Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. Doar./Stn. 1. [1499, 1732] Zo en tu all d'ub., d'udb. en abeg d'ur perzh mat bnk. Gwell eo ijin eget nerzh. N'eo ket gwell eget e vreur. N'eo ket kalz gwell. Ar menezioù uhel zo gwell d'al lannoù eget an douar izel. Ne vin na gwell na gwazh a se : abalamour d'an dra-se. & Gwell marc'had : marc'hadmatoc'h. Ne gavfed ket a well marc'had e lec'h all. & Ur paotr a well forzh : dibreder, lezober. 2. Bezañ gwell a, eus udb. : bezañ gounit e-keñver pe geñver abalamour da se. Hennezh a oa bet gwell a se ? Petore gwell e oa bet honnezh, pa he doa flatret he c'hoar-gaer ? Ne vimp ket gwazh hag int ne vint ket gwell. & Petra a well ? : petra a vo gounezet goude-se, mar greer an dra-mañ-tra ? 3. Bezañ gwell gant ub. : bezañ an hini zo karet ar muiañ gantañ. Eñ eo zo gwell gant e vamm. II. (dirak un ak., ur rag., ur v.) 1. [1499, 1732, 1931] BEZAÑ GWELL GANT UB. : troienn a dalvez d'ober anv eus an dibab a blij ar muiañ d'ub. Gwell eo gantañ evañ eget ned eo kousket. Gwell eo ganin ar peoc'h eget ar brezel. Me zo gwell ganin ur pred pesked eget ur pred kig. Gwell eo ganto mervel eget plegañ. Gwell e vije ganin e vijes bet krouget. & [1732] Kavout gwell : bezañ gwell gant. Kavout a ran gwell mont di diouzhtu. [1877] [H]a zoken beleien hag o doa graet al le, pe ma kavit gwell o doa graet "sermant". [1944] Dumañ-duhont er voger, ez eus klouedoù-houarn. Div zor-dal (pe daou borrastell ma kavit gwell), a zo : […]. & Ar gwiñver pe ar c'hazh-koad, mard eo gwell ganeoc'h, zo ur bronneg krigner. Mard eo gwell ganit, ganeoc'h ; mar kavit gwell : troiennoù a ra ar c'homzer ganto evit reiñ da c'houzout d'e selaouer(ien) en deus implijet ger pe c'her. 2. [2015] BEZAÑ GWELL D'UB., OBER UDB. : troienn a dalvez d'ober anv eus an dibab, an diskoulm gwellañ zo evit ub., da veno ar c'homzer. Gwell e vije dit dont amañ. Gwell eo deoc'h paouez ! : a-raok ma'z afen e fulor. [2015] Ne ouzon ket ha gwell eo din mallozhiñ pe ober sin ar groaz, evit ma tremeno mat pep tra.

Skouerioù istorel : 
50
Kuzhat roll ar skouerioù

gwell ve genen [ganin]

1499
Daveenn : LVBCA p37, 81, 82, 90 (ie vouldroye mieux)

gwell

1499
Daveenn : LVBCA p90 (meilleur)

13. An impalaer Sezar a respontas : me a c'hallse envat he c'hrontragniñ da sakrifiañ, evit-se gwell eo genen ez ve faezhet dre hoc'h argumantoù ha ho rezonoù :

1576
Daveenn : Cath p12

gwell eo studiañ evit c'hoari

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (il) vaut (mieux estudier que iouer)

gwell eo genen [ganin]

1659
Daveenn : LDJM.1 pg mieux

gwell

1659
Daveenn : LDJM.1 pg mieux

kavout gwell

1732
Daveenn : GReg pg aimer

bezañ gwell

1732
Daveenn : GReg pg aimer

gwell pe well

1732
Daveenn : GReg pg (a l') envi (par émulation, à qui mieux fera)

gwell eo injin egit nerzh

1732
Daveenn : GReg pg adresse

gwell e kar evañ evit kousket

1732
Daveenn : GReg pg aimer

gwell eo gantañ evañ eget [n]ed eo kousket

1732
Daveenn : GReg pg aimer

gwell eo ganin ar peoc'h evit ar brezel

1732
Daveenn : GReg pg aimer

gwell pe welloc'h

1732
Daveenn : GReg pg (très-) bien

gwell

1732
Daveenn : GReg pg bon (meilleur), commode (propre, avantageux), complaisant (civil)

gwell

1732
Daveenn : GReg pg bon (bonne), facile (condescendant)

gwell eo ar santorea vihan egit ar santorea vras

1732
Daveenn : GReg pg (la petite) centaurée (vaut mieux que la grande)

gwell eo un nebeud eget egile

1850
Daveenn : GON.II pg gwell, gwelloc'h

gwell eo ganen mervel

1850
Daveenn : GON.II pg gwell, gwelloc'h

gwell

1850
Daveenn : GON.II p.23, livre premier, "meilleur".

Gwell eo ganin un tamm bevin eget un tamm lard.

1850
Daveenn : GON.II pg bevin (J'aime mieux un morceau de maigre qu'un morceau de gras).

Gwell eo gant an den lavarout droug anezhañ e-unan, eget ned eo tevel warnañ e-unan.

1850
Daveenn : GON.II p.66, "On aime mieux dire du mal de soi, que de n’en point parler du tout".

Gwell eo ganin an hini a zo fur, evit an hini a zo pinvidik.

1850
Daveenn : GON.II p.71

gwell eo ganen hemañ eget hennezh

1850
Daveenn : GON.II pg égét

gwell

1850
Daveenn : GON.II pg gwell, gwelloc'h, gwell (-pé-well), gwella, gwellaat

Dioc'h kleñvejoù ar bed e pare ar marv : / Mat pe fall, 'vel ma'z omp, chomomp evelato ! / Gwell eo kaout poan eget mervel.

1867
Daveenn : MGK p68

Ober moan wadegenn ha bevañ en e roll, zo gwell 'get meurlarjez, ar c'houzoug [sic] er wakol.

1867
Daveenn : MGK p7

« Warc'hoazh kentañ, gant hor filzier, / Dont[,] ni ha tud hon ti : setu ar berrañ tra / Hag ar gwellañ ; / Hon ed a vedimp, a zornimp / Hon-unan, gwellañ ma c'hellimp. »

1867
Daveenn : MGK p54

Eno weloc'h tud kalonek, / Falc'het evel geot ar foenneg ; / O daoulagad leun a zaeloù, / Oc'h hirvoudiñ o c'halonoù, / O yudal, torret o ezel : — « Gwell eo bevañ evit mervel !

1867
Daveenn : MGK p68

An den diwar ar maez, / An tieg, na petra 'ta ![,] a grede e voa gwell / Kas diwar ar spered ar poanioù-se a-bell, / Ha dont hep damantiñ dioc'htu da labourat.

1867
Daveenn : MGK p79

Gwell eo ganti, p'he deus danvez, / P'he deus yec'hed, gwell ebatal, / Reiñ he bugale d'ar re all, / Reiñ he mab, he merc'h da vagañ.

1867
Daveenn : MGK p137

E-kreiz ar c’hoad-se, ouc’hpenn daou-c’hant vloaz a yoa, an Aotrou Olier Lambal, kont Pentevr, en doa savet ul leandi, un abati pe ur gouent, mar kavit gwell, hag en doa lakaet eno menec’h da bediñ Doue evit silvidigezh e ene.

1877
Daveenn : EKG.I. p.33-34

— Gwir a lavarez adarre, abalamour da se eo gwell deomp bezañ war evezh.

1877
Daveenn : EKG.I. p.74

Mes mard oa tud vat dre eno, oa ivez tud fall, ha zoken beleien hag o doa graet al le, pe ma kavit gwell o doa graet "sermant".

1877
Daveenn : EKG.I. p.85

Oh ! ya, ret eo e ve ur varnedigezh all war-lerc’h ar vuhez-mañ, rak anez e ve re vrav, e gwirionez, bezañ dispac’her, pe republikan, mar kavit gwell.

1878
Daveenn : EKG.II p.54

P. 161, lin. 10-14 kent an dibenn, e-skoaz gant "kelc’hiad" "kelc’hiata", "kelc’hiek", "kelc’hienn" lakaat ar furmoù hep "i" a zo kerkoulz pe well : "kelc’had", "kelc’hata", "kelc’hek", "kelc’henn".

1924
Daveenn : SKET.II p.151 : "Da reiza er gevrenn genta" ["Da reizhañ er gevrenn gentañ"]

Gwell d’ar re a garan amezegiezh arzhed, bleizi ha naered eget amezegiezh ar re-se !

1924
Daveenn : SKET.II p.63

Gwell eo ganen kaout ur marv enorus em oad flourañ eget stlejañ war an douar, e-doug bloavezhioù, ur gozhni didalvez.

1924
Daveenn : SKET.II p.41

Mennout a raen mont ar pellañ 'r gwellañ, diouzh ar gêr da ergerzhout war ar meurvorioù, war al lennoù bras ha war ar stêrioù meur awenus.

1929
Daveenn : SVBV p.14

Pa veze aet enoeet ar seizh kañfard o labourat, ez aent da ober reuziadoù gouren war ar flourenn : n'eus netra gwell evit gwevnaat an izili, kreñvaat an drogell hag atizañ an imor.

1929
Daveenn : SVBV p6

gwell eo ganin

1931
Daveenn : VALL pg aimer

Du-mañ du-hont er voger, ez eus klouedoù-houarn. Div zor-dal (pe daou borrastell ma kavit gwell), a zo : […].

1944
Daveenn : EURW.1

— « Gwell eo ur voutailhad jistr eget al louzoù-mañ, a reas an aotrou Huerou-Kerizel, a oa ur bever brav hag un den karget a yec'hed, gant ur min ruz, un divjod bougennek, ur c'hof enorapl. »

1944
Daveenn : EURW.1 p77

— « Ma, eme hemañ, gant na vo ket an dra-se ur skoilh d'ar studioù all, ne c'houlennan ket gwell. »

1944
Daveenn : EURW.1 p58

Hopal a ra [ar c'hoarier], pa 'z a an horell pell an diaoul : — « Hemañ 'zo taol mat a vrec'h gwell / A ya timat hag a bad pell ».

1944
Daveenn : EURW.1 p23

D'en em ziwall ouzh seurt trevell / ' Ve gwell din mervel 'vit tevel.

1960
Daveenn : PETO p50

Kent d'an Ankou hon diskarañ / Gwell ' ve deoc'h klask danvez bara / Ha lakaat kig e-barzh ar bailh, / Goullo ha skarpet ken a frailh.

1960
Daveenn : PETO p64

Ar c'holonennoùigoù, ar rizennoù, a zeu gwelloc'h a se war wel ma'z int livet teñvaloc'h eget an nemorant eus ar voger.

2013
Daveenn : LLMM Niv. 399, p. 21

Deuet eo brav ganeoc'h pa vez gwell d'ar poliser gervel 2 pe 3 foliser all evit dibradañ ac'hanoc'h, kentoc'h evit kemer ar riskl da derriñ beg ho livenn-gein pe ho choug -dirak testoù !-.

2015
Daveenn : DISENT p94

Ne ouzon ket ha gwell eo din mallozhiñ pe ober sin ar groaz, evit ma tremeno mat pep tra.

2015
Daveenn : EHPEA p31

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial