I.
1. [1659, 1732, 1850, 1867, 1927, 1931, 1960] Pezh a soñjer, a lavarer d'ub., diwar-benn ur c'hraf bnk. a-benn e aliañ.
[1867] Ali d'al lenner. [1867] Evit klask ul louzoù a-enep ar c'hleñved, al leon en e ali, 'lavaras d'al loened : - « Me gred, va mignouned, e vezimp stropet-holl evit hor pec'hejoù. »
Goulenn ali ub., (e) ali ouzh, digant ub. Ober diouzh ali ub.
&
[1878] [...] ne heulient, e pep tra, nemet aviz hag ali ar veleien [...].
HS. soñj.
Dre heveleb.
Alier.
Un ali fall a zen out !
&
Trl.
REIÑ E ALI D'UB. : lavaret e soñj dezhañ.
2. [1659, 1732, 1850, 1867, 1943, 1960, 1985, 2015] Kuzul a roer da ub. diwar-benn ar pezh a vefe mat dezhañ ober pe chom hep ober.
[1732] Alioù mat [1732] Kemeret ali a ra vad. [1732] Kemer ali digant tud avizet mat.
[1850] Deuet on da c'houlenn ali diwar an dra-se. [1850] Deuet on da c'houlenn ali diwar-benn an dra-se. [1867] Lavaret a ra d'ar bobl digeriñ e spered, selaou an alioù mat, o heuliañ hed-da-hed.
[1943] A zo muioc'h : n'eo ket hepken evel brezhonegour, hogen ivez evel douarour eo en deus roet deomp alioù talvoudus. [1960] Ma matezh 'ro kalonad din, / Ha sentiñ ouzh he ali hakr, / Da ober droug, biken ne rin !
Un ali mat, fur, fall. Ur gwall ali. Goulenn, kaout ali(où) ouzh, digant ub.
HS. kelenn, kentel.
&
Trl.
[1732] reiñ ali (d'ub.) : kuzuliañ anezhañ.
&
Trl.
[1867, 1985] Ober udb. dre, war, diwar ali ub. : diouzh e ali.
[1867] An naon, ar geot flour ha, m'en diskuilh hep nac'h, / Dre ali Paol gornek o sutal em fenn sot, / E peurjon er prad-se ledander va zeod.
[1985] Deut e oa d'am c'haout war ali ur breur dezhañ hag a oa dija e-touez va zud.
II.
Doar.
Trl.
[1931] Bezañ ali gant ub. : sevel a-du gantañ.
Ali on ganit.
&
[1927, 2015] Bezañ ali da ober udb. : bezañ a-du d'e ober.
[1927] Ali 'ven deoc'h.
[2015] Ali e ven deoc'h da vont dre straed Evelpidon.
Lavaret a ra d'ar bobl digeriñ e spered, / Selaou an alioù mat, o heuliañ hed-da-hed ;
Lavaret a ra d'ar bobl digeri e spered, / Selaou ann aliou mad, ho heuilla hed-a-hed ;
1867
Daveenn :
MGK
p1
Evit klask ul louzoù a-enep ar c'hleñved, al leon en e ali, 'lavaras d'al loened : - "Me gred, va mignouned, e vezimp stropet-holl evit hor pec'hejoù"
Evit klask eul louzoù a enep ar c'hlenved, Al leon, enn he ali, lavaraz d'al loened : - "Me gred, va mignouned, e vezimp stropet holl evit hor pec'hejou"
1867
Daveenn :
MGK
p24
ali d'al lenner
1867
Daveenn :
MGK
Rakskrid V
An azen, deuet e dro, a lavar evel-henn : / "Ned eus ket pell, soñj am eus, ur wech, en ur dremen, / Dre ur prad glas a oa, me 'gav din, d'ur manac'h, / An naon, ar yeot flour ha, m'en diskuilh hep nac'h, / Dre ali Paol gornek o sutal em fenn sot, / E peurjon er prad-se ledander va zeod.
Ann azen, deut he dro, a lavar evel-hen : / "Ne deuz ket pell, sonj am beuz, eur weach, en eur dremen, / Dre eur prad glaz a voa, me gav d'in, d'eur manac'h, / Ann naoun, ar ieod flour ha, m'hen diskuill hep nac'h, / Dre ali Paol-gornek o sutal em fenn zod, / E peurjounn er prad-ze ledander va zeod.
1867
Daveenn :
MGK
p25-26
Grit ur sell, aotrou sant Kadoù, diouzh lein an neñv emaoc'h e-barzh, hag e welot hag-eñ a heuilh pe na heuilh ket hoc'h alioù, ho mab, ar barzh, pe evit lavaret gwell, gwenanennig Breizh, a gomzan anezhi amañ, "Hag a zistro d'he c'hest laouen, gant ur bec'h mel he deus kavet, dre ar prajoù war gant boked"
Grit eur zell, Aotrou sant Kado, diouz lein ann nenv, ema oc'h ebarz, hag e welot hag hen a heuil pe na heuil ket hoc'h aliou, ho mab, ar barz, pe evit lavaret gwell, gwenanenik Breiz, a gomzann anezhi aman, "Hag a zistro d'he c'hest laouen, gand eur beac'h mel e deuz kavet, dre ar prajoù war gant boked"
1867
Daveenn :
MGK
Rakskrid XIII
N’oa parrez ebet na gomzed enni a Fañch Vihan, ha n’eo ket hep souezh, rak reiñ a rae alioù ha louzeier, evit netra, da gement hini a deue d’her c’haout.
N’oa parrez ebed na gomzet ennhi a Fanch Vian, ha ne ket ep souez, rak rei a rea aliou ha louzeier, evit netra, da gement hini a deue d’her c’haout.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.180
Ar re-se, tud ar Sann, a veze atav gwechall er memes tu gant ar veleien, ne heulient, e pep tra, nemet aviz hag ali ar veleien ; touellet e oant ganto.
Ar re-ze, tud ar San, a veze atao gueach-all er memez tu gand ar veleien, ne heulient, e pep tra, nemed aviz hag ali ar veleien ; touellet oant gant-ho.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.157
Pep hini a lavaro ar pezh a garo, me n’oan evit goulenn ali ouc’h den, hag a reas va fenn va-unan.
Pep hini a lavaro ar pez a garo, me n’oan evit goulen ali ouc’h den, hag a reaz va fenn va-unan.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.33
ali 'ven deoc'h
ali 'venn d'eoc'h
1927
Daveenn :
GERI.Ern
pg ali (je serais d'avis, je vous conseillerais)
ali
1927
Daveenn :
GERI.Ern
pg ali (conseil)
ali
1931
Daveenn :
VALL
pg avis
bezañ ali gant
beza ali gant
1931
Daveenn :
VALL
pg avis
A zo muioc'h : n'eo ket hepken evel brezhonegour, hogen ivez evel douarour eo en deus roet deomp alioù talvoudus.
1943
Daveenn :
TNKN
p9
'Benn ar fin e teuas din da soñj eus ali ma mamm : « Ma ne vez ket evit kousket, an diaoul a zo kaoz ».
Benn ar fin, e teuas d'in da soñj eus ali ma mamm : « Ma ne vez ket evit kousket, an diaoul a zo kaoz ».
1944
Daveenn :
EURW.1
p33
Bez' he doa ivez kalz a filhored hag a filhorezed ; skrivañ a reas dezho lizheroù leun a alioù mat hag a guzulioù fur.
Bez' he doa ivez kalz a filhored, hag a filhorezed ; skriva a reas d'ezo lizerou leun a aliou mat hag a guzuliou fur.
1944
Daveenn :
EURW.1
p14
Ur burev en doa e Kallag, en ostaleri Jañ ar Simon, evit reiñ alioù.
Eur bureo en doa e Kallag, en ostaleri Jan ar Simon, evit rei aliou.
1944
Daveenn :
EURW.1
p28
Ma matezh 'ro kalonad din, / Ha sentiñ ouzh he ali hakr, / Da ober droug, biken ne rin !
Ma matez ' ro kalonad din, / Ha senti ouz he ali hakr, / Da ober droug, biken ne rin !
1960
Daveenn :
PETO
p34
An eil, eñ, a ouie mat a-walc'h ar vicher ; deut e oa d'am c'haout war ali ur breur dezhañ hag a oa dija e-touez va zud.
1985
Daveenn :
DGBD
p69
Buan a-walc'h e c'hall Yann disenter, ha pa vefe un deraouad anezhañ, kompren an alioù a skiant vat bet roet amañ.
2015
Daveenn :
DISENT
p182
Ya, met n'it ket dre straed Marni rak ne ouzoc'h ket petra 'gavoc'h eus ar Skol Lieskalvezel betek burevioù KUAF. Ali e ven deoc'h da vont dre straed Evelpidon.
