Evit klask ul louzoù a-enep ar c'hleñved, al leon en e ali, 'lavaras d'al loened : - "Me gred, va mignouned, e vezimp stropet-holl evit hor pec'hejoù; pep rumm a yelo da goll, Ma ne deomp a-benn da sevel ouzh ar groug an torfedour brasañ , pennabeg eus an droug. Evel-se marteze 'torro nerzh ar c'hleñved, Ag unan o vervel, d'ar re all 'teuy yec'hed"
War bord ar mor o doa c’hoazh marteze muioc’h a ijin an dud, eget en douar bras, evit gellout mont da gaout o beleien, da c’houlenn diganto kuzul evit en em dennañ dibec’h euz a-greiz kement-all a draoù fall, ha digas nerzh d’o eneoù evit harpañ ouc’h fallagriezh an droukspered, dislonket gant an ifern da zaoniñ an dud war an douar.
Neb a lenno al linennoù da heul hag a lakaio evezh mat gant ar bugenoù-mañ, ra vo sellet outañ a-du gant Mestr ar santual, ra warezo Dis Atir (1) anezhañ hag e dud, o reiñ nerzh, kadarnded ha meiz d’e vibien, kened, furnez ha yec’hed d’e verc’hed ; o tiwall e chatal hag e barkoù, e di hag e oaled, e goadoù hag e bradoù, e stêr hag e stank !
Dre m’eo bet engehentet gant un doue, eveshaet en he yaouankiz gant un doue, kelennet gant un doue, eo e trec’h ar baotred hag ar maouezed anezhi war baotred ha maouezed broioù all an douar e ment, e nerzh, e skañvded, e gwevnded, e kened, e sked, e gwennded, e meiz, e kadarnded, en eeunded, e gwirionded, en helavarded, e barzhoniezh, e gouiziegezh, en hesonerezh, en ijinoù-kaer ha mecherioù en oberiadoù ar peoc’h kerkoulz hag e re ar brezel.
nerzh
Ma 'z eus un dolzennad mein-raz o skeiñ war dorrod-meur an Douar-Bras diouzh un tu, ha war c'horread an Douar-bras diouzh un tu all, eo bet teuzet ar mein-raz dre nerzh an doureier, hag ur stêr a c'hell redek dre zindan an douar betek ur stivell war an torrod-meur; an doenn a gouezh a-benn ar fin, ha setu un draonienn veuzet, pep neuz ur gwir draonienn diveuz dezhi, pegen don bennak e c'hellfe bezañ.
Hepdale, ar paotrig-se a ziskouezje dezho e nerzh, evit dougen ar sac’h ar pounnerañ, hep chom war-lerc’h, na skuizhañ nepred, e ampartiz war an embregerezh-korf, war ar rederezh, war gement c’hoari eskuit, en ur ger, ur gwir soudard, a voe anvet kaporal a-raok diwezh e vloavezh kentañ servij, ha serjant goude.
— « O ! o ! petra ’sinifi ar reuz-mañ ? » emezañ, en ur zont. An tabut a ehanas war an taol. Rak, ma ne oa ket ar baraer ur gwall zen, ur c’haer a zen e oa, ha gant nerzh ur marc’h en e zivrec’h.
N’emañ ket en e aes. N’oar ket petra a c’hoarvez gantañ. Ur pouez a zo war e galon. Sec’h eo e staoñ ha lammat a ra ar gwad en e benn. Santout a ra en e izili nerzhoù, biskoazh ken kivioul, o tirollañ.
Gouzout a reer e vez muioc'h-mui a glask war nerzh an tredan er broioù "araokaet", hag ivez er broioù "o vont war araokaat".
Setu amañ, emezañ, unan o labourat, Ha na ra na van na forzh, Da uzañ nerzh e gorf, ken e teu an dour c'hwez, Da redek penn-da-benn blevenn e elgez.
C'hwec'h en em gavemp eno : ur c'hartennour-menteour ha daou zouarour eus hor c'hompagnunezh (an hini all a oa oc'h ober e gimiad, setu an abeg !), ha tri c'hargiad eus ar mererezh-bro, an dud yaouank-se hag o devez an aotre da lakaat "Administrateur des Colonies" da heul o anvioù, hag a zo e gwirionez Yannigoù mil-micher hag a vije r[o]et dezho deskadurezh, nerzh ha skiant-prenet evit kas da benn o c'hefridioù diniver.
N'eo ket peurvarv c'hoazh nerzh diabarzh an douar war ar frailh-se, ha dislonkadennoù kreñv a-walc'h a zo bet c'hoazh e Menez Kameroun e 1909 hag e 1922.
Na disheñvel int diouzh peulioù kenaozet ar chantele a oa strobet outo holl linennoù nerzh an iliz da vezañ dasparzhet en egor.
Moarvat eo kuzhet o dremm dindan o zokarn gant un erien : skeudenn vodern un nerzh n'eo ket mui nerzh an dud...
Stourm gant fent a c'hall bezañ ur benveg a-bouez evit digreskiñ ar riskl da vezañ skoet feuls gant ar boliserien : gant ar fent e vez distanet an traoù, kempouezet e vez nerzhioù an daou du, ha sikour a ra da zilezel un tamm an darempredoù a c'hourelezh.
Pellaat a ray diouti an enkrez pemdeziek a lak anezhi e penn he nerzh.
Arabat bezañ hegredik pa gaser seurt taolioù da benn: evel ma lâre Martin Luther King, "Un touell eo soñjal e teuy ar justis da ren a-drugarez d'ar vuhezegezh ha d'an nerzh kendrec'hiñ an dud. [...]"
Mots précédents
Mots suivants
nerzhadur