Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

Ar. hag adv. I. Ar. 1. [1499, 1622, 1732, 1850, 1867, 1931, 1943] A-ENEP [DA] : ger a dalvez da verkañ an enebiñ (ouzh ub., udb.) [1622] Ofañsoù en deus graet a-enep Doue. [1622] Nag a-enep den falstesteni, gaou e-lec'h gwir ne liviri. [1732] Pardon jeneral a ro ar Roued eus an droug graet diaraok a-enep e lezennoù. [1850] A-enep al lezenn eo aet. Stourm a-enep ub. Ar c'hostezennoù a-enep ar gouarnamant. Komzoù a-enep ub. [1867] Klask ul louzoù a-enep ar c'hleñved : mat evit pareañ diouzh ar c'hleñved. Ul louzaouenn a-enep ar preñved. Dilhad a-enep ar glav : na vezont ket treuzet gant ar glav. & [1732] Bezañ, mont, sevel a-enep (ub.) : enebiñ outañ. [1732] Bezañ, en em lakaat a-unan a-enep ur re. [1732] Sevel a-enep ur re bennak. [1732] Bez' edont holl a-unan a-enep dezhañ. Savet e oa a-enep e dud, en o enep. & Sevel gant ub. a-enep unan all, en em lakaat a-du gant ub. a-enep unan all. & Mont a-enep an dour, ar mor : a-enep red an dour, ar mor. & [1850] Ober udb. a-enep ub., a-enep e c'hrad (vat) : daoust dezhañ. [1850] A-enep an holl en deus graet kement-se. A-enep e c'hrad on deuet amañ. & Ober udb. a-enep grad ub. : a-enep e youl. A-enep e c'hrad on deuet amañ. & Ober udb. a-enep e galon, ar galon : daoust d'an-unan. & [1732] Mont a-enep e c'her : ober udb. a-enep ar pezh a zo bet lavaret, touet gantañ. & Ober udb. a-enep pep gwir : daoust d'an holl wirioù a zlefe mirout ouzh an dud ag e ober. & Trl. (db. tonkadur an dud) Treiñ a ra ar voul a-enep ub. : emañ en ur prantad droukverzh. 2. [1732, 1850] Kontrol (da). [1732] Yuzaz an treitour a oa ruz e vlev, ha du e var, ar pezh a zo a-enep natur. [1850] A-enep gwirionez. II. Adv. A. (gant ur v.) 1. [1850] Ger a dalvez da verkañ an enebiñ (ouzh ub., udb.). Atav e klaskont mont a-enep. Bez' e oa an avel a-enep. HS. enep. ES. a-du. & (db. ar gwikefreoù) Treiñ a-enep : a-enep e zurc'hadur reizh. 2. En tu kontrol. Ur falc'h troadet a-enep. B. Stn. Kontrol. Un testeni a-enep.

Skouerioù istorel : 
73
Kuzhat roll ar skouerioù

a-enep

1499
Daveenn : LVBCA p17 (encontre)

Hogen hervez ar c'hronikoù, Maksentius en Rom ha Maksimius en Oriant a egzerse o ziranizi a-enep ar gristenien ha palamour d'an dra-se e seblant da ur re penaos dre zefot ar skriptored eo bezet lakaet Maksenti[us] e-lec'h Maksimi[us].

1576
Daveenn : Cath p27

« [H]ogen ar verc'h yaouank-mañ, pe dre heni ez komps ar speret a Zoue, hevelep omp lakaet ganti en admirasion na gredomp ha na c'hellomp e nep feson lavaret tra erbet a-enep he doue Jezuz-Krist. »

1576
Daveenn : Cath p14

« Hanter-kant orateur az eus asamblet a-enep ur werc'hez ha prometet [az eus] dezhe madoù hag enoroù bras, mar oz devez ar viktoar. »

1576
Daveenn : Cath p13

7. Laerezh, na viret madoù den / Hep e volontez na gra ken. 8. Nag a-enep den falstesteni, / Gaou e-lec'h gwir ne liviri.

1622
Daveenn : Do. p28

M. Petra eo pec'hed ? D. Kement a lavarer, kement a zezirer, pe kement a reer a-enep an lezenn ha volontez Doue.

1622
Daveenn : Do. p34

Goude-se, goulenn kont digant hon ene eus a gement pec'hed nag ofañs en deus graet a-enep Doue an deiz-se, en soñjezonoù, er c'homzoù, en euvroù hag en ankounaat ouzh en em aretiñ priñsipalamant war ar pec'hedoù pe da re omp muiañ subiet.

1622
Daveenn : Do. p54

M. Petra ez eo pec'hed ? D. Kement a leverer, a zezirer, pe a reer enep al Lezenn ha volontez Doue.

1677
Daveenn : Do. p35

D'an trede, goulenn kont digant hon ene eus a gement pec'hedoù [sic, pec'hed] he deus graet 'enep Doue en deiz-se dre soñjezonoù, komzoù, euvroù, hag omisionoù, ouzh en em aretiñ priñsipalamant war ar pec'hedoù pe da re omp mui sujed.

1677
Daveenn : GReg p55

bem lakaat a-unan a-enep ur re

1732
Daveenn : GReg pg (se) bander (se liguer, se soulever contre quelqu'un)

em lakaet a-unan a-enep ur re

1732
Daveenn : GReg pg (se) bander (se liguer, se soulever contre quelqu'un)

sevel a-enep ur re bennak

1732
Daveenn : GReg pg (se) bander (se liguer, se soulever contre quelqu'un)

savet a-enep ur re bennak

1732
Daveenn : GReg pg (se) bander (se liguer, se soulever contre quelqu'un)

bez' edont holl a-unan a-enep dezhañ

1732
Daveenn : GReg pg bander (ils étoient tous bandez contre lui)

Yuzaz an traitour a oa ruz e vlev, ha du e varv : ar pezh a zo a-enep natur

1732
Daveenn : GReg pg (le traitre Judas avoit les cheveux rouges, & la) barbe (noire)

falsentezoù, a-enep ur re

1732
Daveenn : GReg pg calomnie

a-enep da'm meno

1732
Daveenn : GReg pg gré (Contre mon gré.)

a-enep

1732
Daveenn : GReg pg (à) contre sens (à rebours)

krim a-enep ar Roue

1732
Daveenn : GReg pg crime (de Lese-Majesté)

monet a-enep e c'her

1732
Daveenn : GReg pg (se) dédire

em ziskleriañ a-enep ur re

1732
Daveenn : GReg pg (se déclarer) ennemi (de quelqu'un)

holl o devoa em lakaet a-unan a-enep dezhañ

1732
Daveenn : GReg pg bander (ils étoient tous bandez contre lui)

monet a-enep an dour

1732
Daveenn : GReg pg fil (Aller contre le fil de l'eau)

monet a-enep an diskenn eus an dour

1732
Daveenn : GReg pg fil (Aller contre le fil de l'eau)

aet a-enep an diskenn eus an dour

1732
Daveenn : GReg pg fil (Aller contre le fil de l'eau, pp.)

Ret eo griat kroc'hen al louarn ouc'h hini al leon. Ret eo em servijout eus ar furnezh kerkoulz hag eus an nerzh [a-]enep un adversour.

1732
Daveenn : GReg pg (il faut) coudre (la peau du renard avec celle du lion)

An Hollandezien gentañ en em ravoltas a-enep ar roue a Spagn, pere ay oa lesanvet neuze korked.

1732
Daveenn : GReg pg gueux (Les gueux de Flandre.)

pardon jeneral a ro ar Roue eus an droug graet diaraok a-enep e lezennoù

1732
Daveenn : GReg pg amnistie

bezañ a-unan a-enep ur re

1732
Daveenn : GReg pg (se) bander (se liguer, se soulever contre quelqu'un)

bet a-unan a-enep ur re

1732
Daveenn : GReg pg (se) bander (se liguer, se soulever contre quelqu'un)

A-enep va difenn int deuet.

1850
Daveenn : GON.II pg difenn (Ils sont venus contre ma défense).

Ne oa hini eus ar varnerien a-enep din.

1850
Daveenn : GON.II p.77

a-enep

1850
Daveenn : GON.II pg énép, a-énep, éneb

a-enep an holl en deus graet kement-se

1850
Daveenn : GON.II pg énép, a-énep, éneb

a-enep gwirionez

1850
Daveenn : GON.II pg énép, a-énep, éneb

a-enep al lezenn eo aet

1850
Daveenn : GON.II.HV pg moñt (-a-énep)

A-enep e verz.

1850
Daveenn : GON.II pg berz (Contre sa défense).

a-enep da

1850
Daveenn : GON.II p.56, Table des Prépositions composées, "contre".

Sevel a reont a-enep din.

1850
Daveenn : GON.II p.97, livre second, "Ils se déclarent contre moi".

En em lekaet eo a-enep din.

1850
Daveenn : GON.II p.96, livre second, "Il a pris parti contre moi".

Piv bennak en em gann a-enep e vro, hennezh a zo un den digalon.

1850
Daveenn : GON.II p.76 (Quiconque se bat contre sa patrie est un lâche).

Evit klask ul louzoù a-enep ar c'hleñved, al leon en e ali, 'lavaras d'al loened : - "Me gred, va mignouned, e vezimp stropet-holl evit hor pec'hejoù"

1867
Daveenn : MGK p24

— « Mont a raent, emezo, / Da glask pell ac'hano / Razhed all d'o harpañ a-enep ar c'hizhier. »

1867
Daveenn : MGK p117

— « Arabat ! 'me re all, un tamm brav eo gwelloc'h, / Mont a-enep an dour, rak daoust ma'z eus dinaou, / Spered ur c'hrek atav a zalc'ho penn outañ ; / Evel-se eo bet graet, a-viskoazh ha bremañ / Da sevel he c'hribell 'enep ar gwellañ traoù. »

1867
Daveenn : MGK p143

Koulz ar re all ha ni ; m'hor beus skiant ha furnezh, / Ez eo, war gement-mañ, da bep hini diskouez : Ne dalv lavaret mad, mard a hon oberoù / Dre gement straed lous zo[,] a-enep d'hor c'homzoù.

1867
Daveenn : MGK p85

Doue a oar gwell egedomp ar pezh a zo ar gwellañ evit hor brasañ mad ; ret eo en anzav, n’eus forzh peger kriz e c’hellfe bezañ d’hor c’halon, n’eus forzh pegement e ve a-enep hor c’hoant hag hor faltazi.

1877
Daveenn : EKG.I. p.36

Abalamour da se hepken e vije, a-barzh nebeut, en em savet a-bezh Breizh-Izel a-enep ar republik, pa deuas un dra all da lakaat, en un taol, an traoù e b[ili-]bann.

1877
Daveenn : EKG.I. p.259

Hag ouc’hpenn, pa c’hourc’hemenn Doue un dra hag an dud un dra all a-enep, e tleer sentiñ ouc’h Doue ha dilezer lezennoù an dud.

1877
Daveenn : EKG.I. p.11

Ar veleien a-bezh en em savas a-enep urzhoù ken direol : kuitaat a rejont o farrezioù evel m’her lavarin deoc’h bremaik.

1877
Daveenn : EKG.I. p.4

Tud Perroz n’oant ket evit dont war-eeun eus ar gêr, rak ul lastez soudarded, hanvet "garde-kot", leun a feiz fall, a fallagriezh hag a drubarderezh, deuet di, war o meno, evit difenn ar vro a-enep ar Saozon, ha ne raent nemet laerezh hag en em vezviñ, o divije buan o diskuilhet hag o c’haset d’ar marv.

1877
Daveenn : EKG.I. p.97-98

Daoust ha ni, e koustiañs, dirak Doue, ha n'eo ket ret deomp difenn an dud vat-se a-enep pep drouk, a-enep pep den, nag e rankfemp evit-se en em lakaat war-var da goll hon-unan hor buhez ? Lavarit din.

1877
Daveenn : EKG.I. p.107-108

War an deiz, tud Perroz a rae van da vont da besketa pe da vezhina, hag atav, evit kaout tro da lezer o bagoù pe e [Traezhtraou], pe e [Traezhtrignel], ec’h en em gavent a-enep ar mare pa deuent en-dro.

1877
Daveenn : EKG.I. p.98

Pebezh den out-te, Prat, eme ar soudarded a-unan ! Setu amañ penaos e tlefe an holl ober da dud hag o deus kuitaet o bro evit dont d’o diwall a-enep falskredennoù ar veleien diskiant !

1877
Daveenn : EKG.I. p.223

An neb a yelo a-enep dezhañ, a yelo a-enep lezennoù ar c’houarnamant, hag a vezo barnet, gant ruster, evel un torfetour.

1877
Daveenn : EKG.I. p.236

Daou vloaz bennak a ioa oa bet harluet ar veleien gant tud deuet eus a-gostez Pariz, abalamour ma ne falveze ket dezho sentiñ ouc’h al lezennoù nevez : hogen, al lezennoù-se a ioa a-enep lezenn Doue, a-enep lezenn an Iliz, ha zoken a-enep lealded lezennoù ar bed.

1877
Daveenn : EKG.I. p.2

Er bloaz 1815, p’en em savas adarre ar vro a-enep Bonapart, distro a enezenn Elb, an Aotrou marquis [sic] de la Boëssière, en doa hen anavezet mat e-pad an dispac’h bras, a lavaras da unan eus e dud, a deue da Vro-Leon, mont da ober e c’hourc’hemennoù d’e vignon Visant Kaer, en doa ken alies roet bag dezhañ da dreuziñ ar mor.

1878
Daveenn : EKG.II p.185-186

— Kas daou ! Petra eo daou zen a-enep ar vandenn soudarded a zo e Berven ? — N’int ket kalz a dra ; mes evelato, ma vez lazhet an hini a zougo an tamm lian du, petra a refet ?

1878
Daveenn : EKG.II p.109-110

Er stêr ez i da guzh-heol hag e vagei a-enep d’ar red betek ar penn anezhi.

1924
Daveenn : SKET.II p.37

A-enep neuz fall ar Sueved, Rev. des Et. anc. 1920, p. 106

1924
Daveenn : SKET.II p.67, Notenn 1

Ha Bilzig en em leuske da vont, a-enep urzh ha gourc’hemenn e vamm.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 38, p.841 (Miz C'hwevrer 1924)

gwallgrogad a-enep

1931
Daveenn : VALL pg attentat

Goude ma ne vije ket diarvar an evezhiadennoù-se - ha n'int ket, e gwirionez - n'ez eus tra ebet evit bezañ, a priori, a-enep da seurt ledadoù-head kozh, o vezañ ma oa heñvel, emichañs, an hin a rene e-pad ar skornidigezhioù kentwürmek ouzh an hini a oa o ren e-pad ar skornidigezh würmek.

1943
Daveenn : TNKN p35

Al lennerien a brene an div gazetenn, evit gwelout petra 'lavarent 'enep da henn-ha-henn, rak unan bennak a veze atav « e revr war ar plankon ».

1944
Daveenn : EURW.1 p84

Pêr Jafrenoù a oa unan eus ar re a savas a-enep ar Re C'hlas e 1792 : prizoniet e voe pell e Karaez.

1944
Daveenn : EURW.1 p9

Ar vag a bigne d’al laez, bravik, bravik, a-enep tizh an dour.

1944
Daveenn : ATST p.96

Evel-se en doa gourc'hemennet Gambetta, gant aon na zeuje d'an arme-se dont da vezañ unan Chouanted ha treiñ 'enep da Frañs e-lec'h difenn anezhi.

1944
Daveenn : EURW.1 p12

Kevredigezh Celtia a gasas ul lizher digor da c'hournamant Frañs, e miz gwengolo 1902, evit sevel he mouez a-enep kelc'hlizher an aotrou Combes, ministr an Diabarzh, a zifenne ouzh ar velein prezeg brezhoneg hag ouzh ar vistri-skol gouzañv an disterañ ger brezhoneg.

1944
Daveenn : EURW.1 p.187

- Ha krediñ a ra dit, Abgrall, - « te » a lavarent an eil d'egile, hag en em envel a raent dre o anvioù tud, a-enep ar Reolenn, pa vezent o-daou ; - ha krediñ a ra dit eo ken fall-se ar merc'hed ?

1949
Daveenn : SIZH p.53

Dre chouch ha sioul e vev er vro / Ha start e labour 'enep deoc'h. / Ne vez nep kristen war ho tro / Ha gant an naon timat ez eoc'h.

1960
Daveenn : PETO p30

Sevel diferadoù-kêr a-enep an OGK, paeroniañ tud dibaper, lidañ euredoù tud heñvelreizh, embann an dizalc'hiezh, sevel oberoù "Kêrvarv", goulenn repu digant broioù all, dilezel e vroadelezh...

2015
Daveenn : DISENT p57

Deoc'h-c'hwi da sevel ha da vrudañ dre ar mediaoù ul lid e-lec'h ma vo roet un trofe d'ar re o deus tapet ar maout -evel ma vez roet ar "Y'a bon awards" d'ar ouennelourien, pe ar "Big Brother awards" evit ar re az a a-enep frankiz ar mediaoù-.

2015
Daveenn : DISENT p56

N'eo ket dav bezañ paranoiak evit-se, evel ma vez gwelet alies er metoù a-enep ar sistem.

2015
Daveenn : DISENT p87

Er c'hontrol eo bet kendrec'het ar saotrerien industriezhioù lous, al labourvaoù a-du gante, al lobioù gwallus, ar soudarded kuzhet a-drek o sekredoù hag ar pennoù bras tapet e gwall pa'z aent a-enep interestoù ar brasañ niver e vefe bet gwashoc'h dezhe reiñ muioc'h a bouez d'an obererezhioù-se o reiñ astenn dezhe gant prosezioù.

2015
Daveenn : DISENT p156

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial