I.
A.
1. Kenstrollad pezhioù (prenn, metal, plastik) a dalvez da zelc'her, da zougen udb.
Stern ur marc'h-houarn. Bigi graet gant krec'hin loened stignet war ur stern koad.
2. Dre ast.
Framm a dalvez da zelc'her difiñv ar chatal pa vezer oc'h ober un oberatadenn bnk. warno.
Lakaat ar gazeg er stern evit he houarnañ. Lakaet e vez ar gazeg e-barzh ur stern evit bezañ sailhet.
B.
1. Stern-dar, stern-prenestr : koadennoù tro un nor, ur prenestr.
&
Stern-taolenn : koadennoù tro un daolenn.
DRE SKEUD.
[1949] Ha ken azeulus he dremm, e stern kurunenn he fennad blev fuilhet war he diskoaz.
2. Stern an daol : framm an daol (treid, h.a.) dindan ar bladenn.
&
Dre ast.
Lec'h ma vez lakaet an daol ; lec'h zo etre treid an daol.
[1877] Klevet a reas trouz e-tal dor he zi ; gervel a reas he mab Erwanig a oa o c’hoari, gant e gi bihan, e starn an daol.
II.
(db. al loened-labour)
A. Hollad ar pezhioù lêr a dalvez da aveiñ ul loen-dibr, ul loen-tenn, h.a., dre ast. an holl loened-labour.
Tennañ ar stern diwar ar jav.
B. Dre ast.
1. Lakaat er stern : lakaat ul loen yaouank el labour evit ar wech kentañ.
Un ebeul nevez-lakaet er stern.
2. Loened sterniet.
Ur stern tri jav.
HS. jav, tenn (B.).
III.
1. Stern-gwiadiñ : stern-gwiader.
&
Dre verr.
Ar stern : ar stern-gwiader.
Ur gwiader o troc'hañ lien eus e stern. Emañ ar gwiad er stern.
2. Dre ast.
Labour.
Kenteliañ war o micher tud zo gwennet o blev dindan ar stern : tud o deus labouret o buhez-pad.
Ouzh ar stern : o labourat.
&
Mervel ouzh ar stern : a-greiz ma vezer gant al labour.
IV. Dre skeud.
1. Aozadur (renerezh, h.a.) a zalc'h ur strollad.
2. (db. ul labour)
War ar stern : war ober.
Al labour-se zo war ar stern abaoe pell gantañ : kroget eo bet pell zo.
3. Kaout stern : kaout fred.
N'oc'h ket evit gouzout pegement a stern en doa gant labourioù a bep seurt.
4. Tr. adv.
En ur stern : a-gevret.
5. Trl.
Dont en e stern : distreiñ en e blas.
Ne voe ket pell o tilezel ar soñj-se hag o tont en e stern.
&
Lakaat ub. en e stern : e lakaat en e blas gant ur gomz lemm.
Daveenn :
Har.
pg an, da, derc'hel, kanveou, lien, stern, war (Templons pour tenir la toile sur le metier)
stern ar c'hezeg
stearn ar c'hesecq
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
stern kezeg
stærn qesecq
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
sternoù
stærnou
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer, p.)
starn kezeg
starn qesecq
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
sternioù
stærnyou
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer, p.)
stern karroñs
stærn qarronçz
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois de carrosse.)
starn ar c'hezeg
starn ar c'hesecq
1732
Daveenn :
GReg
pg harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
sternoù gwer
staernou-guëzr
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (garni de verre)
stern dor
stearn-dor
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (de porte)
stern dor
stærn-dor
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (de porte)
sternoù dor
stærnou-dor
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (de porte)
sternioù dor
stærnyou-dor
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (de porte)
stern
stærn
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (à briderie, metier sur lequel on étend de la toile &c pour broder), harnois (Harnois, équipage de chevaux pour tirer.)
stern
stearn
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (à briderie, metier sur lequel on étend de la toile &c pour broder)
stern brod
stærn-brod
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (à briderie, metier sur lequel on étend de la toile &c pour broder)
stern broderezh
stærn-broudérez
1732
Daveenn :
GReg
pg chassis (à briderie, metier sur lequel on étend de la toile &c pour broder)
alaouriñ stern un daolenn
alaouri staern un daulenn
1732
Daveenn :
GReg
pg dorer (un quadre, un chassis)
sternioù
sterniou
1850
Daveenn :
GON.II
pg stern
Ur stern alaouret.
Eur stern alaouret.
1850
Daveenn :
GON.II
pg alaouri (Un cadre doré).
stern
1850
Daveenn :
GON.II
pg avé, stern
ret eo ober ur stern evit an daolenn-mañ
réd eo ôber eur stern évid ann daolenn-mañ
1850
Daveenn :
GON.II
pg stern
emañ va gwiad er stern
éma va gwiad er stern
1850
Daveenn :
GON.II
pg stern
ur stern kaer en deus
eur stern kaer en deûz
1850
Daveenn :
GON.II
pg stern
sternioù arc'hant e tougent
starniou arc'hañt é tougeñt
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg ster
« Gorroit ar gwakolioù, / Ar stern hag ar sparloù. »
« Gorroit ar gwakoliou, / Ar stern hag ar sparlou. »
1867
Daveenn :
MGK
p44
Klevet a reas trouz e-tal dor he zi ; gervel a reas he mab Erwanig a oa o c’hoari, gant e gi bihan, e starn an daol.
Klevet a reaz trouz e tal dor he zi ; gervel a reaz he map Hervoanik a ioa o c’hoari, gand he gi bian, e starn an daol.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.147
Plegañ a ris da sellet dre zindan an or : edon dirak an ti ; n’oa ket a c’houloù e prenestr starn-an-daol ; mes an dra-se n’oa ket iskis, rak diwezhat e oa dija.
Plega a riz da zellet dre zindan an or : edon dirag an ti ; n’oa ket a c’houlou e prenestr starn-an-daol ; mez an dra-ze n’oa ket iskiz, rak divezat oa dija.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.39
kas ar starnoù-se alese
kas ar stárnou-ze alesse
1909
Daveenn :
BROU
p. 423 (métier ; se dit aussi, familièrement, d'un attirail quelconque ; kas ar stárnou-ze alesse, emporte cet attirail de là)
stern
starn
1909
Daveenn :
BROU
p. 423 (métier)
Strollañ ur stern gwiader.
strolla eur stern gwiader
1923
Daveenn :
SKET
p.192, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Monter un métier de tisserand".
stern (loen-)
1923
Daveenn :
SKET
p.191, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "(bête de) trait".
Eno en em unane an darn vuiañ eus merc’hed ha gwragez ar bourk, ar re, da vihanañ, o devoa un ober bennak war ar stern.
Eno en em unane an darnvuia eus merc’hed ha gwrage ar bourk, ar re, da vihana, o devoa eun ober bennak war ar stern.
1924
Daveenn :
BILZ1
Niv. 41, p.943 (Mae 1924)
Ar sakrist en devoa gwelet ar person hag ar c’hure o tiskenn d’ar bourk, buan-ha-buan e tilezas e stern gwiader, hastañ a reas afo da zont da gontañ dezho an doare. Penn-da-benn en deus displeget anezhi dirak an aotrou person…
Ar zakrist an nevoa gwelet ar person hag ar c’hure o tiskenn d’ar bourk, buan ha buan e tilezas e stern gwiader, hasta a rês affo da zont da gonta d’ê an doare. Penn-da-benn an neus displeget anei dirag an ôtrou person…
1924
Daveenn :
BILZ1
Niverenn 39, p.867 (Miz Meurzh 1924)
stern
1931
Daveenn :
VALL
pg attelage
stern
starn
1931
Daveenn :
VALL
pg attelage
stern boukl
stern-boukl
1931
Daveenn :
VALL
pg boucle (de ceinture, agrafe, etc)
Mes ar voereb n’he doa ket taolet kont en un dra : ar sklerijenn, eus ar prenestr, a bare war boltred Herri. — Doue a bardono ! — en e stern bras, a-zioc’h mantell ar siminal. Ar poltred sklerijennet gwenn, a oa heñvel ouzh ur weledigezh e-barzh an ti teñval.
1944
Daveenn :
ATST
p.52
Tri blanken lintrus, ur stern houarn, hag ur c’holc’hed.
Tri blanken lintrus, eur stern houarn, hag eur c’holc’hed.
1944
Daveenn :
EURW.1
p.192
Bremaik, dres e-giz ma voe livet, un drugar, gant Murillo, an arzour meur, eo tarzhet dirak e selloù, e-kreiz un nijad aeledigoù kuilh ha noazh, ar Werc’hez dibec’hed, gant he zreid benniget war gresk al loar, he daouarn juntet ganti war he c’halon, he selloù goursavet ; ha ken azeulus he dremm, e stern kurunenn he fennad blev fuilhet war he diskoaz !...
1949
Daveenn :
SIZH
p.38
Met deoc'h, den yaouank, petra ' vern / E vefen amañ en ur stern, / Ur stern ifern 'lec'h ma 'z on stag / Hag am gwall heskin hag am zag ?
Met deoc'h, den yaouank, petra ' vern / E vefen amañ en eur stern, / Eur stern ifern 'lec'h ma 'z on stag / Hag am gwall-heskin hag am zag ?
