vezañ klevet. An tenn a davas. Trouzioù ar bed zo tavet. III. (impl. dirak un av. degaset gant an ar. da pe a) Paouez a ober udb. Tevel da gomz. Tavit a gelenn. Tav da ouelañ. IV. PEMDEZ (en doare-gourc'h.) Termen implijet gant ar c'homzer ouzh e selaouerien evit pouezañ war ur gadarnadenn. Amañ, tav, n'eo ket brav sevel : amañ, a c'hallan lavaret deoc'h, n'eo ket brav sevel. Me, tavit, ne ran ket aour gant morzholioù : me, a c'hallit krediñ, n'on ket pinvidik. EVEZH. Diwar ar bennrann "tav-" e tispleger ar verb "tevel".

Skouerioù istorel : 
79
Kuzhat roll ar skouerioù

tevel

1499
Daveenn : LVBCA p193 (taire)

Goude ma he devoe an itron Sanktez Katell disputet ouzh an vistri ha[g e voe] konfondet ganti[,] dre rezonoù evidant[,] o holl idoloù ha doueoù ez vihont-holl abaiset, hevelep na ouizient petra o devoe da lavaret ha ma tavezont evel tud vut[.]

1576
Daveenn : Cath p13-14

tevel war un dra

1659
Daveenn : LDJM.1 pg taire (quelque chose)

tevel

1659
Daveenn : LDJM.1 pg celer

tevel

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (se) taire

tavet

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (se) taire

tavet

1659
Daveenn : LDJM.1 pg celer

tavit berr

1732
Daveenn : GReg pg (ne) dites (mot, taisez-vous tout court)

tavit a-grenn

1732
Daveenn : GReg pg (ne) dites (mot, taisez-vous tout court)

tavomp war kement-se

1732
Daveenn : GReg pg alte

tevel war un dra

1732
Daveenn : GReg pg celer (tenir quelque chose cachée, se taire sur une chose, la nier)

tavet war un dra

1732
Daveenn : GReg pg celer (tenir quelque chose cachée, se taire sur une chose, la nier)

tavet eo ar glav

1732
Daveenn : GReg pg cesser (la pluie a cessé)

ordrenet eo din tevel

1732
Daveenn : GReg pg (on me) défend (de parler)

tavit tout

1732
Daveenn : GReg pg (ne) dites (mot, taisez-vous tout court)

tavit groñs

1732
Daveenn : GReg pg (ne) dites (mot, taisez-vous tout court)

Ne c'hell tevel war netra.

1850
Daveenn : GON.II p.97, livre second, "Il ne peut rien taire".

Ra davin

1850
Daveenn : GON.II p.8, introduction ; "que je me taise".

An den-se ne hell tevel war netra, lavarout a ra pep tra.

1850
Daveenn : GON.II p.77

ma na davit ket, e viot foetet

1850
Daveenn : GON.II pg foéta, fouéta

ha neuze e tavas

1850
Daveenn : GON.II pg neûzé

tevel

1850
Daveenn : GON.II pg taô, tav, taouein, tavi, téouel, tével

taviñ

1850
Daveenn : GON.II pg taouein, tével

taviñ

1850
Daveenn : GON.II pg tavi, tével

tevel

1850
Daveenn : GON.II pg téouel, tével

tavet

1850
Daveenn : GON.II pg tével

tavit, pe ho likin er-maez

1850
Daveenn : GON.II pg tével

biken na c'hello tevel war an dra-se

1850
Daveenn : GON.II pg tével

biken na c'hello tevel war an dra-se

1850
Daveenn : GON.II pg tével

Lavar d'az preur bihan tevel.

1850
Daveenn : GON.II p.81, "Dis à ton petit frère qu'il se taise".

ma ne davez ket e c'halvin Barbaou

1850
Daveenn : GON.II pg barbaou

Ma na davez ket e c'halvin Barbaou.

1850
Daveenn : GON.II pg barbaou (Si tu ne te tais pas, j'appellerai la bête).

Ret e oa dezhañ tevel.

1850
Daveenn : GON.II p.83, livre second, « Il fallait qu’il se tût ».

Gwell eo gant an den lavarout droug anezhañ e-unan, eget ned eo tevel warnañ e-unan.

1850
Daveenn : GON.II p.66, "On aime mieux dire du mal de soi, que de n’en point parler du tout".

Grit d'ar c'hrier-se tevel

1850
Daveenn : GON.II pg krier

Ho prevañ a rin, ma na davit.

1850
Daveenn : GON.II pg bréva (Je vous assommerai si vous ne vous taisez).

Biken n'hello tevel.

1850
Daveenn : GON.II p.88, livre second, « Jamais il ne pourra se taire ».

Gwellañ zo eo tevel / Ha lezel ar gevier da vont gant an avel.

1867
Daveenn : MGK p106

'Dal ma tavas, al laboused, skuizh-marv holl ouzh he c'hlevet, en em lakaas da fistilhañ, evel gwechall tud kêr Droja, pa deue Kasañdr d'o aliañ. Ganto, gant ar re-mañ siwazh ! Hevelep tro a c'hoarvezas. Nouspet labous a voe paket, lod kaouedet, lod all krouget.

1867
Daveenn : MGK p16

Un neizh eostig 'oa e vaner ; bemnoz, bemdez e kaned eno ; pa dave an tad e save mouezh ar vugale, ha klevet a ran c'hoazh unan eus e verc'hed o kanañ ker flour : "Peger kaer eo Kerzaoulaz, Pa zeu an noz da guzhat, Er gwez pa vez an delioù glas, Pa vez skedus ar stered ! "

1867
Daveenn : MGK Rakskrid VIII

Poent eo deoc’h selaou mouezh Doue, / Kaout truez ouzh hoc’h ene ; / Hoc’h ael mat ne dav d’ho kelenn, / Da gemer hent ar binijenn.

1877
Daveenn : EKG.I. p.105

A-benn ur pennad ne voe ket evit padout ken, hag e lavaras d’e vab : — Alo ! a-walc’h a istorioù, deomp en hent ; spanaet ar glav, torret an avel, tavet ar gurun.

1877
Daveenn : EKG.I. p.57-58

Tav, Per, rak n’em eus ket a fiziañs en den-mañ.

1877
Daveenn : EKG.I. p.69

Pa n’hoc’h eus na gwir na doare / Da wellaat kleñved an ene, / Tavit da goll an eneoù, / Tavit hoc’h holl saotrerezhoù.

1877
Daveenn : EKG.I. p.104

Ki kalonek, kae ! Miret ec’h eus va buhez din koulskoude en ur devel edon e-touez ar raoz. Abalamour da-se em eus kement a joa ouc’h ar chas.

1878
Daveenn : EKG.II p.29

Me ’gred, va mouezh-me a lakeas ar vouezh all da devel ; da vihanañ, reiñ a reas peoc’h en un taol-kont.

1878
Daveenn : EKG.II p.48

Mar tavan amañ warno, dic’houzvez e ven-me n’eo ket !

1923
Daveenn : SKET p.140

Azlakaat he diweuz war o diweuz a reas oc’h ober dezho tevel gant he fokoù.

1923
Daveenn : SKET p.107

Setu perak reizh-mat e ra anezhañ kanenn ar Garnuted « an den-meur e pleg an holl outañ, ar penngadour doujet ma sav an doueed zoken dirazañ en ur devel ».

1923
Daveenn : SKET p.38

Un Doue gwisket gant kroc’hen ar bleiz, a ouzoc’h holl an anv anezhañ, hec’h engehentas dindan an deliaoueg, — Hag Adaqi he dougas, hag ar bleizi bavet (gant ar riv), war vervel (gant an naon), a davas hag a grenas en amc’houlou. »

1923
Daveenn : SKET p.33

Ar vro a zo diwallet gantañ a guitais, ur vro uhel ha santel dreist d’ar re-all, nesoc’h d’an neñv eget nep bro, leunoc’h eget nikun a vouezhioù doueel na davont nepred, o tassoniñ dalc’hmat gant hiboud an eienennoù, kroz ar froudoù hag al lammdourioù, sarac’h ar c’hoadoù, garm an evned ha blej an tropelloù ; douar geotus, edus, houarnus, perc’hennet dre ar c’hleze gant hor gourdadoù, goude un niver emgannoù, ha deut da hêrezh ar gouennoù illur a vez maget enno ar wazed hag ar maouezed brasañ, kaerañ, krenvañ ha gwellañ eus ar bed.

1923
Daveenn : SKET p.12

Hag ec’h eilgerias ar gov : « N’hellan nac’h netra ouzh an den-meur brudet ma pleg pep tra dirazañ, ar c’hadour doujet ma sav ha ma tav outañ an doueed zoken.

1923
Daveenn : SKET p.36

Ma c’hoarvezas eus ar stlapadeg-se ur pil-dour-beuz a gouezhas war ar paotrig ken n’en devoe tremenet kleuz Moridunon. Neuze e tavas d’an dour-[b]il.

1924
Daveenn : SKET.II p.35

tevel war un dra

1924
Daveenn : SKET.II p.142 « Geriadurig », "Passer une chose sous silence".

tevel (da gouezhañ)

1924
Daveenn : SKET.II p.142 « Geriadurig », "Cesser, cesser de tomber (pluie). ".

Pa zihune ar baotrezig, Bilzig a roe dezhi he sugell, ha, pa ouele, e luskelle anezhi, hag, evit he lakaat da devel, goustadik e kane dezhi, evel d’ar vugaligoù, ar ganaouennig : Tao ! tao ! bihanig, [...].

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 38, p.841 (Miz C'hwevrer 1924)

War devel ez eas garmadeg ar merc’hed, hag e steuzias an enezenn en dremmwel.

1924
Daveenn : SKET.II p.39

E strad an draonienn ledanaet e tav tousmac’h an dourioù hag ec’h adstager gant ur c’han-dour sioul.

1924
Daveenn : SKET.II p.49

Tavit, mamm Izabel, tavit… Na pegement a boan hoc’h eus-hu gouzañvet evit sevel ho pevar bugelig !…

1925
Daveenn : BILZ2 p.176

War an dachenn, dirak ar maner, ar voubou a save eus un hevelep engroez a davas. Paotred ar binioù a c’hwezhas en o sier, ar peder vombard a unanas o soniri ; an tri daboulin hag ar pilligoù, pep hini en o lec’h, a roio o skoazell dudius d’ar soniri, hag entre pep kouplad ar c’herniel-boud a fredono, a richano, tre ma c’hallfont. Ha bec’h dezhi !

1925
Daveenn : BILZ2 p.158

« Tevel hag ober » : Bilzig n’en devoa ket ankouaet ar girioù-se. Re e talc’he d’e groc’hen.

1925
Daveenn : BILZ2 p.128

gortozit ar glav da devel

1931
Daveenn : VALL Rakskrid p XXVII

gortoz ma tavo ar glav

1931
Daveenn : VALL pg attendre

koulz eo tevel ha komz

1931
Daveenn : VALL pg autant

gortoz ken na davo ar glav

1931
Daveenn : VALL pg attendre

e par komz eo tevel

1931
Daveenn : VALL pg autant

tavit 'ta !

1931
Daveenn : VALL pg aller (allons donc ! ; ironiq.)

tav din !

1931
Daveenn : VALL pg assez

"Tavit, tavit, ma mignon ker, gant ho liboudenn. An div zimezell-se a zo o teskiñ brezhoneg ganin, ha me o parfetaat ma c'hembraeg ganto, setu ar wirionez, netra ken".

1944
Daveenn : EURW.1 p.122

- Feiz ! Mat ac'h eus graet, d'am meno, tevel war seurt darvoud.

1949
Daveenn : SIZH p.62

Beuzet en e soñjoù, e tav adarre da gomz.

1960
Daveenn : PETO p42

Un teod ifern zo en ho penn / A-walc'h, maouez ! Tavit, m'ho ped / Re 'm eus klevet hag ac'halenn, / Diwar ho tro, ez an d'ar red.

1960
Daveenn : PETO p32

Ma Jezuz, ganeoc'h-c'hwi plijet / E teuy ar barrad da devel, / Gant ar gaouad pa 'z omp hijet, / Heol ar peoc'h lakait da sevel.

1960
Daveenn : PETO p17

Tavit, tavit gant ho sklankoù / Pa 'z eo deuet eur an Ankoù.

1960
Daveenn : PETO p81

Gwall bilpous, person, az kavan / Ha, d'en lâret, mui ne davan / Pa anavezez e pe lec'h / Emañ an trubard ' zo war dec'h.

1960
Daveenn : PETO p39

An Ao. Utterson a huanadas don, hep ur ger ; an den yaouank a lavaras neuze goude ur pennad : "Sed a zesko din tevel".

2012
Daveenn : DJHMH p18

Ar pezh he deus tavet warnañ a lavar kalz muioc'h eget ar pezh he deus lavaret din.

2015
Daveenn : EHPEA p49

Goulennet en deus diganin tevel mik war lizher ar muntrer.

2015
Daveenn : EHPEA p90

Lakaat a ran an alc'hwez er potailh etre daou soñj, troet kentoc'h da devel ma genoù.

2015
Daveenn : EHPEA p26

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial