tamm

tam

gounit e damm

gounit e dam

tamm

tam

n'am eus bet tamm

n'am eus bet tam

tammoù skorn

tammou scourn

tamm skorn

tamm scourn

N'he deus ket un tamm skiant-vat.

N'he deus qet un tamm sqyand-vad.

tamm-tout

tam-tout

tammoù

tammou

tamm

tam

tamm-bloc'h

tam-bloc'h

Da louarn kousket / Ne zeu tamm boued.

Da louarn cousqet / Ne zeu tam bouëd.

miret un dra vat an tamm diwezhañ

miret un dra-vad evit an tam divezâ

Un tamm bron grilhet a zo mat

Un tam bron grilhet a so mad

un tamm bara hag amann

un tam bara-hac-amañ

un tamm onestiz ne goust ket kalz

un tammicq honestis ne goust qet cals

ne c'hellot biken gennañ an tamm koad-mañ

na hellot bikenn genna ann tamm koat-mañ

tamm

e droc'het en deus a damm e tamm

hé drouc'hed en deûz a-damm-é-tamm

Gwell eo ganin un tamm bevin eget un tamm lard.

Gwell eo gan-éñ eunn tamm bevin égéd eunn tamm lard.

kreñv a-walc'h evit gounit e damm

kré awalc'h eo évit gounid hé damm

tammoù

tammou

roit un tamm bara din

rôid eunn tamm bara d'in

an tamm a ya gantañ

ann tamm a ia gañt-hañ

dre dammoù

dré dammou

Roit un tamm biouel din da lakaat en toaz.

Rôed eunn tamm biouil d'eiñ de lakein enn toez.

an tamm kig-mañ a zo askornus bras

ann tamm kik-mañ a zô askournuz brâz

Kleuzit an tamm koad-mañ.

Kleûzid ann tamm koad-mañ.

Tennit an tamm koad-se eus an tan, pe e tevo penn-da-benn.

Tennid ann tamm koad-zé eûz ann tân, pé é tevô penn-da-benn.

Roit din un tamm kig diaskorn.

Rôid d'in eunn tamm kîk diaskourn.

Didroc'het eo va zamm mezher ganti.

Didrouc'hed eo va zamm mézer gañt-hî.

Diskrogit an tamm kig-se.

Diskrôgid ann tamm kîk-zé.

Diskrivit eñ war an tamm paper-mañ.

Diskrivit-héñ war ann tamm papermañ.

Disneudennit an tamm lien-mañ da lakaat war e c'houli.

Disneûdennid ann tamm lien-mañ da lakaat war hé c'houli.

Divouedit an tamm skav-mañ.

Divoédid ann tamm skaô-mañ.

Koulm baour, gwelet e voe gant ur gup krabanek o sachañ war e lerc'h, evel ul laer tec'het, ur pennad reun torret. Ar gup a ya dezhi, digor ha lemm e veg, pa gouezh warnañ, d'e dro, evel ur maen pounner, eus a-greiz an neñvoù, ur pezh labous, un er. E-pad m'edo an daou-mañ oc'h en em gribinat, ar goulm a ya kuit e-biou. Diwar nij e tiskenn e liorzh un tiig-soul oa eno e-kichen, o krediñ evit mat oa er wech-mañ diouti distag he gwallstropad, pa deu ur c'hozh tamm paotr, dezhañ pemp pe c'hwec'h vloaz - d'an oad-se ur bugel ne oar pe zroug ra c'hoazh - da sinklañ eeun outi ur maen gant e vatalm.

Koulm baour, gwelet e voe gant eur gup krabanek o sacha war he lerc'h, evel eul laer tec'het, eur pennad reun torret. Ar gup a ia d'ezhi, digor ha lemm he vek, pa gouez war-n-han, d'he dro, evel eur mean pounner, euz a greiz ann envou, eur pez labouz, eunn er. Epad m'edo 'nn daou-man oc'h enn em gribinat, ar goulm ha kuit e-biou. Diwar nij e tisken e liorz eunn tiik-soul voa eno e-kichen, o kredi evit mad voa er weach-man diout-hi distag he gwall stropad, pa deu eur c'hoz tamm paotr, d'ezhan pemp pe c'houeac'h vloaz, - d'ann oad-ze eur bugel ne c'hoar pe zroug ra c'hoaz - da zinkla eeun out-hi eur mean gant he valtamm.

Petra bennak m'en doa troet Mojennoù Faedr hervez kiz e barrez, ne oant ket hervez kiz an dud desket-kaer; gant ar soñj d'o lakaat bravoc'h, e varellas anezho a dammoù galleg dastumet e kêr, traoù ken divalo ha ken iskis e brezhoneg ma'z int evel kozh peñselioù ruz pe c'hlas gwriet ouzh ur sae wenn gant ur c'hemener mezv-dall.

Petra-bennag m'en doa troet Mojennou Phaedr hervez kiz he barrez, ne oant ket hervez kiz ann dud desket kaer; gand ar zonj d'ho lakaat braoc'h, e varellaz anezho a dammou gallek dastumet e ker, traou ken divalo ha ken iskiz e brezonek ma 'z int evel koz-penseliou ruz pe c'hlas griet oc'h eur zae wenn gand eur c'hemener mezo-dall.

An olifant, d'e dro, hag eñ fur koulskoude, 'vel ar re all gomzas ivez. Krediñ a rae, a lavaras, 'oa ar morvac'h un tamm re vras. Hag Itronig ar verienenn a gave, dioc'h he ment, re vistrik ar fubuenn.

Ann olifant, d'he dro, hag hen fur koulskoude, 'vel ar re all gomzaz ive. Kredi a rea, a lavaraz, voa ar mor-varc'h eunn tamm re vraz. Hag Itrounik ar verienen a gave, dioc'h he ment, re vistrik ar fubuen.

Tammoùigoù latin ha kozh tammoù galleg ne zeuas ken gantañ d'ar gêr, nemet ul levrig skritur moull, hanter roget ha peuruzet, a lenned er penn a-raok anezhañ ar c'homzioù-mañ e latin : Paedri Fabulae, da lavaret eo : Mojennoù Faedr.

Tammouigou latin ha koz-tammou gallek ne zeuaz ken gant-han d'ar ger, nemed eul levrik skritur-moull, hanter roget ha peur-uzet, a lennet er penn-araog anezhan ar c'homsiou-ma e latin : Phaedri Fabulae, da lavaret eo : Mojennou Phaedr.

Hep ur c'hriñsenn, Eripin kaezh, / E rankit, en ho stad, glaouriñ du gant an naon ; / Rak, evel ma ouzoc'h, dre ned eus razoc'h aon, / Ne c'hellit kaout kofad, na begad evit netra / : A daolioù skilf, pep tamm a rankit diframmañ[.]

Hep eur c'hrinsen, Eripin keaz, / E rankit, enn ho stad, glaouri-du gant ann naoun ; / Rak, evel a c'houzoc'h dre ne d-euz ra z-hoc'h aoun, / Ne c'hellit kaout kofad na begad evit netra / : A daoliou skilf, pep tamm a rankit diframma[.]

Evelkent, adarre e c'hwezh / A-barzh kas an tamm en e stal.

Evel-kent, adarre e c'houez / Abars kas ann tamm enn he stal.

An tamm dir a lavar, hep kaout aon na krenañ : / — « Labour az peus kavet ; kaer az po rigouignat / Ha gwaskañ gant da zent, zo lemm a lavarer, / A-raok ma tistago diouzhin-me ur begad, / Nag an disterañ tamm, / Kozh tamm naerig flemmer, / 'Vezint, evel bruzun, torret en da garvan. »

Ann tamm dir a lavar, hep kaout aoun na krena : / — « Labour as peuz kavet ; kaer as po rigouignat / Ha gwaska gant da zent, zo lemm a lavarer, / A-raok ma tistago diouz-in-me eur begad, / Nag ann distera tamm, / Koz tamm aerik flemmer, / Vezint, evel bruzun, torret enn da garvan. »

N'eo ket ur gaou : gwazed a zo / Ned int netra nemet lastez, / Kozh marmouzien, tammoù lakez, / Spont an dud vat ha mezh ar vro.

Ne ket eur gaou : gwazed a zo / Ne d-int netra nemet lastez, / Kos marmousien, tammou lakez, / Spount ann dud vad ha mez ar vro.

— Sell, digas a rez da soñj din hor boa dec’h da noz lavaret gwall draoù diwar-benn Ester ; deomp da c’houlenn diganti pep a damm kig ha bara, ha da evañ, d’hon tro, ur voutailhad eus ar gwin a oa deuet ganen eus a Vourdel, er blavezh m’oas-te dimezet.

— Sell, digas a rez da zonj dign hor boa deac’h da noz lavaret goall-draou divar benn Esther ; deomp da c’houlen diganthi peb a damm kik ha bara, ha da eva, d’hon tro, eur voutaillad euz ar guin a ioa deuet ganen euz a Vourdel, er blavez m’oaz-te dimezet.

Ne vez ket re alies em zi soudarded ar republik, ha fenoz mar o deus un tamm amzer, e raimp un tamm fest.

Ne vez ket re aliez em zi soudarded ar republik, ha fenoz mar o deuz eun tamm amzer, e raimp eun tamm fest.

Pa vezo ret, evit difenn ar republik, reiñ un taol kleze, pe tennañ un tenn fuzuilh, Bombañs a yelo da guzhet ; aon en devezo da ober zoken un tamm hillig d’an noblañs ha d’ar veleien a yoa ker kriz e-keñver ar bobl.

Pa vezo red, evit difenn ar republik, rei eun taol kleze, pe tenna eun tenn fuzil, Bombanz a ielo da guzet ; aoun en devezo da ober zoken eun tamm hillik d’an noblanz ha d’ar veleien a ioa ker kriz e kenver ar bobl.

— Na rit ket a van, eme ar manac’h, me a zo boazet da yun. Evelato ec’h [ay] ganen, a-galon-vat, un tamm bara, rak abaoe dec’h da greisteiz n’em eus debret griñsenn.

— Na rit ket a van, eme ar manac’h, me a zo boazet da iun. Evelato ec’h ei gan-en, a galoun vad, eun tamm bara, rag abaoue deac’h da gresdeiz n’em euz debret grinsenn.

Antronoz vintin, pa’z eas Klaodina da gas dezhañ e damm boued, her c’havas atav war e zaoulin, e zaoulagad ruz-glaou hag e zremm dilavet.

Antronoz vintin, pa’z eaz Klaodina da gas d’ezhan he damm boued, her c’havaz atao var he zaoulin, he zaoulagad ruz-glaou hag he zremm dilavet.

— Ya, mes n’eus ganen na bragez na tamm dilhad all ebet nemet va roched !

— Ia, mez n’euz ganen na bragez na tamm dillad-all ebed nemed va roched !

Mar gell an Aotrou manac’h reiñ deomp pep a damm ha pep a wele, me garfe chom amañ da lojañ e-kreiz ar c’hoadoù.

Mar gell an Aoutrou manac’h rei d’eomp peb a damm ha peb a vele, me garfe chomm aman da loja e kreiz ar c’hoajou.

Buan eus a-douez ar foenn, pe va bouc’hal a ya da ober tammoù skolpad ac’hanoc’h.

Buan euz a douez ar foenn, pe va bouc’hal a ia da ober tammou skolpad ac’hanoc’h.

— Ni a zo soudarded ar republik hag a rank kaout da zibriñ ha da evañ. — Bezañ digaset ganeoc’h ’ta neuze, eme ar maer. E Sant-Tegoneg n’eus na tamm na banne.

— Ni a zo soudarded ar republik hag a rank kaout da zibri ha da eva. — Beza digaset ganeoc’h ’ta neuze, eme ar mear. E Sant-Thegonnek n’euz na tamm na banne.

An tammoù lakizien eus a gêr hag ar soudarded, a grie ivez : — D’an daoulin ! d’an daoulin ! Feburier !

An tammou lakisien euz a gear hag ar zoudarded, a grie ive : — D’an daoulin ! d’an daoulin ! Feburier !

— O ! va mamm, aon am eus ; deuit hoc’h-unan da reiñ dezhañ e damm bara.

— Oh ! va mamm, aoun am euz ; deuit hoc’h-unan da rei d’ezhan he damm bara.

Ret eo deomp diskouez forzh soudarded ha forzh kanolioù evit esa ober un tamm aon da dud pennek ar vro-mañ.

Red eo d’eomp diskouez fors soudarded ha fors kanoliou evit esa ober eun tamm aoun da dud pennek ar vro-man.

Soudarded ar Republik a c’haloupe eus an eil penn d’egile d’an ti, sonn o fenn ha rok an tamm anezho, rak n’oa den ebet ken da enebiñ outo.

Soudarded ar Republik a c’haloupe euz an eil penn d’egile d’an ti, sounn ho fenn ha rok an tamm anezho, rag n’oa den ebet ken da enebi outho.

Ar sakrist a yae eus e di, goular an tamm anezhañ : ned ae ket a-galon-vat war-zu ti Loull ar Bouc’h.

Ar zakrist a iea euz he di, goular an tamm anezhan : ne d-ea ket a galoun vad varzu ti Loull ar Bouc’h.

Daoust hag un tamm kalon a zo c’hoazh en e greiz ? Daoust ha c’hoant en deus da zont war e giz d’ar gêr a-raok peurachuiñ e drubarderezh ?

Daoust hag eun tamm kaloun a zo c’hoaz enn he greiz ? Daoust ha c’hoant en deuz da zont var he giz d’ar gear araok peur-achui he drubarderez ?

Hag an Aotrou Gall, hag an Aotrou Koarigou, a ranke chom war an hent bras hep gellout reiñ tamm sikour ebet d’o c’henvroad !...

Hag an Aoutrou Gall, hag an Aoutrou Coarigou, a ranke chom var an hent braz eb gellout rei tamm sikour ebed d’ho c’henvroad !...

Ar soudarded a vizas en ur c’hoapaat, o pariañ piv a skoje an eeunañ war ar penn ; ar vro a grozas gant trouz an tennoù fuzuilh, ar paourkeazh koueriad a gouezhas war e banez ; pemzek pe ugent boled en doa bet... Un tamm ruilhadenn a reas, mes goude-se ne fiñvas ken... Drailhet e oa e gorf !

Ar zoudarded a vizaz en eur c’hoapaat, o paria piou a skoche an eeuna var ar penn ; ar vro a grozaz gand trouz an tennou fuzil, ar paour keaz koueriad a gouezaz var he banez ; pemzek pe ugent bouled en doa bet... Eun tamm ruilladenn a reaz, mez goude-ze ne finvaz ken... Draillet oa he gorf !

— C’hwi, kabiten, a zo re laosk an tamm ac’hanoc’h. Hennezh en deus lakaet ur rokedenn wenn evit goapaat ac’hanomp-ni.

— C’houi, kabiten, a zo re laosk an tamm ac’hanoc’h. Hennez en deuz lakeat eur rokedenn venn evit goapaat ac’hanomp-ni.

Goude bezañ debret hag evet, e voe graet un tamm enklask dre an ti ; mes an enklask ne badas ket pell, pe abalamour m’o doa kredet an Aotrou Gall, pe abalamour ma vire o banneoù outo da welet sklaer.

Goude beza debret hag efet, e oue great eun tamm enklask dre an ti ; mez an enklask ne badaz ket pell, pe abalamour m’o doa kredet an Aoutrou Gall, pe abalamour ma vire ho banneou out-ho da velet sklear.

Bremañ, perc’henn an ti-mañ, digasit deomp da zibriñ ha da evañ, rak, abaoe Taole, n’hor beus bet tamm na banne, abaoe Pont Eon.

Breman, perc’henn an ti-man, digasit d’eomp da zibri ha da efa, rak, abaoue Taole, n’hor beuz bet tamm na banne, abaoue Pont-Eoun.

Ouc’hpenn an dra-se c’hoazh, ne dal ket ar boan deomp deviñ poultr ar Republik war gozh tammoù traoù evel hemañ.

Ouc’hpenn an dra-ze c’hoaz, ne dal ket ar boan d’eomp devi poultr ar Republik var gos-tammou traou evel heman.

Kouskoude hemañ, an tamm mec’hiog fall-mañ, a ra goap ac’hanomp.

Kouskoude he-man, an tamm mec’hiok-fall-man, a ra goap ac’hanomp.

Mat, koulskoude en iliz Berven, me am beus bet un tamm enkrez, un tamm aon pa ne gaven ket an alc’houez a zigore an tour.

Mad, koulskoude enn iliz Berven, me am beuz bet eun tamm enkrez, eun tamm aoun pa ne gaven ket an alc’houez a zigore an tour.

P’edon etre unnek eur hag hanternoz, va-unan, e-tal tour Berven, pevar alc’houez, daou fall anezho, etre va daouarn, ez ae buanoc’h ar soñjoù dre va fenn, hag e teue tammoù enkrez din, hag e krene va izili, ret eo hen anzav.

P’edon etre unnek heur hag hanter-noz, va-unan, e tal tour Berven, pevar alc’houez, daou fall anezho, etre va daouarn, ez ea buannoc’h ar sonjou dre va fenn, hag e teue tammou enkrez d’ign, hag e krene va izili, red eo hen anzao.

Daou zervezh goude taol Trefalegenn, e-pad m’edomp o tommañ en-dro d’un tamm tan hor boa alumet, war-dro peder eur dioc’h [diouzh] an abardaevezh, e teuas en hon touez an Aotrou de Kerbalaneg [sic], atav un aer nec’het dezhañ.

Daou zervez goude taol Trefalegenn, epad m’edomp o tomma enn dro d’eun tamm tann hor boa alumet, var dro peder heur dioc’h an abardavez, e teuaz en hon touez an Aoutrou de Kerbalanek, atao eun ear nec’het d’ezhan.

Eñ a chomas krenn a-sav, drouglivetoc’h c’hoazh eget a-ziagent ; un tamm skrijadenn a reas.

Hen a jomaz krenn a-za, droug-livetoc’h c’hoaz eged aziagent ; eun tamm skrijadenn a reaz.

E-pad m’edont, evel paotred ar sabad, o tañsal, o youc’hal hag o pec’hiñ, evel pa vije kollet o fenn ganto, en-dro da dammoù ar groaz [v]ruzunet, ec’h en em gavas a du Bretouarne ar re a yoa aet da Gervern, ha, ganto, en o zouez, seur Kervern, Mari Kemener, staget gant ur gordenn he daouarn a-dreñv he c’hein.

Epad m’edont, evel paotred ar zabat, o tansal, o iouc’hal hag o pec’hi, evel pa viche kollet ho fenn gant-ho, enn dro da dammou ar groaz bruzunet, ec’h en em gavaz a du Bretouarne ar re a ioa eat da Gervern, ha, gant-ho, en ho zouez, seur Kervern, Mari Kemener, staget gand eur gordenn he daouarn adren he c’hein.

An dra-mañ a c’hoarveze dioc’h ar mintin, un tamm a-raok mare merenn.

An dra-man a c’hoarveze dioc’h ar mintin, eun tamm araok mare mern.

En ur sellet en-dro din, e kavis tamm amañ tamm ahont, stlapet e-kichen ur poull-dour ; ennañ, me ’gred, e oa taolet an tammoù all.

Enn eur zellet enn dro dign, e kaviz tamm aman tamm a-hount, stlapet e kichen eur poull dour ; ennhan, me gred, oa taolet an tammou all.

E gwirionez, ne zalejont ket d’en em gaout e Berven, ha, dioc’htu m’oant en em gavet, hep reiñ amzer da Yann Prijant da lavaret un tamm peden zoken, e voe staget ouc’h tour an iliz, ha, buanoc’h eget n’her lavaran deoc’h, e voe laosket warnañ daou-ugent tenn fuzuilh en un taol...

E guirionez, ne zalechont ket d’en em gaout e Berven, ha, dioc’htu m’oant en em gavet, heb rei amzer da Ian Prigent da lavaret eun tamm peden zoken, e oue staget ouc’h tour an iliz, ha, buannoc’h eget n’her lavaran d’eoc’h, e oue laosket varn-han daou-ugent tenn fuzil enn eun taol...

— Gevier, gevier, eme adarre ar c’habiten, a-bouez e benn, ha droug ennañ ! Hennezh, ar c’hozh tamm koueriad-se, eo en deus va bornet-me, e Kergidu, gant un taol forc’h. — Me n’hoc’h anavezan ket, eme Yann. Ha ne lavare ket a c’hevier evit lavaret an dra-se, rak meur a daol forc’h en doa roet.

— Gevier, gevier, eme adarre ar c’habiten, a bouez he benn, ha droug enn-han ! Hennez, ar c’hos-tamm koueriad-se, eo en deuz va bornet-me, e Kergidu, gand eun taol forc’h. — Me n’hoc’h anavezan ket, eme Ian. Ha ne lavare ket a c’hevier evit lavaret an dra-ze, rak meur a daol forc’h enn doa roet.

Me ’garfe e chomfe an drederenn ac’hanomp da zibriñ o zamm amañ war an hent, ha ma tigouezh soudarded Canclaux warnomp, e vezint a-walc’h evit en em zifenn ur pennad, da c’hedal ma vezo ar re all deuet d’o sikour.

Me garfe e chomfe an drederen ac’hanomp da zibri ho zamm aman var an hent, ha ma tigouez soudarded Canclaux varnomp, e vezint avoualac’h evit en em zifenn eur pennad, da c’hedal ma vezo ar re-all deuet d’ho zikour.

— Gwelet a ran war ho penn un aer nec’het ; koulskoude n’eo ket kalon a vank deoc’h, hen diskouez hoc’h eus graet abaoe an dervezhioù-mañ ; un dra hepken a vank deoc’h : hini ac’hanoc’h marteze n’en deus soñjet n’hoc’h eus debret tamm abaoe dec’h da noz, ha koulskoude oc’h en em gannet evel gwazed a benn hag a galon.

— Guelet a ran var ho penn eun ear nec’het ; koulskoude ne ket kaloun a vank d’eoc’h, hen diskouez oc’h euz great abaoue an derveziou-man ; eun dra epken a vank d’eoc’h : hini ac’hanoc’h marteze n’en deuz sonjet n’oc’h euz debret tamm abaoue deac’h da noz, ha koulskoude oc’h en em gannet evel goazed a benn hag a galoun.

Hag evit hen diskouez sklaer hag anat d’an holl, ez an da lakaat dirak ho taoulagad un tamm skrid, skritur moull.

Hag evit hen diskouez sklaer hag anat d’an holl, ez an da lakaat dirag ho taoulagad un tamm skrid, skritur-moul.

Pa brenomp un tamm houarn en ti ar marc'hadour, na deu ket da soñj dimp penaos an tamm houarn-se n'e[o] ket bet bepred er stumm 'mañ bremañ.

Pa brenomp eun tamm houarn en ti ar marc'hadour, na deu ket da zonj d'imp penoz an tamm houarn-ze n'e ket bet bepred er stumm 'man breman.

hennezh a zo uc'hal an tamm anezhañ

hennez a zo uc'hal an tamm anezha

uc'hel an tamm anezhañ

uc'hal an tamm anézha

kouezhet an tamm

kuezet an tamm

an tamm hag al lomm a zalc'h an den en e blom

an tam ac al loum a zalc'h an den en he bloum

Traoù kenaozet a veur a damm (Notennoù, VII, 29)

traou kenaozet a veur a damm (Notennou, VII, 29)

Evurus eo bet, ma oa eno ar person, anez da se, Bilzig a vije bet infamet gant ar c’hi, diframmet dezhañ e dammoùigoù dilhad ha tammoù mat eus e groc’hen.

Evurus eo bet, ma oa eno ar person, anez da se, Bilzig a vije bet infamet gant ar c’hi, diframmet d’ean e dammouigou dilhad ha tammou mat eus e groc’hen.

E Breizh-Izel, e vezer mat evit ar paour, hag e pep ti e vo evitañ un tamm bara, un tamm kig, alies ur skudellad soubenn.

En Breiz-Izel, e ver mat evit ar paour, hag en pep ti e vo evitan eun tamm bara, eun tamm kig, alïes eur skudellad soubenn.

Pet gwech ivez en devoa klasket an tu da dapout Pipi, ki ar presbital ? met Pipi a oa glorus an tamm anezhañ.

Ped gwech ive an nevoa klasket an tu da dapout Pipi, ki ar presbital ? met Pipi a oa glorus an tamm anean.

[M]et kaer o devoa bet Bilzig hag an daou all stourm ouzh o mamm e oant bet tamallet hep abeg, Izabel a dapas krog en un tamm kordenn voan.

[M]et kaer an nevoa bet Bilzig hag an daou all stourm ouz o mamm e oant bet tamallet hep abeg, Izabel a dapas krog en eun tamm kordenn voan.

Pa o dije troc’het ha dastumet er c'hirzhier trawalc’h evit o zamm, ec’h aent da graoñ-kelveza pe da gistina pe da vouara, da c’hregona, da avalaoua, hervez ar miz.

Pa o dije troc’het ha dastumet er c’hirjer trawalc’h evit o zamm, ec’h ênt da graon-kelvea pe da gistina pe da vouara, da c’hregona, da avalaoua, herve ar miz.

Met gwir eo ar pezh a lavar ar re gozh : an traoù am eump bet darempredet a zalc’h un tamm eus hon buhez : o [d]ilezel a zo un dristidigezh.

Met gwir eo ar pez a lavar ar re goz : an traou am eump bet darempredet a zalc’h eun tamm eus hon buhe : o zilezel a zo eun dristidigez.

A-dra-sur, Janedig a oa bet lakaet war c’horre an tamm douar-mañ evit bezañ enoret evel un itron a wad uhel, evel gwreg un denjentil.

A dra zur, Janedig a oa bet lakaet war c’houre an tamm douar-man evit bea enoret evel eun itron a wad uhel, evel gwreg eun denjentil.

un tamm mat a vara

eun tamm mat a vara

tamm

un tamm mat

eun tamm mat

War an taol e sentis, ha bec'h dezhi ! Da gentañ, e tapis krog en ur choanenn hag, o vezañ graet ur groaz gant beg va c'hontell war gof an dorzh vara, e troc'his ur mellad tamm diouti. Goude-se, e faoutis ur pezhiad riblennad kig-moc'h du bet e-pad pemp pe c'hwec'h vloaz o vogediñ e kimin va mamm-guñv, hag ar c'harvanoù - va re-me - a yeas en-dro ken na zifindaone ! Ur pennad da c'houde, e stagis ar voutailh leun a win ruz ouzh va fenn ha bec'h ivez dezhi, da gas ar c'hig-sall hag ar bara kras da stankañ he genoù da'm bouzellenn vras!

War an taol e sentis, ha bec'h d'ezi ! Da genta, e tapis krog en eur chouanenn hag, o veza graet eur groaz gant beg va c'hontell war gof an dorz vara, e trouc'his eur mellad tamm diouti. Goude-ze, e faoutis eur peziad riblennad kig moc'h du bet e-pad pemp pe c'houec'h vloaz o vogedi e kimin va mamm-guñv, hag ar c'harvanou - va re-me - a yeas en dro ken na zifindaone ! Eur pennad da c'houde, e stagis ar voutailh leun a win ruz ouz va fenn ha bec'h ivez d'ezi, da gas ar c'hig sall hag ar bara kras da stanka he genou d'am bouzellenn vras!

Ar paourkaezh loen a ouie diskouez anaoudegezh-vat d'ar re a roe dezhañ tammoù askorn [sic], skolpennadoù minvig soubet el lipig, buzhug kleuz fritet mesk-ha-mesk gant aouravaloù-karantez, farz, bannac'hoù soubenn leun a lagadennoù rous.

Ar paour kaez loen a ouie diskouez anaoudegez vat d'ar re a rôe d'ezañ tammou askorn, skolpennadou minvig soubet el lipig, buzug kleuz fritet mesk-ha-mesk gand aouravaloukarantez, fars, bannac'hou soubenn leun a lagadennou rous.

tamm

un tamm a gant lur

eun tamm a gant lur

un tamm mat

eun tamm mat

rok an tamm anezhañ

rok an tamm anezañ

aet eo an tamm dre an toull gaou

aet eo an tamm dre an toull-gaou

tamm labour

tamm-labour

ragachat un tamm brezhoneg

ragachat eun tamm brezoneg

tammoù

tammou

kozh tamm

koz-tamm

kozh tammoù

koz-tammou

Ha Katell ar Vourc’h-kozh a stlapas da Chann ar Runigoù, e-kreiz he fas, ur mell pezh tamm toaz flibouz ["flibous"] ma strinkas beradennoù e pep tu ha zoken e genou ar merc’hed a c’hoarzhe re d’ar mare.

Paket berr an tamm anezhañ, Herri a lavaras din : « Un tamm houarn kozh bennak a zo bet disoñjet e goueled an armel. »

Ha gwir e oa ; hep tamm, abaoe meur a zevezh ha meur a nozvezh, ar c’hazh penn du a dabac’he ar muiañ ma c’helle, dindan an daol, o klask un tañva eus ul logodennig bennak.

Pa gave en e voued un tamm bara re galet, e tegase anezhañ en-dro da Garreg-al-Louarn, rak ma oa re galet evit e c’henou dizant, e veze blot ha saourus evit beg lemm ar yar gozh.

An hini en dije gwelet Mari d’ar mare-se en dije kredet moarvat e oa kollet ganti he holl skiant vat, kollet he zamm buhez.

Va buoc’h, avat, a oa ken laer, ma ne roe ket un tamm repoz din, hag, a-hend-all, liorzhoù Penn-Aod ["Pennaod"] a oa enno avaloù ken mat, ken mat, ma oa ur blijadur c’hoari kontellig ganto.

— « Diot hoc’h-unan, » eme Job, prim an tamm anezhañ ; « emaoc’h aze o klask lakaat anezhi da gousket. Ho rimadell O, moereb ! O, moereb ! a zo ker sot hag hini ar Gazeg Wenn. Poent deoc’h chañch, pe foutu omp. »

Lom eta ne zebras tamm ebet, ha Job kennebeut, rak ar soubenn rous ne blije ket dezhañ, an deiz-se.

Ne chom ganto nemet un tamm skiant-prenet… ha prenet alies diwar o c’houst ha diwar o brasañ damant.

Koulskoude, fentus eo, hor mignoniaj ne denne tamm ebet da draoù speredel.

Koulskoude, fentus eo, hor mignoniaj ne denne tamm ebet da draou speredel.

Plijout a rae din kenañ ar varzhoniez, ne vern a be vro hag a be yezh, ha ma zamm arc’hant a yae da brenañ oberoù Hugo, Musset, Lamartine ; re Byron, Swinburne, Shelley, Tennison ; re Daniel Owen, Islwyn, Mynyddog, ha re Osian, ha Thomas Moore.

Plijout a rae d’in kenañ ar Varzoniez, ne vern a be vro hag a be yez, ha ma zamm arc’hant a yae da brena oberou Hugo, Musset, Lamartine ; re Byron, Swinburne, Shelley, Tennison ; re Daniel Owen, Islwyn, Mynyddog, ha re Osian, ha Thomas Moore.

Un tamm den berr ha munut, gwisket gant ul livitenn du, war e benn un tog-kern-uhel du, ouzh e golier gwenn-kann ur gravatenn du, ul lunedoù houarn-gwenn war e fri ; hag ur moustachig gwenn troc’het reut evel ur broust ; setu eno an den : ur gwir « Frère ».

Eun tamm den berr ha munut, gwisket gant eul livitenn du, war e benn eun tog kern-uhel du, ouz e golier gwenn kann eur gravatenn du, eul lunedou houarn-gwenn war e fri ; hag eur moustachig gwenn trouc’het reut evel eur broust ; setu eno an den : eur gwir « Frère ».

Olga a zeske din tammoù norvejeg ha me dezhi tammoù brezhoneg.

Olga a zeske d'in tammou Norvejeg, ha me d'ezi tammou Brezoneg.

Anastazi a oa dousoc'h he c'halon : – « Deuit amañ ouzh taol, bugaligoù keizh, emezi, da zebriñ ur bannac'h soubenn, hag un tamm kig-sall ».

Anastazi a oa dousoc'h he c'halon : – « Deuit amañ ouz taol, bugaligou keiz, emezi, da zebri eur bannac'h soubenn, hag eun tamm kig sall ».

'[H]ed ar pred e veze evet sistr ha gwin, goustadik da gentañ, gant ober tammoù « komplimañchoù », hardishoc'h goude an anduilh a zigase sec'h, lipr-ha-lipr gant ar rost ; skarzhet ar gwer en ul lonkadenn gant ar madigoù[.]

'hed ar pred e veze evet sistr ha gwin, goustadik da genta, gant ober tammou « komplimañchou », hardisoc'h goude an anduilh a zigase sec'h, lipr-ha-lipr gant ar rost ; skarzet ar gwer en eul lonkadenn gant ar madigou ;

– « Fransoù bihan, a c'houlenne Yann Gouer pe Fant Kouerez, goût a rez brezhoneg ? » – « Un tamm bihan. »

– « Fransou bihan, a c'houlenne Yann Gouer pe Fant Kouerez, goût a rez brezoneg ? » – « Eun tamm bihan. »

Evel-se e tremene sioulik ha plaen he zamm buhez, betek marv he zad e 1869.

Evel-se e tremene sioulik ha plaen he zamm buhez, betek maro he zad e 1869.

Mar dichañs d'ar follennoù-mañ bezañ moulet ur wech, mar bez kavet arc'hant a-walc'h d'en ober, ar pezh a gontin deus ma roudenn a c'hallfe bezañ ur skouer d'an dud yaouank a Vreizh da zont, pa lennint troioù hag avanturioù ar barzh Taldir-se, graet kement a drouz war e anv dija, redet gantañ dija holl vroioù ar Gelted, ha deut da beñseañ hiriv en un tamm bourk bihan a Gerne-Uhel...

Mar dichañs d'ar follennou-mañ beza moulet eur wech, mar bez kavet arc'hant a-walc'h d'hen ober, ar pez a gontin deus ma roudenn a c'hallfe beza eur skouer d'an dud yaouank a Vreiz-da-zont, pa lennint troiou hag avanturiou ar barz Taldir-se, graet kement a drouz war e ano dija, redet gantañ dija holl vroiou ar Gelted, ha deut da beñsea hirio en eun tamm bourk bihan a Gerne-Uhel...

Diframmañ a ray diouzh e galon an higenn zraenek, ha pa yafe an tamm ganti.

- Breur Celestino, en ho plas ez afen da gofes. Ha pediñ a rafen, ken a... - Marteze ! C'hwi avat, n'oc'h nemet un tamm koad.

Ar re-mañ eta, a oa deut, nec'het un tamm anezho oc'h en em c'houlenn penaos e trofe an abadenn ar wech-mañ.

Bep un tamm koulskoude e teuen adarre e-barzh hag ez ae an traoù war zresaat ganin.

peder gwech e kouezhas ar vouc'hal ; hogen solut e oa ar c'hoad hag oberiet dreist an dorlec'h ; da heul ar pempet taol hepken ez eas ar prenn e tammoù hag e kouezhas dismantroù an nor war ar pallenn leur en diabarzh.

Euzh ha rukun am boa bet ouzh va faotr adal ar sell kentañ. Evel tiegezh ar plac'hig, pezh na oa nemet reizh. Hogen ersav ar mezeg eo en doa va skoet. Ne oa nemet un tamm apotiker ordinal, hep oad na liv na tra arbennik ebet, ha dezhañ taol-mouezh kreñv Din Edin ha kizidigezh ur binioù.

Bez' e c'helljen toullañ kaoz gant Koula evit ma hañvalje an hent bezañ berroc'h, met pa vez unan o paouez gouzañv ur stroñs kreñv, daou dra 'zo ha ne c'hell ket ober: lakaat un tamm en e stomog ha tennañ ur ger eus e c'henoù.

Atav ez eus tu da ginnig d'ar poliser e-tal deoc'h evañ ur banne tomm, pe rannañ un tamm bara pok-ha-pok ganeoc'h, pa grog an obererezh da vezañ hir, kement ha distignañ an traoù un tamm bihan.

hag a zo choazet ganeoc'h tamm-pe-damm), ma'z eus bet taolet sklêrijenn gant ar mediaoù evel zo dleet, war hoc'h obererezh koulz ha war itrikadennoù hoc'h enebourien, m'ho peus galvet tud vrudet da skoazellañ ac'hanoc'h, m'ho peus bodet kalz a dud en-dro deoc'h a-drugarez d'hoc'h obererezh ha d'ar c'houlzad kenskoazell a zo bet war-lerc'h... e c'hall [ho prosez] dont da vezañ ho prosez [sic] ul leurenn bolitikel deus ar c'hentañ troc'h evit ho stourm

M'eo mat ar c'henarroud

Distreiñ a ran em c'hoazez, soñjus an tamm ac'hanon.