Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
1
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
2
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. H.b. A. (db. al loened, an dud) 1. Kleñved al loened a ra dezho tagañ ar re all. Ur c'hi zo kroget ar gounnar ennañ. & Trl. Ar gounnar red : mare ma eonenn ha ma tag ul loen klañv. Ar gounnar vut : mare ma eonenn ul loen ha ma ne harzh ket. Ar gounnar astenn : mare ma kouezh ul loen en ur grenañ. 2. Kleñved pegus ha marvus a zeu diwar ur viruz a daper diwar dantadur ul loen klañv gant ar c'hleñved-se. Pasteur an hini a gavas ar vrec'h a-enep ar gounnar. & Trl. Kounnar vut : ar c'hleñved-se a ra d'an dud bezañ seizet hogos kerkent ha ma vezont klañvet. B. 1. Termen a implijer da c'her pouezañ en un droienn c'houlennata. E ti piv ar gounnar emaon amañ, da vihanañ ? Petra ar gounnar a welan-me ? HS. bed, diaoul, foeltr, gagn, gast, kurun. 2. Pemdez, dre gunuj. Boued ar gounnar ! : mat out da vervel gant ar gounnar. [1924] Ac’hanta ’ta, marmouzien ! mic’hieien ! boued ar gounnar !… C. Dre ast. (db. an dud) Imor daer a sav (en ub.) pa vezer drouklaouen-kenañ. Ret eo d'ar gounnar terriñ ha dezho ober peoc'h. Ur barr kounnar a yeas ennañ. & Trl. Mont e kounnar : kounnariñ. Tangi, re daer, a yeas e kounnar. & Mont kounnar en ub. : kounnariñ. An impalaer a yae kounnar vras ennañ. & Bezañ ar gounnar gant ub. : bezañ kounnaret. An daou soudard a oa ar gounnar ganto. & Kaout kounnar ouzh ub. : bezañ kounnaret outañ. Hennezh en deus kounnar ouzhoc'h. & Birviñ gant ar gounnar : bezañ kounnaret-tre. An Indianed a verve gant ar gounnar. & Magañ kounnar : bezañ kounnaret. Ar gounnar a vagent a greskas kement ma teujont d'en em gannañ. & Ober udb. diwar e gounnar : hep gallout en em vestroniañ. Diwar e gounnar e tispak e gleze hag e sko taol ar marv. & Bezañ dallet gant ar gounnar : bezañ ken kounnaret ma ne ouzer mui re vat petra a reer. Dallet gant ar gounnar ez eas war-lerc'h e vab gant ur vazh. & Delc'her war e gounnar : mestroniañ e gounnar. & (gant ar gm. a. evit pouezañ) Gwiskañ ur gounnar : bezañ anat war an dremm ez eur kounnaret. Hennezh a wiskas ur gounnar ! HS. droug, fulor. II. B. C'hoant bras. Hemañ zo ennañ ur gounnar labourat. Kregiñ a reas ennañ ur gounnar debriñ eus ar re zuañ. DHS. egar, youl.

Skouerioù istorel : 
36
Kuzhat roll ar skouerioù

kounnar

1499
Daveenn : LVBCA p124 (rage)

kounnar

1659
Daveenn : LDJM.1 pg rage

kounnar

1659
Daveenn : LDJM.1 pg counar

konnar, ar gonnar

1732
Daveenn : GReg pg faim (-vale, sorte de maladir incurable qui vient aux chevaux)

kaouad kounnar

1732
Daveenn : GReg pg acces

ar gounnar, hag an diboell eveus an ifern

1732
Daveenn : GReg pg (la rage, & la furie de l') enfer

En ur gaouad kounnar en deus e c'hlazet.

1850
Daveenn : GON.II pg kounnar (Il l'a blessé dans un accès de fureur).

Boed ar gounnar

1850
Daveenn : GON.II.HV pg boéd ("Boéd ar gounnar", "boéd ar groug", sont les injures les plus fortes que puisse proférer un Breton. Il veut dire par là : "Puisse[s]-tu devenir la pâture de la rage, de la potence ! - Le dernier répond au français "gibier de potence". H.V. ), kounnar ("Que la rage t'étouffe").

Ki Yann a zo klañv gant ar gounnar.

1850
Daveenn : GON.II p.61, livre second, "Le chien de Jean est malade de la rage".

boed ar gounnar

1850
Daveenn : GON.II pg boéd

Gouelañ a ra gant ar gounnar.

1850
Daveenn : GON.II p.90, livre second, « Il pleure de rage ».

ar gounnar hag an diboell eus an ifern

1850
Daveenn : GON.II pg ifern, ivern

kounnar

1850
Daveenn : GON.II pg kounnar (Rage, délire furieux qui revient ordinairement par accès et qui est accompagné d'horreur pour les liquides ; c'est la même chose que l'hydrophobie. De plus, fureur. Furie).

Al louzaouenn-se a zo mat ouzh ar gounnar.

1850
Daveenn : GON.II pg kounnar (Cette plante est bonne contre la rage).

Ar genou eonek gant ar gounnar.

1850
Daveenn : GON.II.HV pg éonek ou éonennek (La bouche écumante de rage).

Hag ar chaseer paour, ennañ droug ha kounnar, / O klask e laer a-gleiz, a-zehoù / Hag o sellet oc'h ar roudoù, / A wel ar vaot o tont.

1867
Daveenn : MGK p48

Ar beleg a sav adarre e vouezh hag ar bobl a ziskan outañ : Ar beleg : "Ab irâ et odio et omni malâ voluntate", Diouc’h ar gounnar, ar gasoni ha pep c’hoant fall, Ar bobl : "Libera nos, Domine !" Pellait ac’hanomp, Aotrou !

1877
Daveenn : EKG.I. p.166

Ar gwel eus ar volz-se, ker brav kizellet gant hon tudoù kozh, ar brud eus a santelezh hag eus a virakloù sant Yvon a lakaas anezho da vont e kounnar.

1877
Daveenn : EKG.I. p.30

O ! ma oufec’h pegement a gounnar a yoa ennon-me !

1878
Daveenn : EKG.II p.130

Daou soudard, ar gounnar ganto, n’oant ket aet en hent gant ar re all.

1878
Daveenn : EKG.II p.92

Ar c’habiten a skoe, dre gounnar, gant seul e votez war an douar, a en em chale hag a bec’he...

1878
Daveenn : EKG.II p.161

Kavet ez eus an tu da bareañ meur a gleñved, evel ar paz-moug hag ar gounnar, hag a oa sellet evel dibare gwechall.

1906
Daveenn : KZVR Niv. an 9 a viz Kerzu

A-greiz m’edo soublet a-zioc’h an dour, e savas trumm an avel hag e teraouas an eienenn birviñ evel ar mor e kounnar.

1924
Daveenn : SKET.II p.35

— Ac’hanta ’ta, marmouzien ! mic’hieien ! boued ar gounnar !…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Ha Bidoullig ?… Bidoullig ebet ne welas. Houmañ a oa aet gant ar gounnar pe gant ar foeltr, pe gant mil mallozh an aotrou Doue, d’an daoulamm-ruz etrezek he marchosi, e-lec’h ma oa bet kavet marv-mik, an deiz war-lerc’h.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1033 (Gouere-Eost 1924)

boued ar gounnar

1927
Daveenn : GERI.Ern pg boed

— « Ar gerent, Lom, a yelo kounnar ruz enno. Mes n’eus forzh, re ziwezhat e vo. »

1944
Daveenn : ATST p.93

N’eo ket unanig bennak evel ar Breur Constantius, a Landivizio, eo a oa barrek da enebiñ ouzh ur seurt kounnar dinatur.

1944
Daveenn : EURW.1 p.105

Deoc'h e fell o digareziñ Daoust d'o c'hounnar, d'o erezi ? Tavit gant komzoù ken mezhus, Tavit, person, 'n anv Jezuz.

1960
Daveenn : PETO p18

Ya, kounnar zo ennomp, kounnar-ruz o klevet prezegennoù-beleien distaget e galleg fraezh evit kemenn deomp e oa ret saveteiñ hor yezh.

1980
Daveenn : BREM Niv. 1, p. 2

Evit youc'hal e skrivomp, evit youc'hal hon dispi hag hon c'hounnar da vezañ bet beuzet, nepell eus aodoù Bro-Dreger, e gerioù flour ha luskellus ul lanv du all.

1980
Daveenn : BREM Niv. 1, p. 2

Dont a reer eta d'am c'haout evit ma vije barnet an afer ; hag ur seurt barnedigezh ne vez ket bepred aes da eeunañ, seul ziaesoc'h ma vez aet don ar gounnar er c'halonoù.

1985
Daveenn : DGBD p134

ar barradig kounnar-se a voe un doare frealz d'an Ao.Utterson.

2012
Daveenn : DJHMH p21

[Bezañ zo da] Lâret peseurt santadoù ha fromoù a zo bet gant pep hini, traoù c'hwerv, marteze, prantadoù kounnar, droukrañs pe levenez... disac'hañ e gaoz, a-benn ar fin.

2015
Daveenn : DISENT p175

Paouez a ra hag e neuz parfet a dro a-daol-trumm en ur barrad kounnar.

2015
Daveenn : EHPEA p397

Lennit e levr Bernard Sergeant, Le Livre des Héros, ar pezh a skriv diwar an nes m'emañ Cùchulainn ouzh Akilleüs dre an armoù a embregont hag an doare ma taolont tan pa sav kounnar enne.

2016
Daveenn : ILIAS p. 10

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial