Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
7
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. A. (db. an dud hag al loened) 1. Organ ar gweled. Daoulagad c'hlas zo en e benn. • Daoulagad lemm : a wel spis-tre. • Daoulagad krak. Daoulagad polos : bihan ha du. Daoulagad moc'h : bihan ha ruz. • Gwenn, freilh, ibil, poull al lagad. • Serriñ, digeriñ an daoulagad. Dispourbellañ an daoulagad. Dibikouzañ an daoulagad. & Trl. Bezañ erru teñval e zaoulagad : na welet ken sklaer hag a-raok. & Trl. skeud. Serriñ an daoulagad (war udb.) : na vennout gwelet (udb.). & (impl. en e furm daou goude ar gm. a.) Un daoulagad furcher zo en e benn. & Trl., dre fent Pevar lagad : troienn a dalvez d'ober anv eus an dud o deus lunedoù. & Trl. estl. Biskoazh kement all ! pevar lagad d'ur marc'h dall : troienn a dalvez da verkañ e tiskreder war ar pezh a glever, a weler. 2. DAOU LAGAD, DAOULAGAD 0-DAOU : stummoù a implijer pa venner pouezañ war an daouder. 3. DAOULAGADOÙ : stumm a implijer pa venner pouezañ war liester an daouder. Bez' edo daoulagadoù ar c'hizhier o lugerniñ en deñvalijenn. 4. (en e furm unan) Mat eo e lagad : e zaoulagad. Ne wel ket ar gounnar o lugerniñ e lagad e vreur. & Trl. Na serriñ e lagad, na serriñ lagad ebet : chom digousk. & Skeiñ e lagad war : gwelet. A-benn ar fin e skoas e lagad war ur vilin hag ur maner. & Bout splann a lagad : gwelet spis. Ar re zo un tammig splann a lagad, ned int ket poaniet evit o diforc'hiñ. B. Dre ast. (en e furm unan) Sell, selloù. Ne denne lagad ebet diwarnon : delc'her a rae da sellet ouzhin. Dindan lagad an holl : a-wel d'an holl. [1878] Ya, gwelet a reomp hon deus ur mestr hag a zo e lagad e pep lec’h, a oar diwall ouc’h [ouzh] an droug hag a gemer poan gant e dud. & Trl. Bezañ e lagad war ub. pe udb. : eveshaat outañ. & Ober lagad(ig), ober lagad bihan : sellet gant karantez. & Taol lagad kazh : sell a-gorn, c'hoantaus prl. Ur gwenc'hoarzh evit ar vamm hag un taol lagad-kazh evit ar plac'h. C. Dre skeud. (en e furm unan ; db. an heol, al loar, ar stered) Sklêrijenn. Kerzhet a rejont e-pad pell dindan lagad ar stered. An heol a daol e lagad war a bep seurt broioù. & Trl. Lagad an deiz : an heol. & Lagad an heol, al loar : an heol, al loar. & An heol o serriñ e lagad : o vont da guzhat. II. Dre heveleb. A. (e troiennoù) Tra a zegas soñj eus stumm kelc'hiek ul lagad. Daoulagad ar c'heuz : an toulloù zo ennañ. Daoulagad ar soubenn, lagadoù druzoni : takadoù druzoni a vez war-c'horre ar soubenn a-wechoù. B. (en e furm unan pe en e furm lies hepken) 1. Poull diwezhañ ma tiazez an holen en ur silin. Ul lagad holen. 2. Dre fent Tra dezhañ ur stumm pe un neuz kelc'hiek. Lagad-ejen : pezh pemp lur. Lagad a-dreñv : fraezh. 3. (db. ar bizeier) Toullig ma lakaer ur maen prizius. Lagad ar bizoù. 4. (db. ar binvioù) Lodenn gelc'hiek ur benveg ma sanker an troad. Lagad ar bigell, ar forc'h, ar morzhol. 5. (db. ar rouedoù) Lagadenn. Ur roued mil lagad. 6. (db. ar gorioù) Kreizenn wenn a zivero al lin drezi. III. (db. ar plant) Broñsenn pe gellidenn nevez tarzhet. Sevel ul lagad diouzh ur wezenn evit e imboudiñ war unan all. Avaloù daoulagad ruz. HS. lagadenn.

Skouerioù istorel : 
186
Kuzhat roll ar skouerioù

an hegarad al lagad glas

1350
Daveenn : ABER niv. 69, 310

freilh al lagad

1499
Daveenn : LVBCA p22, 80, 129 (l-anglet de l-ueil)

dant-al-lagad

1499
Daveenn : LVBCA p22, 50, 129 ('canine')

ibil al lagad

1499
Daveenn : LVBCA p22, 67, 129 (la maille qui est en l-ueil)

mab al lagad

1499
Daveenn : LVBCA p22, 129, 137 (la prunelle de l-oill)

gwenn al lagad

1499
Daveenn : LVBCA p22, 90, 129 (le blanc de l-oiel)

gwignal an daoulagad

1499
Daveenn : LVBCA p21, 92, 129 (guingner des yeux)

sae-al-lagad

1499
Daveenn : LVBCA p22, 129, 178 ('sclérotique')

lagad

1499
Daveenn : LVBCA p129 (oeill)

Ha pan oa kaset [Katell] d'al lec'h ordrenet evit-se ez c'horroas he daoulagad entreze ha 'n neñv oz ober orezon da gehelañ Doue en ur lavaret : O ! Jezuz gwir roue, enor ha gloar ar gwerc'hezed hag [e]sperañs ha salud ar gristenien.

1576
Daveenn : Cath p23-24

lemel an daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg creuer (les yeux)

teñvalaat an daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg eblouir

lavaret e-kreiz e zaoulagad en deus lavaret gaou

1659
Daveenn : LDJM.1 pg dementir

kwilc'hat an daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg clerc

signañ gant daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg guigner (des yeux)

lagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg œil

daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg œil , yeux

dallañ daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg pocher (les yeux)

tarzhañ daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg pocher (les yeux)

digeriñ an daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg desiller (les yeux)

brezilhat an daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg siller (les yeux)

daoulagad o steredenniñ

1659
Daveenn : LDJM.1 pg yeux (etincelans)

daoulagad dispourbellek

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (qui a de grands) yeux

gwilgat an daoulagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg clerc

korn al lagad

1659
Daveenn : LDJM.1 pg coin de l'oeil

lagad bizoù

1699
Daveenn : Har. pg bizou, lagad (chaton de bague)

ul lagad ber

1732
Daveenn : GReg pg fistule (fistule lacrimale)

e zaoulagad war-flod

1732
Daveenn : GReg pg baign(ée)

dirak e zaoulagad

1732
Daveenn : GReg pg (a sa) barbe (en la presence, malgré lui)

en desped d'e zaoulagad

1732
Daveenn : GReg pg (a sa) barbe (en la presence, malgré lui), contre (son gré)

kaout an dro eus e zaoulagad bronzuet

1732
Daveenn : GReg pg (avoir les yeux) batu(s, livides)

kaout daoulagat distronket

1732
Daveenn : GReg pg (avoir les yeux) batu(s, livides)

kaout daoulagad dislivet

1732
Daveenn : GReg pg (avoir les yeux) batu(s, livides)

gwenn al lagad

1732
Daveenn : GReg pg (le) blanc (de l'œil)

koll ul lagad

1732
Daveenn : GReg pg devenir (borgne)

daoulagad pikous

1732
Daveenn : GReg pg (des yeux) chassieux

lagad bezoù

1732
Daveenn : GReg pg chatton (d'un anneau)

lagad ar bezoù

1732
Daveenn : GReg pg chatton (d'un anneau)

fiñval munidik malvennoù an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg ciller (remuer les paupieres)

lagad un alc'hwez

1732
Daveenn : GReg pg (l'anneau d'une) clef

daoulagad koarek he deus ar c'hrac'h pikouzek-hont

1732
Daveenn : GReg pg (cette vieille chassieuse fait de la) cire (des yeux)

ur sin-lagad

1732
Daveenn : GReg pg clignement (de l'œil , pour faire signe à un autre)

gwilc'hat an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg cligner (fermer l'œil à demi)

kwilc'hat an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg cligner (fermer l'œil à demi)

gwilgat an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg cligner (fermer l'œil à demi)

sinañ ur re gant al lagad

1732
Daveenn : GReg pg cligner (quelqu'un, guigner, faire signe des yeux à quelqu'un)

serrañ al lagad

1732
Daveenn : GReg pg clorre (l'œil )

serret al lagad

1732
Daveenn : GReg pg clorre (l'œil)

sellet gant freilh al lagad

1732
Daveenn : GReg pg (regarder du) coin (de l'œil )

Ker bev, ha ker krak eo e zaoulagad evel re ur goulm

1732
Daveenn : GReg pg (il a les yeux aussi perçans qu'une) Colombe

em daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg devant (moi, en ma présence)

dent an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg dents (canines, ou œilleres)

krañchat e kreiz daoulagad ur re bennak

1732
Daveenn : GReg pg cracher (au nez à quelqu'un)

digeriñ e zaoulagad da ur re

1732
Daveenn : GReg pg deciller (les yeux à quelqu'un, le détromper)

pochañ an daoulagad en e benn da ur re

1732
Daveenn : GReg pg crever (les yeux à quelqu'un)

ar jiganted eus a Sikilia, pere n'o devoa nemet ul lagad, hag a ioa e kreiz o zal : war a lavar ar boetrianed.

1732
Daveenn : GReg pg cyclopes (hommes monstrueux, que les Poëtes disent avoir été en Sicile)

divanegañ an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg deciller (ouvrir les yeux)

c'hwinoennoù e-tal al lagad

1732
Daveenn : GReg pg fistule (fistule lacrimale, Van, p.)

ur c'hwinoenn e-tal al lagad

1732
Daveenn : GReg pg fistule (fistule lacrimale, Van.)

ker krak eo e lagad evel hini ur goulm

1732
Daveenn : GReg pg aigu

goroùigoù dourek en em furm e kognoù an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg fistule (fistule lacrimale, p.)

gorig dourek e kogn al lagad

1732
Daveenn : GReg pg fistule (fistule lacrimale)

fichañ e zaoulagad war [udb.]

1732
Daveenn : GReg pg ficher (Ficher, fixer sa vuë sur &c.)

sellet ur re entre an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg envisager (fixement)

ne zeuit ket em daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg devant (moi, en ma présence)

diflusion war an daoulagad

1732
Daveenn : GReg pg fluxion (Fluxion sur les yeux.)

Daoulagad koarek he deus.

1850
Daveenn : GON.II pg koarek (Elle a les yeux chassieux, plein de cire).

Ur babouz a zo en ho lagad.

1850
Daveenn : GON.II pg babouz (Il y a une ordure dans votre œil).

koc'henn al lagad

1850
Daveenn : GON.II pg koc'hen (taie ou cataracte qui se forme sur l'œil).

Koc'hennañ a ra va lagad.

1850
Daveenn : GON.II.HV pg koc'henna (Mon œil se couvre d'une pellicule).

Daoulagad dibikouz en deus.

1850
Daveenn : GON.II pg dibikouz (Ses yeux ne sont point chassieux).

Ne c'hell ket dibikouzañ e zaoulagad.

1850
Daveenn : GON.II pg dibikouz (Il ne peut pas nettoyer ses yeux de la chassie).

tec'hit a-zirak va daoulagad

1850
Daveenn : GON.II pg dirâk, dirâg

Divabouz eo ho lagad.

1850
Daveenn : GON.II pg divabouz (Votre œil est sans ordure).

Savit ho taoulagad etrezek an eñvoù.

1850
Daveenn : GON.II pg éñv (Levez les yeux vers les cieux).

freilh al lagad

1850
Daveenn : GON.II pg frel-al-lagad

sellet en deus ouzhin gant freilh e lagad

1850
Daveenn : GON.II pg frel-al-lagad

lagad

1850
Daveenn : GON.II pg lagad

daoulagad

1850
Daveenn : GON.II pg lagad

poan en deus en e lagad

1850
Daveenn : GON.II pg lagad

daoulagad bev he deus

1850
Daveenn : GON.II pg lagad

lagad a dal téôd

1850
Daveenn : GON.II pg lagad

lagad treuz

1850
Daveenn : GON.II.HV pg lagad (-treûz)

Balc'h eo e lagad.

1850
Daveenn : GON.II pg balc'h (il a l'œil hagard).

al lagad

1850
Daveenn : GON.II pg al (l'œil).

lagad

1850
Daveenn : GON.II p.19, livre premier, "œil".

an daoulagad

1850
Daveenn : GON.II p.19, livre premier, "les yeux".

Lagadoù al laezh

1850
Daveenn : GON.II p.19, livre premier, "les ampoules du lait".

Ha war an daol al louarn a sav / Gantañ lemm ha krak e lagad.

1867
Daveenn : MGK p140

Sklaer e lagad, en ur werenn / Gwin all, gant neuz da vezañ mat, / A voe lipet dioc'htu : pep hini a c'houlenn / Anezhañ da evañ ; / Ober an dro a ra.

1867
Daveenn : MGK p39

Ar boan he deus ya e dudi, / Pa wel he bugel o kreskiñ, / O treiñ outi e zaoulagad / Hag e galon leun a c'hwezh vat, / O lavaret : — « Va mamm, va mamm, / » Te eo am c'har, te a garan ! »

1867
Daveenn : MGK p137-138

Gwelet a reomp un draen e lagad hon nesañ, ha ne welomp an treust hon dall peurliesañ.

1867
Daveenn : MGK p10

Na dudius eta e vize mojennoù an aotrou Gwezbriant, ma vize bet gantañ mui a breder ! O vezañ ker brav c'hoazh da glevet en doare ma'z int, na c'hwek e vizent da lenn ! Plijout d'an daoulagad ha d'an divskouarn e razent war un dro.

1867
Daveenn : MGK Rakskrid IX

Gwell e wel lagad ar perc'henn, / Eget kant lagad an estren.

1867
Daveenn : MGK p45

Lod a yoa ganto pep a benn-bazh, lod all pep a geuneudenn, lod all pep a forc’h houarn, lod all, pep a grog ; hag holl ez aent hag e teuent war an hent-bras, skerj [sic] o fenn, entanet o daoulagad.

1877
Daveenn : EKG.I. p.256

Mut ha sioul e oant c’hoazh, rak ne lavarent grik ; mes, pa selled pizh outo, e weled o daoulagad o lugerniñ hag e kleved o c’halon o lammet en o c’hreiz.

1877
Daveenn : EKG.I. p.266

Amzer hon eus, eme ar c’habiten, a verve e lagad en e benn hag a dride e galon en e greiz o klevet hanv eus a ober fest.

1877
Daveenn : EKG.I. p.222

Me 'gav din, Bombañs, gwelet c’hoazh an hini gozh oc’h astenn he daouarn, hag, en ur zisteuler an dour e doa evet e-pad m’oa bet oc’h ober he zro e goueled an toull, o tispourbellañ he daoulagad da sellet ouzhomp.

1877
Daveenn : EKG.I. p.201

Aonik evel an dud a zo sammet o c’houstiañs a viltañsoù hag a dorfedoù, Loull ar Bouc’h a oa prennet mat an dorioù en-dro dezhañ, ha c’hoazh ne gouske nemet ul lagad digor.

1877
Daveenn : EKG.I. p.118

Daoulinet int etre ar mor-bras a ya hag a deu a-zindan o zreid ha toenn koumoulek [sic] an [n]eñv a guzh anezho ouc’h daoulagad ar sitoianed...

1877
Daveenn : EKG.I. p.100

[...] me ne garan ouelañ nemet pa vez ret. Hag en u[l] lavaret ar c’homzoù-se, Per Kemener a oa an dour en e zaoulagad. Hennezh a oa un den a galon, ar Per-se !

1877
Daveenn : EKG.I. p.79

E-pad m’edo ar manac’h o kontañ, an den yaouank her selaoue gant evezh, digor e skouarn ha lemm e lagad.

1877
Daveenn : EKG.I. p.56

Antronoz vintin, pa’z eas Klaodina da gas dezhañ e damm boued, her c’havas atav war e zaoulin, e zaoulagad ruz-glaou hag e zremm dilavet.

1877
Daveenn : EKG.I. p.48-49

Daoulagad an Aotrou yaouank a steredennas : mont a reas da gaout e dad, kregiñ a reas en e zorn : — Ya, va zad, emezañ gant herder, ya, hen ober a rin, hag hen ober a-galon-vat.

1877
Daveenn : EKG.I. p.20

An Aotrou de la Marche a rede an dour eus e zaoulagad o klevet komzoù ker kalonek.

1877
Daveenn : EKG.I. p.12

Yaouank ha ruz e benn e oa, p’oan-me lammet e park balan Yann Bertou ; bremañ eo distronk evel ur c’hi klañv, gwenn evel ul lienenn, diskabell, fuilhet e vlev, skerj e zaoulagad ha divouton e zilhad.

1878
Daveenn : EKG.II p.91

En un taol e kouezh e zaoulagad war ur poull-dour graet, gant tud ar Wenneg, a Lopreden, evit dastum an dour-glav a zired eus an nec’h, hag a lakeont da zourañ ar foenneier o deus graet ouc’h an dorgenn.

1878
Daveenn : EKG.II p.162

— Neuze e oa deoc’h tennañ warnezhañ, ha n’eo ket bremañ. — Eo, eo, bremañ eo deomp lakaat ac’hanout da baeañ va lagad din-me.

1878
Daveenn : EKG.II p.19

— Alo, paotred, peger buan e sav an tamm bara an den war e dreid ! Bremaik edoc’h o vont da gouezhañ war ho penn, ha bremañ emañ adarre an tan en ho lagad.

1878
Daveenn : EKG.II p.5

Va daoulagad a drelle, va divesker a horjelle, edon o vont da semplañ...

1878
Daveenn : EKG.II p.47

— Ya, gwelet a reomp hon deus ur mestr hag a zo e lagad e pep lec’h, a oar diwall ouc’h [ouzh] an droug hag a gemer poan gant e dud.

1878
Daveenn : EKG.II p.107

Evel a ouzoc’h, ar veleien o doa gellet kemeret an tec’h, rak Laouig Appere a yoa bet lemm e lagad ha skañv e c’har, ha n’oa ket bet ret lavaret div wech d’ar veleien mont en hent.

1878
Daveenn : EKG.II p.69

Me a yoa atav va lagad o parañ warnezho e-pad m’edo va daouarn o kargañ va fuzuilh. En un taol, e welis seizh pe eizh o lammet er park o tont war-zu ennon hep m’am boa gellet, en dro-mañ, reiñ va zenn da hini anezho.

1878
Daveenn : EKG.II p.91

Digor ar gleud ha da zaoulagad... Na petra 'ta ! Na rannez gir ?

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Netra ! 'met em eus klevet komz diouti, e teu c'hoazh, goude ugent vla tremen, an dour war ma daoulagad

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

ar renkad blev a zo war-laez d'an daoulagad

1909
Daveenn : BROU p. 396 (malven : ce mot ne désigne ni les cils, ni les paupières, mais les sourcils : ar renkad bleo a zo varlaez dan daoulagad)

Ar Gorsedd anvet neuze Gorsedd digor, a vez dalc'het dirak an heol, dindan lagad an deiz, kement ha gallout, e-barzh ur c'hrommlec'h a zaouzek peulven, un daol-vaen en o c'hreiz.

1909
Daveenn : REZI p. 10

an dour a droe em daoulagad

1909
Daveenn : BROU p. 229 (les larmes me venait aux yeux)

Kaer-dispar e oa e zremm, ha glas-mor, ledan ha brav e zaoulagad.

1923
Daveenn : SKET p.50

— An evned a davas en uhelañ barroù, ar c’hazh-karvetaer a ehanas da skrimpañ gant ar c’helf hag a zamzerras e zaoulagad [...].

1923
Daveenn : SKET p.35

Damglozañ e zaoulagad.

1923
Daveenn : SKET p.166, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Fermer à demi les yeux".

Setu amañ al livioù a oa war an eil re hag ar re-all : gwenn an erc’h war o c’hroc’hen, aour an heol war o blev, glas an neñv war o daoulagad leun a bedenn.

1923
Daveenn : SKET p.120

Luskellet gant va c’hanaouenn, kanaouenn va buhez tremenet, serr da zaoulagad, kousk, bugelig, kousk da benn war va c’halon.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 38, p.845 (Miz C'hwevrer 1924)

Ar werennad kentañ a domme dezhe o c’halon, a sklaerae mammenn o lagad ; siwazh ! an eilvet a lakae an tan da ruilhañ a-dreuz dre o gwazhied, en o empenn an alter da verviñ.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 47, p.1122 (Miz Du 1924).

Ar plac’hig kozh, savet en he sav, an daeroù o ruilhañ war he divjod a roas ur pok d’ar vamm, serriñ a eure dezhi he daoulagad.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.810 (Miz Genver 1924)

Paotr strizh [1], brizhardennoù e-leizh e dal, war e zivjod, war e fri togn ; ur pennad blev melen dioutañ, ha lemm e lagad gwer-c’hlas digor ha frank. Koant ar paotr ? Ket ; seder ha dever ennañ.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.811 (Miz Genver 1924)

Lavaret ho pije penaos ar paotr a c’houzañve tristidigezh e vamm, eñ diagent ken seder, atav o sutellat, o kanañ, bremañ gant Mad[a]len ha Yannig, pluchet en ur c’hogn bennak, sioul, sioul, evel aon dezhañ pa wele e vamm ankeniet, an dour war he daoulagad.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

Lagad an Deiz o vervel a denne davetañ an den marv. A-vec’h ma c’helle Vindosetlos diforc’hañ an eil diouzh egile.

1924
Daveenn : SKET.II p.39

Paotr moan ha mistr, treut met gwevn a gorf ha skañv a droad, lemm a lagad hag a spered, e oa d’ar c’houlz-se ar paotr.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 42, p.978 (Even 1924)

Ha pa ’c’h ae, ur wech an amzer, da vesa saout ha deñved e amezegez war an torrod yeotek, e-unanik, dirak an dremmwel, ar c’haozioù, al lavarioù, ar sonioù a deue da nij dirak daoulagad e goun.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 42, p.974 (Even 1924)

Barner an aotrou, an aotrou Kerjantjili, ur paotr yaouank kozh [m]iret, a oa anavezet gant an holl, ha dreist-holl gant kanfarded ar vro ; hag hemañ ivez a anaveze mat anezho, ne oa ket evit o anduriñ dirak e zaoulagad.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.868 (Miz Meurzh 1924)

Aotrou person, graet e vo hervez e youl, eme Bilzig, e galon ankeniet, an dour en e zaoulagad. Bennozh Doue dezhañ, aotrou person ! Bennozh Doue dezhañ !…

1925
Daveenn : BILZ2 p.175

Ha Bilzig elfek, e zaoulagad hag e zivskouarn gantañ digor-frank, stignet, bantet etrezek ar Roc’h, daoust hag-eñ n’en deus ket, a-dreuz kroz ar mor, klevet du-hont…

1925
Daveenn : BILZ2 p.124

Kounañ a ran, na pegen dudius d'ar galon, ha na pegen kaer d'ar spered ha d'an daoulagad, da zaoulagad un arvester pignet war uhelenn Kerargov, gwelout, un hanterkantved a zo, ur skouadrenn meurlistri livet e du ha bevennet gant daou pe dri gelc'h gwenn an tuioù diavaez anezho ; koeñvet o gouelioù damwenn dezho gant an avel-reizh pe rodellet dindan ar fourradoù avel-dro, hag o stekiñ ouzh ar c'herdin hag ouzh ar gwerniou en ur stlakañ gant stroñs ha gant tregern.

1929
Daveenn : SVBV p.15

E kant doare disheñvel o gwelen-i, lod o lammat hag o c'hourlammat, darn all o c'hoari penn-tourtig, o c'hoari brañsigellig ispilhet a-zibouez o lost ouzh skoultroù ar gwez, darn all c'hoazh o korolliñ pe en o fuch, a-zevri o klask laou an eil d'egile, dre ma tispourbellent o daoulagad brizh ha ma krizent o gourrennoù damruz ha blevek.

1929
Daveenn : SVBV p.18

Hep mar ar veajourien-mañ o deus aon da chom hep kavout, e korn pe gorn, frankiz da azezañ, rak gwall zispourbellañ a reont o daoulagad.

1929
Daveenn : SVBV p8

sellout a-bik e daoulagad ub.

1931
Daveenn : VALL pg (regarder dans le) blanc (des yeux)

lagad

1931
Daveenn : VALL pg borgne (par plaisant.)

Per a zo glas e zaoulagad

1931
Daveenn : VALL pg avoir

dre an daoulagad

1931
Daveenn : VALL pg binoculaire

bezañ trellet e zaoulagad

1931
Daveenn : VALL pg (avoir la) berlue

trellet e zaoulagad

1931
Daveenn : VALL pg aveugler

bezañ mezevellet e zaoulagad

1931
Daveenn : VALL pg (avoir la) berlue

soublañ e zaoulagad

1931
Daveenn : VALL pg baisser

— « A ! a ! a ! malchañs !… malchañs !… » a hopas ar voereb. « Disoñjet em boa. Herri… Herri… a zo… beuzet !… malchañs !… » Hag e taolas adarre he fenn a-dreñv, hag e serras he daoulagad.

1944
Daveenn : ATST p.32-33

C'hoari mouchig-dall : unan mouchet e zaoulagad dezhañ gant ur mouchouer-godell, a red da dapout ur c'hamarad bennak hag a vez mouchet d'e dro.

1944
Daveenn : EURW.1 p23

E zaoulagad lemm, e fri kamm, a lakae anezhañ heñvel a-walc'h ouzh ur gaouenn ; gant ur vouezh trenk e lavaras d'am mamm dre belec'h mont d'an dortouer da aozañ ma gwele.

1944
Daveenn : EURW.1 p31

Hor mammoù hor frealze, mes kaer o doa d'ober [sic, ober], an dour a groge da sevel d'hon daoulagad dija : petra 'vije 'benn emberr, ma zud keizh... pa vije ret dimp kousket an nozvezh kentañ er-maez ar gêr, en ur gwele kalet, e-kichen paotredigoù dizanvez... drouk marteze... ?

1944
Daveenn : EURW.1 p31

Ar Braz en doa un dremm plijus-kenañ, un daoulagad lirzhin, un aer hegarat ; ar Govig a oa heñvel ouzh ur mestr martolod, gant e benn tev hag e golier barv, e gorn-butun na guitae ket e veg : mont a rae e deod en-dro hep ehan, evel rod ur vilin.

1944
Daveenn : EURW.1 p67

Frañsou Caurel (Evnig Arvor), mestr-skol gristen er Pelem ; Erwan Sebillot (Lagad don), mab d’ar skrivagner poblus ; Erwan ar Stank (ar Barzh du), eus an Naoned ; ha beleien gredus eus Bro-Wened : an abad Marechal (Bleiz Lannvau) ; an abad ar Bayon (Job er Gléan) ; Stevan Kerhoret, hag all…

1944
Daveenn : EURW.1 p.206

— « Soñjit ’ta ! » emezañ, « bremaik edon o pesketa aze, e-tal ar foenneg hir, pa em eus gwelet, o ! gwelet sklaer ha fraez[h] gant va daou lagad, ur pakad traoù heñvel ouzh korf un den o vont dreist ar skluz.

1944
Daveenn : ATST p.13-14

— « Me, » eme Job, « me a lavaro deoc’h piv eo, rak va daoulagad n’int ket ker pikouzet hag ho re. »

1944
Daveenn : ATST p.19

Skuizh e oant o-daou, hag ar pikouz a oa start da zistagañ diouzh korn o lagad.

1944
Daveenn : ATST p.27

— « O ! moereb, moereb muiañ-karet ! » a lavaras Job. — « Petra ’zo, Job ? Pelec’h hoc’h eus kavet an anv brav-se : moereb muiañ-karet ?… Mes petra ’welan ? Stouiñ a rit ho penn, ha c’hwi, Lom, emañ an dour en ho taoulagad ? »

1944
Daveenn : ATST p.30

Serret e oa ganti he daoulagad ; klemm a rae dre he c’housk.

1944
Daveenn : ATST p.32

Ha Lom a grogas adarre da lavarout : — « O moereb ! O, moereb !… » — « Peoc’h, en anv Doue ! » eme ar voereb, hep digeriñ ul lagad ; « poan-benn a rit din. »

1944
Daveenn : ATST p.35

Ouzh tor ar menez, e goudor teñval un toull-roc'h, kenaozet gant daroù-ben, mo[u]est atav, hag ur stank a doennad ili[a]v ha gwez kelenn, e oa ur feunteun vras dour rielet [sic, riellet] ha sklaer e-giz lagad an naer.

1949
Daveenn : SIZH p.52-53

An diavaeziadez, hi, a oa bet dibouezet ganti he c'heveler gant un taol-lagad : ur bouilh paotr, e vlev melenek damrodellet, troc'het berr a-walc'h, un tal uhel, ha daoulagad liv ar glizin, lemm ha speredek ha nevez-flamm, dic'houzvez-krenn ma oant eus ar vuhez.

1949
Daveenn : SIZH p.42

Dibunañ a rae e frazennoù war un ton gorrek ha kompez, damstouet gantañ e valvennoù, pe, neuze, gant e selloù o parañ eeun en ho taoulagad.

1949
Daveenn : SIZH p.40

Digeriñ a ra e zaoulagad. Nann ! N'eo nemet ul labous o kanañ el liorzh kloz.

1949
Daveenn : SIZH p.38

Klozet ganti he daoulagad, flastrañ a reas he diweuz gant un dic'hwezhadenn drivliet, war genou Hor Salver. Hag e savas da vont.

1949
Daveenn : SIZH p.38

Skediñ a reas he dent en ur vousc’hoarzh ouzh al lean, dre ma stoue he malvennoù war lufr teñval he daoulagad.

1949
Daveenn : SIZH p.37

Gwelout a rae ar breur Arturo Palmira evit ar wech kentañ ; evit ar wech kentañ, e wele ar Vaouez gant daoulagad ar par.

1949
Daveenn : SIZH p.66

Dizroukavelet e benn, ar breur Arturo a gane ar bed adarre en-dro dezhañ. Gwelout a rae adarre ar manati hag e vreudeur gant daoulagad hinon.

1949
Daveenn : SIZH p.63

Skinañ a rae gant ur gened disi. Ar muzelloù, ruz-livet, a oa un hoal, daoust d'o mousklenn. An daoulagad du ha gleb, a zeve en o donder un tan a daole sklerijenn ha gwrez war an dremm paret warnañ.

1949
Daveenn : SIZH p.58

- Ha me, me 'gav brav da zent gwenn, ha da zaoulagad mor, ha da dal uhel ha kaer, ha rodelligoù da vlev... plijus d'ar merc'hed o c'hañjoliñ !

1949
Daveenn : SIZH p.57

- Ne garfen ket teurel ar maen kentañ outo. Du-mañ, hervez testeni va daoulagad, - nemet aet omp kuit d'hon unnek vloaz ! - n'am [sic] eus gwelet nemet skouerioù mat, ha merc'hed eus an dereatañ, ha fidel d'o relijion.

1949
Daveenn : SIZH p.53

Hi an hini a'n em denn kuit, diwar c'hoari, evit stouiñ warnañ adarre, ouzh e atizañ, ouzh e cherisañ gant he blev war e dal, gant pennoù he divronn reut kinniget d'e vuzelloù, gant he melloù daoulagad oriad, gant holl fiñvoù ur c'horf yac'h, gwevn ha kaer.

1949
Daveenn : SIZH p.52

- Te 'zo va aveler, emezi, neuze, yaouankiz en he lagad. Reiñ a reas dezhañ un taolig en-dro gant he benvegig splann ha bresk e-giz eskell ur valafenn.

1949
Daveenn : SIZH p.50

Sellout a reas ar breur Arturo outi gant daoulagad souezhet un disterañ.

1949
Daveenn : SIZH p.50

Ar breur Arturo, nac'het gantañ azezañ, a chome ouzh e sav, gant e skubellenn hag e zorch, dirak Palmira daoulinet war darenn-derez chapelig ar Rozera. Sevel a rae houmañ davet ar paotr yaouank daoulagad gleb ha tomm gant ar gwiliouri.

1949
Daveenn : SIZH p.49

Ar vouezh-se, e-giz ur fleüt, an daoulagad du-se, ker kevrinus a-dreñv o mantilh, hag ar mousc'hoarzh-se, ur mousc'hoarzh boemus, a daole e sklerijenn en-dro dezhañ.

1949
Daveenn : SIZH p.48

Nec'het e oa o verzhout e wele an traoù gant daoulagad nevez. Ne vourre mui zoken e kompagnunezh e genvreudeur.

1949
Daveenn : SIZH p.46

Palmira a skinas bivig he daoulagad a-dreuz rouedenn danav he mantilhenn. Skediñ a-reas [sic, a reas] ivez he dent e skrin he diweuz ruz-livet, ha daou doullig a fivilas en he divjod kigennet-flour.

1949
Daveenn : SIZH p.46

Sevel a reas ar paotr e zaoulagad, ha kejañ a reas e sell gant bizaouenn bounner he skouarn vunut, ha gant un uhel a grib olifant, o vousluc'hañ dindan rouedenn ar vantilh, en he blev du-pod.

1949
Daveenn : SIZH p. 42-43

Lies gwech o deveus gouelet / Ma daoulagad keizh o welet / 'Maon el lagenn, don er goueled.

1960
Daveenn : PETO p39

Dilavar e chom ar person, e zaoulagad stouet d'an douar.

1960
Daveenn : PETO p39

Ar Vatezh, ur wrac’h kozh ha kintus, gwall zaoulagad en he fenn. Deuet eo tre hep skeiñ war an nor.

1960
Daveenn : PETO p29

Hag ar gwez kokoz o frizañ en avel a vez bepred laouen d'ar skouarn ha d'al lagad.

1985
Daveenn : DGBD p45

Heñvel int ouzh diaouled da welout gant o daoulagad vras deut er-maez eus o fenn, ken gwazh ha kerniel, o angelloù dreinek, unan savet a-bik war o c'hein, ha div all vihanoc'h a bep tu.

1985
Daveenn : DGBD p59

A-vec'h ma 'm boa bet amzer da gompren un dra bennak, setu ma welan o tont diouzh penn avel izel ar geriadenn, e-lec'h m'emaint o lojañ, ar vBavoumboued holl a-vandenn, en ur c'harmiñ hag en ur youc'hal, ar fulor en o daoulagadoù, o sevel o "machete" er vann, prest da sailhañ war ar bPahouined.

1985
Daveenn : DGBD p124

Gwelet em boa un daoulagad dispourbellet o klevout anv Paolig.

2013
Daveenn : YUDAL p17

Furchet e vo al lec'hioù dirak ho taoulagad peotramant dirak tud all neptu.

2015
Daveenn : DISENT p171

Dermitzakis a sko e lagad war gKoula a zo o c'hoarzhin dre zindan, paret e sell war ar skramm.

2015
Daveenn : EHPEA p20

O daoulagad a zo serr hag o fenn a zo kostezet.

2015
Daveenn : EHPEA p11

Gant he bugel e oa aet Kathrine du-se, ha diouzhtu en doa Thomas toullet kaoz gantañ, hep distagañ e zaoulagad diouzh ar vamm avat.

2023
Daveenn : DREAM p. 19

Etimologiezh

Ger predenek kar d'ar c'hembraeg "llygad" heñvelster gantañ.

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial