Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

1. Liñvenn wenn, magus-kenañ, a vez furmet e bronnoù parezed ar bronneged, pa vez re vihan warno, evit o magañ. Laezh-bronn : denet gant ar vabiged. Ar c'hazh bihan o klask laezh e vamm. 2. Ent strizh Laezh bronneged zo - ar buoc'hed dh. - a dalvez da voued d'an dud. Buoc'h laezh : buoc'h eus ur ouenn a zesaver evit he laezh ha neket evit he c'hig. Buoc'hed a ro kalz a laezh. Ar vuoc'h-se zo mat da laezh : reiñ a ra kalz a laezh. Buoc'h o vlejal war he laezh : o c'hortoz bezañ goroet. Laezh mintin, laezh noz : bet goroet diouzh ar beure, diouzh an abardaez. • Deuet eo al laezh war an tan. Ne gavan ket mat kroc'henenn al laezh. Troet eo al laezh. 3. (dirak ur spizer) Laezh-dous, laezh-livrizh : nevez-c'horoet ha n'eo ket bet bervet. & Laezh-kignet : bet tennet an dienn, ar c'hoaven zo ennañ. & Laezh-dienn(ek), laezh-koaven(ek). & Laezh-kaouled : bet lakaet da gaoulediñ a-ratozh. & Laezh-uz(en): laezh kentañ goude ma'z eo bet halet ar vuoc'h. & Laezh-mager : laezh zo bet maget ub. gantañ. Ar vamm he deus maget gant he laezh-mager he holl vugale. 4. (goude an anvioù loened bihan) Termen a ro da c'houzout n'eo ket bet dizonet al loened-se. Oan-laezh. Porc'hell-laezh. 5. (db. ar meuzioù) Termen a ro da c'houzout ez eus bet lakaet laezh, muioc'h pe nebeutoc'h, en ur meuz. Boued dre laezh : keuz, h.a. Krampouezh dre laezh. Soubenn al laezh. Kafe dre laezh. 6. Trl. kv. Gwenn evel al laezh, gwenn-laezh : gwenn-tre. & Kaer evel al laezh : gwenn-tre e groc'hen. & Dous evel al laezh : dous, kuñv-tre. 7. Trl. skeud. Bout tro en e laezh : bezañ fin, gwidreüs. Hennezh zo tro en e laezh. & Deuet eo e laezh da drenkañ : war e du fall emañ. 8. Dizoare Laezh-bouc'h, laezh-kog, laezh-maout, laezh-paotr : sper.

Skouerioù istorel : 
75
Kuzhat roll ar skouerioù

laezh

1499
Daveenn : LVBCA p128 (lait)

Ha goude maz voe dibennet ez teuas laezh evit gwad [eus] he gouzoug.

1576
Daveenn : Cath p24

gorroenn laezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg cresme

fennañ laezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg tenna (lez)

silañ laezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg couler du lait, passer (du lait)

laezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg laict

krestenenn al laezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg cresme

laezh kaoulet

1659
Daveenn : LDJM.1 pg caillebote

loaioù laezh

1732
Daveenn : GReg pg (petite) assiette (de bois pour écrémer le lait)

amanennañ a ra al laezh

1732
Daveenn : GReg pg (la crême commence à devenir, ou, à se former en) beurre

ker gwenn hag al laezh

1732
Daveenn : GReg pg blanc (comme le lait)

laezh bervet

1732
Daveenn : GReg pg (du lait) bouilli

yod dre laezh

1732
Daveenn : GReg pg boüillie (par lait)

kig oan laezh

1732
Daveenn : GReg pg chair (d'agneau)

youd dre laezh kaot

1732
Daveenn : GReg pg boüillie (par lait)

loa laezh

1732
Daveenn : GReg pg (petite) assiette (de bois pour écrémer le lait)

bevet diwar al laezh ha diwar ar frouezh

1732
Daveenn : GReg pg fruitage (Vivre de laitages & de fruitages, pp.)

bevañ diwar al laezh ha diwar ar frouezh

1732
Daveenn : GReg pg fruitage (Vivre de laitages & de fruitages.)

laezh diennet

1732
Daveenn : GReg pg (du lait) écrêmé

laezh digoavenet

1732
Daveenn : GReg pg (du lait) écrêmé

laezh azenez

1732
Daveenn : GReg pg (lait d') asnesse

laezh azenez

1732
Daveenn : GReg pg (lait d') asnesse

kaouledennoù laezh

1732
Daveenn : GReg pg grumeau (Grumeaux de lait, duretez aux mamelles des nouvelles acouchées.)

kalz a laezh a ro va gavr

1850
Daveenn : GON.II pg gaour, gavr

Broutac'het eo al laezh gant an arnev.

1850
Daveenn : GON.II pg broutac'ha (Le lait a aigri par l'orage).

Laezh azenez a gemer bemdez, evit he c'hleñved.

1850
Daveenn : GON.II pg azénez (Elle prend tous les jours du lait d'ânesse, pour sa maladie).

Na glouaray ket buan al laezh.

1850
Daveenn : GON.II pg klouaraat (Le lait ne tiédira pas vite).

koc'henn al laezh

1850
Daveenn : GON.II pg koc'hen

na sav ket kalz a zienn war al laezh-se

1850
Daveenn : GON.II pg dienn

na zienn ket buan al laezh er goañv

1850
Daveenn : GON.II pg dienna

n'eo ket c'hoazh diennet al laezh

1850
Daveenn : GON.II pg dienna

fennañ a ra al laezh dreist ar pod

1850
Daveenn : GON.II pg fenna

Amanennañ a ra al laezh.

1850
Daveenn : GON.II pg amanenna (Le lait se forme en beurre).

laezh

1850
Daveenn : GON.II pg léac'h, léaz

laezh

1850
Daveenn : GON.II pg léac'h, léaz, lesaer, lesaérez, léz, léza, lézen, lézérez

laezh ar vuoc'h zu eo ar yac'husañ laezh

1850
Daveenn : GON.II pog léaz

laezh

1850
Daveenn : GON.II pg léaz

laezh

1850
Daveenn : GON.II pg léz

laezh luzen

1850
Daveenn : GON.II pg lusen, luzen

laezh-ribod

1850
Daveenn : GON.II pg léaz (-ribod)

laezh-ribod a gav mat

1850
Daveenn : GON.II pg ribot

an dra-se eo en deus trenket ho laezh

1850
Daveenn : GON.II pg treñka, treñkaat

N'eus ket c'hoazh a grestenenn/gristinenn war al laezh

1850
Daveenn : GON.II pg kresténen, kristinen

Pa gristinenno al laezh, lavarit din

1850
Daveenn : GON.II pg kresténna, kristinenna

Lagadoù al laezh

1850
Daveenn : GON.II p.19, livre premier, "les ampoules du lait".

An aotrou Doue, avat, ned eo ket marc'hadour ; / En e laezh, en e win ne laka berad dour.

1867
Daveenn : MGK p87

Ar mammoù-se, stankoc'h-stankañ, / Vez lavaret ne 'c'h ouzont ket / Estreget genel a zo ret, / Pa sav diwar-dro o c'halon / Laezh ar garantez d'ho divronn.

1867
Daveenn : MGK p137

Dent he zorad ne oant dent-laezh.

1867
Daveenn : MGK p108

ken a lampe al laezh war hec'h abid satin

1874
Daveenn : GBI.II p562

Bet e oa e bourk Lokrist o klask ur banne laezh da soubañ he merenn, hag edo erru d’ar gêr.

1877
Daveenn : EKG.I. p.193

Henhont a zo o klask lann da aozañ merenn, hag houmañ a zo bet o kerc’hat laezh da soubañ anezhañ. Kasomp anezho o-daou da verenniañ fenoz da di Lusifer, d’an ifern, mard eus un ifern bennak.

1877
Daveenn : EKG.I. p.193

Diouzh ar mintin, en dervezh-se zoken, edo oc’h evañ en e di, gant e ganfarded, gwin laeret diwar-goust e nesañ, oc’h en em veuliñ, oc’h en em bompadiñ n’en doa ket Loull ar Bouc’h e bar war ar beg-douar-mañ, rak ar gwin a lakae ar gwad da sevel d’e benn, hag e galon da c’hwezañ gant an ourgouilh, evel ma c’hwez ar podad laezh lakaet da virviñ war an tan.

1877
Daveenn : EKG.I. p.129

laezh hir

1909
Daveenn : BROU p. 243 (lait fermenté)

Bepred, en holl varevezh-se, a vez graet anezhañ gant an henzanevellourien Marevezh an nav rummad gwenvidik a Ouenn Vanos, ne voe na kleñved na merventi war al loened ; ar buoc’hed, an deñved hag ar givri a roas dizehan ur builhentez a laezh.

1923
Daveenn : SKET p.66

Laezh ur ramzez nerzhek he deus sunet ; kemeret eo bet war e zivrec’h gant un doue ha stardet gantañ war e galon.

1923
Daveenn : SKET p.35

Ra vo laezh d’e vuoc’hed, mel d’e wenan, trevad d’e barkoù, mez d’e zervenned, pesk d’e zourioù.

1923
Daveenn : SKET p.25

Pa voe dizonet Vindosêtlos e voe dalc’het d’ober eus al laezh e bennvagadur.

1924
Daveenn : SKET.II p.15

Nemet e teue al laezh-se eus nav zezh an teir buoc’h a anved Vinda, Rouda, hag Udra (3).

1924
Daveenn : SKET.II p.15

Ken n’en devoe tizhet e dri bloaz, e vevas Vindosêtlos diwar laezh Velia hepken.

1924
Daveenn : SKET.II p.15

Dezho ez oa pep a dri zezh hag a roe bemdez pep a nav c’helorniad laezh, ar pezh a rae, eus an eil abardaez d’egile, ur c’helorniad ha pevar-ugent a veze lakaet holl da vezur advibien Vissurix.

1924
Daveenn : SKET.II p.15

Gwellañ buoc’henned laezh a gement a oa e buorzh Vissurix ha Velia ez oant-i, ha souezh n’eo ket o vezañ anat e raent o-zeir holl dorad "Glazenn ar Gov".

1924
Daveenn : SKET.II p.15

Pep a skudellad soubenn al laezh o deus debret.

1925
Daveenn : BILZ2 p.123

Ar paotr kozh a sellas a-dreuz ouzh ar paotr. — Laezh a zo c’hoazh e beg da fri, marmouz !

1925
Daveenn : BILZ2 p.134

Ennañ eo em eus desket kanañ, ennañ eo e sunis laezh ar feiz kristen en ur zeskiñ ar brezhoneg, santelañ yezh a zo en hollved.

1929
Daveenn : SVBV p.18

laezh mesk

1931
Daveenn : VALL pg babeurre

dre laezh

1931
Daveenn : VALL pg au

dre al laezh

1931
Daveenn : VALL pg au

yod dre al laezh

1931
Daveenn : VALL pg bouillie (au lait)

yod dre laezh

1931
Daveenn : VALL pg bouillie (au lait)

Frañsez Vallée ne eve nemet laezh ouzh taol, ar pezh am souezhas meurbet, mes ar re all o devoa gwin ha jistr.

1944
Daveenn : EURW.1 p55

Kement-mañ a badas un eurvezh, betek eizh eur. Neuze 'oa « dijuniñ ». Kafe laezh ha bara gwenn.

1944
Daveenn : EURW.1 p33-34

[G]oude 'oa kafe kognak d'ar paotred ha kafe laezh d'ar merc'hed ;

1944
Daveenn : EURW.1 p26

An normandenn a gaver war-dro Bro-Roazhon, a zo ur vuoc'h vras, mat evit al laezh, nemet laezh hep kalz a zienn warnañ.

1944
Daveenn : ARVR Niv. 164, p. 2

PEZEL, anv gwregel : Ur benveg kegin koad. « Ur bezeliad laezh, ur bezeliad amann. » E Kerne e tistager : ur "bél".

1960
Daveenn : PETO p86

Gwall vihanik e oa c'hoazh avat an hini a oa bet degaset din ha, daoust d'ar boestadoù laezh ha d'ar preder e varvas dizale al loenig.

1985
Daveenn : DGBD p160

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial