I.
H.g.
1. Galloudegezh da gomz.
Dalc'het eo en e lavar.
HS. komz (I 1).
2. Doare da gomz.
Tri seurt lavar zo.
&
Lavar plaen : komz plaen.
3. Pezh a vez lavaret.
Al lavar hag an ober. Krediñ ub. war e lavar. Lavar Doue, lavar an Aviel.
[1878] Ha mard eus unan bennak ha ne gredfe ket va lavar, n’en deus nemet dont da'm c’haout, ha me he diskouezo dezhan, ger evit ger, evel m’eo skrivet amañ.
&
War lavar an holl : hervez ar pezh a glever digant an holl.
[1954] War lavar an holl e-dro din, tennañ a ran dezhi e-keñver meur a dech[...].
4. Ali, erbed, urzh.
Ober diouzh, hervez lavar ub., ober lavar ub. : ober diouzh ar pezh a lavar ub.
Hervez ho lavar e raimp.
[1878] Graet e voe e lavar.
5. Doare da gomz dibar d'ur bobl, d'ur rummad tud, d'un den.
Diouzh e lavar en anavezan.
&
Dre ast.
Yezh.
Dalc'homp da lavar kozh hon tadoù.
6. Promesa.
Delc'her d'e lavar.
&
Trl.
Kaout e lavar hag e zislavar : na vezañ den d'e c'her.
Hennezh en deus e lavar hag e zislavar.
&
Doar./Stn.
Lavar-dislavar : hedro.
Ne blij ket din an dud a vez lavar-dislavar. Un den lavar-dislavar.
II.
G.
1. (en e furm lies prl.)
Komz (II 1).
Lavaroù gwir, faos. Barn lavaroù an dud. Pep hini a lavar e lavar.
&
Lavaroù flour : komzoù touellus.
&
Trl.
Diwar lavaroù ub. : hervez ar pezh a ro ub. da c'houzout.
Diwar lavaroù e amezeg e vefent aet kuit da bourmen.
&
Diouzh al lavarioù : hervez a lavarer. Tad hennezh, diouzh al lavarioù, a oa un den eus ar c'hentañ !
2. A-wechoù
Krennlavar.
Lavaroù brezhonek. Lavaroù kozh.
3. Trl.
Ober e lavar, e lavaroù (ouzh ub.) : sentiñ outañ.
An tad-kozh a reas he lavaroù ouzh e verc'h-vihan.
4. Brud.
Kement-se ned eo ket c'hoazh sur, ned eo nemet ul lavar, met ul lavar a skigner dre gêr a-bezh.
Daveenn :
GON.II
pg diouc'h, diout, diouz (D'après ce qu'il dit, c'est vous qui avez tort).
E lavar hag e zislavar en deus.
Hé lavar hag hé zislavar en deûz.
1850
Daveenn :
GON.II
pg dislavar (Il a son dit et son dédit).
lavar
1850
Daveenn :
GON.II
pg lavar
lavarioù
lavariou
1850
Daveenn :
GON.II
pg lavar
dalc'het eo en e lavar
dalc'hed eo enn hé lavar
1850
Daveenn :
GON.II
pg lavar
diouzh e lavar hen anavezan
diouc'h hé lazar [sic] héñ anavézann
1850
Daveenn :
GON.II
pg lavar
hervez ho lavar e raimp
hervez hô lavar é raimp
1850
Daveenn :
GON.II
pg lavar
e lavar en deus hag e zislavar
hé lavar en deûz hag hé zizlavar
1850
Daveenn :
GON.II
pg lavar
lavar dic'hiz
1850
Daveenn :
GON.II
pg lavar
lavar Doue
lavar-Doué
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg lavar (-Doué)
lavar enep
lavar-énep
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg lavar (-énep)
lavar-Doue
lavar-Doué
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg orakl
Daou a gred e ve mat mont raktal dizamant / Da gavout an heizez ; eben chomo er gêr ; / Rak gant he zreid pounner e ve labour gortoz, / N'en em gavfe fenoz ; / An heizez a varvfe.
Daou a gred e ve mad mont raktal dizamant / Da gavout ann heizez ; e-ben choumo er gear ; / Rak gant he zreid pounner e ve labour gortoz, / N'en em gafe fenoz ; / Ann heizez a varvfe.
1867
Daveenn :
MGK
p47
Neketa aotrou sant Herve ? Me gav din ho pize c'hoarzhet en ur welout moullet e penn unan eus ar mojennoù-mañ ho lavar fur : Gwell eo deskiñ mabig bihan, eget dastum madoù dezhañ.
N'eo ket 'ta, Aotrou sant Hervé ? Me gav d'in ho pize c'hoarzet enn eur welout moulet e penn unan euz ar mojennou-man ho lavar fur : gwell deski mabik bihan, eget dastum madou d'ezhan.
1867
Daveenn :
MGK
Rakskrid XI
Bugale, tud diwar ar maez, / Setu lavar al labouz kaezh, / Al labousig n'en deus netra / Nemet e askell da nijañ, / Nemet e gan da veuliñ Doue, / Nemet e galon, e ene / Da garet e vamm hag e dad, / Kement tra zo, kement zo mat ; / D'ho karet c'hwi, bugaleigoù, / Aelez war barlenn o mammoù.
Bugale, tud diwar ar meaz, / Setu lavar al labouz keaz, / Al labousik n'en deuz netra / Nemet he askel da nija, / Nemet he gan da veuli Doue, / Nemet he galoun, he ene / Da garet he vamm hag he dad, / Kement tra zo, kement zo mad ; / D'ho karet c'houi, bugaleigou, / Elez war barlen ho mammou.
1867
Daveenn :
MGK
p110
— « Hast a-fo, va mignon, berr eo deiz ar bed-mañ / Alies er lavaran, kalz a dalv va lavar : / « Debr hag ev ! » — « Ya ! » — « Pegoulz ? » — « Warc'hoazh e rin hep mar. »
— « Hast affo, va mignoun, berr eo deiz ar bed-ma / » Aliez her lavarann, kalz a dalv va lavar : / » Debr hag ef ! » — « Ia ! » — « Pe goulz ? » — « Warc'hoaz e rinn hep mar. »
1867
Daveenn :
MGK
p96
— Setu voe o lavar !
— Setu voe ho lavar !
1867
Daveenn :
MGK
p47
Ul lommig dour, a vez roet / D’an emzivad, en e sec’hed, / A dal, hervez lavar Jezuz, / En neñv ur gurunenn skedus.
Eul lommik dour, a vez roet / D’an emzivad, enn he zec’hed, / A dal, hervez lavar Jezuz, / Enn env eur gurunen skeduz.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.28
Ha mard eus unan bennak ha ne gredfe ket va lavar, n’en deus nemet dont da'm c’haout, ha me he diskouezo dezhan, ger evit ger, evel m’eo skrivet amañ.
Ha mar deuz unan-bennag ha ne gredfe ket va lavar, n’en deuz nemet dont d’am c’haout, ha me he diskouezo d’ezhan, ger evit ger, evel m’eo skrifet aman.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.235
Ar pezh a ziskouez e kaver el lavar-se eus an 21 a viz C’hwevrer, gwir [v]enozioù Croy, eo e talc’h d’o diskouez c’hoazh d’an 22 pluvioz (miz ar Glav), dre un anzav kaset d’ar memes komandant, skrivet evel diaraok dre zorn Croy, hag er memes komzoù.
Ar pez a ziskouez e kaver el lavar-ze euz an 21 a viz c’houevrer, guir mennoziou Croy, eo e talc’h d’ho diskouez c’hoaz d’an 22 pluvioz (miz ar glao), dre eun anzao kaset d’ar memez kommandant, skrivet evel diaraok dre zourn Croy, hag er memez komzou.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.202
Graet e voe e lavar.
Great e oue he lavar.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.176
Deus an holl Yann n’e[o] ket hañval, / Kammed na blij de[zh]añ tortal. / ‘Tre al lavar hag an ober, / Nebeutañ ‘c’hell, a lak amzer. /
Deuz an holl Iann n’e ket hanval, / Kammed na blij d’ean tortal. / ‘Tre al lavar hag an ober, / Nebeutan ‘c’hell, a lak amzer. /
1898
Daveenn :
KZVR
Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2
E kement bro am eus ergerzhet er C’hreisteiz, em eus gwelet an dud oc’h ober gant ar skritur evit derc’hel koun an oberioù hag al lavarioù dellezek a eñvor.
E kement bro am eus ergerzet er C’hreisteiz, em eus gwelet an dud oc’h ober gand ar skritur evit derc’hel koun an oberiou hag al lavariou dellezek a envor.
1923
Daveenn :
SKET
p.20
Ar c’hentañ re roeñvoù a oberias-eñ hag e lakaas dre lavar ar c’hentañ reoladur war skiant ar mordeerezh.
Ar c’henta re roenvou a oberias-hen hag e lakeas dre lavar ar c’henta reoladur war skiant ar mordeerez.
1923
Daveenn :
SKET
p.54
Ha Bilzig, paotr abred, lemm ha prim, a sune, a zene ar c’haozoù, al lavarioù, ar sonioù, ha dindan e eñvor digor-frank e tastume anezhe.
Ha Bilzig, pôtr abret, lemm ha prim, a zune, a zene ar c’hôjou, al lavariou, ar zoniou, ha dindan e evor digor-frank e tastume anê.
1924
Daveenn :
BILZ1
Niv. 42, p.974 (Even 1924)
Eno e tiske al lavarioù fur a ziwane war deod ar vartoloded kozh, furnez talvoudek d’ar re yaouank evit ren o buhez eeun.
Eno e tiske al lavariou fur a ziwane war deod ar vartoloded koz, furnez talvoudek d’ar re yaouank evit ren o buhe eeun.
1925
Daveenn :
BILZ2
p.133
forc'hellegezh lavar
forc'hellegez-lavar
1931
Daveenn :
VALL
pg ambiguité (en paroles)
lavarioù barbariezh
lavariou-barbariez
1931
Daveenn :
VALL
pg barbarisme
lavar barbariezh
lavar-barbariez
1931
Daveenn :
VALL
pg barbarisme
lavar rouestlet
1931
Daveenn :
VALL
pg (langage) amphigourique
lavar krenn
1931
Daveenn :
VALL
pg assertion
lavar gwidilus
1931
Daveenn :
VALL
pg (parole) ambigu(e ; tortueux)
lavar amc'houloù
lavar amc'houlou
1931
Daveenn :
VALL
pg (parole) ambigu(e)
taol lavar
taol-lavar
1931
Daveenn :
VALL
pg assertion
stumm lavar
stumm-lavar
1931
Daveenn :
VALL
pg accent
rouestladur lavar
rouestladur-lavar
1931
Daveenn :
VALL
pg amphigouri
lavar
1931
Daveenn :
VALL
pg allégation, assertion
lavar groñs
1931
Daveenn :
VALL
pg assertion
Pa gontjomp an avantur fentus-se d'hor c'heneiled, e lavarjont e oamp o vrabañsal, ha rouez e oant, ar re a zouge kred d'hol lavar.
1944
Daveenn :
EURW.1
p.152
War lavar an holl en-dro din, tennañ a ran dezhi e-keñver meur a dech ; a c'hell bezañ, hogen ne gred ket din e vefen ken kalon-vat ha hi, na pell ac'hane !
War lavar an holl e-dro [sic "en-dro"] din, tennañ a ran dezhi e-keñver meur a dech ; a c'hell bezañ, hogen ne gred ket din e vefen ken kalon vat ha hi, na pell ac'hane !
1954
Daveenn :
VAZA
p.12
An Nasion, e Gall, / Ne aotreo biken nep lavar na yezh all ; / Arabat, 'n ho safar, kenderc'hel d’iriennañ : / Rak gwashoc'h a damall ' ve deoc’h en em dennañ.
An Nasion, e Gall, / Ne aotreo biken nep lavar na yez-all ; / Arabat, 'n ho savar, kenderc'hel d’irienna : / Rak gwasoc'h a damall ' ve deoc’h en em denna.
1960
Daveenn :
PETO
p49
N'eus ket da fiziout muioc'h war lavaroù an dud-hont, evit ar pezh a sell an amzer, eget ne vez da ober dre amañ.