Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. 1. [1499, 1732, 1931] Unanenn a dalvez da vuzuliañ an amzer, zo peder warn-ugent anezho en un devezh ; prantad tri-ugent munut. A-benn un eur e vo noz. Bet eo div eur oc'h ober e dra. Chom a ray e-pad un eur. & Trl. Bezañ div deir eur oc'h ober udb. : bezañ pell amzer ouzh e ober. & (en e furm lies) Amzer. Kaout implij d'e eurioù. Ober udb. d'e eurioù vak. & Tr. adv. A-hed an eur : e-pad un eurvezh a-bezh, a-hed eurvezhioù. 2. Tr. adv. (goude un anv a denn d'un niver, d'ur c'hementad) An eur : bep eurvezh, dindan un eurvezh. Ober kant krampouezhenn an eur. & Kilometr(ad) an eur : unanenn a dalvez da vuzuliañ an tizh. Mont a ra ar c'harr-se kant kilometr(ad) an eur, da gant kilometr(ad) an eur, da ouzhpenn kant km/h, buanoc'h eget kant km/h. Gouest eo al leon d'ober 80 km/h en ur redek. II. (dirak un niv. peg. prl., dezhañ un dalvoudegezh petvediñ) A. 1. Pep hini eus an daouzek pred resis zo etre hanternoz ha kreisteiz, pe kreisteiz ha hanternoz, zo pep a eurvezh etrezo. Tostoc'h e oa da bemp eur eget da peder eur. Emañ peder eur o seniñ, o skeiñ. & Tr. adv. War-dro, e-tro, e-mare teir eur. & Da nav eur, da nav eur sonet. & (dirak un adv., un tr. adv. a dalvez da resisaat ar mare eus an deiz zo anv anezhañ) Seizh eur diouzh an abardaez. Seizh eur noz. Div eur goude kreisteiz, goude merenn, goude lein. Dek eur vintin, da vintin, beure, a-barzh kreisteiz. & Trl. Unnek eur heol, d'an heol : o lakaat kreisteiz d'ar c'houlz ma vez an heol en e uhelañ. 2. Dre ast. Poent resis eus an deiz merket diwar an daouzek eur. N'ouzon ket an eur. & Trl. Na c'houzout nag an eur nag an amzer : na c'houzout dare pegoulz. & Tr. adv. D'an eur-mañ-eur. Da bet eur emañ koan ? Warc'hoazh d'an eur-mañ. & Dre ast. Bremañ. & D'an eur hiziv : hiziv an deiz. & Trl. Lakaat un horolaj war an eur-mañ-eur : lakaat e vizied d'he diskouez. & Dre heveleb., dre fent (db. an dud) Chom genoù* ub. (digor) war nav eur, nav eur hanter, c'hwec'h eur. 3. Dre ast. Poent, mare resis eus an deiz (ma reer udb., dh.). Seizh eur hanter, hennezh eo ma eur. Kaout eurioù d'ober udb. Amañ n'eus eur ebet, n'eus eur diouzh eur : n'eus mare resis ebet d'ober an traoù. Eur koan. Eur ar c'hafe. 4. Trl. (db. ar savadurioù) Bezañ en eur-mañ 'n eur : parañ an heol war e dalbenn d'an eur-se. En unnek eur emañ an ti-se. B. Tr. adv. (dirak un niv. peg. dezhañ un dalvoudegezh petvedin, e lavarennoù dic'hour) Ger a dalvez da verkañ resis ar pred eus an deiz m'emeur. Pet eur eo ? Eizh eur eo, me a gred emañ eizh eur. Emañ un eur, un eur pemp, un eur dek, un eur ha kard, un eur ugent, un eur pemp warn-ugent, un eur hanter, div eur nemet pemp warn-ugent, div eur nemet ugent, div eur nemet kard, div eur nemet dek.

Skouerioù istorel : 
97
Kuzhat roll ar skouerioù

eur

1499
Daveenn : LVBCA p74 (heure)

D. Me hoz salud, Mari leun a c'hras, an Aotrou zo geneoc'h, binniget oc'h entre an holl wragez, ha benniget an frouezh [ag] hoz korf Jezuz. Santez Vari, mamm da Zoue, pedet evidomp-ni pec'hezrien, bremañ hag en eur an marv. Amen.

1622
Daveenn : Do. p20

9. Na zezir eur an c'hig bizviken, / Nemet gant pried hepmuiken.

1622
Daveenn : Do. p28

eur

1659
Daveenn : LDJM.1 pg heure

eur

1659
Daveenn : LDJM.1 pg eür

eurioù

1659
Daveenn : LDJM.1 pg heure

M. Leveret-hi [an Ave Maria] e brezhoneg ? Me ho salud, Mari, leun a c'hras, an Aotrou zo geneoc'h, binniget ez oc'h etre an holl wragez, ha binniget eo ar frouezh eus ho kof, JEZUZ. Santez Vari, Mamm da Zoue, pidit evidomp-ni pec'herien, bremañ, hag en eur hor marv, Amen.

1677
Daveenn : Do. p21

eurioù an Iliz

1732
Daveenn : GReg pg heures canoniales

an eurioù bihan

1732
Daveenn : GReg pg heures canoniales (Les petites Heures, Prime, Tierce, Sexte, None & Complies.)

bede an eur-se

1732
Daveenn : GReg pg heure (Jusqu'à cette heure là.)

en eur

1732
Daveenn : GReg pg d'abord

pe eur bennak a ve

1732
Daveenn : GReg pg heure (A quelque heure que ce soit.)

daoust pe da eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (A quelque heure que ce soit.)

Pe da eur bennak e teuac'h.

1732
Daveenn : GReg pg heure (A quelque heure que vous veniez.)

da eurioù didleat

1732
Daveenn : GReg pg heure (A heures induës.)

da eurioù amzere

1732
Daveenn : GReg pg heure (A heures induës.)

da eurioù difennet

1732
Daveenn : GReg pg heure (A heures induës.)

da eurioù dijaoj

1732
Daveenn : GReg pg heure (A heures induës.)

da eurioù vak

1732
Daveenn : GReg pg heure (A heures perduës.)

a eur e eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (D'heure en heure, d'heure à autre.)

a eur da eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (D'heure en heure, d'heure à autre.)

a un eur d'eben

1732
Daveenn : GReg pg heure (D'heure en heure, d'heure à autre.)

Ned eus eur diouc'h eur.

1732
Daveenn : GReg pg heure (Il n’y a pas d'heure fixe.)

da bep eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (A toute heure.)

an eurioù din

1732
Daveenn : GReg pg heures canoniales

da bep eur

1732
Daveenn : GReg pg (a tous) bout(s de champs)

da bep eur

1732
Daveenn : GReg pg champs (a tout bout de champ, à toute heure), continuellement, (à tous) coups (à toute heure)

kanton, pe en hini an hirañ deizioù en hañv a bad bede ur serten eur

1732
Daveenn : GReg pg climat (espace de terre, où les plus grands jours d'été vont jusqu'à une certaine heure)

lavaret e eurioù

1732
Daveenn : GReg pg heures (Dire ses Heures, dire son Breviaire, ses Prieres.)

en eur ma

1732
Daveenn : GReg pg d'abord

eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (la vingt-quatriéme partie du jour)

eurioù

1732
Daveenn : GReg pg heure (la vingt-quatriéme partie du jour, p.)

eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (la vingt-quatriéme partie du jour, Van.)

eurioù

1732
Daveenn : GReg pg heure (la vingt-quatriéme partie du jour, Van., p.)

ur c'hard eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (Un quart-d'heure.)

ur c'hard eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (Un quart-d'heure, Van.)

un hanter-eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (Une demi-heure, Van.)

un eur hanter

1732
Daveenn : GReg pg heure (Une heure & demi.)

div eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (Deux heures.)

teir eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (Trois heures.)

Pet eur eo ?

1732
Daveenn : GReg pg heure (Qu'elle heure est-il ?)

Setu un eur o skeiñ.

1732
Daveenn : GReg pg heure (Une heure sonne.)

Setu un eur.

1732
Daveenn : GReg pg heure (Une heure sonne.)

Seniñ a ra un eur.

1732
Daveenn : GReg pg heure (Une heure sonne.)

Me a zistroy a-benn un eur.

1732
Daveenn : GReg pg heure (Je reviendrai dans une heure.)

dindan teir eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (Sous les trois heures.)

e-tro teir eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (Sur les trois heures.)

war-dro teir eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (Sur les trois heures.)

da deir eur pe war-dro

1732
Daveenn : GReg pg heure (Sur les trois heures.)

bede an eur a-vremañ

1732
Daveenn : GReg pg heure (Jusqu'à cette heure-ci.)

bede an eur-mañ

1732
Daveenn : GReg pg heure (Jusqu'à cette heure-ci.)

da bep eur

1732
Daveenn : GReg pg heure (A toute heure.)

pet eur eo ?

1850
Daveenn : GON.II.HV pg heur

n'eo ket c'hoazh peder eur

1850
Daveenn : GON.II.HV pg heur

eurioù

1850
Daveenn : GON.II.HV pg heur

eur

1850
Daveenn : GON.II.HV pg heur

N’oa ken horolaj er gouent nemet ar montr-se, ha pep hini a ranke mont da sellet outañ da c’houzout an eur.

1877
Daveenn : EKG.I. p.60

Ha da belec’h ez aimp-ni, va zad, dre an amzer a zo, ha deuet an eur-mañ ? Gwelet a rit, emañ o komañs teñvalaat.

1877
Daveenn : EKG.I. p.59

Etre dek eur ha kreisteiz ez i eus a Vrest ; diouzh ma vezo an avel e laki kalz pe nebeut a lien war da lestr, ha pa deuy an abardaez, e tostai ouzh an douar evit bezañ en tu-mañ d’ar Forn, e-tro unnek eur pe hanternoz.

1877
Daveenn : EKG.I. p.217

Komzoù er c’hiz-se a skuilh nerzh ha zoken un tamm levenez e kalon ar soudard paour a wel neuze, hep en em glemm, eur ar marv o seniñ evitañ, pell diouzh e vro.

1877
Daveenn : EKG.I. p.296

An hini kozh a gasas e zorn d’e c’hodell da dennañ e vontr evit gwelet ped eur e oa.

1877
Daveenn : EKG.I. p.59

Un eur a oa edo ar soudarded gourvezet war o c’hleuz ha den ne deue war-zu enno.

1877
Daveenn : EKG.I. p.163

Anaout mat a raent an hentoù-distro, hag er c’hiz-se n’en em gavas droug ebet ganto hag e tigouezhjont e Lanzeon war-dro un eur goude an hanternoz.

1878
Daveenn : EKG.II p.58

Teir eur bennak e tlee bezañ d’ar c’houlz-se, sklaer al loar, sioul an noz ; kroz an taolioù-mor hepken a gleved war aod Lokireg ha war al Lev.

1925
Daveenn : BILZ2 p.123

Antronoz vintin, da bemp eur, Bilzig a oa war ar bale : ar Gwennili ac’h ae er-maez da c’hwec’h eur.

1925
Daveenn : BILZ2 p.121

Div eur dre a zo c’hoazh ; n’eus ket a houl.

1925
Daveenn : BILZ2 p.112

- A ! Mard eo evel-se eo emañ an traoù, Yann ! Me ne gredan ket e ve gwir pater kement tra a leverer din ; trawalc'h em eus da ober o krediñ ar pezh a welan ! - Na me, kennebeut all, keneil, ne gredan ket holl an traoù [sic], pell ac'hano ! Evelato, un tammig bihan e kredan hag e tiskredan war an traoù a leverer din. E-doug ar wech on bet evel-se hag, hep mar, e chomin er c'hiz-se betek va eur diwezhañ !

1929
Daveenn : SVBV p10

War-dro mareoù seizh eur diouzh an noz e tegouezhis er gêr-benn, hag, hep daleañ e neblec'h, a [sic] kerzhis etrezek ar gar, hini Lyon, ar sac'h war va chouk. A-barzh ma kimiadis diouzh Pariz ez is da ober ur weladennig e kêr, hag o vezañ graet ur c'hofad stalioù e lâris yao ! En tren adarre. Kerkent ha m'edon degouezhet em bagon, e stagis da lenn hag a-greiz lenn e vanjen kousket. Huniañ mat a ris war ar bank-keinok, rak skuizh-marv edon.

1929
Daveenn : SVBV p8

- Ma, warc'hoazh vintin, da nav eur, e rankot bezañ degouezhet e soudarddi Fautras e Brest, hag ar mezeg a welo hag e stad vat emaoc'h evit mont da Vadagaskar, da genderc'hel ho servij.

1929
Daveenn : SVBV p7

abretoc'h eget pemp eur

1931
Daveenn : VALL pg avant

Ret e oa gortoz ; ne oa ket deuet c'hoazh an eur din da gemerout ma renk e-touez ar pennoù ; ne oan nemet un diskibl bihan n'en doa graet netra ; n'am boa ket zoken [sic] digoret ma beg ur wech dirak ar bobl [zoken]...

1944
Daveenn : EURW.1 p72

Goude pemp eur e vezemp dieub, da vont da vale dre Wengamp.

1944
Daveenn : EURW.1 p.195

Kement-mañ a badas un eurvezh, betek eizh eur. Neuze 'oa « dijuniñ ». Kafe laezh ha bara gwenn.

1944
Daveenn : EURW.1 p33-34

Hon tud a guitaas Gwengamp d'abardaez hag an abadenn gentañ a zeraouas adalek 6 eur.

1944
Daveenn : EURW.1 p32

— « Ha c’hwi a wel sklaer, Lom ? » « Ya ’vat ! Job, ha gouzout a ran e verk an heol… d’an eur-mañ… war-dro peder eur hanter… eeun-hag-eeun. »

1944
Daveenn : ATST p.18

An deiz-se, [L]un vintin goude pardon Landremel, Job a zihunas war-dro nav eur, ha Lom war-dro nav eur hanter

1944
Daveenn : ATST p.27

Ar vedisined, Job, n’int mat nemet da gas ar gristenion d’ar vered a-raok m’eo deuet an eur merket dezho gant an Aotrou Doue.

1944
Daveenn : ATST p.41

Eurioù a dremenas.

1944
Daveenn : ATST p.50

An diaoul kentañ. — « Tostaat a ra buan ; pa vo deuet el liorzh, neuze e vo sonet evidoc’h an eur diwezhañ. »

1944
Daveenn : ATST p.60

A ! pebezh abadenn an diaoul neuze, d’an eur-se eus an deiz, war vord ar stêr ! Satanaz e-unan o vlejal e-leizh an ifern n’en dije ket graet muioc’h a drouz eget Lom o hopal er vag : — « Sikour ! Sikour ! Sikour din ! Beuzet e vin. O ! o ! »

1944
Daveenn : ATST p.108

Gwigourat a ra gwikefre merglet an horolaj, o rakseniñ tintadoù seizh eur-noz.

1949
Daveenn : SIZH p.65

Ar breur Arturo ne zistanas [ket] e wad, ne zeuas ar c’housked dezhañ nemet d’ar mintin abred, pa voe poent sevel. Er chapel, en e gador-geur koadengravet, e-pad eur ar prederiañ, e kouezhe e chink en e grubuilh.

1949
Daveenn : SIZH p.39

- Amen ! a respontas ar vaouez, evel en derc'hent. Ha mousc'hoarzhin a reas adarre, evel en derc'hent. - Erru an eur ! eme al lean yaouank, - Poent eo mont !... Hag eñ, ha mousc'hoarzhin ivez, lentik ha mezhus...

1949
Daveenn : SIZH p.42

- Ya ! d'ho kwelout, c'hwi ! - Perak, avat, ken diwezhat ? Ne vez mui den, en iliz, d'an eur-mañ.

1949
Daveenn : SIZH p.49

Diouzhtu goude lein, e oa aet an daou vignon d'ober un dro : n'oant ket evit en em ober diouzh ar c'housk-ae [sic], boaz ar vro e-doug eurioù tommañ an deiz.

1949
Daveenn : SIZH p.53

Da welet 'm eus oc'h ispilhañ ouzh da vantilh / Jenoflennoù voulouz, / Gant ur spilhenn he fenn ruz-gwad, / Hag, em eurioù anhun, / Giz tantadoù en noz, / M' o gwelas o leskiñ ez plev.

1949
Daveenn : SIZH p.55

Santez Vari, Mamm da Zoue, pedit evidomp, pec'herien, hiziv ha da eur hor marv !

1949
Daveenn : SIZH p.63

Tri c'hard eur e oa c'hoazh da c'hortoz kent serriñ dor an iliz.

1949
Daveenn : SIZH p.64

Treiñ a rae an eur.

1949
Daveenn : SIZH p.65

Gwashoc'hik e c'hoarvezas, e-pad ar studiadenn a nav eur

1949
Daveenn : SIZH p.40

Bennozh Doue deoc'h ha demat ! Hon digarezit pa n'omp ket Erru d'an eur 'oa kemennet War al lizher hon eus lennet.

1960
Daveenn : PETO p14

Tavit, tavit gant ho sklankoù / Pa 'z eo deuet eur an Ankoù.

1960
Daveenn : PETO p81

Devezhioù zo emaoc'h engortoz eus lizhiri digant mignoned ker. Chom a rit war c'hed da ur paotr al lizhiri. Netra. Hiziv. Tremenet, a gav deoc'h, an eur, ez it d'ho labour. Distro, hoc'h eus kavet daou lizher... Unan da baeañ ho tailhoù, unan da baeañ koumanant ho journal... Pebezh disouezhadenn !

1973
Daveenn : HYZH Niv. 88, p. 42, Anjela Duval

E-lec'h te peder eur ez eo ivez dous-sitroñs hag a vez servijet bremañ war ar pont.

1985
Daveenn : DGBD p16

Goloet e voe ar gêr a-bezh gant al latar da vare eurioù bihan ar beure

2012
Daveenn : DJHMH p36

Arguzennoù, fedoù, chomlec'hioù ha niverennoù pellgomz, eurioù digeriñ ha serriñ, deiziataerioù a-wechoù, skrivet enne pelec'h ha pegoulz e vo gwelet penn-bras-mañ-penn-bras peotramant pegoulz en em vodo kuzul embregerezh-mañ-embregerezh pe kuzul meur an aksionerien...

2015
Daveenn : DISENT p73

Deizioù hag eurioù digoradur al lec'h, deoc'h da c'houzout da bet eur e vez digoret ha serret an dorioù, pegoulz e vez diaesoc'h d'ar vijiled evezhiañ al lec'h abalamour d'an niver bras a dud a zo ennañ, pegoulz e c’hall an dud bezañ degemeret e-barzh al lec'h a fell deoc'h tizhout, hag all, hag all...

2015
Daveenn : DISENT p75

Etimologiezh

Ger a glot gant ar c'hembraeg "awr" kenster gantañ.

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial