I.
A.
1. Kenstrollad pezhioù (prenn, metal, plastik) a dalvez da zelc'her, da zougen udb.
Stern ur marc'h-houarn. Bigi graet gant krec'hin loened stignet war ur stern koad.
2. Dre ast.
Framm a dalvez da zelc'her difiñv ar chatal pa vezer oc'h ober un oberatadenn bnk. warno.
Lakaat ar gazeg er stern evit he houarnañ. Lakaet e vez ar gazeg e-barzh ur stern evit bezañ sailhet.
B.
1. Stern-dar, stern-prenestr : koadennoù tro un nor, ur prenestr.
&
Stern-taolenn : koadennoù tro un daolenn.
DRE SKEUD.
[1949] Ha ken azeulus he dremm, e stern kurunenn he fennad blev fuilhet war he diskoaz.
2. Stern an daol : framm an daol (treid, h.a.) dindan ar bladenn.
&
Dre ast.
Lec'h ma vez lakaet an daol ; lec'h zo etre treid an daol.
[1877] Klevet a reas trouz e-tal dor he zi ; gervel a reas he mab Erwanig a oa o c’hoari, gant e gi bihan, e starn an daol.
II.
(db. al loened-labour)
A. Hollad ar pezhioù lêr a dalvez da aveiñ ul loen-dibr, ul loen-tenn, h.a., dre ast. an holl loened-labour.
Tennañ ar stern diwar ar jav.
B. Dre ast.
1. Lakaat er stern : lakaat ul loen yaouank el labour evit ar wech kentañ.
Un ebeul nevez-lakaet er stern.
2. Loened sterniet.
Ur stern tri jav.
HS. jav, tenn (B.).
III.
1. Stern-gwiadiñ : stern-gwiader.
&
Dre verr.
Ar stern : ar stern-gwiader.
Ur gwiader o troc'hañ lien eus e stern. Emañ ar gwiad er stern.
2. Dre ast.
Labour.
Kenteliañ war o micher tud zo gwennet o blev dindan ar stern : tud o deus labouret o buhez-pad.
Ouzh ar stern : o labourat.
&
Mervel ouzh ar stern : a-greiz ma vezer gant al labour.
IV. Dre skeud.
1. Aozadur (renerezh, h.a.) a zalc'h ur strollad.
2. (db. ul labour)
War ar stern : war ober.
Al labour-se zo war ar stern abaoe pell gantañ : kroget eo bet pell zo.
3. Kaout stern : kaout fred.
N'oc'h ket evit gouzout pegement a stern en doa gant labourioù a bep seurt.
4. Tr. adv.
En ur stern : a-gevret.
5. Trl.
Dont en e stern : distreiñ en e blas.
Ne voe ket pell o tilezel ar soñj-se hag o tont en e stern.
&
Lakaat ub. en e stern : e lakaat en e blas gant ur gomz lemm.
Daveenn :
Har.
pg an, da, derc'hel, kanveou, lien, stern, war (Templons pour tenir la toile sur le metier)
stern ar c'hezeg
stearn ar c'hesecq
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
stern kezeg
stærn qesecq
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
sternoù
stærnou
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer, p.)
starn kezeg
starn qesecq
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
sternioù
stærnyou
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer, p.)
stern karroñs
stærn qarronçz
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois de carrosse.)
starn ar c'hezeg
starn ar c'hesecq
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
sternoù gwer
staernou-guëzr
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (garni de verre)
stern dor
stearn-dor
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (de porte)
stern dor
stærn-dor
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (de porte)
sternoù dor
stærnou-dor
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (de porte)
sternioù dor
stærnyou-dor
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (de porte)
stern
stærn
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (à briderie, metier sur lequel on étend de la toile &c pour broder), harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
stern
stearn
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (à briderie, metier sur lequel on étend de la toile &c pour broder)
stern brod
stærn-brod
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (à briderie, metier sur lequel on étend de la toile &c pour broder)
stern broderezh
stærn-broudérez
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (à briderie, metier sur lequel on étend de la toile &c pour broder)
alaouriñ stern un daolenn
alaouri staern un daulenn
1732
Daveenn :
GReg
pg dorer (un quadre, un chassis)
sternioù
sterniou
1850
Daveenn :
GON.II
pg stern
Ur stern alaouret.
Eur stern alaouret.
1850
Daveenn :
GON.II
pg alaouri (Un cadre doré).
stern
1850
Daveenn :
GON.II
pg avé, stern (cadre, bordure de bois dans lequel on enchâsse un tableau. châssis, tout ce qui enferme et enchâsse quelque chose. métier d'un tisserand. bois de lit. de plus, attelage, nombre de chevaux, de bœufs attelés pour tirer la charrue ou pour traîner des voitures. - harnois. HV.)
Ret eo ober ur stern evit an daolenn-mañ.
Réd eo ôber eur stern évid ann daolenn-mañ.
1850
Daveenn :
GON.II
pg stern (il faut faire un cadre pour ce tableau).
Emañ va gwiad er stern.
Éma va gwiad er stern.
1850
Daveenn :
GON.II
pg stern (ma toile est sur le métier).
Ur stern kaer en deus.
Eur stern kaer en deûz.
1850
Daveenn :
GON.II
pg stern (il a un bel attelage).
Sternioù arc'hant e tougent.
Sterniou arc'hañt é tougeñt.
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg stern (ils portaient des harnois d'argent).
« Gorroit ar gwakolioù, / Ar stern hag ar sparloù. »
« Gorroit ar gwakoliou, / Ar stern hag ar sparlou. »
1867
Daveenn :
MGK
p44
Klevet a reas trouz e-tal dor he zi ; gervel a reas he mab Erwanig a oa o c’hoari, gant e gi bihan, e starn an daol.
Klevet a reaz trouz e tal dor he zi ; gervel a reaz he map Hervoanik a ioa o c’hoari, gand he gi bian, e starn an daol.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.147
Plegañ a ris da sellet dre zindan an or : edon dirak an ti ; n’oa ket a c’houloù e prenestr starn-an-daol ; mes an dra-se n’oa ket iskis, rak diwezhat e oa dija.
Plega a riz da zellet dre zindan an or : edon dirag an ti ; n’oa ket a c’houlou e prenestr starn-an-daol ; mez an dra-ze n’oa ket iskiz, rak divezat oa dija.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.39
kas ar starnoù-se alese
kas ar stárnou-ze alesse
1909
Daveenn :
BROU
p. 423 (métier ; se dit aussi, familièrement, d'un attirail quelconque ; kas ar stárnou-ze alesse, emporte cet attirail de là)
stern
starn
1909
Daveenn :
BROU
p. 423 (métier)
Strollañ ur stern gwiader.
strolla eur stern gwiader
1923
Daveenn :
SKET
p.192, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Monter un métier de tisserand".
stern (loen-)
1923
Daveenn :
SKET
p.191, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "(bête de) trait".
Eno en em unane an darn vuiañ eus merc’hed ha gwragez ar bourk, ar re, da vihanañ, o devoa un ober bennak war ar stern.
Eno en em unane an darnvuia eus merc’hed ha gwrage ar bourk, ar re, da vihana, o devoa eun ober bennak war ar stern.
1924
Daveenn :
BILZ1
Niv. 41, p.943 (Mae 1924)
Ar sakrist en devoa gwelet ar person hag ar c’hure o tiskenn d’ar bourk, buan-ha-buan e tilezas e stern gwiader, hastañ a reas afo da zont da gontañ dezho an doare. Penn-da-benn en deus displeget anezhi dirak an aotrou person…
Ar zakrist an nevoa gwelet ar person hag ar c’hure o tiskenn d’ar bourk, buan ha buan e tilezas e stern gwiader, hasta a rês affo da zont da gonta d’ê an doare. Penn-da-benn an neus displeget anei dirag an ôtrou person…
1924
Daveenn :
BILZ1
Niverenn 39, p.867 (Miz Meurzh 1924)
stern
1931
Daveenn :
VALL
pg attelage (bêtes attelées)
starn
1931
Daveenn :
VALL
pg attelage (bêtes attelées)
stern boukl
stern-boukl
1931
Daveenn :
VALL
pg boucle (de ceinture, agrafe, etc)
Mes ar voereb n’he doa ket taolet kont en un dra : ar sklerijenn, eus ar prenestr, a bare war boltred Herri. — Doue a bardono ! — en e stern bras, a-zioc’h mantell ar siminal. Ar poltred sklerijennet gwenn, a oa heñvel ouzh ur weledigezh e-barzh an ti teñval.
1944
Daveenn :
ATST
p.52
Tri blanken lintrus, ur stern houarn, hag ur c’holc’hed.
Tri blanken lintrus, eur stern houarn, hag eur c’holc’hed.
1944
Daveenn :
EURW.1
p.192
Bremaik, dres e-giz ma voe livet, un drugar, gant Murillo, an arzour meur, eo tarzhet dirak e selloù, e-kreiz un nijad aeledigoù kuilh ha noazh, ar Werc’hez dibec’hed, gant he zreid benniget war gresk al loar, he daouarn juntet ganti war he c’halon, he selloù goursavet ; ha ken azeulus he dremm, e stern kurunenn he fennad blev fuilhet war he diskoaz !...
1949
Daveenn :
SIZH
p.38
Met deoc'h, den yaouank, petra ' vern / E vefen amañ en ur stern, / Ur stern ifern 'lec'h ma 'z on stag / Hag am gwall heskin hag am zag ?
Met deoc'h, den yaouank, petra ' vern / E vefen amañ en eur stern, / Eur stern ifern 'lec'h ma 'z on stag / Hag am gwall-heskin hag am zag ?
