Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
8
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. (en e furm lies prl.) Pezh zo enep ar wirionez hag a lavarer evit touellañ ub. Aze e lavarez (ur) gaou du : ur gaou bras. Emañ o kontañ gevier. Gevier bras, melloù gevier, pikoloù gevier : gevier anat. Liv ar gevier zo war e gomzoù. [1878] — N’hoc’h eus graet droug da zen ebet, eme-c’hwi ? Hag e c’heller lavaret gevier ken divezh ? & Trl. Darnañ gevier : lavaret gevier alies. & Gwriat, livañ, troadañ gevier : ijinañ ha lavaret gevier. II. H.g. 1. Fazi o lavaret, oc'h ober pe o soñjal udb. Ar gaou zo ganeoc'h. Er gaou emaoc'h. 2. [2015] Diouer a abeg reizh da ober udb. Emañ ar gaou ganeoc'h. [1925] Ar gwir a zo gant ar Sant, Erwan, a lavaras dezhañ ar C’habon ; ar gwir a zo gantañ, ar gaou ganit. Goap a raes outañ, Erwan. [2015] War-se n'emañ ket ar gaou gantañ penn-da-benn. & Trl. Bezañ en e c'haou : bezañ ar gaou gantañ. & Diwar c'haou, dre c'haou, e gaou : a-enep gwir. N'eo ket dre c'haou e nac'h e asant. & Paket, tapet eo bet dre c'haou : oc'h ober udb. hep kaout gwir. & Lakaat ub. e gaou, feuler (ar) gaou war ub. : teuler ar bec'h, an tamall warnañ. & E gwir* hag e gaou. 3. Poan-spered graet da ub. pe koll degaset dezhañ. Gaou a ra ouzhoc'h o komz evel-se diwar ho penn. & (impl. gant ar gm. a.) Ur gaou ouzh e amezeg eo sevel ur voger ken uhel. & Trl. En e c'haou e vo : diwar e goust. & E gaou da udb. : hep delc'her kont anezhañ. E gaou d'hor mad o deus ledanaet an hent. & Ober gaou ouzh ub. a udb. : e lakaat da goll an dra-se. Ouzhin-me en deus graet gaou a vil lur.

Skouerioù istorel : 
130
Kuzhat roll ar skouerioù

gaou

1499
Daveenn : LVBCA p81 (mensonge)

lavarezh gaou

1499
Daveenn : LVBCA p81, 130 (mentir)

Lesanvet vezo hep nep gaou / Geneomp-ni ivez en dezraoù, / Hervez e zoktrinoù laouen : / Dirak pep unan kordial, / Rak e zoktrin ouzh pep skandal : / Ha droug a vir kalon pep den.

1575
Daveenn : M. p34

7. Laerezh, na viret madoù den / Hep e volontez na gra ken. 8. Nag a-enep den falstesteni, / Gaou e-lec'h gwir ne liviri.

1622
Daveenn : Do. p28

lavaret gaou

1659
Daveenn : LDJM.1 pg mentir

touet e gaou

1659
Daveenn : LDJM.1 pg pariurer

emañ ar gaou an tu diouzhin

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (i'ay le) tort

ober gaou oc'h ur re

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (ober) gaou (oc'h vre)

lavaret e-kreiz e zaoulagad en deus lavaret gaou

1659
Daveenn : LDJM.1 pg dementir

ober gaou

1659
Daveenn : LDJM.1 pg endommager, nuire, offencer

e gaou

1659
Daveenn : LDJM.1 pg faussement

gaou

1659
Daveenn : LDJM.1 pg calomnie, desauantage, dommage, mensonge, preiudice, tort

gevier

1659
Daveenn : LDJM.1 pg mensonge

Enep den falstesteni, / Na gaou nepred na liviri.

1677
Daveenn : Do. p29

distaget gevier

1732
Daveenn : GReg pg habler (craquer, pp.)

distagañ gevier

1732
Daveenn : GReg pg habler (craquer)

forjañ gevier war ur re

1732
Daveenn : GReg pg (inventer des) faussetez (sur quelqu'un)

forjer a gevier [sic]

1732
Daveenn : GReg pg forgeur (Forgeur de mensonge.)

Ur c'hlemm am eus da ober anezhañ evit ur gaou en deus graet ouzhon.

1732
Daveenn : GReg pg grief (J'ai un grief contre lui pour un tort qu'il m'a fait.)

disklêriet da ur re en e fas ez lavar gaou

1732
Daveenn : GReg pg dementir (reprocher à quelqu'un qu'il a menti, pp.)

disklêriañ da ur re en e fas ez lavar gaou

1732
Daveenn : GReg pg démentir (reprocher à quelqu'un qu'il a menti)

gevier

1732
Daveenn : GReg pg fiction (mensonge, imposture)

forjerien a c'hevier

1732
Daveenn : GReg pg forgeur (Forgeur de mensonge, p.)

gaou en enor

1732
Daveenn : GReg pg flétrissure (Flétrissure, tache à la reputation)

teurel ar gaou war un all

1732
Daveenn : GReg pg attribuer (attribuer quelque faute à un autre)

gaou

1732
Daveenn : GReg pg blame, détriment (perte), dommage, fiction (mensonge, imposture), grief (plainte, tort)

reiñ ar gaou eus a un dra da ur re

1732
Daveenn : GReg pg (donner le) blâme (d'une chose à quelqu'un)

ober gaou

1732
Daveenn : GReg pg blesser (faire tort, endommager), (causer du) dommage, endommager, gâter (Gâter, faire tort, nuire.)

graet gaou

1732
Daveenn : GReg pg blesser (faire tort, endommager), gâter (Gâter, faire tort, nuire.)

neb a lavar gaou war goust ur re

1732
Daveenn : GReg pg calomniateur

lavaret gevier grevus war goust ur re

1732
Daveenn : GReg pg calomnier

leun a c'hevier grevus

1732
Daveenn : GReg pg calomnieux

gant falsentez e faos e gaou

1732
Daveenn : GReg pg calomnieusement

en e c'haou en deus e lavaret

1732
Daveenn : GReg pg (il l'a dit) calomnieusement

war e c'haou ez eo bet lavaret gantañ

1732
Daveenn : GReg pg (il l'a dit) calomnieusement

ober gaou ouzh an anv-mat eus a ur re bennak

1732
Daveenn : GReg pg flétrir (Flétrir, ternir la réputation de quelqu'un.)

komplodiñ gant ur breutaer, e gaou un trede

1732
Daveenn : GReg pg colluder (s'entendre avec une partie plaidante au préjudice d'une tierce personne)

graet gaou ouzh an anv-mat eus a ur re bennak

1732
Daveenn : GReg pg flétrir (Flétrir, ternir la réputation de quelqu'un, pp.)

ur c'homplod sekret a zo kenetrezo, evit ober gaou henn-ha-henn

1732
Daveenn : GReg pg (il y a de la) collusion (entre eux deux, en fraude d'un tel)

evit rapariñ ar gaou graet din

1732
Daveenn : GReg pg (en) compensation (du tort qu'on m'a fait)

soñjal gevier war goust ur re

1732
Daveenn : GReg pg controuver (inventer quelque calomnie, ou imposture)

difarantiñ ar gwir diouzh ar gaou

1732
Daveenn : GReg pg demêler (le vrai d'avec le faux)

rebech pehini a raer da ur re da vezañ lavaret ur gaou, ur falsentez

1732
Daveenn : GReg pg démenti

gevier rebechet

1732
Daveenn : GReg pg démenti

tamallat ur re bennak a c'haou

1732
Daveenn : GReg pg démentir (reprocher à quelqu'un qu'il a menti)

gaou a livirit

1732
Daveenn : GReg pg (vous en avez) menti [démentir]

gaou a livirit e kreiz ho fri, e kreiz ho taoulagad, e kreiz ho fas

1732
Daveenn : GReg pg (vous en avez) menti [démentir]

meur a c'haou

1732
Daveenn : GReg pg dommage

gaou

1732
Daveenn : GReg pg dommage

em gaou

1732
Daveenn : GReg pg (a mon) dommage

en hoz kaou vezo

1732
Daveenn : GReg pg (ce sera à votre) dommage (à vos frais)

Diouzh ma lavar, ar gaou zo ganeoc'h.

1850
Daveenn : GON.II pg diouc'h, diout, diouz (D'après ce qu'il dit, c'est vous qui avez tort).

An astal-se a ra gaou ouzhin.

1850
Daveenn : GON.II pg astal (Cette interruption me fait tort).

blenier gaou gredenn

1850
Daveenn : GON.II pg blénier-gaou-gréden (Hérésiarque, auteur d'une hérésie, chef d'une secte hérétique).

bleiner falskredenn

1850
Daveenn : GON.II pg blénier-gaou-gréden ou falskréden (Hérésiarque, auteur d'une hérésie, chef d'une secte hérétique).

Ur gaou bras a ra outañ ar balbouzerezh.

1850
Daveenn : GON.II pg balbouzérez (Le bredouillement lui fait très-grand tort).

anat eo ar gaou-se

1850
Daveenn : GON.II pg anat

E verrboell a ra gaou bras outañ.

1850
Daveenn : GON.II pg berboell (Son inconstance lui fait grand tort).

toull gaou

1850
Daveenn : GON.II pg sutel (-ar-gouzouk)

gaou

1850
Daveenn : GON.II pg koll, gaou, gwall, noaz

an diskred-se a ra gaou ouzhin

1850
Daveenn : GON.II pg diskred

ur gaou drouk eo

1850
Daveenn : GON.II pg drouk, droug

e gaou e tamaller anezhañ

1850
Daveenn : GON.II pg é-gaou

gaou

1850
Daveenn : GON.II pg é-gaou

e gaou en deus e lavaret

1850
Daveenn : GON.II pg é-gaou

gevier

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

geier

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

gaou bras a rit ouzhin

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

em gaou e vezo

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

meur a c'haou en deus graet ouzhomp

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

emañ ar gaou ganeoc'h

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

e gwir hag e gaou

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

lavarout gaou

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

lavarout gevier

1850
Daveenn : GON.II pg gaou

livañ gevier

1850
Daveenn : GON.II.HV pg gaou

Gevier a lavaront.

1850
Daveenn : GON.II p.78

gevier

1850
Daveenn : GON.II p.19, livre premier, "des mensonges".

gaou

1850
Daveenn : GON.II p.19, livre premier, "mensonge".

dre c’haou

1850
Daveenn : GON.II p.7, introduction ; "par mensonge"

Anat eo ar gaou-se.

1850
Daveenn : GON.II pg anat (Ce mensonge est manifeste, notoire.)

N'eo ket, oc'h ober goap, trec'h ar gwir war ar gaou, / Hag e vez gwellañ abeg.

1867
Daveenn : MGK p143

Ur bleiz a lavare voa bet laeret e dra. / Ul louarn, he amezeg, ne voa louarn 'vit netra, / 'Vit al laeroñsi-se, pe voa gaou pe n'oa ket, / A-zirak ar marmouz gantañ a voe galvet.

1867
Daveenn : MGK p36

Ar goulm neuze zispak he divaskellig wenn, / A nij, hag o welet eo an heizez paket / Gant an den didruez evit bezañ lazhet, / A zistro war he giz da zigas ar c'heloù, / Hep goulenn diganti penaos, e pe zoare / Hag ar mare / Ma oa bet aet e gaou.

1867
Daveenn : MGK p46-47

Ne lavaras ket gaou : ne deuas ket un unan.

1867
Daveenn : MGK p53

Nann ! ned eo ket ur gaou : / Ma ve graet un aoter evit dizemezi / Ar re n'int eürus daou-ha-daou, / E ve eno engroez mui 'vit da eureujiñ.

1867
Daveenn : MGK p64

Dont a ra diwar herr, hag o vezañ klevet / Edo ar bleiz yuzaz oc'h ober e voutoù : / — « Aon am beus, emezañ, n'ho pet klevet, aotrou, / Gevier diwar va fenn / Evidoc'h pa beden, / Ha na ven bet e gaou dirazoc'h tamallet ?

1867
Daveenn : MGK p104

An eil hag egile, 'vit gounit un diner, / A gollo kalz amzer, / A livo kalz gevier / Hag a yelo d'ar gêr / Graet o labour, ha skuizh, da gousket dibreder.

1867
Daveenn : MGK p87

Marteze e kav deoc’h n’em eus graet, betek-henn, nemet lavaret gevier en ur zisklêriañ deoc’h an traoù diskiant ha kriz a rae ar republikaned en eskopti Treger, rak lavaret a reot din : Mard eo brav kontañ gevier pa deuer a-bell, eo ker brav kontañ gevier diwar-benn ar pezh zo c’hoarvezet a-bell zo.

1877
Daveenn : EKG.I. p.154-155

Ker buan, evel pa vije bet Doue e-unan o lavaret dezhañ e lavare gevier, e tirollas un tarzh kurun ker gwazh, ma kouezhas, gant ar stroñs, tri pe bevar maen diwar beg pignon an iliz a yoa dirazo, hanterziskaret.

1877
Daveenn : EKG.I. p.58

N’eus forzh ; ne fell ket deomp e lavarfes gevier, rak ar gaou a zisplij da Zoue ; ha gevier bras e ve lavaret dezhañ emaomp-ni oc’h harluiñ beleien, ni hag a zo ouc’h o difenn.

1877
Daveenn : EKG.I. p.116

— Ya, ya, gevier a yoa lavaret deomp diwar-benn tud ar vro-mañ.

1878
Daveenn : EKG.II p.128

Gevier, gevier, eme adarre ar c’habiten, a-bouez e benn, ha droug ennañ ! Hennezh, ar c’hozh tamm koueriad-se, eo en deus va bornet-me, e Kergidu, gant un taol forc’h. — Me n’hoc’h anavezan ket, eme Yann. Ha ne lavare ket a c’hevier evit lavaret an dra-se, rak meur a daol forc’h en doa roet.

1878
Daveenn : EKG.II p.18

— N’hoc’h eus graet droug da zen ebet, eme-c’hwi ? Hag e c’heller lavaret gevier ken divezh ?

1878
Daveenn : EKG.II p.62

mont e gaou

1909
Daveenn : BROU p. 231 (se dit d'un animal qui s'embarrasse les pieds dans sa corde)

geier

1909
Daveenn : BROU p. 241

N’em eus ket lavaret gaou na laeret ; n’on bet na teodek, na diek, nag aonik ; va breudeur ha va c’hoarezed, n’em eus ket o lazhet, n’em eus ket o skoet, n’em eus ket o zouellet ; droukprezeget n’em eus ket ouzh hini anezho.

1923
Daveenn : SKET p.71

Rak an dibab eus yaouankiz ar vro-Wenn eo, hep nep gaou, a loc’has neuze eus ar Sav-heol d’ar C’huzh-heol.

1923
Daveenn : SKET p.138

Piv he zamallo ?… Piv ?… Droug da biv ?… Gaou da biv e rae ?… D’ar valtouterien ?… D’ar valtouterien !… Hag al lezenn ?… Al lezenn !…

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 42, p.976 (Even 1924)

Baktriana n’eo ket bro andon an Arianed hag ur gaou bras eo ober eus ar Gelted warlerc’hidi hemolc’herien henamzervezh ar maen.

1924
Daveenn : SKET.II p.30

— N’eo ket gwir, aotrou, eme Bilzig : gaou a lavar.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 46, p.1091 (Here 1924).

Gwir pe c’haou gant Bilzig ? Piv a raio a-grenn an disparti ? Gwir pe c’haou ?… Buhez ur bugel a dalv evidoc’h kroc’hen ur c’had ?…

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 42, p.976 (Even 1924)

Ar gwir a zo gant ar Sant, Erwan, a lavaras dezhañ ar C’habon ; ar gwir a zo gantañ, ar gaou ganit. Goap a raes outañ, Erwan.

1925
Daveenn : BILZ2 p.136

Ha gant e gontell e troc’has un tamm karot, oh ! ya, hep gaou, ken hir hag ho piz-meud. Sikañ a eure anezhañ en e c’hinou.

1925
Daveenn : BILZ2 p.113

tamall e gaou

1931
Daveenn : VALL pg accuser (à faux)

livañ gevier

1931
Daveenn : VALL pg (donner une bonne) apparence (à des mensonges)

Betek-hen n’o deus ket kontet na Job na Lom gaou ebet er pennad-mañ.

1944
Daveenn : ATST p.39

Mes ur gaou bras o doa lavaret an daou zen, pa azezent ouzh taol, pep hini en e di.

1944
Daveenn : ATST p.38

« C’hoarezed », eme Lom, « n’eo ket brav d’ur breur displantañ gevier dezho. » — « Padal ur vamm », eme Job, « a gred gwall alies gaou bras ha gaou bihan he mab. »

1944
Daveenn : ATST p.72

Gaou bras a oa kement-se, met ar Frañsizien o deus bet a-viskoazh disfiziañs diouzh ar Vretoned.

1944
Daveenn : EURW.1 p12

Evit digareziñ e eskumunugenn, e lavaras e oamp-ni politikerien o klask ober embann d’ur Vreizh distag diouzh Frañs, hag e oa da ziwall e raje an dra-se gaou ouzh an izili da vare an arnodennoù.

1944
Daveenn : EURW.1 p.163

« Allo ! allo ! ["Alo ! alo !"] a-walc’h a c’hevier ! En noz-mañ me a zo bet en ho kambr ha ne oa den ebet e-barzh ar gwele. »

1944
Daveenn : ATST p.70

Alanig al Louarn n’en doa ket e bar da livañ gevier fin, ha Job ar Bleiz da zisplantañ gevier gros.

1944
Daveenn : ATST p.8

-"Alo, ma faotr, n'ez ket da gontañ gevier. Kerzh d'ar gêr war-eeun ha pign ez [k]wele..."

1944
Daveenn : EURW.1 p.164

Hag, evit lavarout ar wirionez penn-da-benn, o c’herent, ma c’houlennent diganto un dra bennak, ne raent ket fout gant respontoù, rak gouzout a raent, kerkoulz ha n’eus forzh piv, n’o doa ket an daou baotr yaouank kozh o far e kanton Pleiben da livañ gevier kaer.

1944
Daveenn : ATST p.37-38

Kentañ pec'hed hoc'h eus graet : laerezh, laerezh en ur ober gaou ouzh ho nesañ.

1949
Daveenn : SIZH p.60

An tan-se, a zeve e izili, gwashoc'h eget pebr ruz, ha c'hwez an ifern gantañ el lazhañ a ray, ha pa ranko en em zismegañsiñ, betek mervel gant ar vezh, ha bezañ barnet diwar c'haou ha didruez gant e genvreudeur hag an Tadoù-Renerien.

1949
Daveenn : SIZH p.59

E widre ma laka chalet ; / Dre guzh e stourm kreñv ha kalet, / Da fall e tro bremañ an traou / Hag ouzhin 'ra ar gwashañ gaou.

1960
Daveenn : PETO p30

D'az karg, o person, 'talc'hjout tost, / O vezañ, 'lâr skraberien laou / Ma plij d'az kof gwin kozh ha rost, / Tamalloù faos d'az parn e gaou.

1960
Daveenn : PETO p28

Pediñ 'rin c'hwek, a galon vat, / Hor Salver Jezuz hag E Dad / Ma plijo ganto, deomp hon-daou, / Goude pardoniñ droug ha gaou, Reiñ, en O Lez, Levenez veur / Pa vo, da dremen, deut an eur.

1960
Daveenn : PETO p22

Furoc'h ' ve tevel ha paouez / Da baska seurt gevier, maouez.

1960
Daveenn : PETO p68

Ur wech ouzhpenn hon eus klevet kaozioù toull ha gevier gros digant begoù brammerien Baris.

1980
Daveenn : BREM Niv. 1, p. 3

Dizonet e oan bet da vihanañ ouzh ar pistachez rostet hag a oa bet lakaet war an daol da c'hortoz koan, hag a damallen dezho, e gaou marteze, an droug a oa c'hoarvezet ganin.

1985
Daveenn : DGBD p38

Eus an holl vorianed am eus bet da ober ganto, ez eo eñ sur-mat am eus kavet an hini dic'houestañ da livañ gevier.

1985
Daveenn : DGBD p63

Arru eo skuizh leizh a gazetennerien gant ar geusterenn a rankont servijout d'al laeron, d'ar bolitikourien a lavar gaou, d'ar pennoù-industriezh vrein ha d'ar saotrerien, ha kement zo... a implij ar gazetennerien evit ober brud evite o-unan peotramant evit o ensavadur.

2015
Daveenn : DISENT p126

War-se n'emañ ket ar gaou gantañ penn-da-benn.

2015
Daveenn : EHPEA p161

Kompren a rit peseurt gaou a ra ouzh briegezh ar Stad hag ar vro ?

2015
Daveenn : EHPEA p146

Ar gevredigezh - ar gevredigezh sevenaet da nebeutañ - ne vez ket douget da reiñ kred d'ar pezh a c'hellfe ober gaou d'ar re a zo pinvidik ha boemus war un dro.

2015
Daveenn : POLDG p. 224

Abalamour ma skoomp gant o zuioù gwan -o gevier, o sekredoù vil, o itrikadennoù n'int ket evit anzav, o dispignoù pompadus ha kement zo...- e kollont kred e-keñver o fratikoù, o dilennerien, o c'henseurted er broioù all, ha betek o c'herent hag o mignoned.

2015
Daveenn : DISENT p157

Ho terc'hel dindan evezh a zo da gentañ un tu da glask ho lakaat da blegañ o lezel ac'hanoc'h e-barzh ur gell -hep levr ebet met gant tud all a-wechoù- hoc'h-unan-penn da ribotat an titouroù ankenius hag a zo bet roet deoc'h gant ar boliserien -hag o deus gallet lâret gaou-.

2015
Daveenn : DISENT p167

Evit ar vojenn-se da vezañ faltazius ken-ha-ken, ha bet savet dreist pep tra evit ezhommoù politikel da vare an Duked, e tiskouez splann e oa chomet bev hengoun Ilias Homeros betek penn pellañ kornôg Europa hag e-kreizig-kreiz ur Grennamzer gwallvrudet, e gaou, evit bezañ marevezh an dud dizesk ha gouez.

2016
Daveenn : ILIAS P 9

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial