Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
5
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
5
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. V.k.e. A. 1. Kas udb. pell gant nerzh. Teuler ur maen gant un dalm. Pell en deus e daolet. HS. bannañ, stlepel. 2. En em zizober eus udb. Teuler al loustoni e-maez an ti. Taol hennezh er-maez ! & Trl., PEMDEZ (db. an traoù) Mat da deuler d'ar chas : fall pe zidalvoud. 3. Trl. skeud. Teuler an trebez war-lerc'h ar billig, teuler ar boned war-lerc'h an tog : bezan digalonekaet, koll kalon oc'h ober udb. 4. Dre skeud. Diskar, pilat. Teuler ar wern en traoñ. Teuler koad : lakaat gwez da gouezhañ. 5. Trl. skeud. Teuler e bouez : azezañ. Taol da bouez war ar gador. 6. Trl. skeud. Teuler troad (en ul lec'h bnk.) : mont di, bezañ eno. [1924] Mallozh Doue a zo kouezhet war va zi. Birviken troad, m’en tou ! ne daolin ennañ ! [2015] Tremen sizhun zo n'he deus taolet ket [sic] troad amañ. Steuziet eo kuit. B. Dre ast. 1. (db. an dud, al loened) Teuler e voued, teuler diwar ar galon : dislonkañ. C'hoant teuler ma boued am eus. & Ent krenn Teuler diwar ar galon : dislonkañ. & Taolet am eus ! HS. chetiñ, disteuler, lansañ, rechetiñ. 2. (db. al liñvennoù) Ar feunteun-mañ a daol kalz dour : kalz a zour a red anezhi. Teuler gwad : gwadañ. & Dre heveleb., PEMDEZ Teuler dour : staotañ. 3. (db. an dud) Teuler had : hadañ. & (db. parezed ar pesked) Teuler he greun, he had : dozviñ he vioù. C. 1. Ent krenn prl. (db. al loened) Kemm pluñv, blev pe groc'hen. Taolet o deus ar yer. Ar yer a daol o here. 2. (db. ar plant) Fuilhañ. Al linad zo prest da deuler o had. & Teuler bountadennoù : kreskiñ. 3. (db. ar gwenan) Teuler hed : kuitaat ar ruskenn. 4. (db. ar mammennoù gouloù) Skignañ. Al Loar a daol sklêrijenn. Teuler sklaerder. 5. (db. an dud, al loened, an traoù) Teuler c'hwezh : sevel c'hwezh diwarnañ. & Teuler c'hwezh vat : frondiñ. Ur vleunienn a daol c'hwezh & Teuler c'hwezh fall : flaeriañ. Ar pesk brein-mañ a daol c'hwezh fall. 6. (a wall berzh prl.) Teuler blaz war (udb.) : reiñ blaz (fall) d'udb. Al loaioù houarn a daol blaz war an traoù. D. 1. (db. an douar, ar parkeier) Bezañ strujus. An douar-mañ a daol eostoù gwinizh brav. & Ent krenn E barkeier a daol gant puilhentez. 2. (db. ar plant) Ober kreskennoù nevez. Kalz he deus taolet ar wezenn-se. HS. bannañ. E. 1. Reiñ. Laezh druz da deuler koaven. 2. Ent strizh (db. ar plant) Reiñ frouezh. An avalenn-mañ a daol frouezh kaer. F. Dre skeud. 1. Reiñ. & Teuler labour : reiñ labour, bezañ labourus. Ar foenn a daol labour pa vez glav. & TEULER UR SELL (WAR UDB.) : sellet hep re a aket ouzh udb. Taolit ur sell ouzh ar paperioù-mañ. 2. Reiñ, astenn. Taol dek lur din. Taol din ar bara. 3. Reiñ. Teuler e vennozh (war ub., udb.). 4. Kaout un efed, ul levezon war ub., udb. Ar pezh a santer er galon a daol war ar vuhez penn-da-benn. 5. Lakaat. War betra teuler kement-se ? : war-goust petra lakaat kement-se ? & TEULER EVEZH (OUZH UDB.) : lakaat evezh (ouzh udb.), diwall (dirak udb.). Taol evezh ouzh ar c'hirri ! & TEULER PLED, KONT, FED (OUZH UDB.) : bezañ dedennet e evezh gant udb. Ne'm boa ket taolet pled ouzh un dra ken dister. & Teuler an dorn war ub. : lakaat an dorn warnañ, tapout krog ennañ. & Teuler (ar bec'h) war ub. : tamall udb. d'ub. N'eo ket me a daolo (ar bec'h) warnañ. 6. Trl. Teuler dismegañs war ub., udb. : e zismegañsiñ. 7. Trl. Teuler ur ganaouenn : en em lakaat da ganañ. Taol unan (ur ganaouenn) dimp ! II. V.k.d. 1. Teuler da ub. : bezañ heñvel a-walc'h outañ, tennañ dezhañ. Hennezh en deus taolet d'e dad-kozh. HS. tresañ. 2. Bezañ taolet da (+ av.) : bezañ techet da. Ar paotrig-mañ zo taolet da respont. 3. Bezañ taolet gant (udb.) : bezañ douget da. Bezañ taolet gant ar gwin. 4. (en ur werzh diouzh ar c'hresk) Teuler war ub., udb. : lakaat ur priz uheloc'h. & Ent krenn Eñ a embanne ar prizioù ; kalz tud a zeuas hag a daolas. 5. Teuler war-du (ul lec'h bnk.) : mont war-du (ul lec'h bnk.). III. V. em. A. 1. EN EM DEULER : en em stlepel. En em daolet he deus er puñs. 2. En em deuler war : lammat gant. En em daolet o doa warnañ. B. Dre skeud. (db. an dud) 1. En em deuler da (pe ouzh) ub., udb. : en em ouestlañ d'ub., d'udb. En em deuler d'e vugel. En em deuler d'ar politikerezh. 2. En em deuler d'udb. : en em reiñ d'udb. En em deuler d'ar mezverezh. En em deuler da gousket. 3. Trl. En em deuler dezhi : en em reiñ d'al leziregezh. EVEZH. Diwar ar bennrann "taol-" e tispleger ar verb "teuler".

Skouerioù istorel : 
206
Kuzhat roll ar skouerioù

teurel

1499
Daveenn : LVBCA p193 (getter)

[P]an oant taolet en tan ez rentjont o anaon da zDoue, hep bezañ losket blevenn erbet dezhe nag ivez akoustremant ha kement a yoa gante[.]

1576
Daveenn : Cath p15

Pan en devoe Porfirius klevet antierament an holl visteroù-mañ, en em taolas d'an douar e-kichen treid ar werc'hez Santez Katell, hag ez resevas ar fez a Jezuz-Krist, eñ ha daou-c'hant [eus] e varc'heien gantañ.

1576
Daveenn : Cath p17-18

Neuze Sezar mezvet gant e furor a c'hourc'hemenas ez vijent holl asambles dibennet war un dro gant Porfirius, hag o c'horfoù taolet d'ar chas da zibriñ.

1576
Daveenn : Cath p23

en em deurel

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (se) degorger

teurel a-chouk e gil

1659
Daveenn : LDJM.1 pg renuerser

teurel e-maez ar gêr

1659
Daveenn : LDJM.1 pg chasser hors de la ville

teurel war

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (mettre à l') enchere

teurel dreist

1659
Daveenn : LDJM.1 pg ietter (par dessus)

kas pe teurel a-c'hwen e gorf

1659
Daveenn : LDJM.1 pg renuerser

teurel ur re en e c'hwen

1659
Daveenn : LDJM.1 pg teurl (vre en e c'huê)

teurel

1659
Daveenn : LDJM.1 pg darder, ietter, lancer, vomir

taolet

1659
Daveenn : LDJM.1 pg darder

taolet fuzennoù en aer

1732
Daveenn : GReg pg fusée (Jetter des fusées, pp.)

teurel fuzennoù en aer

1732
Daveenn : GReg pg fusée (Jetter des fusées.)

hesked a daol lin

1732
Daveenn : GReg pg froncle (Froncle qui suppure.)

teurel e c'hreun

1732
Daveenn : GReg pg frayer (Frayer, parlant du poisson, au tems de la generation.)

Ar pesked a zo stoubek e-keit ma vezont o teurel o greun.

1732
Daveenn : GReg pg fraye (Le poisson est molasse pendant le tems de fraye.)

Ar pesked a zo stoubek e-keit ma vezont o teurel o had.

1732
Daveenn : GReg pg fraye (Le poisson est molasse pendant le tems de fraye.)

Ar pesked a zo bouk e keit ma vezont o teurel o greun.

1732
Daveenn : GReg pg fraye (Le poisson est molasse pendant le tems de fraye.)

teurel an eor

1732
Daveenn : GReg pg ancrer

teurel apell

1732
Daveenn : GReg pg appeller

teurel ar frok el linadeg

1732
Daveenn : GReg pg apostasier

turul an eor

1732
Daveenn : GReg pg ancrer

Ar pesked a zo bouk e-keit ma vezont o teurel o had.

1732
Daveenn : GReg pg fraye (Le poisson est molasse pendant le tems de fraye.)

Graet eo bet kement-se hep ma am bez taolet evezh.

1732
Daveenn : GReg pg garde (Cela s'est fait sans que j'y ai pris garde.)

em daoliñ

1732
Daveenn : GReg pg (se) dejetter (parlant d'un bois qui n'est point sec, lorsqu'on le met en oeuvre)

turul sklaerder

1732
Daveenn : GReg pg éclairer (répandre de la lumière)

teurel tu-hont ha tu-mañ

1732
Daveenn : GReg pg disperser (répandre, mettre en divers lieux)

teurel un divolu

1732
Daveenn : GReg pg (jetter un) devolut

em deurel da evañ

1732
Daveenn : GReg pg habituer (S'habituer à boire.)

hem daolet da evañ

1732
Daveenn : GReg pg habituer (S'habituer à boire, pp.)

En em daolet eo war e fled da gousket un nebeud goude e lein.

1732
Daveenn : GReg pg grabat (Il fait la meridienne sur un grabat, sur un lit de salle.)

a daol apell eus a ur setañs

1732
Daveenn : GReg pg appellant

Ned eo ket taolet c'hoazh e c'hrom gantañ.

1732
Daveenn : GReg pg gourme (Ce poulain, cet enfant, ce jeune homme n'a pas encore jetté sa gourme.)

taolet diwar e galon

1732
Daveenn : GReg pg gorge (Rendre gorge, vomir ce qu'on a pris de trop, pp.)

teurel diwar e galon

1732
Daveenn : GReg pg gorge (Rendre gorge, vomir ce qu'on a pris de trop.)

em daoliñ

1732
Daveenn : GReg pg (se) dejetter (parlant d'un bois qui n'est point sec, lorsqu'on le met en oeuvre)

teurel evezh ouzh ar stered

1732
Daveenn : GReg pg astre (contempler les astres)

en em deurel entre divrec'h an Aotrou Doue

1732
Daveenn : GReg pg (se jetter entre les) bras de la misericorde de Dieu)

teurel d'ar jed

1732
Daveenn : GReg pg calculer

taolet d'ar jed

1732
Daveenn : GReg pg calculer, compter

en em deurel

1732
Daveenn : GReg pg cambrer (se dejetter, parlant du bois)

en em daolet

1732
Daveenn : GReg pg cambrer (se dejetter, parlant du bois)

en em daolet eo ar c'hoad-mañ, an nor-mañ

1732
Daveenn : GReg pg cambrer (ce bois, cette porte s'est cambrée)

teurel meubl ur re war ar pavez

1732
Daveenn : GReg pg (jetter les meubles de quelqu'un sur le) carreau

teurel meubl ur re war ar ru

1732
Daveenn : GReg pg (jetter les meubles de quelqu'un sur le) carreau

teurel ur re er-maez

1732
Daveenn : GReg pg chasser (obliger à se retirer)

teurel ar boned war-lerc'h an tog

1732
Daveenn : GReg pg (jetter le manche après la) cognée

teurel an dorn war ur re

1732
Daveenn : GReg pg (prendre quelqu'un au) collet

taolet an dorn war ur re

1732
Daveenn : GReg pg (prendre quelqu'un au) collet

taolet ar foeltr

1732
Daveenn : GReg pg foudre (Lancer la foudre, pp.)

teurel ar foeltr

1732
Daveenn : GReg pg foudre (Lancer la foudre.)

taolet ar fondamant

1732
Daveenn : GReg pg fondement (Mettre les fondemens, pp.)

teurel ar fondamant

1732
Daveenn : GReg pg fondement (Mettre les fondemens.)

a zo fonnus, a daol fonnus

1732
Daveenn : GReg pg fecond (parlant des animaux, qui produisent beaucoup)

deurel

1732
Daveenn : GReg pg épandre (répandre, parlant de quelque chose de solide, du grain, de la cendre)

neb a daol war un all

1732
Daveenn : GReg pg encherisseur (qui fait une enchère)

teurel war un all

1732
Daveenn : GReg pg (mettre l') enchere

en em deurel

1732
Daveenn : GReg pg (se) dejetter (parlant d'un bois qui n'est point sec, lorsqu'on le met en oeuvre)

en em daolet

1732
Daveenn : GReg pg (se) dejetter (parlant d'un bois qui n'est point sec, lorsqu'on le met en oeuvre)

Taolit an atredoù er-maez.

1850
Daveenn : GON.II pg atred (Jetez les gravois dehors).

Taolet eo bet d'an douar gant argil ar c'harr.

1850
Daveenn : GON.II pg argil (Il a été jeté à terre par le recul de la charrette).

e daolet en deus a-zindan e c'har

1850
Daveenn : GON.II pg a-zindan

Ar barr-amzer en deus hon taolet war an aod.

1850
Daveenn : GON.II pg bar-amzer (Le coup de vent, l'ouragan nous a jetés sur la côte).

taolit dour war ar raz evit e zidanañ

1850
Daveenn : GON.II pg didana, distana

taolit-eñ dreist ar wazh

1850
Daveenn : GON.II pg dreist

taolit an dra-se er-maez

1850
Daveenn : GON.II pg er méaz, é-méaz

un eskumunugenn a zo bet taolet warnezhañ

1850
Daveenn : GON.II.HV pg eskumunugen

En ur forn vras e voent taolet.

1850
Daveenn : GON.II.HV pg forn-vrâz (On les jeta dans une fournaise).

louzoù teurel

1850
Daveenn : GON.II.HV pg louzou-teûrel (vomitif, remède qui fait vomir)

taoliñ pled

1850
Daveenn : GON.II pg pléd, plét

teurel pled

1850
Daveenn : GON.II pg pléd, plét

taoliñ

1850
Daveenn : GON.II pg stlapa, taoli, teûrel

deurel

1850
Daveenn : GON.II pg taoli, teûrel

taolet

1850
Daveenn : GON.II pg taoli

taolit-eñ er-maez

1850
Daveenn : GON.II pg taoli

pell eo taolet gantañ

1850
Daveenn : GON.II pg taoli

na daol ket kalz ar wezenn-se

1850
Daveenn : GON.II pg taoli

taoliñ

1850
Daveenn : GON.II pg taoli

Taolit zoken a-zevri, lod eus ho hordennoù, ha stlapit-i war ho lerc'h, evit m'o dastumo, hep ruziañ, hag hep bezañ tamallet gant den.

1850
Daveenn : GON.II p.102, Buez Ruth.

Taolit an askorn-se d'ur c'hi.

1850
Daveenn : GON.II p.59, (Jetez cet os-là à un chien).

Ha pa en doe Booz debret hag evet, ha pa en em gavas laouenoc'h, ez eas da gouskañ e-harz ur bern malanoù : ha Ruth a zeuas didrouz, ha goude bezañ dizoloet ar pallenn war-zu an treid, en em daolas eno.

1850
Daveenn : GON.II Buez Ruth p104

ac'h eo an dra-se, taolit-eñ d'an douar

1850
Daveenn : GON.II pg ac'h

"Lennerien, emezañ, e kentskrid e vojennoù, va brezhoneg-me, ned eo ket brezhoneg naetaet a bep kemmeskadurezh eo ; komz a ran evel ma ra an dud hep deskadurezh. C'hoant am bize bet da lakaat e-barzh va labour gerioù gwir vrezhoneg hepken, ha da deurel er-maez ar re c'hallek, pa oan evit kaout ur ger brezhoneg bennak gouest da zisplegañ mat ar pezh am boa em spered. Hogen ar vent hag ar rim a oa ret din sentiñ outo; ken a ris dre heg ar pezh na'm bize ket graet dre gaer. Kement-se a gavis kalet evelkent ; setu penaos ez a hor brezhoneg ker da goll ! "

1867
Daveenn : MGK Rakskrid VIII

Ar C'hrouer galloudek a ouie petra rae, war e skoaz da bep den pa daolas ur bisac'h; er c'hodell zo a-dreñv, e walldechoù da vec'h, hag er c'hodell a-raok, holl fazioù e hentez, da zerc'hel anezhañ war e zivlez kompez.

1867
Daveenn : MGK p12

Dre ma taole evezh ouzh ar re ziskiantañ, 'welas, en o zouez, an dud er penn-kentañ. Abeg en doa, m'en tou ! Rak holl, gwitibunan, chomomp bras ha bihan, heñvel ouzh kaouenned, en noz a wel gwellañ, da sellet a-vichez, ha da zispourbellañ ouzh fazioù hon nesañ, ouzh techoù ar re all. Ne welomp ket hor re ; en hor c'heñver omp dall, dall-poch evel gozed ; rak siwazh ! Mar karfemp, hep turiañ don hor park, grizioù fall a gavfemp

1867
Daveenn : MGK p12

Ur c'hleñved didruez hag a skign dre'r bed-holl Ar spont hag ar marv, pa deu d'en em ziroll, Kleñved aes da bakañ, taolet eus an eñvoù, Da skarzhañ pizh an douar eus e holl dorfejoù, Ar vosenn hec'h anv, a stlape en ifern Loened a-vagadoù kaset ganti d'ar bern.

1867
Daveenn : MGK p23

Hag en ur hopañ d'ar skrivagnerien yaouank : "Taolit pled war gement-mañ, emezañ, tud yaouank eus a Vreizh-Izel !"

1867
Daveenn : MGK Rakskrid IX

— Tad manac’h, ret eo deoc’h chom a-zindan-guzh, rak, ma vezit gwelet gant ho kwiskamant a vanac’h, e vezo kroget ennoc’h raktal, e viot taolet er prizon, hag antronoz barnet d’ar marv.

1877
Daveenn : EKG.I. p.46

Kentañ a reas goude-se an Aotrou Breton ha Filip, ’voe teuler un taol-lagad en-dro dezho, gant aon ne vije deuet ar soudarded all da dennañ warnezho, mes ne weljont den.

1877
Daveenn : EKG.I. p.306

— Nann, mestr, n’em eus ket ankounac’haet hor boa taolet ur vaouez kozh, ur chapeled stag ouc’h he c’hostez, e-kreiz Toull-al-Lakez, hag edomp, hon-ugent, pep a geuneudenn ganeomp, en-dro d’an toull, evit miret outi da zont er-maez.

1877
Daveenn : EKG.I. p.201

Pa welas ar C’houilh un den gwenn e-kreiz an hent-bras, — Loull ar Bouc’h a ouzoc’h a oa en e roched, — e chomas a sav ; kaout a reas dezhañ e oa un ene paour bennak deuet eus ar Purgator da c’houlenn pedennoù digant ar re vev, hag ec’h en em daolas d’an daoulin da lavaret e "Zeprofundis".

1877
Daveenn : EKG.I. p.131

Ar chouanted n’o doa ket taolet a evezh ouc’h an dra-se, mes Loull ar Bouc’h ne voe ket pell oc’h anaout oa un dra bennak a nevez, ha ned ae ket an traoù evel kustum.

1877
Daveenn : EKG.I. p.119

War-zu ar vag vras-se e teue bagoù eus a gement porzh-mor bihan a oa en aod. Taoler a raent o heor en-dro dezhi, evit chom en he c’hichen ; ar re vihanañ en em stage outi.

1877
Daveenn : EKG.I. p.98

Per ne zaleas ket da gousket c’hwek ; hag a-benn ur pennad goude, evel ne gleven trouz ebet, hag, un tamm ivez gounezet gant skuizhder ar bale, ec’h en em daolis e-touez ar c’holo hag en em rois da gousket.

1877
Daveenn : EKG.I. p.76

An avel a c’hwezhe ken na zivege ar gwez dre ma’z ae ; ar glav a gouezhe evel pa vijet bet o taoler dour gant baradoù, ar gurun a groze ken na grene an douar war e dreid kozh.

1877
Daveenn : EKG.I. p.55

Evel-se ne voe ket pell ar frapad : leveoù ar Sent a voe gwerzhet dre bevar c’horn ar vro, ha roet kazi evit netra, rak ezhomm arc’hant a ioa, ha ne gaved ket kalz a dud da deuler war al leveoù-se, rak ar feiz a ioa c’hoazh bev e goueled kalon ar Vretoned.

1877
Daveenn : EKG.I. p.2

Anna a semplas, re a vec’h a yoa war he c’halon. Janed ar Go ha Manuel a grogas enni hag he lakeas da azezañ war ur skaoñ : teuler a raent dour dezhi ouc’h he fenn, mes kaer o doa ober, Anna ne deue ket enni he-unan.

1878
Daveenn : EKG.II p.76

Ker buan e voe kroget en Herve Soutre, e Katell Eukat, en o daou [v]ugel, en daou vevel hag en Aotrou Krenn da ziwezhañ, hag e voent taolet war o fenn e goueled ar puñs.

1878
Daveenn : EKG.II p.84

Mes ur soudard, kalon ker kriz hag an dir, a roas dezhañ ur b[o]untad ker kreñv, m’en taolas, dreist an treuzoù, war e benn er porzh, e-touez an teil.

1878
Daveenn : EKG.II p.77

Sevel a ris ouc’h [ouzh] ar c’hleuz, gourvez a ris war e c’horre, astenn a ris va gouzoug evit taoler un taol-lagad a bep tu war an hent-bras.

1878
Daveenn : EKG.II p.115-116

teuler penn bez ouzh ub.

1909
Daveenn : BROU p. 428 (concevoir de la rancune contre quelqu'un)

teuler

1909
Daveenn : BROU p. 214

teuler an heor

1909
Daveenn : BROU p. 251 (ancrer, il n'y a pas de mot simple)

teuler a ra ferm

1909
Daveenn : BROU P. 238 (il pleut bien fort)

teuler penn-bez war ub.

1909
Daveenn : BROU p. 407 (prendre quelqu'un en grippe)

teuler evezh

1909
Daveenn : BROU p. 237

kalz en deus taolet hicho

1909
Daveenn : BROU p. 243 (il a a plu beaucoup aujourd'hui)

teuler

1909
Daveenn : BROU p. 227 (au sens de vomir)

toeloer a ra

1909
Daveenn : BROU p. 428 (au sens neutre ; toeloer a ra, il pleut ; en parlant d'un malade, il rejette)

teuler e bluñv, e vlev, e c'hreoñ, teuler e sae

1909
Daveenn : BROU p. 428 (muer)

An darn vuiañ eus ar re end-eeun emaon o paouez envel a vez graet ganto abaoe, e-touez diskennidi Vanos, evit ar gounit-douar, ar mesa-loened, ar brezeliñ, an hemolc’hiñ, al lidañ-azeulerezh, an diouganiñ, an teurel hud.

1923
Daveenn : SKET p.55

D’e gentañ korniadenn, laosket gantañ en ur deurel e droad en e vag, ez oa diredet e genvrezelidi war glann ar stêr.

1923
Daveenn : SKET p.135

teurel prenn, tennañ prenn

1923
Daveenn : SKET p.192, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "tirer au sort ; tirage au sort (brez[h]oneg koz[h]) ".

A-vriadoù e taolent war he gorre kenin nevez-kuntuilhet.

1923
Daveenn : SKET p.121

Nemet, kerkent ha m’en em ziskouez ar speredoù dic’hlan, an erevent drouk hag an teuzioù orgedus, e skoont o armoù en ur strapadeg vras hag e taolont o garm-emgann, o youc’h-brezel.

1923
Daveenn : SKET p.115-116

Taolet en doa pled ez oa truilhennek dilhad ar merc’hed yaouank, ma ’z oant hanternoazh ha ma krenent gant ar riv er goañv ; n’oa dezho, ouzhpenn, ar c’hregin-mor nemet ur bevañs treut ha difonn, hag he devoa alies plac’h he gouriz arem hag he gougleze poan vras o tanañ, gant ur maen-kailhastr hag un dornad bezhin sec’h, prenn-keuneud glep diwar ar peñseadoù.

1923
Daveenn : SKET p.115

An deirvet neuze, dezhi ur gouriz arem hag ur gourgleze, a zic’houine hec’h arm hag en em daole da skoazell he div geneilez.

1923
Daveenn : SKET p.114 (Reizhet en eil kevrenn -1924- : p.150 : "Da reiza er gevrenn genta" : "[...] e lec’h « e c’hourgleze » lenn « e c’hougleze ». Hevelep reiza ("gou" e lec’h "gour") [...] p. 114, eil dilinenna, lin. 19, 24").

Derkeia en em daolas ganto ez feuls ; o briata a reas hag o stardañ war he c’halon gant teneredigezh ; pokañ a reas d’o zal, d’o divoc’h, d’o genou, d’o blev ; o c’hlemmoù a vougas gant hec’h allazigoù.

1923
Daveenn : SKET p.107

Kerkent hag en em gavet, e taoljont an eor dirak un enezenn e-kreiz an aven ; dilestrañ enni kement a oa e-barzh ganto a rejont, enaouiñ tan ha stlejañ o listri war ar sec’h da sellout ouzh ar c’horf anezho ha d’ober un aozañ dezho diouzh ma vije ret.

1923
Daveenn : SKET p.98

An div pennañ anezho eo ar Stura, a red war-du ar c’hornog hag a gej he dourioù gant re an Albis, hag an Dravinna a red war-du ar reter hag en em daol e lenn an Heol (1).

1923
Daveenn : SKET p.95-96

O welout an hini a zeue daveto, Atir ha Mâtir a save ha, deut an ene en o c’hichen, e taolent o divrec’h en e gerc’henn d’e vriata [...].

1923
Daveenn : SKET p.73

Holl yaouankizoù gouenn Vanos eo a oa o teurel hedoù, evel gwenan, da bep nevez-hañv, war-du an Hanternoz hag ar C’hreisteiz, ar Reter hag ar C’hornog, o tudañ ar gouelec’h hag oc’h astenn a-vloaz-da-vloaz bevennoù ar Vroad (1).

1923
Daveenn : SKET p.67

Druz ha frouezhus, an douar, hep teil na temz, a daole greun e-leizh.

1923
Daveenn : SKET p.66-67

Evit ar veajourien a-ziavaez, rouez e oant, anavezet gant renerien ar boblad, ha n’en dije kredet hini anezho teurel e zorn war beadra an doueed.

1923
Daveenn : SKET p.65-66

« Daeañ ar gurun a raint-i ; teurel mein gant an tan-luc’hed, strinkañ saezhioù ouzh ar gorventenn, stlepel o goafioù-bann ouzh an tonnoù ha mont, ar c’hleze en o daouarn, d’ar mor ha d’an doueed anezhañ. »

1923
Daveenn : SKET p.37

Ar paotrig a daolas e las dezhañ en e gerc’henn hag e vestronias.

1924
Daveenn : SKET.II p.22

Benniget ra vezo an den yaouank divarvel a zo o sklêrijenniñ ar bed, ar c’hadour nerzhek a laka fiñv er Rod [1], an doue a daol er vann, bep beure, ar Rod !

1924
Daveenn : SKET.II p.5

Diredek a reas davetañ ha teurel he divrec’h a-dro-vriad en e gerc’hen.

1924
Daveenn : SKET.II p.12

Bemdez-c’houloù, war ar c’hlazenn kelc’hiet a wez-tilh a oa dirak toull-dor ar c’hreñvlec’h [4], e pleustre ar bugel war deurel e gelc’hig, e zaou c’hoaf hag e zaouzek saezh.

1924
Daveenn : SKET.II p.19

pleustriñ war deurel ar saezh

1924
Daveenn : SKET.II p.138 « Geriadurig », "S'exercer à lancer la flèche".

Hini pe hini eus an amezeien a [z]eue, ur wech an amzer, da deuler dour binniget war ar vamm, da lavaret ur bedennig eviti. Pebezh kalonad !

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

E-pad ma veze oc’h ober he zro, Bilzig a daole evezh d’ar re all.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 38, p.841 (Miz C'hwevrer 1924)

— N’o c’huita ket, n’o zilez ket ! a gemenne Izabel d’ar paotr. Ro he sugell da Gatellig… gwisk e zilhad da Yannig… ha taol evezh mat dezho… Diwall anezho !…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 38, p.841 (Miz C'hwevrer 1924)

— Mat ar per, paotr ! Mat ar spezard ! Mat ar c’hastrilhez ! — Ro deomp pep a hini, Jojo ! eme Bilzig. — Taol dezho pep a hini, a grias Olier da Jojo, pep a hini ! — Dal ! Ha Jojo a stlapas ur vozad da Vilzig. Roet a zo bet dezho ivez un toullad spezard, ha da Vadalen ur c’hodellad kastrilhez.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Taolit anezhañ er-maez evelato !

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.867 (Miz Meurzh 1924)

Mallozh Doue a zo kouezhet war va zi. Birviken troad, m’en tou ! ne daolin ennañ !

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 42, p.973 (Even 1924)

— Serr da c’hinou, selaou mat ha taol evezh…

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1022 (Gouere-Eost 1924)

Gwellañ den a daole troad war an douar, an aotrou kure.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1024 (Gouere-Eost 1924)

Mar n’ac’h eus nemet diegi ouzh micher sioul ar gounideg, kae da-unan gant ur re ejened e-kreiz al lanneier ; sav eno da logell, digor an dirien divat ha gra dezhi teurel eost.

1924
Daveenn : SKET.II p.32

Neuze oc’h unaniñ bozoù o daouarn, e taoljont a flac’hadoù dour war-du ennañ.

1924
Daveenn : SKET.II p.35

An daouzek plac’h, kaer o devoe kregiñ e skinoù ar rodoù hag en em deurel e penn ar c’hezeg, a voe aner dezho strivañ da zerc’hel ar c’harr war an aod.

1924
Daveenn : SKET.II p.38

Er mor-Bras emañ he mammenn, er mor-Bras eo e taol he dourioù, hag ar mor-Bras end-eeun a dremen en e bez dre an naoz anezhi.

1924
Daveenn : SKET.II p.47

Diredek a rejont er ribl en ur deurel o garm-emgann.

1924
Daveenn : SKET.II p.51

Kaset ganti he daouarn d’he genou, e taolas ur c’harmadenn gourskiltr, lemm, taer, a drec’has war tourni an daboulin ha war garmadeg an armeadoù.

1924
Daveenn : SKET.II p.52

Kalz a verc’hed a zo troet kenañ d’e garout, hogen ne daol outo evezh ebet.

1924
Daveenn : SKET.II p.58

Skuizh an douaroù-se dre na daolont, bep hañvezh, nemet bleunioù-garv, geot d’ar c'hirvi, mezh d’ar moc’h-gouez, frouezh put d’an evned.

1924
Daveenn : SKET.II p.62

C’hwec’h devezh goude peñse ar Vran e varvas he c’habiten. Bilzig atav a chomas gant e gabiten, e-pad ma eo bet en buhez, ha war e arched en deus taolet ar c’hentañ dour binniget.

1925
Daveenn : BILZ2 p.174

Ul laouenanig, un droc'hanig hag ur voc'hruzig a zeue alies d'hor gweladenniñ, rak boas oamp da deurel bruzun bara dezho, d'an evnedigoù drant-se.

1929
Daveenn : SVBV p6

Debret ar pred, lipet al loaioù, hor bizied hag hor mourennoù, dastumet hor c'hontilli en hor godelloù ha graet bep a reuziad breugeudiñ, m'en em daolas [evit daolis] war va gwele.

1929
Daveenn : SVBV p.13

Eno, pep unan ac'hanomp a daolas e samm war ar gwele en doa dilennet.

1929
Daveenn : SVBV p12

teurel e spi war

1931
Daveenn : VALL pg attention

teurel evezh

1931
Daveenn : VALL pg attention

teurel meiz war

1931
Daveenn : VALL pg attention

teurel pled

1931
Daveenn : VALL pg attention

teurel ar bec'h war u. b.

1931
Daveenn : VALL pg accuser (pour se disculper)

teurel ar brall war

1931
Daveenn : VALL pg (jeter le) blame (sur)

teurel da

1931
Daveenn : VALL pg appartenir (se rapporter à)

teurel an eor

1931
Daveenn : VALL pg (jeter l')ancre

deurel

1931
Daveenn : VALL Rakskrid p XXXIV, augmenter

teurel an tamall war

1931
Daveenn : VALL pg (jeter le) blame (sur)

teurel war

1931
Daveenn : VALL pg attribuer

en em daolet da

1931
Daveenn : VALL pg (s')adonner

en em deurel da

1931
Daveenn : VALL pg (s')adonner

teurel dismegañs war

1931
Daveenn : VALL pg (faire) affront

Muioc'h a evezh a zo c'hoazh marteze da deurel ouzh o fenn.

1943
Daveenn : TNKN p59

Koshoc'h mar bijen bet, am bije taolet muioc'h a evezh.

1944
Daveenn : EURW.1 p.181

Ar baraer, avat, en doa taolet kont diouzhtu piv a oa kablus ha piv ne oa ket.

1944
Daveenn : ATST p.89

Teurel a reas ur sell a-dreñv, war ar vag bounner staget, aze, ouzh ar ribl, ha Lom a gollas adarre fiziañs en e blanedenn.

1944
Daveenn : ATST p.96

« Chomit amañ ! » a lavaras ar marichal, « me a yelo va-unan da zilojañ Satanaz, ha da deurel dreist e benn al lerenn-mañ ["lêrenn-mañ"]. » Hag ar marichal a ziskouezas al l[ê]renn en doa degaset gantañ hag a servije dezhañ, er c’hovel, da sevel treid ar c’hezeg evit o houarnañ.

1944
Daveenn : ATST p.116

Paour kaezh [Paourkaezh] kegin ! N’he deus ket bet a chañs, rak ur martolod yaouank (mezv-dall e gwirionez) ouzh he c’hlevout o hopal dezhañ : « mezvier brein ! mezvier brein ! » a yeas droug ennañ, a daolas e grabanoù war al labous paour, a blantas tro en e c’houzoug, hag a droc’has dezhañ e ganaouenn e ker berr amzer ha lavarout : ouf!

1944
Daveenn : ATST p.8

Na respontit ket holl asambles, na, kennebeut, diouzhtu, nemet goude bezañ taolet evezh bras er pezh a vezo bet goulennet diganeoc’h.

1944
Daveenn : ATST p.9

Lom : — « Me a daolo evezh war an treuzoù, ha, bep ar mare, e rin cholori re bar da hini paotred ar Sabad. »

1944
Daveenn : ATST p.28

Kerkent ha ma voe kollet he anaoudegezh gant ar voereb muiañ-karet (?), Job a daolas ul luchadenn ouzh Lom.

1944
Daveenn : ATST p.31-32

— « A ! a ! a ! malchañs !… malchañs !… » a hopas ar voereb. « Disoñjet em boa. Herri… Herri… a zo… beuzet !… malchañs !… » Hag e taolas adarre he fenn a-dreñv, hag e serras he daoulagad.

1944
Daveenn : ATST p.32-33

Mes ar voereb n’he doa ket taolet kont en un dra : ar sklerijenn, eus ar prenestr, a bare war boltred Herri. — Doue a bardono ! — en e stern bras, a-zioc’h mantell ar siminal. Ar poltred sklerijennet gwenn, a oa heñvel ouzh ur weledigezh e-barzh an ti teñval.

1944
Daveenn : ATST p.52

Ar sklerijenn a oa gwenn, evel ar sklerijenn a dle teurel Anaon ar Gristenion p’o deus bet aotre digant an Aotrou Doue d’en em ziskouez d’an dud evit reiñ kentel dezho.

1944
Daveenn : ATST p.51

Ya, gwir eo, neb en em daol re d'ar brederouriezh a zo risklet da goll e spered.

1944
Daveenn : EURW.1 p63

Kaoz e [sic] oa war Arvor ar sizhun ail, eus ar « Roazhoneg » pe vrezhoneg Breizh-Uhel. Eman ar « roazhoneg » o teurel gwrizioù e kêrioù ail Breizh-Uhel. Tra vev eo ur yezh : kreskin hag ober berzh a ra, pa vez graet war he zro ; ha kivizan ha raervel. pa vez dilezet.

1944
Daveenn : ARVR Niv. 165

E Montroulez e voe taolet pled ne oa ket ur gwall doullad unvaniezh etre ar « Barizianed » hag ar « Vrezhonegerien ». Aes e oa gwelout e oa div gostezenn o tiwanañ, hag e vije arne ur wech bennak… E Gwened, ar foz a zonaas c’hoazh etrezo.

1944
Daveenn : EURW.1 p.131

Taolet e oa bet kuit Durocher hag ar C’habaret Breton.

1944
Daveenn : EURW.1 p.188

Neuze, e taolis pled d’am c’hamarad gwele, ur c’hrennard blev melen, daoulagad glas, kroc’henet roz hep ur vlevenn, so[n]n ha gwevn, hag a seblante poltred Apollon e-unan.

1944
Daveenn : EURW.1 p.193

Betek neuze e veze brezhoneget hep teurel pled ; bremañ avat e veze brezhoneget dre vis fall.

1944
Daveenn : EURW.1 p42

Ar vugale a veze lakaet war ar bern da deurel d'an traoñ an hordennoù.

1944
Daveenn : EURW.1 p24

Skinañ a rae gant ur gened disi. Ar muzelloù, ruz-livet, a oa un hoal, daoust d'o mousklenn. An daoulagad du ha gleb, a zeve en o donder un tan a daole sklerijenn ha gwrez war an dremm paret warnañ.

1949
Daveenn : SIZH p.58

Teurel a reas ar paotr ur sell war ar follennig, ha lenn a reas : « Madrigal de los claveles » (Madrigal ar jenoflez). Ur pezhig barzhoniezh e oa.

1949
Daveenn : SIZH p.51

Du-se, pell pe dostoc’h, en alamandezenned ha gwez-kraoñ al liorzh kloz e taol eostiged all, her ha taer, o zio ! tio ! tio ! bagol, ma tasson kili an diribin, e-giz ma vije ur palez strink.

1949
Daveenn : SIZH p.39

Ya ! o vont da welout ur vaouez e oa. En abeg da se, hag evit digarez all ebet, eo en doa graet ur soub en dour d'e benn ha d'e zivrec'h. Nemet n'en doa ket taolet pled en dra kent an teodad.

1949
Daveenn : SIZH p.44

Tennañ a reas un dic'hwezhadenn. Diwisket he devoa ur vanegenn. He gwalinier a daolas skleuroù. Ar breur Arturo a selle ouzh he brennid o sevel hag o tiskenn, hervez anal ar vaouez.

1949
Daveenn : SIZH p.46

Ar vouezh-se, e-giz ur fleüt, an daoulagad du-se, ker kevrinus a-dreñv o mantilh, hag ar mousc'hoarzh-se, ur mousc'hoarzh boemus, a daole e sklerijenn en-dro dezhañ.

1949
Daveenn : SIZH p.48

- Ne garfen ket teurel ar maen kentañ outo. Du-mañ, hervez testeni va daoulagad, - nemet aet omp kuit d'hon unnek vloaz ! - n'am [sic] eus gwelet nemet skouerioù mat, ha merc'hed eus an dereatañ, ha fidel d'o relijion.

1949
Daveenn : SIZH p.53

Teurel a reas ur sell war ar gup ha, goude, en-dro dezhañ.

1949
Daveenn : SIZH p.54

Ar re 'ra droug, an dud a noaz / 'Gaser da get, hervez ar boaz. / Anzavit n’eo ket levenez / Bez' taolet en dienez.

1960
Daveenn : PETO p31

Daoust ma'z eo kalet an urzhiadur nevez, / E vefe mat anzav ha teurel evezh / Eo bet, gant tud poellek, aozet ha reizhet, / Tud n'eo o spered na pounner na seizet.

1960
Daveenn : PETO p17

Gwashoc'h hiriv an enkadenn / Deut d'am eren gant he chadenn / Hag am zaol e gwall abadenn.

1960
Daveenn : PETO p39

N'oc'h ket techet da sellout pizh en ho melezour. Hogen, gwelet hoc'h eus ur vignonez a wechall hag he c'havet gwall gozh. Teurel a rit pled eus ho tremm. Ha, va Doue, pegen displijus an daolenn !

1973
Daveenn : HYZH Niv. 88, p. 42, Anjela Duval

Pa vez rust ar mor, ar pezh a c'hoarvez aes a-walc'h pa vez tre diouzh an abardaez, e vezer gwall vrallet ; ha teuler a ranker evezh ivez, pa vez dichal, da vont da dourtañ en traezhennoù bas a zo niverus er bae.

1985
Daveenn : DGBD p29

Nebeut-tre a zour dous a zegouezh enni, rak berr-tre eo an holl redennoù dour disall en em daol enni.

1985
Daveenn : DGBD p115

Hogen an arz gotek, bet taolet dispriz outañ e-pad kantvedoù, a oa deuet diouzh ar c'hiz en-dro en XIXvet kantved, diwar lusk ar romantelezh peurgetket.

2013
Daveenn : LLMM Niv. 399, p. 19

Tremen sizhun zo n'he deus taolet ket [sic] troad amañ. Steuziet eo kuit.

2015
Daveenn : EHPEA p29

Ne ouzon ket ha taolet fed ac'h eus met er gegin ez eus ur voutailhad vodka hanter c'houllo.

2015
Daveenn : EHPEA p13

Mont a ran da deuler ur sell er gegin hep mont er sal-dour.

2015
Daveenn : EHPEA p14

Hiziv an deiz e kavomp atav trenk ha c'hwerv gant telloù ar Stad sungevrozour, ha peurgetket abaoe ar bloaz tremen, met diouzh un tu all, ur Gresian diwar zaou ne bae ket telloù hag en em daol da obererezh mil enoret ar floderezh kemedel.

2015
Daveenn : EHPEA p102

Gant an taolioù-se e klasker diskouez piv eo an enebourien e gwirionez, teurel un tamm sklêrijenn war o c'homzoù toull, war o oberezhioù kuzh, hag all, hag all... betek ma kollfont an dud a vot evite, o fratikoù, o skoazellerien a-genwerzh, o c'hamaraded politikel, ha kement zo, rak ne fello ket d'ar re-se bezañ lousaet gant brud fall hoc'h enebourien.

2015
Daveenn : DISENT p56

Ne c'haller soñjal ken e-barzh hon obererezhioù hep teurel evezh ouzh ar skeudenn a chomo dioute war o lerc'h, nag er gemenadenn a felle dimp skignañ gant an taolioù-se.

2015
Daveenn : DISENT p81

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial