I.
G. goul. (en ul lav. goul. dizalc'h pe en un islav. goul.)
A. Rag. goul. (dirak ur v. displ. degaset gant ar rn. v. a, na ; dirak an ar. a heuliet gant un anv hollek, lies pe stroll pe diouzhtu dirak ar rn. v.)
1. Termen a dalvez da lakaat ar goulenn war ur c'hementad, un niver.
Pegement a dud a oa eno ? Pegement a c'hlav a oa bet amañ dec'h ? N'ouzon ket pegement a wez en deus prenet. • Pegement a roez din ? Pegement a zlean deoc'h ? Lavar din pegement a fell dit kaout. Pegement eo an traoù-se ?
&
Dre verr.
Pegement ar banne kafe ? : pegement eo ?
2. Tr. rag. goul.
PEGEMENT BENNAK : troienn a dalvez da bouezañ war an arvar zo stag ouzh ur c'hementad, un niver a glasker gouzout ur resisadenn diwar e benn.
Pegement bennak a chom ganin em yalc'h ?
B. Adv. goul. (dirak ur v. displ. degaset gant ar rn. v. e pe ne)
1. Termen a dalvez da lakaat ar goulenn war ur c'hementad, un niver.
Pegement e koust ar c'harr-se ? N'ouzon ket pegement e tispignin oc'h ober ma zro.
2. Tr. adv. goul.
PEGEMENT BENNAK : troienn a dalvez da bouezañ war an arvar zo stag ouzh ur c'hementad, un niver a glasker gouzout ur resisadenn diwar e benn.
Pegement bennak e c'hall gounit oc'h ober ar vicher-se ?
C. (dirak un av.)
Termen a dalvez da lakaat ar goulenn war ur c'hementad a denn d'un ober.
Pegement kemer ? Ne rae ket a forzh pegement paeañ.
II.
Rag. hag adv. estl.
Termen a dalvez da verkañ ez eur souezhet, displijet o welet pegen bras eo ar c'hementad-mañ-kementad, an niver-mañ-niver.
Pegement a dud ne oa ket eno ! Sell pegement he deus lakaet din ! Pegement e tisplij al labour-se dezhañ !
[1924] Ha pegement a blijadur o devoa gouzañvet o tastum, o kuntuilh, o tibriñ ar per, ar c’hastrilhez.
III.
Tr. adv.
1. (dirak an ar. a heuliet gant un anv hollek, lies pe stroll pe hep an ar. a d'e heul)
NA PEGEMENT, FORZH PEGEMENT : troienn a dalvez d'ober anv eus ur c'hementad, un niver bras-kenañ.
Er marc'had e oa na pegement a draoù da werzhañ. Forzh pegement en deus kemeret.
2. (e dibenn ul lavared, goude un anv hollek lies pe stroll)
FORZH PEGEMENT : troienn a dalvez d'ober anv eus ur c'hementad, un niver bras-kenañ.
Eno ez eus raoskl, forzh pegement.
Daveenn :
GON.II
p.83, livre second, « Je voudrais savoir combien il lui faut ».
Pegement a goust deoc'h ar walenn dimeus hoc'h abid kamolod gwenn?
Pegement a goust d'ac'h ar walenn dimeus hoc'h abit kamolot-gwenn?
1874
Daveenn :
GBI.II
p450
Pegement eo koustet ar walenn deoc'h dimeus hoc'h abid kamolod glas?
Pegement ê koustet ar walenn d'ac'h dimeus hoc'h abit kamolot glaz ?
1874
Daveenn :
GBI.II
p450
— Bremaik, soudarded, eme ar c’habiten, e welf[e]t pegement a brez a vezo gant Sant-Tegonegiz da reiñ deomp peb a damm da zibriñ ha banneoù da evañ.
— Bremaik, soudarded, eme ar c’habiten, e velfot pegement a brez a vezo gand Sant-Thegonnegiz da rei d’eomp peb a damm da zibri ha banneou da eva,
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.169
Mat, lesanvet e voe Pierig Canclaux. Ha ne welit-hu ket dre gement-se pegement a fae a rae an dud war Ganclaux ha pegement a stad ac’hanomp-ni.
Mad, les-hanvet e oue Pierrik Canclaux. Ha ne velit-hu ket dre gement-se pegement a fae a rea an dud var Ganclaux ha pegement a stad ac’hanomp-ni.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.310
Bezañ edo war-c’hed taol ar marv, rak gouzout mat a ra pegement a zroug en eus graet d’ar chouanted ha d’o zud ; gouzout a ra n’en deus netra da c’hedal diganto. Hag iskis eo neuze mar deus bec’h warnezhañ ?...
Beza edo var c’hed taol ar maro, rag gouzout mad a ra pegement a zrouk en euz great d’ar chouanted ha d’ho zud ; gouzout a ra n’en deuz netra da c’hedal digantho. Hag iskiz eo neuze mar deuz beac’h varnezhan ?...
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.125
Paolig ar Sann a yoa unan eus ar re a heulie he skol, ha gwelet hoc’h eus graet gant pegement a nerzh en deus harpet ouc’h an dispac’herien ha peger kalonek eo aet dirak Doue.
Paolik ar San a ioa unan euz ar re a heulie he skol, ha guelet hoc’h euz great gant pegement a nerz en deuz harpet ouc’h an dispac’herien ha peger kalounek eo eat dirak Doue.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.178
O ! ma oufec’h pegement a gounnar a yoa ennon-me !
Oh ! ma c’houfac’h pegement a gounnar a ioa enn-oun-me !
1878
Daveenn :
EKG.II
p.130
Mes Maner al Liorzhoù n’emañ e-kichen hent-bras ebet, ha soudarded Canclaux a dle gouzout dija pegement a goust dezho dont en hentoù bihan diwar an hentoù-bras. Paotred Landeboc’her o doa roet dezho ur gentel vat en derc’hent.
Mez Maner-al-Liorzou n’eman e kichenn hent braz ebed, ha soudarded Canclaux a dle gouzout dija pegement a goust d’ezho dont enn hentchou bian divar an hentchou bras. Paotred Landeboc’her o doa roet d’ezho eur gentel vad enn derc’hent.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.36
— Mat, pegement a root din ? Ret eo da bep den bevañ diouc’h e vicher, eñ hag e vugale.
— Mad, pegement a rofot d’ign ? Red eo da bep den beva diouc’h he vicher, hen hag he vugale.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.152
Ha den ne oar pegement a vad he deus graet en he c’harter e-pad m’eo bet lezet.
Ha den ne c’hoar pegement a vad e deuz great enn he c’harter epad m’eo bet lezet.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.178
Pegement a ra se ? Lârin ket dit pa ouzout. Ar pezh n'ouzout ket a lârin.
Pegement a ra ze ? Larin ket d'it pa ouzoud. Ar pez n'ouzout ket a larin.
1898
Daveenn :
KZVR
Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1
Pa [veze] brav ? Ac’han ! pa [veze] brav ?… Salver Jezuz binniget ! Al laboused aet da nij, ankouaet gourc’hemennoù ar vamm, ankouaet he urzhoù ; an heol, an traezh, ar mor, ar bagoù, ar c’hoarioù ha me oar pegement a draoù all a entize, a heskine o c’hoant.
Pa vije brao ? Ac’han ! pa vije brao ?… Salver Jezuz binniget ! Al laboused aet da nij, ankouaet gourc’hemennou ar vamm, ankouaet he urzou ; an heol, an trêz, ar mor, ar bagou, ar c’hoariou ha me oar pegement a draou all a entize, a heskine o c’hoant.
A ! mar gallfent !… Ya, met re diwezhat eo, ne c’hallfont ket tennañ, eus fin foñs o bouzelloù, ar per o devoa debret. Siwazh ! pell, re bell a oa erru ar per-se. Ha pegement a blijadur o devoa gouzañvet o tastum, o kuntuilh, o tibriñ ar per, ar c’hastrilhez.
Ah ! mar gallfent !… Ya, met re diweat eo, ne c’hallfont ket tenna, eus fin fons o bouellou, ar per o devoa debret. Siouaz ! pell, re bell a oa erru ar per-ze. Ha pegement a blijadur o devoa gouzanvet o tastum, o kuntuilh, o tibri ar per, ar c’hastrilhez.
1924
Daveenn :
BILZ1
Niverenn 39, p.868 (Miz Meurzh 1924)
— Pegement, paotr ? — Pevar real, aotrou : dek gwenneg pep hini.
— « Lakait din ur bara a bemp lur. » Ha dav ["dao"] ! ar varaerez a bouezas ur bara a zek lur, a droc’has un drailhenn vara evit ober al lañs hag a roas anezhañ d’ar vaouez. — « Dal ! setu aze pemp lur. Ha c’hwi ? Ur bara a begement ? » — « Unan a zek. » — « Dal ! setu amañ unan hag a zo ennañ pouez mat gantañ. » — « Hennezh a zo ur bara a bemp lur ! Unan a zek a c’houlennan. »
1944
Daveenn :
ATST
p.87
– « Pegement ec'h eus, Aogust ? » – « Ugent real. » – « Ha me ur skoed ».
– « Pegement ec'h eus, Aogust ? » – « Ugent real. » – « Ha me eur skoed ».
1944
Daveenn :
EURW.1
p36
« Pegement e tleont deoc'h, dimezell ? »
« Pegement e tleont d'eoc'h, dimezell ? »
1944
Daveenn :
EURW.1
p39
N’ouzon nemet un dra : spontet on bet dreist-muzul. Gant un nozvezh all evel-se, e vezin lazhet sur a-walc’h. O ! spontus e oa, spontus ! spontus !… O ! n’on ket evit lavarout deoc’h pegement !…
1944
Daveenn :
ATST
p.83
Da gentañ, Lom, pegement ’gav deoc’h, e talvez klask un den beuzet er stêr vras ? » — « O ! un tamm mat, ’vat. » — « N’eo ket un tamm mat a c’houlennan diganeoc’h… Pegement e talvez ? a lavaran. »
1944
Daveenn :
ATST
p.93
Rak-se, e c'heller kompren pegement a joa a veze p'en em gave mare an ehan-skol...
