Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
128
Afficher les mots parents

Définition :  Masquer la définition

I. G. Fetis A. 1. Egorenn a zarempreder, a dreuzer evit mont d'ul lec'h bnk. Digeriñ, ober, kavout e hent da, war-du, etrezek ul lec'h bnk. Digeriñ e hent a-dreuz, dre, dre-douez udb. 2. Ent strizh An egorenn-se bet diac'hubet ha terket ; gorreenn a dalvez da vont eus an eil lec'h d'egile. An daou du d'an hent. Ribl an hent. Sol an hent. Bezañ a-dreuz hent : stankañ ouzh an tremen. • Digeriñ un hent. Ober hentoù nevez. • Un hent bihan, bras, ledan, strizh. Kerzhet dre hentoù rust ha diaes. Fank zo en hentoù. Hentoù fall, mat, teñval, riklus pa vez glav, kaledet gant an heol. Hentoù meinet. • Krec'h, pouez-krec'h zo gant an hent. War-grec'h emañ an hent. Traoñ, pouez-traoñ zo gant an hent. An hent zo war bouez-traoñ. War ziribin emañ an hent. Un hent war bign, war ziskenn. • Hent bleiz : hent fall-tre, ne c'haller mont gantañ nemet gant poan. Hent don : hent-kev. Hent gwenn, kannet, pilet : hent a vez darempredet kalz. Hent-distro, hent glas : hent darempredet nebeut. • Hent departamant : zo un departamant e karg anezhañ. Hent roman : hent-bras an Henamzer roman. • Hent Pondivi, an hent da Bondivi : an hent a gas da Bondivi. Da belec'h e kas an hent-mañ ? Pelec'h e tegouezh an hent-mañ ? hemañ eo an hent a gas da Roazhon. • Mont gant an hent : kerzhet, bale war un hent, e heuliañ. Diskenn, pignat gant an hent : diskenn, pignat drezañ. Skeiñ war un hent, kemer penn un hent : divizout mont gant an hent-mañ-hent. Mont etrezek ur penn pe ur penn all d'an hent : d'un tu pe d'unan all. Mont dre an hentoù : redek bro. 3. Digor en udb. a dalvez da dremen. DHS. genoù, ode, ribin, riboul, toull, tremen. 4. Trl. Mezeg. DRE AÑ HENT (+AV.), DRE HENT AN(HS. AV.) : dre al lec'h-se. Kemer ul louzoù dre an hent analañ, dre hent an analañ : e gemer dre ar fri. DHS. forzh. 5. Korf. (en e furm lies prl. ; db. ar merc'hed ha parezed bronneged zo) Forzh. HS. gouhin. B. 1. Hent meur : hent roman. 2. Relij HENT AR GROAZ : taolennadur livet pe gizellet eus ar Basion a ziskouez ar C'hrist o tougen e groaz, o pignat gant an hent a gas d'ar C'halvar. Pevarzek taolenn Hent ar Groaz. 3. Tremen-hent*. HS. alez, arroudenn, bali, banell, boulouard, digor, forzh, genoù, gwenodenn, kan, kanol, ode, rabin, ribin, riboul, san, straed, toull, treizh, tremen, trepas. II. G. Difetis A. 1. Roud a heulier, zo da vezañ heuliet a-benn mont d'ul lec'h resis. An eeunañ hent. Faziañ diwar an hent, bezañ kollet a-ziwar e hent. Koll e hent. Kavout e hent. Ne oar ket an hent da Bont-'n-Abad. Cheñch hent, treiñ diwar e hent : cheñch roud. Reiñ tro d'e hent : e hiraat dre gemer distroioù. • Goulenn an hent d'ul lec'h bnk. : goulenn dre belec'h mont di. Diskouez an hent da ub. : diskouez dezhañ ar roud a ranko heuliañ. Pe hent, dre be hent ? : dre belec'h, dre be du ? Dre be hent eo mont da Vontroulez ? 2. Trl. Na c'houzout hent ebet ken : bezañ kollet da vat. & Mont, kerzhet gant e hent : delc'her da vont gant e roud, na chom a-sav. & It, kit, kerzhit gant ho hent ! : urzh a roer pa venner pellaat, argas ub. eus ul lec'h bnk. B. (en troiennoù) Baleadenn, beaj ; obererezh dilec'hiañ en ur gerzhet. 1. Un devezh, daou zevezh hent : un devezhiad, daou zevezhiad bale. 2. MONT EN HENT, KEMER PENN AÑ HENT : mont kuit. Deomp en hent ! Ober e bak da vont en hent : prientiñ e draoù a-raok mont kuit. Ur banne a gemerfec'h a-raok kemer penn an hent ? [1878] [...] ha n’oa ket bet ret lavaret div wech d’ar veleien mont en hent. 3. Mont en e hent, e penn an hent evit mont da, war-du, etrezek ul lec'h bnk. : bezañ o vont d'al lec'h-se. [1877] Anat e oa ez oa aet ar soudarded en o hent. & Kemer e hent, penn an hent evit mont da, war-du, etrezek ul lec'h bnk. : loc'hañ kuit evit mont d'al lec'h-se. Kemeret en doa penn an hent da vont d'e gêr. 4. Bezañ en hent : bezañ o vale, o veajiñ. & Bezañ en hent da zont, war an hent da zont : bezañ o tont. 5. Bezañ e penn an hent : bezañ degouezhet e penn e veaj. 6. Bale, kerzhet, mont gant e hent : bezañ o kerzhet. & Tr. estl. Yao gant an hent !, Yao en hent ! : stagomp gant hor baleadenn, hor beaj. C. 1. Trl. DRE BE HENT, PE DRE HENT : penaos, dre beseurt doare. Dastum madoù ne vern dre be hent. & EN HENT-SE, DRE AN HENT-SE : en doare-se, evel-se. Bez' o deus bet, en hent-se, an eurvad d'en em ziwall diouzh al laeron. Kavout a rae dezhañ edo, en hent-se, o vont da lakaat an dud da vouezhiañ evit e gostezenn. 2. Tr. adv. E PEP HENT : e pep keñver. Ober e ziarbennoù e pep hent. He c'homzoù, e pep hent, a ziskoueze e oa ur plac'h a zeskadurezh kaer. & A BEP HENT : a bep tu, a bep lec'h, e pep keñver. Bezañ leal, eeun a bep hent. Ne glaskont nemet an tu da noazout din a bep hent. & (db. an traoù) Bezañ mat a bep hent : bezañ mat-kenañ. III. Dre skeud. A. 1. (db. an dud) Roud, emzalc'h a c'haller pe a ranker heuliañ a-benn tizhout ur pal lakaet. Hent ar frankiz, ar furnez, ar wirionez. Hent strizh an dever. Ober an hent da vezañ karet. & Relij. Hent ar baradoz, an neñv, hentoù Doue : gourc'hemennoù Doue. 2. Trl. skeud. Chom dre an hent : chom berr. & Digeriñ an hent : bezañ an hini kentañ oc'h ober udb. a gemero ar re all skouer diwarnañ pe a zegaso traoù nevez, araokadennoù d'e heul. Laeneg a zigoras an hent d'ar vezegiezh arnevez. & An hent etre : an tu etre, kreiz, etre daou ziskoulm disheñvel, daou soñj enep, h.a. Heuliañ an hent-etre. B. 1. AN HENT : buhez, obererezhioù un den lakaet a-geñver gant ar pezh zo lakaet da skouer er gevredigezh m'emañ o vevañ. & Mont klenk dre an hent : diwall a zispign re. & Mont eeun gant an hent : sentiñ, ober ar pezh a vez lavaret ouzh an-unan ober. & Ober e hent er vuhez : dont a-benn mat, kavout un doare dezhañ e-unan da gas e vuhez war-raok. [1944] Soñj am eus eus hiniennoù a oa ganin er gevrennad ispisial hag a dalvez ar boan lavarout ur ger berr diwar o fenn, rak ober a rejont o hent… & Mont gant e hent : delc'her d'ober diouzh e zoare e-unan. & Chom, mont a-dreuz gant e hent : na zont a-benn eus udb., c'hwitañ. 2. Ent strizh AN HENT MAT : an hent, an emzalc'h a glot rik gant pennaennoù buhezegezh ur gevredigezh tud, d'ur mare bnk. Bezañ en hent mat. Distreiñ, mont, riklañ diwar an hent mat. : na vont gant an hent-se. & Madoù deuet dre an hent mat : zo bet akuizitet en un doare onest. HS. kêr. & Madoù deuet dre an hent fall, dre wall hent : zo bet akuizitet dre laer, pe dre douell. & [1878] faziañ war e hent : ren ur vuhez direizh. [1878] [...] tud fall a zo en hon touez ha ne c’houlennont ket gwell eget sachañ ar yaouankiz d’o heul. Eveshait ivez ‘ta ho preur, kelennit-eñ e ken kaz ma teufe da faziañ war e hent [...]. 3. Arouez an darvoudoù zo da c'hoarvezout e buhez un den. N'ouzomp ket petra zo en hent dirazomp : n'ouzomp ket penaos e vo an traoù ganimp a-benn ur pennad amzer. DHS. planedenn, tonkadur. & Trl. Plaenaat an hent da ub. : aesaat an traoù dezhañ dre lemel ar skoilhoù a sav pe a c'hallfe sevel dirazañ. C. Trl. (db. an traoù) Bezañ udb. war an hent mat : war an hent da zisoc'h. War an hent mat emañ hoc'h afer. & Mont mat an traoù en o hent : c'hoarvezout evel ez eus bet soñjet e c'hoarvezfent. Degemeret e vo d'e arnodenn mard a mat an traoù en o hent. IV. H.g. A. Fetis 1. Lec'h, ichoù ma tremener. Ober, digeriñ hent, mont, tec'hel diwar, a-ziwar (an) hent : ober lec'h da ub. & Tr. estl. (evit goulenn lec'h da dremen) Mont, tec'h diwar hent ! Kuit diwar hent ! Grit hent ! & (impl. da estl.) Hent ! : diwallit ! 2. Trl. Distreiñ, mont, tec'hel diwar hent ub. : lezel lec'h dezhañ da dremen. & Digeriñ hent d'ub., d'udb. : ober lec'h d'an den-se, d'an dra-se da dremen. Digoret e oa bet hent d'an dour, da garr-tan ar ministr. & Troc'hañ hent da ub., stankañ (an) hent ouzh ub. : mirout outañ a dremen. & Bezañ war hent ub. : stankañ an hent ha, dre se, mirout outañ a vont war-raok. & Kaout ub. war e hent : bezañ strobet gantañ. & Bezañ war hent : strobañ. An traoù-se zo war hent. 3. Trl. skeud. Bezañ, chom war hent : direnkañ, bezañ a re. Me zo deuet da chom ganeoc'h, nemet war hent e vefen. & Bezañ war hent ub. : e zirenkañ, mirout outañ a ober, a seveniñ ar pezh a venn. Hennezh a vez atav war hent an dud. Klask a rae labourat hep bezañ war hent ar re all. 4. Trl. Leuskel hent gant ub. : mont diwar wel dezhañ. B. Difetis 1. Hed zo etre daou lec'h, egorenn a ranker treuziñ evit mont eus an eil lec'h d'egile. Kalz a hent en doa d'ober a-benn en em gavout eno. & Ur pennad, ur pezhiad, un tennad hent : un darn anezhañ. Ur pennad mat, un tamm mat, ur pezhiad mat a hent. & Bezañ ul lec'h bnk. hanter hent etre ul lec'h hag ul lec'h bnk. all : bezañ al lec'h-se e kreiz an daou all. An Oriant zo hanter hent etre Kemper ha Gwened. & Bezañ degouezhet hanter hent d'ul lec'h bnk. : bezañ graet, baleet an hanter eus an hent a gas di. & Bezañ un nebeud(ig) hent diouzh udb. all : bezañ nepell dioutañ. 2. Trl. Mont penn hent, war-benn hent da ub., da benn (an) hent da ub. : mont en arbenn dezhañ. & Ur skuber* mat a hent. & Faoutañ, fustañ, koadañ, redek, troc'hañ hent : mont, kerzhet gant tizh. Ar bagoù-se a droc'h hent. & Redek hent : redek bro. & Dibunañ hent, muzuliañ hent(où) : bale kalz ha pell. Kregiñ a reas da zibunañ hent hag e skoas betek ar gêr. & Gounit hent war ub. : lakaat an hed zo etre an-unan hag eñ da greskiñ, pe da zigreskiñ mar bezer war e lerc'h. & Debriñ an hent : mont goustadik-tre. & Chom dre an hent : chom da straniñ. 'M eus aon eo chomet ho mab dre an hent hiziv. & Ober hent etrezek ul lec'h bnk. : skeiñ etrezek al lec'h-se.

Exemples historiques : 
256
Masquer la liste des exemples

hent

1499
Référence : LVBCA p97 (voye)

hent strizh

1499
Référence : LVBCA p97, 189 (voye estroytte ou chemin)

ma edi [men emañ] an hent da Roazhon

1499
Référence : GAVH p42

pe dre hent [dre be hent]

1499
Référence : LVBCA p66, 158 (par quel lieu)

pe zre hent [dre pe hent]

1499
Référence : LVBCA p66, 97, 163 (par quel lieu)

hent hir

1659
Référence : LDJM.1 pg (long) chemin

it gant ho hent

1659
Référence : LDJM.1 pg (passez votre) chemin

heñchoù

1659
Référence : LDJM.1 pg chemin

hent straed

1659
Référence : LDJM.1 pg (petit) chemin

hent meur pe bras

1659
Référence : LDJM.1 pg (grand) chemin

hent

1659
Référence : LDJM.1 pg chemin

disaouzanañ war an hent

1659
Référence : LDJM.1 pg radresser

hent forc'het

1659
Référence : LDJM.1 pg chemin fourchu

faziañ war an hent

1659
Référence : LDJM.1 pg (s'esgarer du) chemin, fouruoyer

gounit hent

1659
Référence : LDJM.1 pg (auancer) chemin

en em lakaat en hent

1732
Référence : GReg pg (s')acheminer

en hent all

1732
Référence : GReg pg ailleurs

an ti-se a sko war an hent meur

1732
Référence : GReg pg aboutir

ar madoù gwall akuizitet a ya en noz d'o hent

1732
Référence : GReg pg acquiescement

dilezel an hent eus ar vertuz

1732
Référence : GReg pg abandonner

dre un hent all

1732
Référence : GReg pg ailleurs

kemer e hent

1732
Référence : GReg pg (s')acheminer

hent

1732
Référence : GReg pg avenue (passage pour aborder en quelque ville, en quelque maison), chemin, distance (éloignement de lieu, ou de tems), expedient (moïen, voïe)

heñchoù

1732
Référence : GReg pg avenue, chemin, expedient (moïen, voïe)

ober blokalioù en ur ru, pe en un hent

1732
Référence : GReg pg barricader (une ruë, ou, un chemin)

bardellañ ur ru, pe, un hent

1732
Référence : GReg pg barricader (une ruë, ou, un chemin)

en dinaou eus an hent

1732
Référence : GReg pg (en) bas (au bas)

hent fraeet

1732
Référence : GReg pg (chemin) batu

hent pilet

1732
Référence : GReg pg (chemin) batu

hent kannet

1732
Référence : GReg pg (chemin) batu

heñchoù kaer

1732
Référence : GReg pg beau(x chemins)

henchoù

1732
Référence : GReg pg chemin

hent

1732
Référence : GReg pg chemin

hentoù

1732
Référence : GReg pg chemin

hent bras

1732
Référence : GReg pg chemin (de Roy, grand chemin), grand (Grand chemin.)

heñchoù bras

1732
Référence : GReg pg chemin (de Roy, grand chemin)

hent meur

1732
Référence : GReg pg chemin (de Roy, grand chemin), grand (Grand chemin.)

heñchoù meur

1732
Référence : GReg pg chemin (de Roy, grand chemin)

hent frank

1732
Référence : GReg pg chemin (large)

hent Ahez

1732
Référence : GReg pg chemin (d'Ahés, grand chemin pavé à trois rangs de pierres l'un sur l'autre, que la Princesse Ahés Fondatrice de la Ville de Karahés, ou, Carhaix, fit faire depuis cette Ville, d'un côté, jusqu'à Nantes, de l'autre, jusqu'à Brest, & qui d'espace en espace, & en plusieurs endroits, retient encore ce nom)

an hent enep

1732
Référence : GReg pg (le droit) chemin

an hent vatant

1732
Référence : GReg pg (le droit) chemin

an hent eeun

1732
Référence : GReg pg (le droit) chemin

an eeunañ hent

1732
Référence : GReg pg (le plus droit) chemin

an enepañ hent

1732
Référence : GReg pg (le plus droit) chemin

gwall heñchoù

1732
Référence : GReg pg (de mauvais) chemin(s)

hent forc'hek

1732
Référence : GReg pg chemin (fourchu), fourchu (Chemin fourchu.)

hent forc'hellek

1732
Référence : GReg pg chemin (fourchu)

hent fourchek

1732
Référence : GReg pg chemin (fourchu), fourchu (Chemin fourchu.)

hent treuz

1732
Référence : GReg pg chemin (de traverse)

hent fazius

1732
Référence : GReg pg chemin (où il est facile de s'égarer), (chemin) égarant

saouzanañ war an hent

1732
Référence : GReg pg (s'égarer sur le) chemin

saouzanet war an hent

1732
Référence : GReg pg (s'égarer sur le) chemin

faziañ war an hent

1732
Référence : GReg pg (s'égarer sur le) chemin

faziet war an hent

1732
Référence : GReg pg (s'égarer sur le) chemin

gounit hent

1732
Référence : GReg pg avancer (chemin)

kit gant hoc'h hent

1732
Référence : GReg pg (passez vôtre) chemin

it gant hoc'h hent

1732
Référence : GReg pg (passez vôtre) chemin

tremenit hent

1732
Référence : GReg pg (passe vôtre) chemin

ur gazeliad hent

1732
Référence : GReg pg (quelque peu moins de deux lieuës de) chemin (s'appelle dans la haute Cornoüaille, & dans le bas Vannetais)

hent-Sant-Jakez

1732
Référence : GReg pg (le) chemin (de Saint Jacques, la voix lactée)

hent an neñv a zo strizh ha lampr

1732
Référence : GReg pg (le) chemin (du Ciel est étroit & glissant)

hent ar baradoz, a zo strizh ha lampr

1732
Référence : GReg pg (le) chemin (du Ciel est étroit & glissant)

an hent a gundu d'ar baradoz, a zo enk ha riklus

1732
Référence : GReg pg (le) chemin (du Ciel est étroit & glissant)

ober hent

1732
Référence : GReg pg cheminer (marcher)

graet hent

1732
Référence : GReg pg cheminer (marcher)

monet d'e hent

1732
Référence : GReg pg (prendre son) congé (s'en aller)

kas d'e hent

1732
Référence : GReg pg congédier (renvoïer)

bezañ kaset d'e hent

1732
Référence : GReg pg (etre) congedié

hent goloet

1732
Référence : GReg pg corridor (chemin couvert, sur le bord du fossé en dehors)

heñchoù goloet

1732
Référence : GReg pg corridor (chemin couvert, sur le bord du fossé en dehors)

troc'hañ hent da

1732
Référence : GReg pg coupper (les passages)

steviañ an henchoù

1732
Référence : GReg pg coupper (les passages)

stankañ an henchoù ouzh

1732
Référence : GReg pg coupper (les passages)

hent berr

1732
Référence : GReg pg (chemin) court

henchoù berr

1732
Référence : GReg pg (chemin) court

hent kev

1732
Référence : GReg pg défilé (passage étroit, où l'on ne peut passer qu'à la file, ordinairement entre des montagnes & dans les marais)

hent strizh

1732
Référence : GReg pg défilé (passage étroit, où l'on ne peut passer qu'à la file, ordinairement entre des montagnes & dans les marais)

hent enk

1732
Référence : GReg pg défilé (passage étroit, où l'on ne peut passer qu'à la file, ordinairement entre des montagnes & dans les marais)

heñchoù kev

1732
Référence : GReg pg défilé (passage étroit, où l'on ne peut passer qu'à la file, ordinairement entre des montagnes & dans les marais)

hent war-naou

1732
Référence : GReg pg (chemin qui va en) descendant (chemin en pante)

hent dinaou

1732
Référence : GReg pg (chemin qui va en) descendant (chemin en pante)

hent war zeval

1732
Référence : GReg pg (chemin qui va en) descendant (chemin en pante)

hent-distro

1732
Référence : GReg pg (chemin) detourné

hent strizh

1732
Référence : GReg pg detroit (passage étroit de montagnes & de Rivieres)

hent a zo etrezo

1732
Référence : GReg pg (il y a de la) distance (de l'un à l'autre)

bez' ez eus hent etre an eil hag egile

1732
Référence : GReg pg (il y a de la) distance (de l'un à l'autre)

ur pennadig hent

1732
Référence : GReg pg (une très-petite) distance

ur roiadig hent

1732
Référence : GReg pg (une très-petite distance)

ur rabinadig hent

1732
Référence : GReg pg (une très-petite distance)

ur poulzadig hent

1732
Référence : GReg pg (une très-petite distance)

Doue a zo a bep hent eternal

1732
Référence : GReg pg (Dieu est de toute) éternité (& sera éternellement)

livirit din pe dre hent monet er-maez a afer

1732
Référence : GReg sorti a

pilat an hent

1732
Référence : GReg pg frayer (tracer, marquer le chemin)

pilet an hent

1732
Référence : GReg pg frayer (tracer, marquer le chemin, pp.)

fraeañ an hent

1732
Référence : GReg pg frayer (tracer, marquer le chemin)

fraeet an hent

1732
Référence : GReg pg frayer (tracer, marquer le chemin, pp.)

Heuilhit atav an hent fraeet

1732
Référence : GReg pg frayer (Suivez toujours le chemin frayé.)

Yit atav gant an hent pilet !

1732
Référence : GReg pg frayer (Suivez toujours le chemin frayé.)

Yit atav gant an hent gwenn !

1732
Référence : GReg pg frayer (Suivez toujours le chemin frayé.)

Ar sent o deus fraeet deomp an hent eus ar vertuz.

1732
Référence : GReg pg frayer (Les Saints nous ont frayé le chemin de la vertu.)

Ar sent o deus pilet deomp an hent eus ar vertuz.

1732
Référence : GReg pg frayer (Les Saints nous ont frayé le chemin de la vertu.)

Ar sent o deus diskouezet deomp an hent eus ar vertuz.

1732
Référence : GReg pg frayer (Les Saints nous ont frayé le chemin de la vertu.)

monet da anaout an adversourien eus ar Stadoù hag an hent a zalc'hont

1732
Référence : GReg pg estrade (Batre l'estrade, terme de guerre.)

Hent ar baradoz a zo strizh ha riklus.

1732
Référence : GReg pg glissant (Le chemin du Ciel est étroit, & glissant.)

Hent ar baradoz a zo enk ha riklus.

1732
Référence : GReg pg glissant (Le chemin du Ciel est étroit, & glissant.)

Hent ar baradoz a zo enk ha lampr.

1732
Référence : GReg pg glissant (Le chemin du Ciel est étroit, & glissant.)

Hent ar baradoz a zo strizh ha lampr.

1732
Référence : GReg pg glissant (Le chemin du Ciel est étroit, & glissant.)

Ne gomzer a bep hent nemet a vrezel.

1732
Référence : GReg pg guerre (On dit par tout que nous allons avoir la guerre.)

hent

1850
Référence : GON.II pg heñd, heñt, hiñcha, heñcha, hiñchad, heñchad, hiñcher, heñcher, stréat, stréad

n'eo ket digalar an hent-mañ

1850
Référence : GON.II pg digalar

War zinaou ez a an hent.

1850
Référence : GON.II pg dinaou (Le chemin est en pente).

war-ziribin ez a an hent

1850
Référence : GON.II pg diribin

diskouezit an hent din

1850
Référence : GON.II pg diskouéza

un hent disheoliek a zo

1850
Référence : GON.II pg dishéoliek

va distroet en deus diwar va hent

1850
Référence : GON.II pg distrei

Un hent disec'h hoc'h eus da vont di.

1850
Référence : GON.II pg dizec'h (Vous avez un chemin desséché, à sec pour aller là).

an avel a zisec'ho an hentoù

1850
Référence : GON.II pg dizec'ha

ur marc'h dizibr am eus kavet war an hent

1850
Référence : GON.II pg dizibr

un den a wall zremm em eus kavet war an hent

1850
Référence : GON.II pg dremm

eeun eo an hent

1850
Référence : GON.II pg eeun, eun

gwall fankigellek eo an hent-mañ

1850
Référence : GON.II.HV pg fañkigellek

na c'hellit ket faziañ war an hent

1850
Référence : GON.II pg fazia

Un hent forc'hek a gavfot.

1850
Référence : GON.II pg forc'hek (Vous trouverez un chemin fourchu).

Ne c'hellint biken kompezañ an hent-se.

1850
Référence : GON.II pg kompéza (Ils ne pourront jamais aplanir ce chemin).

it gant hoc'h hent

1850
Référence : GON.II pg heñt, heñd

gwir-hent

1850
Référence : GON.II pg gwîr-heñt (Passe, droit pour le passage).

hent

1850
Référence : GON.II pg heñd, heñt

diatredit an hent

1850
Référence : GON.II pg diatrédi

hent enep

1850
Référence : GON.II.HV pg heñd (-énep )

hentoù

1850
Référence : GON.II pg heñt, heñd

hentoù

1850
Référence : GON.II pg heñt, heñd

diskouezit an hent mat din

1850
Référence : GON.II pg heñt, heñd

It dre ar gourhent.

1850
Référence : GON.II p.63, "Allez par le petit chemin".

Bet eo en hent, hogen emañ bremañ e-touez e dud.

1850
Référence : GON.II p.67

Ho paotred a skuizhot oc’h o c’has re alies en hent.

1850
Référence : GON.II p.68

Ne rin ket kalz a hent hiriv, re vuan e kerzhan.

1850
Référence : GON.II p.80

War gement-se e kuitaas ar vro bell-se, gant he div verc’h-kaer : hag o vezañ e penn an hent evit distreiñ e douar Juda, e lavaras dezho : It da di ho mamm ; ra ray an Aotrou trugarez en ho keñver, evel ma hoc’h eus graet e-keñver ar re zo marv hag em c’heñver-me.

1850
Référence : GON.II p.98

hent strizh

1850
Référence : GON.II.HV pg heñt (-strîz)

a bep hent

1850
Référence : GON.II pg heñt, heñd

Fazius eo an hent, kemerit ur bleiner.

1850
Référence : GON.II pg bléñer (Il est facile de s'égarer dans ce chemin, prenez un guide).

gwall hentoù zo ac'hann di

1850
Référence : GON.II pg heñt, heñd

hent

1850
Référence : GON.II pg karreñt

Deuet eo eno dre an hent a-dreuz.

1850
Référence : GON.II pg a-dreuz (Il est arrivé là par une voie indirecte).

Hent

1850
Référence : GON.II p.16, livre premier, "chemin".

Hentoù

1850
Référence : GON.II p.16, livre premier, "des chemins". "Heñtou" se prononce, par abus, comme si on écrivait "heñchou".

Pellaat a rit diouzh an hent.

1850
Référence : GON.II p.96, livre second, (Vous vous éloignez du chemin).

Setu aze an hent berrañ.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « Voilà le chemin le plus court ».

Ur vaouez a voe lazhet war an hent.

1850
Référence : GON.II p.83, livre second, « Il y eut une femme tuée sur le chemin ».

Deiz e oa a-vec'h, pa on en em lakaet en hent.

1850
Référence : GON.II p.84, livre second, (Il faisait à peine jour quand je me suis mis en route).

Arc'hant en doa ha, dre 'n hent-se, / Merc'hed diouzh an druilh a gave, / Merc'hed, trizek evit dousenn.

1867
Référence : MGK p63

Va breur paour, me ho ped, n'ankounac'hait biken emañ 'n nec'h, an enkrez atav war ziarbenn ar re a vez en hent !

1867
Référence : MGK p17

En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal.

1867
Référence : MGK p21

An aotrou Milin n'en deus ket graet eveltañ, en ur anaout an hent mat, n'en deus ket kemeret an hent fall.

1867
Référence : MGK Rakskrid IX

Aotrou, eme 'l louarn, re vras eo ho morc'hed, C'hwi a zo kalz re vat ; n'ho pezet poan spered; rak m'er goulenn amañ, piv zo 'vit lakaat e ve deoc'h-hu pec'hed debriñ meur [a] benn-dañvad ? Krediñ a ran zoken e voe dezho enor Kaout en ho kof, aotrou, dre ho kouzoug digor. Hag evit ar pastor, e c'heller lavaret E tlee, dre'n hent-se, mont da glask e zeñved. Ha perak 've truez ouzh ur ouenn [a] dud ker kriz, N'o deus evit hor ren ken stur 'met o diviz ?

1867
Référence : MGK p25

Ur bleiz, deuet e eskern er-maez eus e groc'hen, o vezañ ma veze ar c'has ouzh en diarbenn, a gavas, war e hent, un hordenn gi nerzhus, lart-toaz ha flour e lêr, ki distailh galloudus.

1867
Référence : MGK p7

Hemañ, o klask diwall e dra, toullet, roget kig ha kroc'hen, e-kreiz an hent war e livenn, a hirvoud hag a huanad : homañ zo din ur galonad, gwelet, 'mezañ, hep poant ebet, ar marc'h-se gant e gerc'h, ha me lazhet, muntret.

1867
Référence : MGK p6

Daou varc'h a yae en hent : unan a gerc'h sammet. An eil, o tougen sonn arc'hant holen ar Roue; Bete bouedenn e lost ennañ lorc'h ha fouge, ne roje ket e vec'h evit netra er bed.

1867
Référence : MGK p5

Her gouzout a rit kerkoulz ha me, tud difeiz ne droont james kein da ijin ebet, mat pe fall, evit dont a benn eus o zaol : pep hent a zo mat dezho gant ma c’hellint "tapout" o c’hrog.

1877
Référence : EKG.I. p.3-4

Marteze ivez emaoc’h o vont d’al leandi-se, hag oc’h kollet diwar hoc’h hent ?

1877
Référence : EKG.I. p.45

A-wechoù, evelato, e-pad an nevez-amzer hag an hañv, e teue e-pad an noz da ober ur bale dre ar parkeier, evit kemeret an aer vat hag en em dizinouiñ, pa ne veze ket galvet da vont da welet tud klañv, rak neuze na tan na kurun n’o dije miret outañ da vont en hent.

1877
Référence : EKG.I. p.49-50

A-ziagent el lavaren bemdez e chapel menec’h Sante-Kroaz, mes abaoe m’eo kaset ar venec’h kuit gant an dispac’herien, el lavaran, en ur vont hag en ur zont dre an heñchoù, hep bezañ gwelet gant den.

1877
Référence : EKG.I. p.69

A-benn ur pennadig hent e voe klevet an hini kozh o c’hrozmolat, o skrigna[l] e zent.

1877
Référence : EKG.I. p.61

A-dreuz ar vro [e] oamp aet betek Benac’h, rak anaout mat a raemp an hentoù a-dreuz kerkoulz hag an hentoù-bras.

1877
Référence : EKG.I. p.63

Evelato, a-raok mont da vat dezhañ, a-raok terriñ outañ e benn, e kuzuilhjont anezhañ dre ar son a zo amañ war-lerc’h evit lavaret dezhañ diwall, evit lavaret dezhañ pegen trubard e oa bet e keñver e Zoue, peger kriz e-keñver e nesañ, hag evit hen aliañ da zistreiñ war an hent mat.

1877
Référence : EKG.I. p.102

Anat e oa ez oa aet ar soudarded en o hent.

1877
Référence : EKG.I. p.301-302

Ma n’eus nemet da wreg ha da vugale o viret ouzhit, kae en hent, Jaouen, eme Vari-Jann Kerebel, n’he doa lavaret ger ebet c’hoazh, kae en hent. Doue ne zilezo biken tud an hini a zo marv oc’h ober ar mad

1877
Référence : EKG.I. p.215-216

Evel ma’z oa anavezet ha brudet-mat dre ar vro, e kavas, e parrez Porspoder, daou zen a galon evit esa her c’has da Vro-Saoz, en u[l] lakaat o buhez hag o danvez e riskl evitañ, rak ma vijent paket, n’o doa nemet ar marv da c’hortoz ; o madoù a vije aet gant ar republik, pe, evel [e] lavared neuze, gant an "nasion", hag o gwragez hag o bugale o divije ranket mont da glask o boued dre an hentoù.

1877
Référence : EKG.I. p.211-212

Hent Kerlouan, hent Plouneour, hent Landerne, a yoa leun a dud o vont kuit.

1877
Référence : EKG.I. p.182

N'eo ket evit dont en-dro, war e c’hiz, da Blouared, rak ar chouanted marteze n’int ket aet kuit ; n'eo ket evit mont a-raok war-zu ar C’hozhvarc’had, rak Per ar C’houilh, gant e benn-bazh, a sparl an hent dezhañ.

1877
Référence : EKG.I. p.134

Poent eo deoc’h selaou mouezh Doue, / Kaout truez ouzh hoc’h ene ; / Hoc’h ael mat ne dav d’ho kelenn, / Da gemer hent ar binijenn.

1877
Référence : EKG.I. p.105

Evel a ouzoc’h, ar veleien o doa gellet kemeret an tec’h, rak Laouig Appere a yoa bet lemm e lagad ha skañv e c’har, ha n’oa ket bet ret lavaret div wech d’ar veleien mont en hent.

1878
Référence : EKG.II p.69

Paotred ar Menez, e-lec’h dont dre an hent-bras, a c’hell kemeret an heñchoù a-dreuz, ha pet hent-treuz n’eus ket ac’halen da Landivizio ?

1878
Référence : EKG.II p.108

Ar soudarded a yoa aet en o hent.

1878
Référence : EKG.II p.56

Al loar a yoa o sevel p’edon oc’h en em lakaat en hent : digoc’henn e oa an amzer.

1878
Référence : EKG.II p.21

Mes Maner al Liorzhoù n’emañ e-kichen hent-bras ebet, ha soudarded Canclaux a dle gouzout dija pegement a goust dezho dont en hentoù bihan diwar an hentoù-bras. Paotred Landeboc’her o doa roet dezho ur gentel vat en derc’hent.

1878
Référence : EKG.II p.36

Eveshait ivez ‘ta ho preur, kelennit-eñ e ken kaz ma teufe da faziañ war e hent ; skiant ha deskadurezh a-walc’h hoc’h eus evit-se.

1878
Référence : EKG.II p.170

Ma tremenfe unan ane[zhe] da Vaer, paourkaezh marc‘hadourien deus bourk Plounevez, paket ho stal, hag et da redek heñcho[ù] Breizh-izel... ‘n ur ganañ ur werz diwar-benn ar fentusañ « Conseil municipal » a vefe neuze en Frañs.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

difoul eo an hent

1909
Référence : BROU p. 223 (il y a peu de monde sur la route)

dre be hent ?

1909
Référence : BROU p. 406 (Par où ?)

Ra c’hellfec’h, te ha da vreudeur, e nevez-amzer ho puhez, war heñchoù ar bed, kavout da geneilezed, da garezed, da briedoù, maouezed evelto !

1923
Référence : SKET p.120

Kemeret ganto penn o hent da c’houlou-deiz, hep paouez e varc’hekaont, hep laoskaat e tougont pouez an devezh, an tommder hag an emgannoù.

1923
Référence : SKET p.80

Diwar-benn an henchoù kenwerzh ha perc’herinerezh e ragistorvezh an Europ sellout ouzh Jullian, "Rev. des ét. anc.", 1919, p. 110.

1923
Référence : SKET p.145 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

Eno em eus graet hent, a-hed devezhioù, war straedoù ur geoded ec’hon-divent, kozh evel an douar hag ar bed, mamm holl geodedoù an douar, kelennerez ar re fur, magerez ar ouizieien, krouerez tud ampart en holl arzoù ha micherioù.

1923
Référence : SKET p.16

[...] oc'h ober hent dre vro an Aravisked (Araviski) hag ar Vastarned (Bastarni), ez on aet gant ar red anezhañ betek mor ar Sav-heol e-lec'h e tinaou e zourioù.

1923
Référence : SKET p.20

hent tagellus

1923
Référence : SKET p.192, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Chemin semé de pièges".

Tri devezh goude, e tistremenent an Albis hag e kemerent penn o hent war-du ar Sterenn.

1923
Référence : SKET p.122

Hag ar pezh am c’hadarna em c’hredenn eo m’o deus lavaret an drouized din e rankas gourvibien Manos ha Bena, da dizout glann mor ar Goularz (pe mor an Hanternoz), ober hent, a-dreuz d’ar c’hoadoù derv, war-du ar c’huzh-heol.

1923
Référence : SKET p.47-48

A-gevret gant mab uhel Albiorix, em eus marc’hekaet war an hent-bras-se a c’hellfed envel penn-hent holl hentoù ar bed.

1923
Référence : SKET p.14

Heuilhit, hed ar mor, hent ar valtouterien, hag e kavfet anezhi en plegig an t[o]rrod, etre beg an Enez-Wenn ha beg ar Roc’h-Vran.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924)

War un dro e kave nerzh an tan hag an heol, an douar hag an dour, an aer hag an amzer, hent frank da dreantiñ e gorf ha d’hel lakaat gwevn, kalet ha start.

1924
Référence : SKET.II p.18

Dinerzhañ a ra ho kalon hag ho spered, ha setu c’hwi gounezet, goustadik, goustadik e c’hed, d’e heul, war an hent ye [sic] (1), met ken lufr, ken ramplus [,] ar [p]lijadurezhioù !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.844 (Miz C'hwevrer 1924)

Hent ye [sic]

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.844 (Miz C'hwevrer 1924), Notenn (1) : "Route joyeuse, facile, gaie".

Esa a rae tapout anezho, siwazh ! pounner a oa e c’halochoù, hag ec’h ae gant e hent, en ur c’hrozmolat : — Ar wialenn ! ar wialenn, kanfarded !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.868 (Miz Meurzh 1924)

Hag eñ en hent, da glask ar bleiz. O chom a oa d’ar c’houlz-se, Jañ Glaudadig ha nann ar bleiz, e-kichen ti Izabel.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.945 (Mae 1924)

An Iliz, ti ar bedenn, hent ar silvidigezh ; an iliz gant he Aelez he sent hag he sentezed alaouret, lizennet e moged an ezañs, sklent dindan son kroz an ogroù pe unvaniezh dudius ar mouezhioù ; an iliz, levenez an eneoù santel liammet gant karantez ar Werc’hez Vari, maget gant bennozhioù o Salver.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 47, p.1122 (Miz Du 1924).

Holl e rankint un deiz kemerout penn an hent am eus kemeret, tremen an treuzoù am eus tremenet.

1924
Référence : SKET.II p.41

Distreiñ diwar e hent a reas da dremen dre he c’hichen.

1924
Référence : SKET.II p.36

O mamm ivez a dlee chom [ouzh] o gortoz er « Pevar hent bras ».

1925
Référence : BILZ2 p.128

Aet en e hent an den yaouank. Betek pelec’h ez eo bet ? n’ouzon ket.

1925
Référence : BILZ2 p.116

— Hast afo ! hast afo !… Met Bilzig ne oa ket ken preset se : ar mare a oa enep dezhañ, ha c’hoant en devoa ivez da lezel an aotrou hag an itron da ober ur pennad mat a hent a-raok lakaat an daou archer da redek war o lerc’h.

1925
Référence : BILZ2 p.130

An trede ti-annez a zo puchet un tammig izeloc'h eget Liorzh an Itron, war hent ar Vilin-Nevez.

1929
Référence : SVBV p.18

ur pennad mat a hent

1931
Référence : VALL pg (un bon) bout (de route)

gounit hent war

1931
Référence : VALL pg avancement

heñchoù

1931
Référence : VALL pg allée

hanter hent

1931
Référence : VALL pg admissible

hent

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXVII, XXVIII, allonge

divouedet gant an hent

1931
Référence : VALL pg (à qui la route a donné de l')appétit

deut dre an hent mat

1931
Référence : VALL pg acquérir (bien acquis)

deuet dre an hent fall

1931
Référence : VALL pg acquérir (mal acquis)

hent digas

1931
Référence : VALL pg anode (cathode)

hent kas

1931
Référence : VALL pg anode (électr.)

kornandoned

1931
Référence : VALL pg allée

hent-korriganed

1931
Référence : VALL pg allée (couverte)

da belec'h ez eer dre an hent-mañ?

1931
Référence : VALL pg aller (où va ce chemin ?)

da belec'h e kas an hent-mañ?

1931
Référence : VALL pg aller (où va ce chemin ?)

kemer e hent

1931
Référence : VALL pg (s')acheminer

kemer penn e hent

1931
Référence : VALL pg (s')acheminer

bezañ e penn e hent

1931
Référence : VALL pg arriver

mont gant an hent

1931
Référence : VALL pg aller (en suivant la route)

an hent da

1931
Référence : VALL pg aller

reiñ tro d'e hent

1931
Référence : VALL pg allonger (sa route)

un hent peuzvat pa n'oufed gwell

1931
Référence : VALL pg (un pis) aller

war ziskenn ez a an hent

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXVII

al lec'h ma tegouezh an hent-mañ

1931
Référence : VALL pg auquel

ur ribinad hent

1931
Référence : VALL pg (un bon) bout (de route)

ur pezhiad mat a hent

1931
Référence : VALL pg (un bon) bout (de route)

ur flipad hent

1931
Référence : VALL pg (un bon) bout (de route; fam.)

kazeliad hent

1931
Référence : VALL pg (un petit) bout (de route)

Ret e voe d'ar "re zilezet" en em harnezañ, sammañ o sac'h, kregiñ en o fuzuilh ha mont en hent... En o zouez en em gave Yann Seitek hag e gamalad yaouankoc'h Pêr Mahe

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Sikour a reas he zad da ober war-dro paperoù ar Maerdi ; hag ur wech ar bloaz, da viz Eost, e veze hec'h ehan-labour ; mont a rae da Vontroulez da dremen un nebeut sizhunvezhioù gant he mignonez a galon Janed Orvoen, itron Gabriel ar Gag, o terc'hel ur vagazinn ed war hent kozh Plourin.

1944
Référence : EURW.1 p14

An hent bras a ya di n’en deus nemet dek rahouenn a ledander, ha c’hoazh an hanter anezho a zo goloet gant letonenn ar c’hostezioù.

1944
Référence : ATST p.9-10

Ha setu ar vamm hag ar mab war ar memes hent, o tont o-daou da anaout Breizh, na oa nemet ur skeudenn vouk evito.

1944
Référence : EURW.1 p41

Ma mignoned bugaleaj a zo aet kuit, pep hini gant e hent. Goullo e kavan ar bourk.

1944
Référence : EURW.1 p.211

Sevel mintin-mat, kargañ ar sac’h, choukañ bouetaj er bisac’h, gwin er bidon, ha mont dinec’h dre an hentoù bras en ur ganañ, gant Grandmoulin, ha Corvaisier, daou Roazhoniad hag a ouie ur bern sonioù skañv […].

1944
Référence : EURW.1 p.199

Soñj am eus eus hiniennoù a oa ganin er gevrennad ispisial hag a dalvez ar boan lavarout ur ger berr diwar o fenn, rak ober a rejont o hent…

1944
Référence : EURW.1 p.198

Pa gase gantañ ma mamm ha me e veze staget ur marc'h feurmet ouzh an « tilbury », hag en hent.

1944
Référence : EURW.1 p28

An deiz-se e veze gwelet an doucherien o kemer abred penn an hent, en ur ren o saout pe o moc'h dre o funienn.

1944
Référence : EURW.1 p27

Setu aze pehini 'oa giz krediñ an holl vourc'hizien, e Breizh-Izel, pa oan-me o stagañ da gerzhout war hent ar vuhez dishual.

1944
Référence : EURW.1 p84

— « Ar chase a zo digor, Job, abaoe disul ; gouzout a rit ? » Job ha Lom a savas eus o foz dañjerus. En hent, daou chaseour a dremenas.

1944
Référence : ATST p.78

Job ha Lom a gendalc’has gant o hent.

1944
Référence : ATST p.22

— « War-dro peder eur hanter… eeun-hag-eeun. Ne welit ket, ’m eus aon, sklaeroc’h egedon-me. » — « O ! eo. » — « Livirit eta piv a zo o tont du-se gant an hent ? »

1944
Référence : ATST p.18

Ha setu ni hon-daou, pep hini diouzh e du, da vont a-benn hent d'hor c'hoantoù.

1944
Référence : EURW.1 p56

Ha troc'hañ a reas hent a rampadennoù bras davet an iliz, hed-ha-hed trepasioù hir louet ar manati.

1949
Référence : SIZH p.44

Ar breur Arturo en doa graet hent, evel boaz, gant ar breur Alano, ur Breizhad eveltañ, hag e geneil nemetañ, e gwirionez, daoust ma oa forzh Breizhiz all e-touez danvez[-]leaned ar gouent.

1949
Référence : SIZH p.53

Avi a savas er breur Arturo a [ouzh] fiziañs disaouzan e geneil. Nemet hemañ, ken sur ha tra, n'oa ket bet en em gavet gantañ ur Balmira war e hent.

1949
Référence : SIZH p.56

Un dirouestl d'ar gudenn am eus kavet 'velkent : / Ur pezh ofiser gall, e penn e c'hamached, / Du-se, war-zu ar vourc'h, 'oa o tont gant an hent / Ha setu, diwar e varc'h, pezh en deus ragachet / En e safar iskis a zisplegas din reizh / Unan eus e baotred ginidik a Vreizh.

1960
Référence : PETO p33

O welout o ofiser o kemeret e gouch war hemañ gant e bistolenn, e hastont d'ober hent dezhañ da leuskel e denn.

1960
Référence : PETO p51

Hag, hep gortoz ha kuit a fent, / E kerzhimp gantañ war an hent / A-dreuz ar pri, a-dreuz ar vein, / Eus an irienner penn da glask.

1960
Référence : PETO p39

ha neuze ivez pakadoù frazennoù er yezh arnevez-se difetis ha sec'h hag o devoa poan d'ober hent betek spered ar selaouerien

1972
Référence : BAHE niv. 75, p.4

D'ar seizh a viz even, diouzh ar beure, e lavaren kenavo war gae gar Roazon, d'an nebeudig mignoned deuet d'am ambroug, hag e kemeren penn hent Bourdel, ar porzh loc'hañ.

1985
Référence : DGBD p9

Mat, setu ni war an hent neuze, hor-pevar. Un ti-karr, bras a-walc'h evit lojañ pevar den, bevañ e-barzh.

2007
Référence : KASTE p187

Bez' e c'helljen toullañ kaoz gant Koula evit ma hañvalje an hent bezañ berroc'h, met pa vez unan o paouez gouzañv ur stroñs kreñv, daou dra 'zo ha ne c'hell ket ober: lakaat un tamm en e stomog ha tennañ ur ger eus e c'henoù.

2015
Référence : EHPEA p17

Kement-se a zigor un dachenn divent dirazon ha, war un dro, a ziskouez din un hent.

2015
Référence : EHPEA p60

Oberoù hentoù / trenioù / metro digoust; pik-nik digoust er gourmarc’hadoù; adperc’hennañ ar madoù e-pad an diskrogoù el labouradegoù; diskenn priz feurm ha gwerzh al lojeiz; dihan da baeañ feurm ar lojerisoù; chom hep resteurel arc’hant ar c’hredoù; takadoù emren didermen; perc’hennañ ul lec'h prevez pe foran hag embann ez eo ul lec’h emren, digoust, liberter ha gouestlet d’an dudi; rekizañ lojerisoù goullo…

2015
Référence : DISENT p59

Goude bezañ kantreet ur c'hardeur bennak dre straedoù teñval-sac'h e anzavas en doa kollet e hent.

2023
Référence : DREAM p. 90

Étymologie

Stumm modern ar c'heltieg *senton c'hoarvezet warnañ fatadur an dibenn -on hag an emdroadur predenek deroù ger s > h : [s/h]ent[on]. Gwrizienn indezeuropek kar d'al latin "semita" en deus roet an termenoù Sp. "senda", "sendero" ha Fr. "sente", "sentier".

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux