Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. 1. H.g. Stad padus ma'z a reizh en-dro holl organoù ar c'horf. Bezañ en e yec'hed, war e yec'hed. Da fall ez a e yec'hed. Distreiñ e yec'hed, dont ar yec'hed d'ub. & Trl. pemdez Hag ar yec'hed ? : troienn a reer ganti evit saludiñ. & Evañ da yec'hed ub., ober yec'hed d'ub. : evañ en ur hetiñ dezhañ chom yac'h, kaout chañs, h.a. Diskenn dimp pep a vanne, Pêr, hag un all dit d'ober yec'hed dimp ! & Yec'hed ar spered : stad kompez ar bred. & Bezañ e-kreiz e yec'hed : e barr e vrud. En em lazhañ e-kreiz e yec'hed. 2. Estl. YEC'HED (MAT), YEC'HEDOÙ : ger(ioù) a zistager pa ever banneoù a-gevret gant ub., da hetiñ dezhañ. chom yac'h pe gaout chañs. Yec'hed deoc'h ! emezañ. 2. Tr. estl. YEC'HED DIGANT DOUE : troienn a reer ganti pa vez ub. o streviañ. II. Impl. da anv unan. 1. Plijadur vras. Ur yec'hed e oa klevet ar paotr-se o vrezhonegañ. 2. Sevel ur yec'hed : evañ en enor, da yec'hed ub. Meur a yec'hed a savjont.

Skouerioù istorel : 
49
Kuzhat roll ar skouerioù

yec'hed

1499
Daveenn : LVBCA p204 (sante)

M. Piv en deus-i [sakramantoù an iliz] bet instituet ? D. Jezuz Krist, hor Salver benniget. M. Pe evit tra ? D. Evit ar yec'hed hag ar satisfaksion eus hon eneoù, hag evit aplikañ deomp ar frouezh hag ar meritoù eus e Basion ha komunikañ ouzhomp e c'hrasoù.

1622
Daveenn : Do. p38

D. Servijañ a ra deomp davantaj evit rekour yec'hed ar c'horf, mar bez ar gwellañ hag ar muiañ ekspediant evidomp, ma hor bez eñ. Hag abalamour da se, p'en em santomp klañv-bras eo neseser kaout rekours d'ar Sakramant-mañ.

1622
Daveenn : Do. p46

yec'hed

1659
Daveenn : LDJM.1 pg santé

M. Ha da petra ouzhpenn ? D. Servijañ a ra deomp davañtaj evit recev yec'hed ar c'horf, mar be ar gwellañ hag ar muiañ ekspediant evidomp, ha rak-se pa en em santomp klañv bras, eo ret kaout rekourz d'ar sakramant-mañ.

1677
Daveenn : Do. p47

M. Piv en deus i [sakramantoù an Iliz] instituet ? D. Hon Salver Jezuz-Krist. M. Pe evit tra ? D. Evit yec'hed ha sanktifikasion hon eneoù, evit aplikañ deomp ar frouezh hag ar meritoù eus e Basion, ha komunikañ ouzhomp e c'hrasoù.

1677
Daveenn : Do. p39

rentañ ar yec'hed da ur re bennak

1732
Daveenn : GReg pg guérir (rendre la santé à quelqu'un)

Kavout a ray e yec'hed hepdale.

1732
Daveenn : GReg pg guérir (Il guérira dans peu.)

monet da ruflañ e aer natur evit gallout kaout e yec'hed

1732
Daveenn : GReg pg air

evañ da yec'hed Pêr

1732
Daveenn : GReg pg boire (à la santé de Pierre)

hon Salver a rentas yec'hed da verc'h ar c'handener

1732
Daveenn : GReg pg (J.C. guerit la fille du) Centenier

neb a zistro e yec'hed

1732
Daveenn : GReg pg convalescent (qui se releve de maladie)

distro e yec'hed

1732
Daveenn : GReg pg convalescence (retour en santé)

Kavout a raio e yec'hed hepdale.

1732
Daveenn : GReg pg guérir (Il guérira dans peu.)

E yec'hed en devezo a-benn nebeut.

1732
Daveenn : GReg pg guérir (Il guérira dans peu.)

kavet e yec'hed

1732
Daveenn : GReg pg guérir (Guérir, recouvrer sa santé, pp.)

kavout e yec'hed

1732
Daveenn : GReg pg guérir (Guérir, recouvrer sa santé.)

rentet ar yec'hed da ur re bennak

1732
Daveenn : GReg pg guérir (rendre la santé à quelqu'un, pp.)

kollet he deus he yec'hed

1850
Daveenn : GON.II pg iéc'hed

ret eo arboellañ e yec'hed

1850
Daveenn : GON.II pg arboella

an distro eus ar yec'hed, eus ar gweled

1850
Daveenn : GON.II.HV pg distrô

d'ho yec'hed ec'h evan

1850
Daveenn : GON.II pg éva

ar gaeder a zo mat evit ar yec'hed

1850
Daveenn : GON.II pg gaéder

yec'hed

1850
Daveenn : GON.II pg iac'h, iac'haat, iéc'hed, maôder

yec'hedoù

1850
Daveenn : GON.II pg iéc'hed

evañ a ran d'ho yec'hed

1850
Daveenn : GON.II pg iéc'hed

kalz yec'hedoù a zo bet evet eno

1850
Daveenn : GON.II pg iéc'hed

Neb a espern e sec'hed, a espern e yec'hed.

1850
Daveenn : GON.II pg espernout + p.77, (Quiconque ménage sa soif, ménage sa santé).

Gwell eo ganti, p'he deus danvez, / P'he deus yec'hed, gwell ebatal, / Reiñ he bugale d'ar re all, / Reiñ he mab, he merc'h da vagañ.

1867
Daveenn : MGK p137

Al labour roet gant Doue da gastiz d'ar pec'hed, Ouzhpenn ma vag an den, [a] zegas dezhañ yec'hed Nerzh da herzel bemdez ouzh poan ha gwall amzer, Berroc'h ha didorroc'h atav d'al labourer Evit d'an didalvez.

1867
Daveenn : MGK p31

— Yec’hed dit, Kivoron, eme ar c’habiten en ur drinkañ. — Yec’hed da Ester ivez, eme ar serjant, ha nerzh dezhi da skeiñ start war choug he fried, ma ne bak pesk ebet dezhi.

1877
Daveenn : EKG.I. p.221

hiroc'h e tal[v] yec'hed negit danvez

1909
Daveenn : BROU p. 252 (plus vaut santé que richesse)

Neb a lenno al linennoù da heul hag a lakaio evezh mat gant ar bugenoù-mañ, ra vo sellet outañ a-du gant Mestr ar santual, ra warezo Dis Atir (1) anezhañ hag e dud, o reiñ nerzh, kadarnded ha meiz d’e vibien, kened, furnez ha yec’hed d’e verc’hed ; o tiwall e chatal hag e barkoù, e di hag e oaled, e goadoù hag e bradoù, e stêr hag e stank !

1923
Daveenn : SKET p.25

Ha dezho kaout da vevañs kig-gouez, frouezh ha mel nemetken, ha dour hepken da evadur, ne viras ket kement-se outo a vezañ bras, ha kaer, ha kreñv ; nag a welout, digoumoul o hoal-vat ha difazi o yec’hed, heol un hañv ha pevar-ugent o c’houlaouiñ ar c’hoadoù hag erc’h ur goañv ha pevar-ugent o sammañ an douar hag ar barroù-gwez.

1923
Daveenn : SKET p.49

Ouzh an holl loened-se en doa Vindosêtlos da sellout ; eñ eo o maese ha kred ez oa evit o stad-vat hag o yec’hed (2).

1924
Daveenn : SKET.II p.23

— Alo ! kenavezo ar c’hentañ, Izabel. Yec’hed mat deoc’h ha d’ho pugale ! — Deoc’h ivez, aotrou person.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1021 (Gouere-Eost 1924)

kred (bezañ) evit stad vat ha yec’hed u.b.

1924
Daveenn : SKET.II p.122 « Geriadurig », "Répondre du bon état et de la santé de quelqu’un".

Daou vloaz, mamm Izabel !… A-benn an distro, Mad[a]len a vo plac’h yaouank. Ha Yannig ?… Ha Katellig ?… Ha c’hwi. mamm ?… Doue d’ho kendelc’her en yec’hed !

1925
Daveenn : BILZ2 p.182

ur yec'hed eo gwelout, klevout

1931
Daveenn : VALL pg (c'est un) bonheur (de voir, d'entendre; familier)

Kent dispartiañ, ar Gendalc'herien o doa da zibab ur Pennrener e-lec'h an aotrou Kerviler, a zileze abalamour d'e yec'hed.

1944
Daveenn : EURW.1 p.207

Dremmoù an holl baotred yaouank a oa liv yec'hed warno.

1944
Daveenn : EURW.1 p51

— « Gwell eo ur voutailhad jistr eget al louzoù-mañ, a reas an aotrou Huerou-Kerizel, a oa ur bever brav hag un den karget a yec'hed, gant ur min ruz, un divjod bougennek, ur c'hof enorapl. »

1944
Daveenn : EURW.1 p77

« Da c’hortoz ma vo gouezet pe wir pe faos eo ar c’heloù trist-se, evomp ur chopinad, ha yec’hed d’ar re vev ! »

1944
Daveenn : ATST p.16

— « Yec’hed deoc’h ho[-]taou ! » emezañ. Ar marichal a evas e volennad sistr en ur glukadenn. — « Sistr mat eo, marichal ? » — « N’eo ket fall, Job. »

1944
Daveenn : ATST p.123

Eus Paotred Hirvragoù maez-kêr / Hor bo soñj atav, ma zud kaer, / Ha, da seurt kañfarted, / Evomp gwin d'o yec'hed.

1960
Daveenn : PETO p45

D'ho mestr omp deuet da hetañ, / Evel mignoned a-viskoazh / Demat, eürusted ha yec'hed / Ha d'e saludiñ, hervez boaz.

1960
Daveenn : PETO p66

Emichañs ez eus bet kalz gwellaenn e-keñver ar yec'hed, ha kalz muioc'h a vugale a c'hellfe bezañ bet ganet ha savet.

1985
Daveenn : DGBD p188

Gallout a ra Yann Stourmer dibab riskloù bras evitañ avat, pa vefe war tachenn e labour, e zarempredoù gant tud all, e yec’hed pe e surentez zoken.

2015
Daveenn : DISENT p65

Arru omp skuizh o welet ar bed renet gant an arc'hant : pinvidigezhioù ar blanedenn laeret da viken, tud mistri war dud all, an aer hag ar morioù saotret, spesadoù loened o vont da get peogwir int bet pesketaet pe chaseet betek re, lies[s]eurted an natur taget, ar baourentez oc'h astenn, toulloù-bac'h ha doareoù eveshaat niverusoc'h-niverusañ, brezelioù evit mestroniañ ar c'hailhegoù hag an eoul-maen, an direizhder hag an dismegañs oc'h astenn, an embregerezhioù prevez o lakaat o c'hrabanoù war madelezh an holl, an deskadurezh, ar yec'hed, an anneziñ, an douar paneveken... N'houllomp ket bezañ kengiriek deus an holl draoù-se a ra poan dimp.

2015
Daveenn : DISENT p9

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial