I.
Str.
1. [1499, 1659] Plouz.
Un dornad kolo. Distagañ ar greun diouzh ar c'holo. Ar c'holo a vez graet un hejañ dezho. Ret eo lezel ar c'holo da sec'hañ a-raok o dastum.
2. Ent strizh.
Hollad garennoù, korzennoù gwinizh.
&
Trl. skeud.
Dibab ar c'holo diouzh ar greun : dispartiañ an dud fall diouzh an dud vat.
3. Dre ast.
Hollad garennoù ha delioù disec'het plant all.
Kolo avaloù-douar.
II. H.g.
1. Plouz pa seller outo evel un danvez.
Un tog kolo. Ur c'holc'hed kolo. Lakaat kolo dindan al loened.
[1878] Goude bezañ furgutet dre bevar c’horn an ti, a-dreuz hag a-hed, ez ejont diwar herr d’ar c’hrevier, d’ar grañjoù ha d’ar sanailhoù : klask a rejont e-touez ar foenn hag e-touez ar c’holo [...].
&
Kolo-to : kolo (I) hir a veze dibabet gwechall war al leur-zornañ evit teiñ an tiez.
Teiñ gant kolo.
&
Ti-kolo : ti toet gant kolo.
&
Trl. skeud.
Ober muioc'h a deil eget a golo.
&
Ober kalz a deil gant nebeut a golo : fougasiñ, tennañ lorc'h diwar nebeut a dra.
2. Dre ast.
Hollad garennoù ha delioù disec'het plant all, pa seller outo evel un danvez.
Àr golo lin emañ dav dimp kousket.
Daveenn :
GON.II
pg kôlô (Paille, le tuyau et l'épi des différents grains), plouz
E-mesk ar c'holo em eus e gavet.
Émesk ar c'hôlô em eûz hé gavet.
1850
Daveenn :
GON.II
pg é-mesk, émesk (Je l'ai trouvé parmi la paille).
kolo fav
kôlô fâ
1850
Daveenn :
GON.II
pg favaz
« Neuze, ne ve klevet kement all a gomzoù / Ne savo diwarno na kolo na pennoù. »
» Neuze, ne ve klevet kemend-all a gomzou / » Ne zavo diwar-n-ho na kolo na pennou.
1867
Daveenn :
MGK
p94
« Ar rastell zo goullo, ar gouzer ned eo sec'h, / It d'ar sanailh hag e dillo, / Roit d'al loened foenn ha kolo. »
« Ar rastel zo goullo, ar gouzer ne d-eo sec'h, / It d'ar zanaill hag e dillo, / Roit d'al loened foenn ha kolo. »
1867
Daveenn :
MGK
p44
N’em eus da reiñ deoc’h da gousket nemet golc’hedoù, kolo enno, na da zibriñ nemet un tamm bara hag amann, hag ur guchenn batatez poazhet en dour.
N’am euz da rei d’ehoc’h da gousket nemet golc’hejou, kolo ennho, na da zibri nemet eun tamm bara hag amann, hag eur guchenn batatez poazet enn dour.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.58
En tu pe du, me gred, e kavin frankiz da astenn ur guchenn golo da gousket, rak ne c’hellan ket krediñ o defe ar republikaned diskaret kement ti a yoa e Sant-A[l]bin, hag ouc’hpenn, an disterañ kraou a vezo mat evidon-me.
Enn tu pe du, me gred, e kavign frankiz da astenn eur guchenn golo da gousket, rak ne c’hellan ket kredi o defe ar republikaned diskaret kement ti a ioa e Sant-Aubin, hag ouc’hpenn, an disterra kraou a vezo mad evidoun-me.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.50
War-dro unnek eur e voe gwelet o vont war-zu leandi Sant-A[l]bin, Job Karo, ur bec’h kolo gantañ ouc’h e gein, hag un den all, gwisket eveltañ, an tad manac’h ur bisac’h gantañ war e skoaz, un dorzh vara en ur penn hag ur c’halur da oferennañ er penn all.
Var dro unnek heur e oue guelet o vont varzu leandi Sant-Aubin, Job Karo, eur beac’h kolo ganthan ouc’h he gein, hag eun den-all, guisket eveldhan, an tad manac’h eur bisac’h ganthan var he skoaz, eun dorz vara en eur penn hag eur c’halur da oferenna er penn-all.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.52-53
Evidomp-ni a zo chomet er mintin-mañ en hor gwele, pe, pa lavarin ar wirionez, e-mesk hor c’holo, abalamour ma ho poa lakaet ac’hanomp en ur c’hraou ken du ha sac’h ur glaouaer.
Evidomp-ni a zo chommet er mintin-man enn hor guele, pe, pa lavarign ar virionez, e mesk hor c’holo, abalamour ma ho poa lakeat ac’hanomp enn eur c’hraou ken du ha sac’h eur glaouaer.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.77
E kement ti ma’z aemp, e veze roet deomp ar pezh a yoa a wellañ, hag ar re gozh zoken ne felle ket dezho mont d’o gwele ; gwelloc’h e kavent o reiñ deomp ha mont o-unan war ar c’holo.
E kement ti ma’z eamp, e veze roet d’eomp ar pez a ioa a vella, hag ar re goz zoken ne felle ket d’ezho mont d’ho guele ; guelloc’h e kavent ho rei d’eomp ha mont ho-unan var ar c’holo.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.274
Goude bezañ furgutet dre bevar c’horn an ti, a-dreuz hag a-hed, ez ejont diwar herr d’ar c’hrevier, d’ar grañjoù ha d’ar sanailhoù : klask a rejont e-touez ar foenn hag e-touez ar c’holo : kement a yoa a voe furchet, mes ne voe ket kavet muioc’h er-maez eget en ti.
Goude beza furgutet dre bevar c’horn an ti, a-dreuz hag a-hed, ez ejont divar err d’ar c’hreier, d’ar grainchou ha d’ar sanaillou : klask a rejont etouez ar foenn hag etouez ar c’holo : kement a ioa a oue furchet, mez ne oue ket kavet muioc’h er meaz eged enn ti.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.69
stummet eo ar bern kolo
stúmmet eo ar bern kólo
1909
Daveenn :
BROU
p. 425 (pencher)
kolo
1909
Daveenn :
BROU
p. 410 (paille)
Adsavet e oa bet ar c’haelioù, nevesaet an toennoù kolo pe raoskl, adlivet bannoù ha gouryev an dorioù hag addremmet ar c’hizelladurioù anezho.
Adsavet e oa bet ar c’haeliou, nevesaet an tôennou kolo pe raoskl, adlivet bannou ha gouryeo an doriou hag addremmet ar c’hizelladuriou anezo.
