I.
1. Lun mentoniel, anezhañ ur grommenn gloz zo an holl boentoù a ya d'he ober keit-ha-keit diouzh he c'hreiz.
2. Dre ast.
Gorread bevennet gant al lun end-eeun.
II.
Dre heveleb.
A.
1. Linenn gelc'hiek tamm pe damm a dreser en-dro d'udb.
Gronnañ udb. gant ur c'helc'h.
2. Gwalenn skedus a vez tro-dro d'al Loar a-wechoù.
&
Krl.
Kelc'h Loar diouzh an noz / Glav pe avel antronoz.
&
Kelc'h a-dost / Glav a-bell / Kelc'h a-bell / Glav a-dost.
3. Steudad tud pe draezoù en-dro d'udb.
Bezañ e kelc'h en-dro d'an tan.
&
Trl.
Lakaat ar c'helc'h war udb. : bezañ en-dro dezhañ.
B.
1. Nep traezenn heñvel he stumm ouzh ur c'hant goullo.
Ur c'helc'h prenn, ur c'helc'h houarn.
&
Ur c'helc'h barrikenn : unan eus ar c'helc'hioù prenn pe houarn a zalc'h tuv ur varrikenn, un donell, ur veol, h.a.
Lakaat kelc'hioù (en-dro) d'ur varrikenn.
&
Kelc'h ar rod-karr : kelc'h houarn a zalc'h elfennoù ar rod-karr hag a vir ouzh ar rod a vont gant an uz.
&
(c'hoari)
Kelc'h prenn, houarn pe blastik a vez lakaet da dreiñ war e gantenn war-bouez ur vazh.
Ur bugel o ruilhal e gelc'h. Ur c'helc'h-c'hoari.
2. Ent strizh
Tro-vrec'h.
Ur c'helc'h aour zo ganti war he dorn. Ur c'helc'h-brec'h.
C.
1. Merk kelc'hiek (endro d'udb., war udb.).
2. (db. kef ar gwez troc'het)
Unan eus merkoù kengreiz ar c'hresk a c'hall oad ur wezenn bezañ gouezet dre gontañ an niver anezho.
3. Trl. skeud.
Kelc'h ar marv : merk, doare ar marv war dremm (ar fri, ar genoù) ub. war e dremenvan.
D. Tr. adv.
WAR-GELC'H : e stumm ur c'helc'h.
Un ti savet war-gelc'h.
III.
1. Dre ast. (db. an dud)
Hollad an dud a zarempreder.
Kelc'h e vignoned.
2. Kelc'h keltiek : kevredigezh a vod tud evit deskiñ ha diskouez korolloù ha tonioù ur vro.
Kelc'hioù keltiek.
Daveenn :
GReg
pg (mettre des) cerceau(x à une barrique &c.)
kelc'hioù
qelc'hyou
1732
Daveenn :
GReg
pg cerceau (cercle, ou, lien pour relier les tonneaux, les cuves &c.), cercle (ligne tirée en rond), charrette (cercles de fer sur les deux bouts du moyeu)
kelc'h
qelc'h
1732
Daveenn :
GReg
pg cerceau (cercle, ou, lien pour relier les tonneaux, les cuves &c.), cercle (ligne tirée en rond), charrette (cercles de fer sur les deux bouts du moyeu)
kreizenn ur c'helc'h
creizeñ ur c'helc'h
1732
Daveenn :
GReg
pg (le centre d'un) cercle
kelc'h prenn
qelc'h preñ
1732
Daveenn :
GReg
pg cerceau (de bois)
kelc'hioù prenn
qelc'hyou prenn
1732
Daveenn :
GReg
pg cerceau (de bois)
kelc'h houarn
qelc'h hoüarn
1732
Daveenn :
GReg
pg cerceau (ou, cercle de fer)
lakaat ur c'helc'h
lacqat ur c'helc'h
1732
Daveenn :
GReg
pg (mettre des) cerceau(x à une barrique &c.)
Gouilhed-noz ferv anezho, al Luged, duet o dremmoù, krak o daoulagad, a ra kelc’h d’ar bagad. Stlejañ ouzh an douar a reont evel naered ; lammat ouzh ar c’hirri evel kirvi pe erevent.
Gouilhed-noz fero anezo, al Luged, dûet o dremmou, krak o daoulagad, a ra kelc’h d’ar bagad. Stleja ouz an douar a reont evel naered ; lammat ouz ar c’hirri evel kirvi pe êrevent.
1923
Daveenn :
SKET
p.140
E dog erienet-ledan bou[n]tet gantañ war gil e benn, e tresas an Tad gant penn e vazh ur bras a gelc’h-hud en-dro d’ar gov.
E dog erienet-ledan boutet [sic] gantan war gil e benn, e tresas an Tad gant penn e vaz eur bras a gelc’h-hud en-dro d’ar gof.
1923
Daveenn :
SKET
p.37
Graet gante ur c’helc’h ha ledan, Bilzig a droe e viz en kreiz, en ur lavaret : Bia bia bia la Piv a yelo da gigañ ?
Grêt gante eur c’helc’h ha ledan, Bilzig a droe e viz en kreiz, en eur lavaret : Bia bia bia la Piou a yelo da gika ?
Hag evit ruilhañ ar c’helc’h, n’en dije ket ar Stlaper-Rod e-unan gallet ober gwell.
Hag evit ruilha ar c’helc’h, n’en dije ket ar Stlaper-Rod e-unan gallet ober gwell (2).
1924
Daveenn :
SKET.II
p.20
Ha sed an naer vras o tigeriñ he geol glaourek ha dantek, hag o tigorvigelliñ he c'helc'hioù gweadennek ha skantek, hag o tapañ al loenig kaezh etre kef ar wezenn ha hi en ur sutal.
Ha sed an naer vras o tigeri he geol glaourek ha dantek, hag o tigorvigelli he c'helc'hiou gweadennek ha skantek, hag o tapa al loenig kaez etre kef ar wezenn ha hi en eur sutal.
1929
Daveenn :
SVBV
p.19
Kounañ a ran, na pegen dudius d'ar galon, ha na pegen kaer d'ar spered ha d'an daoulagad, da zaoulagad un arvester pignet war uhelenn Kerargov, gwelout, un hanterkantved a zo, ur skouadrenn meurlistri livet e du ha bevennet gant daou pe dri gelc'h gwenn an tuioù diavaez anezho ; koeñvet o gouelioù damwenn dezho gant an avel-reizh pe rodellet dindan ar fourradoù avel-dro, hag o stekiñ ouzh ar c'herdin hag ouzh ar gwerniou en ur stlakañ gant stroñs ha gant tregern.
Kouna a ran, na pegen dudius d'ar galon, ha na pegen kaer d'ar spered ha d'an daoulagad, da zaoulagad eun arvester pignet war uhelenn Kêrargof, gwelout, eun hanterkantved a zo, eur skouadrenn meurlistri livet e du ha bevennet gant daou pe dri gelc'h gwenn an tuiou diavaez anezo ; koeñvet o goueliou damwenn d'ezo gand an avel-reiz pe rodellet dindan ar fourradou avel-dro, hag o steki ouz ar c'herdin hag ouz ar gwerniou en eur stlaka gant stroñs ha gant tregern.
1929
Daveenn :
SVBV
p.15
gwalennoù Sadorn
gwalennou Sadorn
1931
Daveenn :
VALL
pg anneau
war gelc'h
1931
Daveenn :
VALL
pg (en) amphithéâtre
lakaat ar c'helc'h war
1931
Daveenn :
VALL
pg bloquer (une ville)
kelc'hioù Sadorn
kelc'hiou sadorn
1931
Daveenn :
VALL
pg anneau
kelc'h sked
kelc'h-sked
1931
Daveenn :
VALL
pg auréole
kelc'h pennahel an hanternoz
kelc'h-pen-ahel an hanternoz
1931
Daveenn :
VALL
pg arctique
kelc'h penn-ahel ar c'hreisteiz
kelc'h penn-ahel ar c'hreiste(i)z
1931
Daveenn :
VALL
pg (cercle polaire) antarctique
Goulennet e oa bet ganin digant renerien "Kelc'h keltiek" kêr ober ur brezegenn diwar-benn tra pe dra.
1944
Daveenn :
ARVR
Niv. 165
He [ur bolotenn] zapout gant an daouarn, he adstlepel d'unan all, an holl bodet en ur c'helc'h.
He [eur bolotenn] zapout gant an daouarn, he adstlepel d'unan all, an holl bodet en eur c'helc'h.
