I.
Ar.
1. (en egor ; dirak un anv pe ur gm. heuliet gant un ak., un ag.)
[1659, 1850, 1927] Eus.
[1659] Adal ar vihanañ betek ar brasañ. [1659] Adal an eil penn betek egile.
[1850] Adalek ar goueled betek al lein.
2. (en amzer ; dirak un ak. pe un adv.)
[1850, 1927, 2013] Diwar.
[2013] Ha pa oa bet staget da adsevel ar chantele adal ar bloavezhioù 1240 ne oa ket tost e vefe bet distrujet an holl savadur kozh
HS. adalek.
II.
Tr. stl. isur.
[1659, 1732, 1867, 1904, 1931, 1985] ADAL MA : diwar ar mare ma.
[1732] Adal ma er gwelis. [1867] 'Dal ma tavas, al laboused, skuizh-marv holl oc'h he c'hlevet, en em lakaas da fistilhañ. [1985] Adal ma oa echu va zroiad-labour e kuitaas ac'hanon.
HS. abaoe (ma) adalek (ma).
Daveenn :
LDJM.1
pg depuis (le plus petit iusques au plus grand)
7. Abalamour d'hor pec'hedoù / Er gwelas [Mari, he mab] karget a boanioù, / Ha kannet kriz gant skourjezoù / Adal ar penn bete ar plantoù.
7. A balamour d'hor pec'hedou / Er guelas carguet à boaniou, / Ha cannet criz gant scourgezou. / A dal ar pen bete ar plantou.
1677
Daveenn :
Do.
p66
adal ma
1732
Daveenn :
GReg
pg aussi (aussitôt que, dès-que)
adal ma her gwelis
adal ma èr güellis
1732
Daveenn :
GReg
pg aussi (aussitôt que je le vis)
adal an treid betak ar penn
adal an treid betac er penn
1732
Daveenn :
GReg
pg (de pied en) cap
Adal ar penn betek an treid
Adâl ar penn bétég ann treid
1850
Daveenn :
GON.II
pg adâl (Depuis la tête jusqu'aux pieds / De la tête aux pieds).
adal
adâl
1850
Daveenn :
GON.II
pg adâl (Depuis. De)
adal
adâl
1850
Daveenn :
GON.II
p.56, Table des Prépositions composées, "depuis".
'Dal ma tavas, al laboused, skuizh-marv holl ouzh he c'hlevet, en em lakaas da fistilhañ, evel gwechall tud kêr Droja, pa deue Kasañdr d'o aliañ. Ganto, gant ar re-mañ siwazh ! Hevelep tro a c'hoarvezas. Nouspet labous a voe paket, lod kaouedet, lod all krouget.
Dal ma tavas, al laboused, skuiz-maro holl oc'h he c'hlevet, en em lakaz da fistilla, evel gwechall tud kear Droja, pa deue Kasandr d'ho alia. Gant-ho, gant ar re-man siouaz ! Hevelep tro a c'hoarvezaz. N'ousped labous a voe paket, lod kaouedet, lod all krouget.
1867
Daveenn :
MGK
p16
adal ma
1904
Daveenn :
DBFV
pg adal (depuis que)
Adal ma voe deut da berc’henn dezhañ, e reas e venoz da sevel bemdez un eur beureoc’h evit e brederiañ.
Adal ma voe deut da berc’henn d’ezan, e reas e venoz da sevel bemdez eun eur beureoc’h evid e brederia.
1924
Daveenn :
SKET.II
p.22
adal
1927
Daveenn :
GERI.Ern
pg adal (depuis, de)
adal ma
a-dal ma
1931
Daveenn :
VALL
pg aussitôt
Me, haderez gwall zizeurioù / Ha pennabeg d'ho kwalleurioù / Am eus kredet mont d'ho kervel / 'Dal ma welis ' rankfe mervel.
Me, haderez gwall-zizeuriou / Ha penn-abeg d'ho kwalleuriou / Am eus kredet mont d'ho kervel / 'Dal ma welis ' rankfe mervel.
1960
Daveenn :
PETO
p81
Adal ma oa echu va zroiad-labour e kuitaas ac'hanon ur wech dilestret e Port-Gentil.
1985
Daveenn :
DGBD
p63
Ha pa oa bet staget da adsevel ar chantele adal ar bloavezhioù 1240 ne oa ket tost e vefe bet distrujet an holl savadur kozh !
2013
Daveenn :
LLMM
Niv. 399, p. 23
Notennoù studi
En em ziskouez a ra ar ger-mañ dindan tri stumm : "adal" > "adale" > "adalek". An emdroadur-mañ zo kenstur gant an hini c'hoarvezet gant "betek", an araogenn enebet outañ : "bet" > "bete"/"bede" > "betek".
Etimologiezh
Termen savet diwar an araogenn "a" hag an ak. "tal" blotaet.
