Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
8
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. G. 1. (db. ar bevien) Direizhadenn ar yec'hed, anavezet he dezverkoù hag he emdroadur. Kleñved ar suilh zo kouezhet war an avaloù-douar. N'ouzon ket peseurt kleñved zo stag ouzhin. Klask pareañ an holl gleñvedoù. & Trl. Tapout, dastum, ober ur c'hleñved. & Ur c'hleñved pegus, stagus : a vez tapet pa zarempreder ur bev all zo ar c'hleñved-se warnañ. Ur c'hleñved-red : kleñved pegus, fonnus-tre e emled. • Kleñved kalon : direizhadenn e mont en-dro an organ-se. Kleñved spered : direizhadenn bred. Kleñved-mor : droug-mor. Kleñved mervel : kleñved a varver diwarnañ. Pa oa ma gwreg en he c'hleñved mervel e c'houlennas ouzhin lakaat eviti un oferenn e Koad-Kev. & Trl. Bezañ en e ziwezhañ kleñved : bezañ e par ar marv. & Trl. [1927] Ur brizh kleñved : ur c'hleñved dister, berrbad. DHS. droug. 2. Dre skeud. (db. an dud) Poan spered. & Trl. Kleñved ar gêr : keuz a vez d'ar gêr, d'ar vro. 3. Dre skeud. (db. an dud) Doug, tech (da). Kleñved ar skañvadurezh. II. H.g. (db. ar bevien) Stad ma ned a ket reizh ar bevedeg en-dro. Kaout ur gaouad kleñved, ur barr kleñved. Ar c'hleñved zo war ar c'honikled. Keraet eo an avaloù war-lerc'h ar c'hleñved. & Trl. Stekiñ ar c'hleñved ouzh ub., kregiñ ar c'hleñved en ub. Mervel gant kleñved : mervel diwar un direizhder e mont en-dro ar bevedeg. & Distagañ diouzh kleñved : dont yac'h en-dro.

Skouerioù istorel : 
98
Kuzhat roll ar skouerioù

kleñved entre kig ha kroc'hen

1499
Daveenn : LVBCA p72, 94, 114, 115, 127 (maladie entre cuir et cha[i]r)

Ha bede an amzer prezant ez tinaou an eoul hep sesañ [eus] he relegoù santel, peheni a ra salv ar gleñvien a bep kleñved.

1576
Daveenn : Cath p24-25

M. Pe da dra e servij ar Sakramant a'n Nouenn ? Evit hon naetaat eus ar pec'hedoù a c'halze bezañ restet deomp ha reiñ deomp nerzh evit rezistañ d'an anuioù ha d'ar boan a'r c'hleñved ha da demptasionoù an aerouant.

1622
Daveenn : Do. p46

kleñved

1659
Daveenn : LDJM.1 pg maladie

kleñved tomm

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (fievre) chaude

kleñvejoù

1659
Daveenn : LDJM.1 pg maladie

afeilh kleñved

1659
Daveenn : LDJM.1 pg recheute (de maladie), affeill (clênvet)

afeilhañ e kleñved

1659
Daveenn : LDJM.1 pg rechoir (en maladie)

[M.] Da petra servij ar sacramant a Nouenn ? D. Evit hon naetaat eus ar pec'hedoù a c'halle bezañ restet deomp, ha reiñ deomp nerzh evit rezistañ ouzh anuioù ha poanioù ar c'hleñved, hag ouzh temptasion an aeraouant.

1677
Daveenn : Do. p47

destumet un droug, ur c'hleñved

1732
Daveenn : GReg pg gagner (Gagner un mal, une maladie, pp.)

kleñvejoù dañjerus

1732
Daveenn : GReg pg grief (Une maladie grieve, p.)

ur c'hleñved grizies

1732
Daveenn : GReg pg grief (Une maladie grieve.)

ur c'hleñved gries

1732
Daveenn : GReg pg grief (Une maladie grieve.)

kleñvejoù grizies

1732
Daveenn : GReg pg grief (Une maladie grieve, p.)

kleñved pehini a deu prest pe da vougañ pe da seizañ un den

1732
Daveenn : GReg pg apoplexie

ur pennad kleñved

1732
Daveenn : GReg pg bouffée (de maladie, maladie subite, & de peu de durée)

ur pennad-kleñved

1732
Daveenn : GReg pg bouffée (de maladie, maladie subite, & de peu de durée)

uzet gant kozhni, pe, gant kleñved

1732
Daveenn : GReg pg caduc (ou caduque)

Grevus eo e gleñved.

1732
Daveenn : GReg pg griévement (Il est griévement malade.)

kleñved tomm

1732
Daveenn : GReg pg (fièvre) chaud (qui cause le transport au cerveau)

kemmeskadur a zaou gleñved, en ur memes den

1732
Daveenn : GReg pg complication (jonction de deux maladies en un même corps)

kleñvedoù kemmesket

1732
Daveenn : GReg pg (des maladies) compliquées

kleñved aes da c'hounit

1732
Daveenn : GReg pg contagion

kleñvejoù aes da c'hounit

1732
Daveenn : GReg pg contagion

gounit ur c'hleñved

1732
Daveenn : GReg pg contracter (une maladie)

destum ur c'hleñved

1732
Daveenn : GReg pg contracter (une maladie)

pare a gleñved

1732
Daveenn : GReg pg convalescent (qui se releve de maladie)

kleñvejoù grizies

1732
Daveenn : GReg pg grief (Une maladie grieve, p.)

An umorioù tev, stagus ha gludennek eus a gorf an den, a zo kiriek d'an darn vuiañ eus e gleñvejoù

1732
Daveenn : GReg pg (les humeurs) crasses (du corps de l'homme causent la plûpart des maladies)

kreaat a ra an avel ; kreaat a ra ar c'hleñved

1732
Daveenn : GReg pg (le vent) croît (la maladie croît)

ar c'hleñved nevez

1732
Daveenn : GReg pg dissenterie (maladie)

kleñved a c'hounezer o daremprediñ an eil egile

1732
Daveenn : GReg pg epidemie (ou épidimte, maladie épidemique, ou populaire)

kleñved kommun e touez ar bobl

1732
Daveenn : GReg pg epidemie (ou épidimte, maladie épidemique, ou populaire)

kleñved tomm

1732
Daveenn : GReg pg fievre (Fièvre chaude)

kleñvedoù tomm

1732
Daveenn : GReg pg fievre (Fièvre chaude)

kleñved tomm

1732
Daveenn : GReg pg fievre (Fièvre chaude, Van.)

kleñvedoù tomm

1732
Daveenn : GReg pg fievre (Fièvre chaude, Van.)

gounit un droug, ur c'hleñved

1732
Daveenn : GReg pg gagner (Gagner un mal, une maladie.)

destumiñ un droug, ur c'hleñved

1732
Daveenn : GReg pg gagner (Gagner un mal, une maladie.)

ur c'hleñved dañjerus

1732
Daveenn : GReg pg grief (Une maladie grieve.)

kleñved ordinal

1732
Daveenn : GReg pg habituel (Maladie habituelle.)

Dañjerus eo e gleñved.

1732
Daveenn : GReg pg griévement (Il est griévement malade.)

barrad kleñved

1732
Daveenn : GReg pg bouffée (de maladie, maladie subite, & de peu de durée)

kaouad c'hleñved

1732
Daveenn : GReg pg bouffée (de maladie, maladie subite, & de peu de durée)

Askouezhet eo e kleñved.

1850
Daveenn : GON.II p.95, livre second, (Il est retombé malade).

Ar c’hleñved a zo kroget ennañ.

1850
Daveenn : GON.II p.95, livre second, « La maladie l’a atteint ».

kleñved

1850
Daveenn : GON.II p.21, livre premier, "maladie"

kleñved

1850
Daveenn : GON.II pg kleñvéd (Maladie, altération, privation de la santé. Mal. Incommodité. En Vannes).

Distagañ a ra diouzh kleñved.

1850
Daveenn : GON.II pg kleñvéd (Il relève de maladie).

kleñvedoù

1850
Daveenn : GON.II pg kleñvéd

kleñvedoù

1850
Daveenn : GON.II pg kleñvéd (Maladie, altération, privation de la santé. Mal. Incommodité. Pl.)

kleñved

1850
Daveenn : GON.II pg klañv, kleñvéd (Maladie, altération, privation de la santé. Mal. Incommodité), poré

kleñved

1850
Daveenn : GON.II pg kleñvéd (Maladie, altération, privation de la santé. Mal. Incommodité. En Vannes).

Laezh azenez a gémer bemdez, evit he c'hleñved.

1850
Daveenn : GON.II pg azénez

Kig baot a zo mat ouzh ar c'hleñved-vor.

1850
Daveenn : GON.II pg baot (La chair de tortue est bonne pour le scorbut de mer).

Gwazh eo an askouezh eget ar c'hleñved.

1850
Daveenn : GON.II pg askouéz (La rechute est pire que la maladie).

Ankenius eo e gleñved.

1850
Daveenn : GON.II pg añkéniuz (Sa maladie est inquiétante.)

An afeilh a zo gwazh eget ar c'hleñved.

1850
Daveenn : GON.II pg affal

kleñvedoù

1850
Daveenn : GON.II.HV pg kleñvéd (Maladie, altération, privation de la santé. Mal. Incommodité. Pl. En Vannes).

kleñvedoù

1850
Daveenn : GON.II.HV pg kleñvéd (Maladie, altération, privation de la santé. Mal. Incommodité. En Vannes. Pl.)

Klouaraet eo gant ar c'hleñved.

1850
Daveenn : GON.II pg klouaraat (La maladie a diminué son ardeur).

Ur c'hleñved bosennus a zo gantañ.

1850
Daveenn : GON.II pg bosennuz (Il a une maladie pestilentielle).

ar c'hleñved eo en deus e ziekaet

1850
Daveenn : GON.II pg diékaat

ur c'hleñved a zigarezas

1850
Daveenn : GON.II pg digarézi

ar c'hleñved eo a zo kiriek d'e zisleberded

1850
Daveenn : GON.II pg disléberded

glac'harus-bras eo e gleñved

1850
Daveenn : GON.II pg glac'haruz

Chomet eo ble abaoe e gleñved.

1850
Daveenn : GON.II pg blé (Il est resté faible depuis sa maladie).

Ar c'hleñved-se a zo deuet dezhañ dre zarvoud.

1850
Daveenn : GON.II p.92, livre second, « Cette maladie lui est venue par accident ».

Aon am eus na greske ar c'hleñved

1850
Daveenn : GON.II.HV pg kreski, kriski

Evit klask ul louzoù a-enep ar c'hleñved, al leon en e ali, 'lavaras d'al loened : - "Me gred, va mignouned, e vezimp stropet-holl evit hor pec'hejoù; pep rumm a yelo da goll, Ma ne deomp a-benn da sevel ouzh ar groug an torfedour brasañ , pennabeg eus an droug. Evel-se marteze 'torro nerzh ar c'hleñved, Ag unan o vervel, d'ar re all 'teuy yec'hed"

1867
Daveenn : MGK p24

An azen, deuet e dro, a lavar evel-henn : "Ned eus ket pell, soñj am eus, ur wech, en ur dremen, Dre ur prad glas a oa, me 'gav din, d'ur manac'h, An naon, ar geot flour ha, m'en diskuilh hep nac'h, Dre ali Paol gornek o sutal em fenn sot, e peurjon er prad-se ledander va zeod. Me n'edon ket em zra, evit lavaret gwir. Diouzhtu e voe ar vlej war al loen blevek hir. Ur bleiz, den a studi, a ziskouezas displeg e oa deuet ar c'hleñved diwar ar skouarneg, hag e tleit, 'mezañ, sevel hed e livenn Al loen-se divalo, rognek-fall, diskroc'hen. Laerezh tra e nesañ, ne oa gwashoc'h torfed ! Nemet dre ar marv ne vije ket gwalc'het ; ur vezh e oa e welet : d'ar bed-holl evit skouer 'Oa ret e vije roet. Lazhet e voe ar c'houer.

1867
Daveenn : MGK p26

Ur c'hleñved didruez hag a skign dre'r bed-holl Ar spont hag ar marv, pa deu d'en em ziroll, Kleñved aes da bakañ, taolet eus an eñvoù, Da skarzhañ pizh an douar eus e holl dorfejoù, Ar vosenn hec'h anv, a stlape en ifern Loened a-vagadoù kaset ganti d'ar bern.

1867
Daveenn : MGK p23

Ur mergl milliget eo, ur c'hleñved dihegar, Savet da gontammiñ pep mad zo war an douar ; Genel a ra bosenn ha kernez tro-war-dro ; Ouzh he heul kasoni e pep lec'h, e pep bro, a laka dre ar bed brezel ha lazherezh.

1867
Daveenn : MGK p2

Dioc'h kleñvejoù ar bed e pare ar marv : / Mat pe fall, 'vel ma'z omp, chomomp evelato ! / Gwell eo kaout poan eget mervel.

1867
Daveenn : MGK p68

Pa n’hoc’h eus na gwir na doare / Da wellaat kleñved an ene, / Tavit da goll an eneoù, / Tavit hoc’h holl saotrerezhoù.

1877
Daveenn : EKG.I. p.104

Na ankounac’hait ket manac’h Sant-A[l]bin, a zo dleour deoc’h eus e vuhez ; ha ma teufe kleñved da gouezhañ warnoc’h pe war unan bennak eus ho tud, diwallit na deufec’h ket kerkent d’am c’hlask.

1877
Daveenn : EKG.I. p.53

Kavet ez eus an tu da bareañ meur a gleñved, evel ar paz-moug hag ar gounnar, hag a oa sellet evel dibare gwechall.

1906
Daveenn : KZVR Niv. an 9 a viz Kerzu

Rak, kerkent hag adlestret Nemetos, setu ur c’hleñved stagus o tont d’ober e rann eus ar vrezelourien en doa lezet evit diwall ar mengleuzioù hag evezhiañ ar vengleuzerien, ma varvas an div drederenn anezho.

1923
Daveenn : SKET p.129

O digas a reas gantañ e-kreiz ar c’hoad ha reiñ da anaout dezho ar gwez, hag ivez al louzeier yec’hedus, dre zisklêriañ an dalvoudegezh anezho ha penaos ober ganto da bareañ kleñvedoù ha goulioù, da argas drouk-speredoù, da derriñ hud ha strobinelloù.

1923
Daveenn : SKET p.59

Rak, mar galler fiziout e kounerezh mab-den, evelato e tigouezh a-wechoù, da heul kozhni pe gleñved, ez afe war zisleberiñ pe zisteraat, hag e teufe an eñvoradurioù da vezañ arvarus.

1923
Daveenn : SKET p.20

Enno emañ o ren ar vreinadurezh a grign ar broadoù ; enno en em vod an divroidi hag an erevent hag, a-gevret ganto, pep kleñved ha pep saotr.

1923
Daveenn : SKET p.51

An ehan a ro deomp pa c’houlennomp ; tennet e vezomp gantañ a-zindan taol hon enebourien, diwallet diouzh mezh ha kleñved, diouzh sklavelezh ha kozhni.

1924
Daveenn : SKET.II p.44

Setu amañ, emezañ, ar bir Ivos (2). Nerzh da yac’haat gouli ha kleñved a zo ennañ.

1924
Daveenn : SKET.II p.60-61

Deut an noz, tort, kamm ha pengamm ha da redek, ankouaet gante o koulioù, o c’hleñvedoù, o sioù.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

An derzhienn a gouezhas war ar c’habiten : ar boan izili hag ar yenijenn en devoa tapet a greskas e gleñved. Bemnoz an alter a lakae e wad da verviñ.

1925
Daveenn : BILZ2 p.174

brizh kleñved

1927
Daveenn : Geri.Ern pg briz

kleñved mezv

1931
Daveenn : VALL pg alcoolisme

kleñved an naon

1931
Daveenn : VALL pg boulimie

kleñved an digoun

1931
Daveenn : VALL pg amnésie

kleñved ar behin

1931
Daveenn : VALL pg adipose

kleñved an troazh gwennviek

1931
Daveenn : VALL pg albumine (maladie)

« Arsa, Lom, c’kwi [sic, "c'hwi"] a zo drol hiziv, ’vat ; gouzout a rit eo klañv hor moereb, klañv gant ar c’hleñved ha gant ar gozhni ; gouzout a rit ivez eo frailhet he c’halon gant ar glac’har abaoe m’eo bet beuzet Herri ; ha kas anezhi d’ar bed all, da lavarout eo, disammañ anezhi eus he foanioù, ne vefe ket un dra ken digristen-se. »

1944
Daveenn : ATST p.75

Eno ez eus un eienenn dour berv, c'hwezh soufr gantañ, hag a wella da gleñvedoù 'zo.

1944
Daveenn : EURW.1 p77

N'eo ket gant al langiz [sic, langis] e oa ar breur Arturo, gant an hiraezh, ar c'hleñved-se, a vez kemennet d'ar gloer yaouank disfiziout dioutañ, peogwir e sav diwar an Drouk-Spered.

1949
Daveenn : SIZH p.47

- Me 'oar : kleñved ar gêr ! Emaoc'h adarre o selaou tonigenn ar mor.. Ho korf amañ, hag ho spered e traoñiennoù glas Breizh-Izel... marteze dindan gwez avaloù milzin an dimezell gozh ?

1949
Daveenn : SIZH p.61

Ma ! N'eo ket gant kleñved ar gêr emaon.

1949
Daveenn : SIZH p.62

Ur plac'hig vihan daou vloaz hanter eo a oa o paouez mervel ; ha sammet e oa bet gant ur c'hleñved ha ne vezer ket boas en hor bro da gavout e-touez ar vugale.

1985
Daveenn : DGBD p37

Ho mestr, Poole, anat, zo dalc'het gant unan eus ar c'hleñvedoù-se a vourev hag a zisneuz ar c'hlañvour war un dro.

2012
Daveenn : DJHMH p.67

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial