Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. A. (db. an dud hag al loened) 1. Fiñv trumm pe stroll fiñvoù a ra d'ar c'horf dibradañ hag adkouezhañ en e lec'h pe belloc'h, izeloc'h pe uheloc'h. Ober ul lamm, ul lamm bras, hir, war-raok, a-dreñv. Bezañ re verr e lamm. HS. sailh. 2. Lamm-treuz : a ra d'ub., d'ul loen bnk. adkouezhañ war gostez e hent, e roud. Ul lamm-treuz a reas ar marc'h. & (db. an dud) Lamm-pik, lamm-krenn : a reer hep distekiñ an eil troad diouzh egile. 3. Tr. adv. En ul lamm : en ur ober ul lamm hepken. Dont a ra war-du ar marc'h hag en ul lamm emañ gwintet warnañ. & A-lamm, a-lammoù : oc'h ober lammoù. Setu al loen gouez o tont a-lamm. 4. Trl. skeud. (db. an dud) Ober ul lamm : kemer un diviz. Diaes e voe dezhañ ober ul lamm goude bezañ chomet keit all etre daou soñj. & Kouezhañ e lamm ub. : mont war e dachenn, treiñ a-du gantañ. & (db an dud, an traoù) Bezañ war e gentañ lamm : bezañ nevez-tre. Setu levrioù brezhonek nevez-flamm, war o c'hentañ lamm. Daou vicherour, unan leun e benn a skiant-prenet hag unan all war e gentañ lamm. B. 1. Dre heveleb. (db. ar galon) Talmadenn. Ma c'halon a ra lammoù. E galon a lamm a lammoù pounner. 2. (db. an tourioù-tan) Strinkad gouloù a ro tu da anavezout petore tour-tan eo. N'ouzon ket pet lamm a ra an tour-tan-se. 3. Dre skeud. Kresk trumm, araokadenn drumm. Niver ar goumananterien en deus graet ul lamm. Dont da vestr war an tan a voe ur pezh lamm war-raok evit an denelezh. II. Kouezhadenn. Ober ur gwall lamm. Kaout, tapout ul lamm : kouezhañ. Tapet em eus lammoù diwar ar maen ramp-se. A lamm-se am boa bet war an hent du-hont. & Ul lamm marc'h-houarn : diwar ur marc'h-houarn. & Dre skeud. Ober e lamm gwashañ : mervel. III. Impl. hep gm. 1. KAOUT, TAPOUT LAMM : kouezhañ. Tapet em eus lamm adarre ! & Tapout lamm-revr : kouezhañ war e benn a-dreñv. & Ober lamm-chouk-e-benn, ober lamm-penn, lamm-penn-dibenn : ober patati. 2. Ent strizh (er gouren) REIÑ LAMM D'UB. : e lakaat da gouezhañ war e zivskoaz ha dre-se trec'hiñ warnañ. 3. Dre ast. Reiñ lamm d'ub. : trec'hiñ warnañ. Sell ! an hini bihan o reiñ lamm d'an hini bras. & Kaout lamm : bezañ trec'het. & Dre skeud. Reiñ lamm d'udb. : dont a-benn anezhañ, e ziskar. Reiñ lamm d'ur gudenn. Ar re-se zo o klask reiñ lamm d'ar brezhoneg.

Skouerioù istorel : 
46
Kuzhat roll ar skouerioù

lamm

1499
Daveenn : LVBCA p129 (sault)

lamm

1659
Daveenn : LDJM.1 pg cheute, saut

en ul lamm

1659
Daveenn : LDJM.1 pg en snrsaut

en ul lamm

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (en vn) soubresaut

lammoù

1732
Daveenn : GReg pg batement (de coeur, palpitation), bond (rejaillissement), chute (d'une personne)

va c'halon a ra lammoù em c'hreiz

1732
Daveenn : GReg pg batement (j'ai des batemens de coeur)

lamm

1732
Daveenn : GReg pg batement (de coeur, palpitation), bond (rejaillissement), chute (d'une personne)

lamm

1850
Daveenn : GON.II p.16, livre premier, "saut".

diforc'h eo abaoe m'en deus bet ul lamm

1850
Daveenn : GON.II pg diforc'h

n'oc'h ket eskuit a-walc'h evit ober al lamm-se

1850
Daveenn : GON.II pg eskuit, iskuit

ul lamm

1850
Daveenn : GON.II pg eul

lamm-chouk-e-benn

1850
Daveenn : GON.II pg choug (-hé-benn), lamm (choug-hé-bénn)

lamm

1850
Daveenn : GON.II pg lamm, lammidigez, lammout, sâl

lammoù

1850
Daveenn : GON.II pg lamm

lammoù kaer a ra

1850
Daveenn : GON.II pg lamm

ul lamm en deus graet

1850
Daveenn : GON.II pg lamm

lamm doureier

1850
Daveenn : GON.II.HV pg lamm (-douréier)

lammoù doureier

1850
Daveenn : GON.II.HV pg lamm (-douréier)

lammoù

1850
Daveenn : GON.II p.16, livre premier, "des sauts".

Mab tiern, evel mab tiek, ar bugel, an tad-kozh / A rank dastum o stal, ober o lamm er foz / Pa sko ar morzhol bras war boull o c'halonoù.

1867
Daveenn : MGK p100

Logodenn gêr e daou lamm-krenn / Zo en he zoull ; e-lec'h eben, / Ne c'houie eno an ardremez, / A skrab, a dro leun a enkrez.

1867
Daveenn : MGK p128

Ha war gement-se, goude bezañ kontet deoc’h penaos e oa marvet gant e c’hlac’har an Aotrou Conan de Saint-Luc, eskop Kemper, ha penaos e oa tec’het an Aotrou de la Marche, eskop Kastell, evit mont da Vro-Saos, on aet en ul lamm eus a Gastell da ober, da gostez Treger, un dro hag a zo padet pell.

1877
Daveenn : EKG.I. p.206

Ret eo krediñ en doa bet c’hoant ar soudard da lammet dreist ar ganol, evel an Aotrou Breton ha Filip Kerangevenn, mes re verr e oa bet e lamm hag e oa kouezhet e-kreiz.

1877
Daveenn : EKG.I. p.305

Kerkent e voe klevet stalaf ar gwele o tigeriñ en ur strakal hag ar sakrist oc’h ober ul lamm plom war ar bank.

1877
Daveenn : EKG.I. p.111

An unnek eus ar miz-mañ, a zo marv en Kerborzh ur wreg, Skerenn he hanv, hag he devoa tapet ur gwall lamm un nebeud dei[zi]o[ù] a-r[a)ok.

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Ar re-mañ a oa skañv o zreid. Houp ! Ul lamm, ha d’an traoñ eus ar wezenn, ul lamm all, ha, dreist ar voger, pe a-dreuz ar c’harzh, er-maez al liorzh. Ha da redek !…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Un harzhadenn, ur yudadenn, ul lamm hag ar c’hi krog en brec’h Bilzig. Ar baotred all d’ar red, er-maez ar porzh.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1023 (Gouere-Eost 1924)

Houp ! ul lamm hag eñ war an hent. Tennet a boan ! Evurus !… Met petra, petra ? Drign ! drign ! baoñ ! baoñ ! ar gastolorenn a lamm war e lerc’h, eus an eil maen d’egile. Ha Pipi da redek. Houp ! houp ! met ar gastolorenn daonet, krog en e lost, ne zistage ket. Houp ! houp ! d’an daoulamm-ruz hag ar vugale war e lerc’h o youc’hal. Ar vein a fron en-dro dezhañ. Buan, buanoc’h c’hoazh !… Pipi diot-nay… Pelec’h ec’h a ?… Drign ! drign !

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1030 (Gouere-Eost 1924)

[Ur] riz er gouel bras, gant he gouel stae hag he fok bihan, ar Vran a sik he diaraog el lamm. An taolioù-mor a freg war ar pont.

1925
Daveenn : BILZ2 p.171

Ar vag gant pep lamm a sav war ar garreg : krevet an Deureugenn.

1925
Daveenn : BILZ2 p.143

lemmen

1931
Daveenn : VALL pg bond

lammoù

1931
Daveenn : VALL pg bond

lamm

1931
Daveenn : VALL pg bond

lamm ar galon

1931
Daveenn : VALL pg battement

Ar gentañ, meleganez flamm, gant divjod ruz evel pechez, daoulagad glas « lamm ganto », ur c’horf mat da reiñ da skouer d’ur c’hizeller delwennoù, nemet ne ouie na be na ba ; an eil, du evel ur vran, dous evel un dañvadez, hag amourous evel ur goulm.

1944
Daveenn : EURW.1 p.148

Fidandoustik ! Job ha Lom ne oant ket pell o sevel; ul lamm-spont a rejont diouzh ar foz, evel ma vije bet an diaoul krog e foñs o bragoù.

1944
Daveenn : ATST p.22

Ober a reas ul lamm ar pellañ ma c’hellas, ha, gant ul lamm all, setu eñ er wezenn.

1944
Daveenn : ATST p.66

Ur c’had a lammas er waremm hag, e tri pe bevar lamm he doa gounezet an tu all, an tan, ha neket ar plom, en he fenn a-dreñv.

1944
Daveenn : ATST p.78

Bez' e oa c'hoari ar vell-droad ront, c'hoari ar vell-dorn-hirvoan (rugby), c'hoari barrinier, c'hoari skasoù, c'hoari maout, c'hoari brezel bihan ; bez' e oa eurvezhioù evit ober korfembregerezh : barenn stabil, barennoù kenstur, kordenn reut, lammoù krec'h ha lammoù pell ; bez' e oa c'hoari ar vazh, c'hoari savatenn, c'hoari ar c'hleze pe « eskrim », gant ur C'horsiad, Don Carli, da gelenner.

1944
Daveenn : EURW.1 p50-51

E-pad ar c'hendalc'h e voe savet komplidi etre ar vrogarourien da eilpennañ an divroidi ha da reiñ lamm d'ar Frañsizien.

1944
Daveenn : EURW.1 p.158

Ober a ra ul lamm. Ha diskenn a ra, en ur pennad tizh, gant an diri.

1949
Daveenn : SIZH p.45

Ne glevez ket lammoù va c'halon ? Sant va c'halon o lammat !...

1949
Daveenn : SIZH p.58

- Te a zo diwar ar maez, Sezni, hag eus bro-Leon ar gatolikañ. Em c'hêr c'hinidik, avat, du-mañ, war vordig mor Kernev-Izel, eo douget, ouzhpenn dreist, ar merc'hed yaouank d'al lammoù ha d'an dañsoù, ha, 'm eus aon, e karont ivez kompagnunezh ar baotred yaouank.

1949
Daveenn : SIZH p.53

Ma ne fazian da reiñ lamm / D'ar bleiz marlonk, d'al lôn ferv !

1960
Daveenn : PETO p66

Fromusoc'h eo c'hoazh bremañ pa 'z eo peurnoz ha pa ne weler mui an dour o tont, nemet santout lammoù hag hejadennoù ar vag.

1985
Daveenn : DGBD p170

Ha setu roet lamm da zDimitrakos, a lavaran ennon-me.

2015
Daveenn : EHPEA p29

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial