1. (db. an darvoudoù zo da zont pe a denn d'ur vartezeadenn; gant ur v. en e st. nac'h, en amzer da zont pe en doare-div.)
Nep gwech, e nep mare.
N'o gwelin birviken er bed-mañ. Birviken ne ray an dra-se. Ne rafent birviken al labour-se. Birviken ken, birviken mui.
[1878] En un amzer all, birviken n’em bije lavaret deoc’h kement-mañ ; fenoz e rankan er lavaret [.]
DHS. biskoazh, james, kammed (2), morse, nepred.
HS. biken.
2. Da virviken : en holl amzer da zont, hep ma vefe termen ebet.
Padout a ray da virviken. Breizh da virviken !
[1878] Bezañ a-barzh nemeur / Er Baradoz gantañ, / Da virviken oc’h ehanañ !
&
Trl.
A-holl-viskoazh da virviken : a bep amzer, hep deroù na termen.
HS. biken.
[«]Bizviken evit komzoù kazr[,] na tourmanchoù ne c'hallhen bezañ ravoket e garantez.[»]
Bizuiquen euit compsou cazre na tourmanchou ne gallenn bezaff rauoquet e carantez :
1576
Daveenn :
Cath
p16
M. Petra eo karet Doue dreist pep tra ? D. E garet mui evit hor madoù, mui evit hon kerent, mui evit hon buhez, ha dezirout kent[oc'h] mervel evit e ofañsiñ bizviken.
M. Petra eo caret Doue dreist pep tra? D. E caret muy euit hon madaou, muy euit hon querent, muy euit hon buhez ha desirout quent meruel euit é offansy bizuiquen.
1622
Daveenn :
Do.
p24
9. Na zezir eur an c'hig bizviken, / Nemet gant pried hepmuiken.
9. Na desir eur an quic bizuiquen, / Nemet gand priet hep muy quen.
1622
Daveenn :
Do.
p28
M. Pe da fin oc'h-c'hwi bet leket en bed-mañ ? D. Evit karet ha servijañ Doue en vuhez prezant-mañ, hag evit goude-se bezañ da vizviken en baradoz.
M. Pe da fin ouch-chuy bet lequet e-n bet man? D. Euit caret ha seruigaff Doue e-n buhez presant man hac euit goude se bezaff da bizuiquen eureux e-n Barados.
1622
Daveenn :
Do.
p8-10
M. Peseurt rekompañs a resevo an re a observo gourc'hemennoù Doue ha re 'n Iliz ? D. Ar vuhez eternel pehini zo un vuhez kuit a bep droug ha leun a bep mad ha peheni a zle padout da vizviken.
M. Pe seurt recompancc a receuo an re à obseruo Gourchemennou Doue ha re-n Ilis? D. An buhez eternel, peheny so vn buhez cuit à pep drouc, ha leun à pep mat, ha peheny a dle padout da bizuiquen.
1622
Daveenn :
Do.
p30
birviken
biruiquen
1659
Daveenn :
LDJM.1
pg biruiquen
birviken n'er grin
biruiquen ner grin
1659
Daveenn :
LDJM.1
pg iamais (ie ne le feray)
Pe da fin ez oc'h bet leket er bed-mañ? D. Evit karet ha servijañ Doue er vuhez-mañ, ha goude-se bezañ da virviken eürus er baradoz.
Pe da fin ezoc'h bet lequet er bet-man? D. Evit caret ha servicha Doué er vuhez-man, ha goudeze beza da virviquen heurus er Barados.
1677
Daveenn :
Do.
p9-11
M. Petra eo karet Doue dreist pep tra ? / D. E garet mui evit hor madoù, hor c'herent, hag hor buhez, ha dezirout kent mervel evit e ofañsiñ birviken.
M. Petra eo caret Doué dreist pep tra? / D. E garet muy evit hor madou, hor c'herent, hag hor buhez, / ha desirout quent mervel evit e offanci birviquen.
1677
Daveenn :
Do.
p25
M. Pe rekompañs a resevo ar re a observo gourc'hemmennoù Doue, ha re an Iliz ? D. Ar vuhez eternel, pehini a zo ur vuhez kuit a bep droug ha leun a bep mad, ha pehini a dle padout da virviken.
M. Pe recompanç à recevo ar re à observo Gourc'hemmennou Doué, ha re an Ilis? D. Ar vuhez eternel, pehiny à so ur vuhez quit à bep drouc ha leun à bep mat, ha pe/hiny à dle padout da virviquen.
1677
Daveenn :
Do.
p31
Soñjit a-zevri en ho finvezhoù diwezhañ, ha birviken na bec'hot.
Soungit a zévry en oz finvezou divezâ, ha bizvyqen na bec'hot.
1732
Daveenn :
GReg
pg fin (Pensez bien à vos fins dernieres, & vous ne pecherez jamais.)
Soñjit a-barfeted en ho pevar fin diwezhañ, ha birviken pec'hed na reot, eme ar Skritur Sakr.
Soungit a-barfeded èn oz pévar fin diveza, ha birvyqen pec'hed na reot, eme ar scritur sacr.
1732
Daveenn :
GReg
pg fin (Pensez bien à vos fins dernieres, & vous ne pecherez jamais.)
Ar re gollet, siwazh dezho, a laosko da virviken siwadennoù kruel ha dibrofit.
Ar re-gollet, sioaz dézo, a lausqo da virvyqen sioüadennou cruel, ha dibrofid.
an aoutrou Doue, pehini a zo a-viskoazh, hag a vezo da vizviken
an autrou Douë, pehiny a so a viscoaz, hac a vezo da visvyqen
1732
Daveenn :
GReg
pg éternel (l'éternel, qui n'a eu ni commencement, ni n'aura de fin)
ne finvezo james-birviken
ne finvezo jamès-birvyqen
1732
Daveenn :
GReg
pg eternel (qui n'aura jamais de fin)
a bado da virviken, ne finiso james-birviken
e bado da virhuyqen, ne finiçzo jamés-berhuyqen
1732
Daveenn :
GReg
pg eternel (qui n'aura jamais de fin)
da vizviken, da virviken
da visvyqen, da virvyqen, de verhuyqeen
1732
Daveenn :
GReg
pg éternellement (à jamais)
ar gwall aelez a zo bet chaseet eus ar baradoz evit mat; hag ar bec'herien bizviken ne antreint ennañ
an goall aelez a so bet chaçzeat eus ar barados evit mad; hac ar bec'heuryen bizvyqen ne antreïnt ènhâ
1732
Daveenn :
GReg
pg (les mauvais anges ont été) exclus (du paradis; & les pecheurs le seront pour jamais)
Soñjit ervat en ho finioù diwezhañ, ha birviken pec'hed na reot, eme ar Skritur Sakr.
Soungit èr-vad èn oz finyou divezâ, ha birvyqen pec'hed na reot, eme ar scritur sacr.
1732
Daveenn :
GReg
pg fin (Pensez bien à vos fins dernieres, & vous ne pecherez jamais.)
birviken
birc'houikenn
1850
Daveenn :
GON.II
pg birvikenn (que l'on prononce "birc'houikenn" en Vann.)
birviken
birouikenn
1850
Daveenn :
GON.II
pg birvikenn (que l'on prononce "birouikenn" en Trég.)
birviken
birvikenn
1850
Daveenn :
GON.II
pg birvikenn (le même [sens] que "bikenn"), bisvikenn.
bizviken
bisvikenn
1850
Daveenn :
GON.II
pg bisvikenn (le même [sens] que "birvikenn" et "bikenn"),
Furnezh, skiant ha labour a ziskouez euzh kalon ; / Hag ar galon atav, gant merc'h fur da gentañ, / Ned aio birviken, mar gell, d'en em stagañ / Ouzh rokedenn reuget diouzh drez an hentchou don.
Furnez, skiant ha labour a ziskouez euz kaloun ; / Hag ar galoun atao, gant merc'h fur da genta, / Ne d-aio birviken, mar gell, d'en em staga / Oc'h rokeden reuget dioc'h drez ann hentchou doun.
1867
Daveenn :
MGK
p58
« Birviken pig ebet em divskouarn ne grogo ! »
« Birviken pig e-bed em diskouarn ne grogo ! »
1867
Daveenn :
MGK
p64
N'eo ket Doue diwarnoc'h a droy e benn gant mezh, / Diouzhoc'h-hu birviken ned ay e garantez, / E garantez a bad evel e sklêrijenn.
Ne ket Doue diwar-n-hoc'h a droi he benn gant mez, / Diouz-hoc'h-hu birviken ne d-ai he garantez, / He garantez a bad evel he sklerijen.
1867
Daveenn :
MGK
p119
— Mat [e] livirit, deomp kuit. Ha c’hwi o pije biken kredet en divije gellet skiant un den hunvreal traoù ker sot ? — Birviken james.
— Mad a livirit, deomp kuit. Ha c’houi o piche biken kredet en diviche gellet skiant eun den huvreal traou ker zot ? — Birviken jamez.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.180
Va c’hoar, plijet ganeoc’h va selaou. En un amzer all, birviken n’em bije lavaret deoc’h kement-mañ ; fenoz e rankan er lavaret : n'eo ket evit ho klemm nag evit ho tamall, na kennebeut evit ho tiskar e giz ebet eo er lavaran. C’hwi a gav deoc’h oc’h mestrez e Penn-an-Nec’h, marteze e faziit.
Va c’hoar, plijet ganeoc’h va zelaou. Enn eun amzer-all, birviken n’am biche lavaret d’eoc’h kement-man ; fenoz e rankan her lavaret : ne ket evit ho klemm nag evit ho tamall, na kennebeut evit ho tiskar e giz e-bed eo her lavaran. C’houi a gaf d’eoc’h oc’h mestrez e Penn-an-Neac’h, marteze e faziit.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.257-258
Va spered a yeas da glask Herve Soutre, Katell Eukat hag o bugale. Allas ! n’o gwelin birviken er bed-mañ !
Va spered a ieaz da glask Herve Soutre, Katel Eukat hag ho bugale. Allaz ! n’ho guelign birviken er bed-man !
1878
Daveenn :
EKG.II
p.99
Bezañ a-barzh nemeur / Er Baradoz gantañ, / Da virviken oc’h ehanañ !
Beza abarz nemeur / Er Barados gant-han, / Da virviken oc’h ehana !
1878
Daveenn :
EKG.II
p.254
Pedet mat an [a]otro[u] sant Pêr, / Da yac’haat ar paourkaezh laer ; / Yann ar Fluteg, birviken ken / Na lako dorn war vado[ù] den ! /
Pedet mad an otro sant Per, / Da iac’haat ar paour kez laer ; / Iann at [sic] Flutek, birviken ken / Na lako dorn war vado den ! /
1898
Daveenn :
KZVR
Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2
An Arc'hdrouiz, anvet gant Gorsedd Beirdd Ynis Prydain (mammenn an holl C'horseddoù) a zo rener evit gwir war holl C'horseddoù ar bed hag an holl Drouized-Veur a dle sentidigezh dezhañ war bezh a sell ouzh ar Barzhaz, evit ma vezo dalc'het an holl C'horseddoù war hent ar glad varzhek da virviken.
An Arc'hdrouiz, hanvet gant Gorsedd Beirdd Ynis Prydain (mammen an holl C'horseddou) a zo rener evit gwir war holl C'horseddou ar bed hag an holl Drouized-Veur a dle sentidigez d'ezan war bez a zell ouz ar Barzaz, evit ma vezo dalc'het an holl C'horseddou war hent ar glad varzek da virviken.
1909
Daveenn :
REZI
p. 7
Oueñ ! oueñ !… Bi… Bi… a c’hlaourenne ar paotr, ha birviken n’eo bet evit mont pelloc’h… Bi… Bi… Bi…
Ouen ! ouen !… Bi… Bi… a c’hlaourenne ar pôtr, ha birviken n’eo bet evit mont pelloc’h… Bi… Bi… Bi…
Mallozh Doue a zo kouezhet war va zi. Birviken troad, m’en tou ! ne daolin ennañ !
Malloz Doue a zo koueet war va zi. Birviken troad, m’en tou ! ne dôlin ennan !
1924
Daveenn :
BILZ1
Niv. 42, p.973 (Even 1924)
Birviken ne c’hallfomp tennañ ar roued er vag, birviken !
Birviken ne c’hallfomp tenna ar roued er vag, birviken !
1925
Daveenn :
BILZ2
p.110
birviken
1927
Daveenn :
GERI.Ern
pg birviken
birviken
1931
Daveenn :
VALL
Rakskrid p XXIX
Notennoù studi
Meur a stumm a vez kavet e GON.II :
- e Bro-Dreger : birouikenn,
- e Bro-Wened : birc'houiken.
Etimologiezh
Stumm emdroet eus an termen "bizviken". Termen savet diwar an elfennoù "biz", stumm eus ar verb bout/bezañ en amzer-da-zont, kar d'ar c'hembraeg "byth", hag an adverb "biken" savet e-unan diwar "biz" ha "ken".
Biz + biz + ken > bizvizken > bizviken > birviken.
Ar ster hollek o vezañ "(n)a vo ken".
S.o. "biken" ha "biskoazh".