Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. Adv. A. (en egor) PELL DIOUZH : war un hir a hed diouzh (ub. pe udb.). Pell emañ diouzh pep tra. ES. tost. & Mont pell diouzh ub., udb. & (en e furm vihanaat) Aet eo pellik diouzhimp. & Ent krenn Mont pell : d'ul lec'h bnk. zo pell. & Mont da bell : d'ul lec'h bnk. zo pell. & Dont eus pell : eus ul lec'h bnk. zo pell. & Kas ub., udb. pell diouzh ub., udb. : lakaat ichoù etre an-unan hag an den-se, an dra-se. & (evit kas ub. diwar e dro) Kae pell diouzhin ! Kae pelloc'h ! & War-hed pell : war-hed ur pellder bras (diouzh udb.). & Trl. Seul belloc'h / Seul welloc'h. & Adv. A-bell-da-bell*. B. (en amzer) 1. E-pad ur pennad hir. Padout pell. Bezañ pell gant e dro, oc'h ober e dro. Ne vin ket pell evit ober an dra-se. [1878] An dra-se ne vezo ket pell evit bezañ graet, eme Aleksiz ; biskoazh den n’en devezo debret kig freskoc’h. & Mil bell : pell-kenañ. & Hep pell gortoz : hep gortoz re. & (en e zerez-uheloc'h) Hep dale pelloc'h : hep gortoz muioc'h a amzer. & Bezañ, chom pell ha hir : bezañ, chom e-pad ur pennad hir en ul lec'h bnk. & Padout pell d'ober, oc'h ober udb. : chom pell d'e ober. Adv. A-BELL-AMZER : abaoe hir amzer. & (ur wech) bep pell ha pell : a bennadoù zo pell an eil diouzh egile. 2. Tr. adv. Pell a-raok, kent, goude. & E-pad pell : e-pad ur pennad hir. & A-raok pell, kent pell, ac'hanen da bell, hep pell : a-raok ma vo tremenet kalz amzer. Kent pell-bras. & A-barzh pell : a-benn nebeut amzer. 3. War-hed ur prantad hir diouzh ar mare-mañ. N'emañ ket pell an amzer ma ranko goulenn skoaz diganimp. C. Dre skeud. 1. (goude ul lav. nac'h) (NA) PELL AC'HANO, DIOUZH ENO, WAR BELL, A-HED PELL : na tost da vezañ. N'int ket tud fall, (na) pell ac'hano. 2. Pemdez (db. an traoù) Mont pell : padout pell. Ar stalafioù-se, mar bezont livet, a yelo pell c'hoazh. 3. Pemdez (db. an dud, al loened) Na vont pell, na badout pell : na vevañ pell. Ne bado ket pell ken. & Ned ay ket pell ganti. 4. Trl. Mont re bell ganti : mont en tu-hont d'ar pezh a c'haller lavaret pe ober. & Mont pell diouzh e gazeg : distreiñ diwar e gaoz. & Mont pell diouzh ar gêr da wriat : mont diwar-dro ar c'hraf edod o plediñ gantañ. & Pell emaomp ganti : tostaat a reomp ouzh ar pal. & Bezañ pell ganti : bezañ darev da vervel. 5. (en e zerez-uhelañ) Ar pellañ : ar muiañ. Ar pellañ em eus gallet gouzout. & Trl. Pellañ ma c'hall : par ma c'hall. « Prest eo an dour ? - Ar wech-mañ e verv pellañ ma c'hall. ». D. (dirak un ag. pe un adv. en e zerez-uheloc'h, dirak re) Kalz. Pell koshoc'h, pell gwelloc'h. Pell re hir. Pell re a dud. II. Rag. am. (e troiennoù adverb zo) PELL ZO : abaoe un hir a bennad. Pell zo emaoc'h amañ ? Forzh pell zo. [1878] Pell-bras a zo n’int ket bet troc’het ; ha perak o zroc’hañ hiriv, pa’z eo gwir a-benn eberr e vezin marv ? & (en e furm lies) Pelloù bras zo : pell-bras zo. & (en e furm vihanaat) Pellik zo : abaoe ur pennadig amzer. & Trl. skeud. Mat pell zo ! : mat, tra-walc'h evel-se. & PELL A OA, A VO : kalz a-raok (un darvoud bnk. zo tremenet, zo da zont). Klañv e oa, pell a oa. [1924] Noz teñval pell a oa, pa ’n em gavas en kreiz ar Maezoù. & N'EUS KET PELL, GWALL BELL : n'eus ket tremenet kalz amzer (abaoe un darvoud bnk.). N'eus ket pell emaint degouezhet. N'eus ket pelloc'h eget disadorn em eus klevet ar c'heloù. [1877] Hag ar merk eus an tennoù-se a zo c’hoazh e treust ar gambr kreiz, ma n'eo ket bet, n’eus ket pell, nevezet an ti m’edo ar person "intru" o chom ennañ. [1877] N’oa ket gwall bell abaoe m’edont e koad Keryann ; amzer o doa bet hepken d’en em renkañ a-hed ar c’hleuz [...]. & (en e furm lies) N'eus ket gwall belloù : n'eus ket gwall bell. & NE OA KET PELL : nebeut amzer a-raok. Gloazet e oa bet ne oa ket pell. & NE VO KET PELL : a-benn nebeut amzer. An ti-mañ a gouezho ne vo ket pell. & Ne voe ket pell ma'z eas kuit : mont a reas kuit nebeut amzer goude. & Kent ma vo pell : a-raok pell.

Exemples historiques : 
191
Masquer la liste des exemples

pell

1499
Référence : LVBCA p160 (loing)

pell a amzer

1499
Référence : LVBCA p15, 19, 160 (de long temps)

4. Enor da dad, da vamm, hep bout fell. / Dre garantez sikour-i hag e vevi pell. 5. Muntrer ivez ne vezi ket / A volontez nag a efed. 6. Luksurius[,] mir na vezi / A efed nag a zezir mui.

1622
Référence : Do. p28

pell

1659
Référence : LDJM.1 pg distant, loin, long (chemin), longuement

ned eus ket pell

1659
Référence : LDJM.1 pg dernierement, nagueres

pell diouzhoc'h

1659
Référence : LDJM.1 pg arriere de vous

pell kent an deiz

1659
Référence : LDJM.1 pg devant (le iour), (long) temps (deuant le iour)

pell zo pe poulzik zo ne'm eus ket studiet

1659
Référence : LDJM.1 pg (il y a long) temps (que ie n'ay estudié)

pell bro

1659
Référence : LDJM.1 pg pell (bro)

ur sinifiañs tennet a bell

1732
Référence : GReg pg forcer (Un sens forcé, un sens qui n'est pas naturel.)

pell diouzhomp

1732
Référence : GReg pg arriere (loin d'ici)

neb a zo tremenet pell zo an heol diwar e dreuzoù

1732
Référence : GReg pg agé

pell kent

1732
Référence : GReg pg auparavant (longtems auparavant)

un ti pe eus a hini ne weler ket pell

1732
Référence : GReg pg borner (une maison dont la vue est bornée)

beajet en deus e broioù pell

1732
Référence : GReg pg climat (il avoyagé en des climats éloignez)

Emaon amañ pell zo oud ho kedal.

1732
Référence : GReg pg guetter (Il y a long-tems que je vous guette ici, que je vous attens ici.)

pell goude

1732
Référence : GReg pg (long-tems en) deça

kousket bede pell en deiz

1732
Référence : GReg pg gras (Dormir la grasse matinée.)

Pell amzer zo aba'z eo kuzhet.

1732
Référence : GReg pg fugitif (Il est depuis long-temps fugitif.)

péll goude

1732
Référence : GReg pg après

pell da garet anezho, ne c'hallan ket memes o sellet

1732
Référence : GReg pg (tant s'en) faut (que je les aimes, je ne peux pas même les regarder)

Pell amzer zo aba en deus tec'het.

1732
Référence : GReg pg fugitif (Il est depuis long-temps fugitif.)

pell goude-se

1732
Référence : GReg pg après

Ar madoberioù resevet a ankounec'haer prest hag an droug resevet a zalc'her pell amzer soñj anezhañ.

1732
Référence : GReg pg airain (Les injures s'écrivent sur l'airain, & les bienfaits sur le sable.)

Douetus eo pell zo war gouzout pe en deus da ober.

1732
Référence : GReg pg floter (Son esprit flote depuis long-tems sur la resolution qu’il doit prendre.)

pell ac'hann

1732
Référence : GReg pg arriere (loin d'ici)

Emañ pell zo endan guzh.

1732
Référence : GReg pg fugitif (Il est depuis long-temps fugitif.)

Pell zo abaoe ma en deus kemeret an tec'h.

1732
Référence : GReg pg fugitif (Il est depuis long-temps fugitif.)

Arvar eo pell zo war gouzout pe en deus da ober.

1732
Référence : GReg pg floter (Son esprit flote depuis long-tems sur la resolution qu’il doit prendre.)

pell

1850
Référence : GON.II pg diabell, lark, pelder, pellder, pell, pellaat, pellidigez, kouers ou gouers.

En diouer e vev pell zo.

1850
Référence : GON.II pg diouer (Il vit dans la privation depuis longtemps).

Pell zo abaoe eo bet diouganet kement-se deoc'h.

1850
Référence : GON.II pg diougani (Il y a longtemps qu'on vous a prédit cela).

Dirollañ a ra pell zo.

1850
Référence : GON.II pg dirolla (Il y a longtemps qu'il mène une vie déréglée).

E zistaolet en deus pell dioutañ.

1850
Référence : GON.II pg disteûrel (Il l'a rejeté loin de lui).

Va dleour eo abaoe pell amzer.

1850
Référence : GON.II pg dléour (Il est mon débiteur depuis longtemps.)

emañ e-tec'h pell-zo

1850
Référence : GON.II pg é-tec'h

Entre eno hag amañ ez eus pell.

1850
Référence : GON.II pg eñtré, étré, é-tré (entre ici et là, il y a loin).

Pakañ a reer eoged pell-bras diouzh ar mor.

1850
Référence : GON.II pg éok, éog (On prend des saumons fort loin de la mer).

pell emañ diouzhit

1850
Référence : GON.II pg id

it pell diouzhin

1850
Référence : GON.II pg pell, pel

pell zo abaoe

1850
Référence : GON.II pg pell, pel

a bell e teuan

1850
Référence : GON.II pg pell, pel

pell diouzh an daoulagad, pell diouzh ar galon

1850
Référence : GON.II pg pell, pel

a-bell

1850
Référence : GON.II p.6 introduction ; de loin

pell emañ bremañ

1850
Référence : GON.II pg pell, pel

pell zo ec'h arvestan ac'hanoc'h

1850
Référence : GON.II pg arvesti

an amheol a bad pell e broioù an hanternoz

1850
Référence : GON.II pg amhéol

Arvarus eo ha c'hwi a vevo pell.

1850
Référence : GON.II pg arvaruz (Il est douteux si vous vivrez longtemps).

Avieler eo pell zo.

1850
Référence : GON.II pg aviéler (Il y a longtemps qu'il est diacre).

Ra vevo va mamm pell c'hoazh !

1850
Référence : GON.II p.81, "Que ma mère vive encore longtemps !"

Bez' e anavezan ar vaouez-se pell zo.

1850
Référence : GON.II p.80

Nag eñ, nag hi ned int bet pell klañv.

1850
Référence : GON.II p.79

Piv bennak / neb / neb piv bennak / kement hini a c'hoanta bevañ pell, hennezh a dle bezañ fur.

1850
Référence : GON.II p.76, "Quiconque veut vivre longtemps doit être sage".

Ar re a zo fur a vev pell.

1850
Référence : GON.II p.70

An ti-hont a zo c’hoazh pell.

1850
Référence : GON.II p.69

An holl dud a zo marvus ; hogen pep den a c’hoanta bevañ pell.

1850
Référence : GON.II p.63

Prenit va fark, mar kirit, n’eo ket pell diouzh hoc’h hini.

1850
Référence : GON.II p.62, "Achetez mon champ, si vous voulez, il n’est pas loin du vôtre".

Chom a ra pell diouzhin.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, (Il demeure loin de moi).

Mont a rin pell diouto.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, (J’irai loin d’eux).

n'eus ket pell emañ en hon amezegez

1850
Référence : GON.II pg amézégéz

N'emaomp ket pell mui, bir an iliz a welan.

1850
Référence : GON.II pg bîr (Nous ne sommes pas loin désormais, j'aperçois la flèche de l'église).

Aet eo pell diouc’h kêr.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, (Il est allé loin de la ville).

Pell zo abaoe n'eo ket deut da'm zi.

1850
Référence : GON.II p.84, livre second, (Il y a longtemps qu’il n’est venu chez moi).

N’hon eus-ni ket gortozet pell a-walc’h ?

1850
Référence : GON.II p.86 (livre second ; n’avons-nous pas attendu assez longtemps ?)

Pell on bet klañv, bremañ on yac’h.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, « J’ai été longtemps malade, à présent je suis bien portant ».

Bevañ a raio c'hoazh pell.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « Il vivra encore longtemps ».

Pell e oamp c'hoazh eus an douar pa eo deuet ar barr-arnev.

1850
Référence : GON.II pg bâr-arné (Nous étion encore loin de la terre quand l'orage est survenu).

Va c'harout a ra pa emañ pell diouzhin.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, (Il m’aime quand il est loin de moi).

Pell emaoc'h diouti.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « Vous êtes loin d’elle ».

Emaon bremañ pell diouc'h va bro.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, (Je suis à présent loin de mon pays).

Pegement bennak ma chom pell ac'hann, ez in d'e di.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Encore qu’il demeure loin d’ici, j’irai chez lui ».

Pell 'zo ec'h arvestan ac'hanoc'h.

1850
Référence : GON.II pg arvesti (Il y a longtemps que je vous observe).

pell diouc'h

1850
Référence : GON.II p.57, Table des Prépositions composées, "loin de".

Diouzh ma veze 'n amzer, al labous tremeniat, a ouie pell a-raok pegoulz 'vije barrad; hag e-pad ma veze tro-war-dro o wiriñ, e kase ar c'heloù a-bell d'ar vordeidi.

1867
Référence : MGK p13

ne dalvez ket avat labour Rikoù hini e batrom; pell a se

1867
Référence : MGK Rakskrid VII

En ur gêr ne anvin, zo pell diouzh ar vro-mañ, ur gêr a oa enni leun a dud pennoù skañv; ur marvailher brudet, eus ar re ouiziekañ; o welet edo 'n droug a lamm o tirollañ; hag e teuje a-benn da gas ar vro da goll a yeas war leurgêr evit prezeg d'an holl

1867
Référence : MGK p.1

En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal.

1867
Référence : MGK p21

« Deut da zibriñ un tamm, pell a zo ho peus naon, / Ar pezh a zo em zi[,] eus a greiz va c'halon ! »

1867
Référence : MGK p118

An houad hag ar c'hi-mañ, hep chom pell da c'hedal, 'ya war o fenn er stêr, hag a neuñv en tu all…

1867
Référence : MGK p3

Demat deoc'h emezi, aotrou ar c'hont ma fried, pell amzer vras a zo abaoe na oamp en em welet.

1874
Référence : GBI.II p8

Bale pell pe bale a-dreuz en doa graet, rak tremen kresteiz [e] oa pa zigouezhas dirak un ti.

1877
Référence : EKG.I. p.43

Pell a zo emaoc’h o c’houlenn digant Yann Pennorzh kontañ deoc’h e vuhez : Mat, setu amañ un abadenn eus e yaouankiz.

1877
Référence : EKG.I. p.1

Ne vije ket pell evit bezañ savet a-zindan e votoù ha kaset el lec’h all da zeskiñ n'eo ket brav refuz an absolvenn da ur maer n’eus forzh peger fall e c’hallje bezañ.

1877
Référence : EKG.I. p.6

Evelato an Aotrou de la Marche n’oa ket evit chom pell kuzhet e ti an Itron du Laz, rak an ti-se a zo e kêr, ha ma teuje an disterañ bec’h warnezhañ e vije tizhet aes a-walc’h abalamour ne gavje ket e dro da dec’het kuit : e kêr n’eus na koad, na lann da guzhet en o zouez.

1877
Référence : EKG.I. p.16

Eno eo marvet, pell dioc’h e dud, pell dioc’h e vro, pell dioc’h e eskopti !

1877
Référence : EKG.I. p.25

Truez ! oh ! nann ! Pell ac’hano : pa weled unan bennak o fiñval en tu pe du e tenned warnezhañ, evel ma tenn an den onest war ar c’hi klañv, pa vez an hu warnezhañ ha pa en em gav a-zindan e daol.

1877
Référence : EKG.I. p.40

Emaon o klask pell a zo, ha ne gavan hini ebet, ha setu perak on nec’het.

1877
Référence : EKG.I. p.93

N'eo ket o zudoù kozh o deus diskouezet d’ar re zo bremañ an hent fall. Oh ! nann, pell dioc’h eno.

1877
Référence : EKG.I. p.97

Loull ar Bouc’h ne voe ket pell evit sevel eus e wele hag evit en em guzhet gant ar moc’h e-touez o zeil.

1877
Référence : EKG.I. p.119

Hag ar merk eus an tennoù-se a zo c’hoazh e treust ar gambr kreiz, ma n'eo ket bet, n’eus ket pell, nevezet an ti m’edo ar person "intru" o chom ennañ.

1877
Référence : EKG.I. p.120

N’oa ket gwall bell abaoe m’edont e koad Keryann ; amzer o doa bet hepken d’en em renkañ a-hed ar c’hleuz, ha da ober pep a riboulig da veg o fuzuilhoù, dre greiz ar c’harzh, evit gellout gwelet mat en hent-bras, pa glevjont o tont diouzh tu Konk ur chaok hag ur cholori ker skiltrus ha youc’herezh paotred ar Sabad, en nozvezh m’o doa kaset ganto ur c’hemener da goaniañ, en ur foennog distro, leun a lagennoù.

1877
Référence : EKG.I. p.200

Neuze ne ranke ket ar mammoù paour disec’hañ gant glac’har war o zreid, nag an tadoù terriñ ha breviñ o c’horf gant al labour, dre an abeg m’en doa ranket o bugel mont da soudard, pell-pell diouto.

1877
Référence : EKG.I. p.260

Ur pennad mat e oa bet o seniñ, hag atav e valee er penn a-raok pa deuas ur vouled da skeiñ war e zorn dehou, d’e frigasañ ha da stlapañ e drompilh pell dioutañ.

1877
Référence : EKG.I. p.299

Me a oar peger start eo bet emgann Kergidu, ha soudarded Canclaux a zalc’has ivez pell soñj penaos e oant bet teurket ganeomp-ni.

1877
Référence : EKG.I. p.308

E-touez ar bobl, e oa ivez chomet pell ar soñj eus ar galon hor boa diskouezet e Kergidu hag eus an dismegañs o doa an holl evit soudarded Canclaux.

1877
Référence : EKG.I. p.308-309

An dra-se ne vezo ket pell evit bezañ graet, eme Aleksiz ; biskoazh den n’en devezo debret kig freskoc’h.

1878
Référence : EKG.II p.282

N’o doa ket hon dilezet evit-se, pell ac’hano.

1878
Référence : EKG.II p.12-13

Er c’hiz-se, emezo, e vije aesoc’h o c’haout pa vije tud klañv da gofes, pe ur vadiziant da ober, rak an dud a ouie pell a yoa e vezent en tiez-se ; e-lec’h o chom ganeomp-ni, ne vije ket aes o c’haout pa vije ezhomm, rak eveldomp-ni, o divije ranket marteze redet eus an eil gwaremm en eben, eus an eil koad en egile, dioc’h ma vije kouezhet bec’h warnomp ; hag evel-se e vije diaes gouzout da belec’h mont d’o c’hlask.

1878
Référence : EKG.II p.12

— Ret eo troc’hañ ho plev. — Pell-bras a zo n’int ket bet troc’het ; ha perak o zroc’hañ hiriv, pa’z eo gwir a-benn eberr e vezin marv ?

1878
Référence : EKG.II p.294

Ha me tostaat ouc’h an tan, treiñ ha distreiñ outañ a-dreñv, a-raok hag a-gostez. Ne voen ket pell evit bezañ sec’h, rak eno e oa bernioù glaou, herrder ganto, evel n’oc’h eus gwelet biskoazh.

1878
Référence : EKG.II p.31

Abaoe eus pell ; mat, n’on ket evit miret da gaout nec’hamant, ha da vezañ bec’hiet va c’halon bep tro ma ya va spered da soñjal en traoù trubuilhus a welis en nozvezh-se.

1878
Référence : EKG.II p.53

Pegeit e chomis semplet ? N’on ket evit her lavaret deoc’h. Me 'gred n’oan ket bet gwall bell, rak an avel-dro hag ar yenien a yoa e foñs ar puñs a dlee, e berramzer, divoudinellañ va fenn ha digas din va skiant-vat.

1878
Référence : EKG.II p.53

Ar soudarded a chomas mantret... Ne ouient ket petra a glaske ar merc’hed-se. Ne voent ket pell evit er gouzout, rak Janed ha Manuel a lamme, hep aon, warnezho, a roste e varv da unan, a zeve e vlev da un all hag a lakae an holl da gizañ ha da dec’het...

1878
Référence : EKG.II p.73

Me a zo pell o kontañ an traoù-mañ deoc’h.

1878
Référence : EKG.II p.123

Jezuz, c’hwi oar n’e[o] ket ma zad, / Pell amzer zo, ur c’hristen mat. / Gant e ine on nec’het-holl / O, harzet-eñ da vont da goll !

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Bennozh Doue d’an tado[ù] ha d’al leanezed, ha da vano pell amzer ar c’hraz eus ar retred-se e-barzh ineo[ù] ar vartoloded o devo an eurvad d’he [sic] heuilh.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Chetu aze, Job, ma folitik ; na'm eus, ha na'm bo nemeti [sic]... Mes selaou, Job, ma mignon a bell zo, rak savet omp a-damdost an eil d'egile.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

En gwirione[z], hep dale pell, / [V]oe cheñchet-holl tad ar bugel

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Paouez, ma mab, da gât anken. / Gret vo dit herve[z] da c’houlenn. / Dre nerzh ma gras, da dad karet / Hep dale pell a vo cheñchet.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

En Bro-Saoz, n’eus ket c’hoazh gwall bell, / Ur relijiuz, den santel / A vije meur a wech bep miz / Kaset da ober katekiz.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

pell zo emañ o cheinañ

1909
Référence : BROU p. 387 (il y a longtemps qu'il traîne)

pell amzer

1909
Référence : BROU p. 407

Ha ma c’hoarvezfe gant hini pe hini ac’hanoc’h terriñ ar gourc’hemennoù-se, ra vo harluet pell diouzoc’h, ra vo argaset er-maez eus tachenn ar vuhez !

1923
Référence : SKET p.53

Derkeia o dalc’has pell stardet war he c’halon ha, p’o gwelas sioulaet, e lavaras dezho : « Mont kuit a renkomp bremañ, va re vuiañ-karet, ha tec’hout diouzh an douar-mañ an trummañ ar gwellañ. [...]».

1923
Référence : SKET p.108

Ker gwazh ha m’emañ aet ar bed war an tu-gin gant ar brezel ma n’eo ket souezh e vije bet unan eus hor c’henvroiz harluet betek e bro-Ejipt, du-hont pell-pell, etre an Azi hag an Afrik.

1923
Référence : SKET p.5

Pell e padas ganto evel-se.

1923
Référence : SKET p.115

Hogen n’ejont ket da bell.

1923
Référence : SKET p.117

Hemañ, ar bagad-mañ, eo a yeas da ziazezañ ar pellañ er c’huzh-heol.

1923
Référence : SKET p.137

Da gentañ-holl, ne deus ket a lec’h da zaleañ pell gant an danevelloù o redek e-touez Kreisteiziz diwar-benn hon Amzer-gent, rak ma ’z int mojennoù diskiant, ya, pa na vezont dismegañsus ouzhimp-ni.

1923
Référence : SKET p.31-32

O c’hlevout a c’halv en-dro davedomp taolennadoù a-bell-pell, hag a laka da advevañ trivliadoù-kalon a wechall.

1923
Référence : SKET p.40

Nemet, pell eo kement-se diouzh bezañ abeg a-walc’h, evel ma oar pe ma tlefe gouzout pep-unan.

1923
Référence : SKET p.45

O ! ne vo ket pell : bremaik, diouzhtu e vo distro. Bremaik, diouzhtu, pegoulz ? Ankounac’haet an amzer dremenet.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.845 (Miz C'hwevrer 1924)

Met an aotrou person n’oa ket ken skañv e vennozh, ha meur a wech, ha pell goude, pa wele ar paotr, e rae un distro war an arvest c’hoariet en e sal, hag e goñsiañs dezhañ a rebeche gwialenn ar barner.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.896 (Miz Ebrel 1924)

Met marteze ivez, eme Bilzig, pini ne oa ket un diod, pell ac’hane, marteze Lellig an Touz a oa ivez tad-kozh tad-kozhioù Lellig.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.945 (Mae 1924)

Noz teñval pell a oa, pa ’n em gavas en kreiz ar Maezoù.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.947 (Mae 1924)

Pell kent e c’hanedigezh ez oa anezho merc’hed bras, bet peurgelennet, hag a rede ar bed.

1924
Référence : SKET.II p.33

O beli a skignont da bell hag e savont impalaerdedoù bras.

1924
Référence : SKET.II p.71

Pell e pad blaz an traoù mat ! eme ar paotr.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 46, p.1090 (Here 1924).

Rak pet anezhe a oa o gwazed war ar mor, aet pell-pell diouzh ar gêr, ha pet all…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 47, p.1121 (Miz Du 1924).

Gwelet mat en deus bet anezhañ, sklaer al loar evel an deiz ; n’ouzon ket penaos n’eo ket bet diodet ar paotr. — Oh ! diot eo a bell zo, eme Jarlig kozh.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.948 (Mae 1924)

[...] [U]n ael nan eo ket, gwir eo… — Nann, Izabel, na pell ac’hane, ha, ma kredan brud ar bourk…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1020 (Gouere-Eost 1924)

Lakaet ez eus diwar ur frazennad gant Aristokrates n’oa ket a-walc’h gant an drouized kelenn war brederouriezh ha doueoni, — ur c’helenn na veze kaset da bell nemet evit an danvezioù drouized ; — hogen e stumment ouzhpenn an holl uhelidi yaouank d’emellout er vuhez ha d’ober brezel, o sankañ, war un dro, en o speredoù ur gredenn doueüs o zroe d’ober fae war ar riskloù hag ar marv [...].

1924
Référence : SKET.II p.25

— Va zad a zo marv pell, pell zo, itron.

1925
Référence : BILZ2 p.126

Bilzig ivez, ha koulskoude ar paotr ne oa nag abaf na kabon, pell ac’hane Bilzig a grene gant an aon.

1925
Référence : BILZ2 p.125

— Gwechall, emezañ — pell, pell zo abaoe — Lokiregiz pa ’c’h aent da Lanneur pe da Vontroulez, abred eus ar beure, pa dremenent dindan ar chapel, a [veze] alies spontet o welet prosesionoù kaer-meurbet o pignat gant ar vali, prosesionoù tud varv.

1925
Référence : BILZ2 p.116

Ar pezh a zo gwir, pell-pell eo bet aet, ken pell ken n’en deus ket bet klevet hanv anezhañ e-pad n’ouzon ket pet vloaz.

1925
Référence : BILZ2 p.116

Marteze ar garantez-se kiriek a oa bet m’en devoa Bilzig kement poaniet, ken pell kendalc’het da ziskiñ lenn, skrivañ, evit prenañ levrioù, kiriek ivez m’en devoa Bilzig moustret kement war e imor ha ken alies trec’het warni.

1925
Référence : BILZ2 p.179-180

Ha, ken alies gwech ha ma teuas d’ar c’hastell, e welas Janedig en e kichen, ha ne oa ket bet pell o c’hoût piv a oa ar plac’hig koant-se.

1925
Référence : BILZ2 p.153

Ar galon, en deus skrivet un den brudet-meurbet, en deus mennozhioù kuzhet pell diouzh gwel ar skiant-vat.

1925
Référence : BILZ2 p.151

pell ac'hano

1927
Référence : GERI.Ern pg ac'hanen (loin de là)

Anv kuñv ur plac'h fur ha koant, a genoad ganin, a glude pell a yoa war va c'halon.

1929
Référence : SVBV p.13

Ur youl birvidik hag un hunvre ledan a rede pell a yoa, e goueled va c'halon doaniet : "Mont d'embregañ riskloù ha da redek bro".

1929
Référence : SVBV p.13

Ur paotr, e galabousenn bleuñv alaouret er wech-mañ, a youc'has a-nerzh e c'horzailhenn gouraouliet : "Marseille ! tout le monde descend !... Terminus !... Ha ni, kerkent ha ma oa ehanet an aheloù da wigourat, ha digeriñ ar rakzor ha lârout yao e-maez ar gaoued ! Pell a-walc'h e oamp enni o luduennañ, o tisleviñ-gen hag o varvailhañ.

1929
Référence : SVBV p12

Pa oa peurdorret hon naon hag hor sec'hed ganimp, pep hini ac'hanomp a dennas e yalc'h-vutun eus e c'hodell da dao ! Sed bep a chaokadenn etre hor c'hildent ha mat pell zo !

1929
Référence : SVBV p10

- A ! Mard eo evel-se eo emañ an traoù, Yann ! Me ne gredan ket e ve gwir pater kement tra a leverer din ; trawalc'h em eus da ober o krediñ ar pezh a welan ! - Na me, kennebeut all, keneil, ne gredan ket holl an traoù [sic], pell ac'hano ! Evelato, un tammig bihan e kredan hag e tiskredan war an traoù a leverer din. E-doug ar wech on bet evel-se hag, hep mar, e chomin er c'hiz-se betek va eur diwezhañ !

1929
Référence : SVBV p10

pell diouzh

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXVI

pell amzer

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXXVI

pell kent

1931
Référence : VALL pg auparavant, avant

pell diouzh ober…

1931
Référence : VALL pg bien (loin de faire)

pell

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXVI

ne voe ket pell

1931
Référence : VALL pg aussitôt

ne vo ket pell ma

1931
Référence : VALL pg bientôt

mont re bell ganti

1931
Référence : VALL pg (dépasser les) borne(s, aller trop loin en paroles etc.)

kent pell

1931
Référence : VALL pg aussitôt

kent pell

1931
Référence : VALL pg avant

kent na voe pell

1931
Référence : VALL pg bientôt

kent na vo pell

1931
Référence : VALL pg bientôt

kent ma vo pell

1931
Référence : VALL pg avant

en he fellañ diouzh an heol

1931
Référence : VALL pg aphélie

en he fellañ diouzh an douar

1931
Référence : VALL pg apogée

chom pell da nec'hiñ

1931
Référence : VALL pg (rester longtemps dans l')attente (avant d'agir)

a-barzh pell

1931
Référence : VALL pg bientôt

Un heol Mezheven a lugerne en oabl, ha ne voe ket pell ar gerzherien evit c'hweziñ, Yann ha Pêr a zalc'he tost an eil d'egile, hep soursial nemeur ouzh ar soudarded all. Goude un eurvezh vale, ez oant o-daou digevret-krenn diouto.

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Al lenner a vo bet kalonek a-walc'h evit hon heuliañ betek amañ a chomo marteze war e c'hoant da anaout ar perak eus an traoù; rak n'omp ket bet, pell ac'hano, evit gellout reiñ ur respont d'an holl c'houlennoù.

1943
Référence : TNKN p92

Mes ar c’hazh — an targazh, peogwir e oa un targazh — ne oa ket marv ; pell ac’hano, ha kerkent ha ma c’hellas kaout un tammig anal e krogas d’ober : miaou ! miaou ! ma oa un druez selaou anezhañ.

1944
Référence : ATST p.65

Ar pellañ ar gwellañ, pell diouzh daoulagad ar vamm, pell diouzh daoulagad ar c’hoarezed, ha den ebet e-kichen evit sellout pe emañ ar falz o tic’harzhañ hardi, evel ma lavare Lom, pe ar falz er foz, hag ar paotr o redek ar barrez.

1944
Référence : ATST p.40

— « A ! feiz ! » a lavaras ar merc’hed gant ur figur tagnous, « ma emañ evel-se ar jeu, mat pell ’zo ! »

1944
Référence : ATST p.39

Na gredit ket emaon oc’h ober fae war va bro ; pell ac’hano.

1944
Référence : ATST p.10

Pell a-raok an deiz merket evit ar « rantre », e oa prez du-mañ gant an dilhad, ar c'hrezioù, al loeroù, hag an dilhad-gwele, rak ret e veze da bep familh pourveziñ ur c'holc'hed, peder liñsel, daou ballenn-wele, ur pennwele, hag ur golo-treid da bep skoliad.

1944
Référence : EURW.1 p29

Ar Vretoned klouar a zo pell zo prest da ober un interamant kentañ klas gant ar brezhoneg, a vefe mat dezho ober ur sellig ouzh ar bern levrioù a vez embannet hiriv e brezhoneg.

1944
Référence : VKST niv. 6-7, p. 183

Ar re all ac'hanomp, a oa pell gwidaloc'h eget Abalor.

1944
Référence : EURW.1 p.147

D’un eur on bet o welout, ha da ziv eur ivez, ha c’hwi a oa pell d’ar mare-se.

1944
Référence : ATST p.70

Jozeb de Lauwer ha me a ziwanas etrezomp ur garantez start hag a badas e-pad hor servij ha pell goude.

1944
Référence : EURW.1 p.193

Pêr Jafrenoù a oa unan eus ar re a savas a-enep ar Re C'hlas e 1792 : prizoniet e voe pell e Karaez.

1944
Référence : EURW.1 p9

Glaoda a zimezas pa oa graet e neizh gantañ, d'ur plac'h damdost a oad gantañ, Anna-Mari Roparz eus an Hellegoad, Bolazeg, a zaremprede pell a oa.

1944
Référence : EURW.1 p13

Ne veze ket kaset an holl vugale d'ar skol, pell ac'hano... Mar boamp tri-ugent, e oa d'an hirañ.

1944
Référence : EURW.1 p20

Hopal a ra [ar c'hoarier], pa 'z a an horell pell an diaoul : — « Hemañ 'zo taol mat a vrec'h gwell / A ya timat hag a bad pell ».

1944
Référence : EURW.1 p23

D'am c'hred, hag ar gredenn-se a oa hini holl Dregeriz ha Kerneviz, ni a oa pell a-us d'ur Gallo, ni en em brize dek gwech muioc'h eget ur Gallo.

1944
Référence : EURW.1 p35

Ar vrezhonegerien a oa pell diaesoc'h kaout an ober outo eget ar c'hallegerien.

1944
Référence : EURW.1 p40

Pell e oan, en anzav a ran, diouzh gortoz ar pezh a glevis gant ar mestr-liver ; - « Laouen-bras on », emezañ (...)

1944
Référence : EURW.1 p.92

« Mat, me ’oar, Lom, ha gouzout a ran ivez ez aio ar yalc’had gant ar merc’hed, ma ne daolomp ket evezh. N’eus ket bet lavaret deoc’h ouzhpenn ur wech ! « O ! c’hwi, Lom, a zo debret ganeoc’h ho fortun, mil bell ’zo ? » Debret gant evadeg, fumadeg, ha me oar ! O ! eus an dantelezh, ne vez ket komzet, na, kennebeut, eus ar perlez ! »

1944
Référence : ATST p.75

E soñj dezhañ a oa prouiñ, kent e varv, daou dra : Da gentañ, ne oa ket hor c’hentadoù-ni, Bretoned, diskennidi eus Bretoned Breizh-Veur, hogen nized vihan pell an Arvoriz, breudeur d’ar C’halianed.

1944
Référence : EURW.1 p.209

- N'oc'h ket ac'halen, « Padre » ? He ! he ! friig-furch evel ur verc'h da Eva ma oa !... - A bell on deut, a bell bras ! - Diouzh ho toare distagañ ar C'hastilhaneg, em boa douetet e oac'h estrañjour d'ar vro.

1949
Référence : SIZH p.42

Un tu bennak, du-se, eeun dirazañ e virvilh dour difonn ar stêr Ebro en he naoz meinek. Re bell avat, evit degas sinadurezh.

1949
Référence : SIZH p.39

Du-se, pell pe dostoc’h, en alamandezenned ha gwez-kraoñ al liorzh kloz e taol eostiged all, her ha taer, o zio ! tio ! tio ! bagol, ma tasson kili an diribin, e-giz ma vije ur palez strink.

1949
Référence : SIZH p.39

Ma c'hoarvezfe ganti mont re bell... A-walc'h !... Vade retro, Satanas !..

1949
Référence : SIZH p.49

Goude e oa aet betek penn pellañ ar vali izelañ, evit bezañ outañ e-unan. Ur meni-gwelva [meni gwelva] a oa eno, ma tizhed gwelout, dre dreuz skramm rouez ha dreinek kasiaenned yaouank, unan eus talbennoù louet ar gouent, ar jardin kloz, kêr Viranda a-bezh gant he zoennoù ruz, ar stêr Ebro, hag ar gompezenn ec'hon-meurbet, glas evit un nebeu[d] amzer c'hoazh, harzet du-hont, pell, gant menezioù Alava, er vro [e]uskarat.

1949
Référence : SIZH p.47

Kêroulaz ho lazhañ ' lâre, / Re all d'en ober zo dare : / Ne vo ket ret o gedal pell.

1960
Référence : PETO p62

Penaos 'ta na'c'h eus pell zo en diskuliet ?

1960
Référence : PETO p37

Salokras, aotrou, din ne fell / E gwall fazi ho leuskel pell.

1960
Référence : PETO p75

Ouzhpenn se e rank ar giton embann perak eo ac'hubet ar savadur, a-drugarez d'ul lugan sklaer ha soñjet brav evit ma c'hallfe skeiñ ar speredoù e-pad pell.

2015
Référence : DISENT p81

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux