Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
5
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. Doar./Stn. (db. an dud) A. (db. anien, perzhioù an dud) 1. Zo reizh, dereat en e oberoù, en e emzalc'h, a seven e zleadoù e-keñver an dud all. An dud-se n'eus ket unan mat anezho. Ur roue mat. Un tad mat, ur vamm vat. & Ar re vat : an dud vat. & Ar re vat hag ar re fall, ar re vat hag ar re fallakr : an dud reizh, onest hag an dud fall. & Ur si mat, un tech mat : ur perzh mat. Bez onest hag ez po ur si mat bennak. Un tech mat en doa : karet a rae e vamm. & An danvez mat, an tu mat zo en ub. : e berzhioù mat. 2. A glask skoazellañ ar re all, aesaat o buhez d'ar re all. Bezañ mat ouzh ub., d'ub., e-keñver ub. An dud-se zo bet mat atav an eil ouzh egile. Bezañ re vat evit ub. : skoazellañ ub. n'en deus tamm anaoudegezh-vat evit ar re all. [1924] Bilzig a zo ur paotrig karantezus, mat evidon, mat evit va bugale [...]. & Bezañ re vat e-keñver e vugale : na vezañ strizh a-walc'h evit o desevel. & Ur galon vat a zen : un den mat. & Tud a zegemer mat : zo boazet da zegemer an dud gant doareoù dereat. 3. Zo aes ober outañ, en em glevet gantañ, a seven ar pezh a c'houlenner digantañ ober. Hennezh zo un den mat. Te zo paotr mat din-me. Serr an nor hag e vi ur paotr mat. 4. Termen a lakaer e troiennoù hegarat, karantezus a reer ganto evit komz ouzh an dud. Tostait un tammig ma zud vat. Selaouit ma den mat. Deus amañ, paotr mat. 5. Dre ast., dre fent, alies UNAN MAT, UNAN VAT : ur paotr, ur plac'h zo un abostol, ur glakenn anezhañ, anezhi. Hennezh zo unan mat. Setu aze unan vat all, c'hoazh ! B. (db. barregezh an dud) BEZAÑ MAT D'OBER UDB. : bezañ gouest d'ober udb. Bezañ mat da ganañ, da redek, da skrivañ. & Trl. Bezañ mat da glask an Ankoù d'an hini n'en deus ket c'hoant mervel : na gavout morse an traoù el lec'h m'emaint. & Hennezh zo mat en aod : mat da besketa en aod. C. (db. stad an dud, db. ar pezh a c'hoarvez ganto) 1. (db. stad korf an dud) BEZAÑ MAT : bezañ en e yec'hed. E vamm n'eo ket mat. N'emaon ket mat hiziv. Pa ne vezer ket mat ne c'haller ket ober kalz a dra. & Ma dorn mat : ma dorn n'eo ket gloazet, n'eo ket klañv. 2. (db. stad bred an dud) NA VEZAÑ MAT : bezañ foll. An den-se n'eo ket mat anezhañ. & Trl., dre ast. N'out ket mat ? : ha deuet out sot, n'ouzout ket mui petra emaout oc'h ober ? 3. (db. ar plegennoù m'en em gav an dud) Bezañ mat ar bed, an traoù gant ub. : troiennoù a reer ganto evit lavaret e ra e aferioù berzh, eo plaen e vuhez. & Mat ar bed betek-henn. & Mat ar stal ! : mat eo an traoù. & Bezañ mat d'ub., bezañ un dro vat d'ub. : bezañ un taol kaer dezhañ. Mat eo dit bezañ deuet du-mañ er beure-mañ. Mat eo dit pa'c'h eus gallet komz ganto a-raok ma'z afent en o hent. Mat eo se dezhañ. & Kaout un degemer mat en un tu bnk. : bezañ degemeret gant doareoù hegarat el lec'h-se. & Kaout brud vat, bezañ brud vat gant ub. : tremen evit un den azoare. D. (db. emzalc'h, soñjoù an dud) 1. BEZAÑ MAT DA UB., GANT UB. OBER UDB. : plijout dezhañ, dereout outañ ober udb. Mat eo din mont ganeoc'h. N'eo ket mat deoc'h gortoz evel ar re all ? : ne blij ket deoc'h, ne fell ket deoc'h gortoz evel ar re all ? & Diren. Mat eo din, evel m' eo bet lavaret. « Mat eo dit ? » - « Ya, mat eo din ». & Trl. Ma vije mat gant Doue : ma teurvezje gantañ. & Trl. Drouk ha mat gantañ : pe e vije plijet an den-se pe ne vije ket. Drouk ha mat gantañ, ne vern ket. & Trl. Bezet drouk bezet mat gant neb a garo : pe e vo plijet an dud pe ne vint ket. Bezet drouk bezet mat gant neb a garo, me ne ran forzh. 2. KAVOUT MAT UDB. : sevel a-du gant udb. Ne oa ket evit kavout mat ar vuhez a renent. Ne gavo ket mat ar pezh am eus graet. Ne gave nep tra vat, netra vat. & Pep hini a gav mat evel ma ra : kavout a ra da bep hini eo mat ar pezh a vez graet gantañ. & Me a gred eo mat ober evel-se : kavout a ra din eo evel-se e tleer ober. 3. A ZO MAT, MAT EO : troiennoù a ra ar c'homzer ganto evit diskouez e sav a-du gant ar pezh zo anv anezhañ. A zo mat, eme an tad. 4. (db. komzoù an dud) Kemer udb. a berzh vat : e gompren evel pa vefe lavaret gant ub. zo a-du gantañ. 5. Ober udb. a galon vat, a c'hrad vat : e ober a galon laouen. E. Trl. BEZAÑ MAT D'UB. OBER UDB. 1. Bezañ reizh, dereat d'ub. ober udb. N'eo ket mat ober traoù ar seurt-se. 2. Bezañ fur, poellek d'ub. ober udb. N'eo ket mat mont diouzh kaozioù brav an dud. 3. Bezañ spletus d'ub. ober udb. evit abeg pe abeg. Mat eo d'unan lenn al levr-se. Mat e vefe dit mont di diouzhtu. F. (db. oberoù, obererezh an dud) N'ober tra vat ebet, mann vat ebet : n'ober nemet traoù didalvez, dizereat. & Ober tro vat, taol mat : dont a-benn eus ar pezh a reer. & Ober un ant mat : dont a-benn d'ober un taol kaer. & Kas, ren ur vuhez vat : bevañ diouzh kelennadurezh ur relijion, ur vuhezegezh bnk. G. (db. ar boued, an diedoù) KAVOUT MAT UDB. : bezañ plijet ouzh e zebriñ, ouzh e evañ. Kavout a ra ar pesked-se mat. Kavet em eus mat ma lein hiziv. & Kavout mat e voued : bezañ gant plijadur o tebriñ e voued. II. Doar./Stn. (db. an dud, al loened, an traoù) 1. Bras e vent, e gementad, dezhañ ur vent vrasoc'h eget hini ar peurvuiañ eus an dud, an traoù zo a rumm gantañ. Ur porc'hell mat. Un tamm krec'hienn mat. Un nebeud mat. Ur pennad mat zo. • Un darn vat eus Europa. Un troc'had mat a vara. Un tamm mat a vazh. Ur pennad mat a hent. • Ur c'horf-mat a loen. Un tiad mat a vugale. • Ar re-se o doa arc'hant mat : kalz a arc'hant. [1877] N’en doa ket a aon rak e zen, mes petra a c’helle da ober e-unan a-enep ugent pe dregont soudard marteze, rak ur vandenn vat e oant e maner Dourdu ? & Tr. adv. (dirak un ag., un adv. en e zerez-uheloc'h) UN TAMM MAT : kalz. Bez' eo un tamm mat brasoc'h eget e vreur. Un tamm mat gwelloc'h emaout bremañ : kalz yac'hoc'h emaout bremañ & Bezañ krennard mat : bezañ deuet d'e vent koulz lavaret. 2. (db. stumm diavaez an dud, an traoù) Kaout doare, neuz, feson vat : bezañ brav da welet, kaout neuz ub., udb. a-zoare. Neuz vat en deus an den-se. Doare vat en deus Kastell Penmarc'h. 3. Bezañ mat d'udb. : degouezhout evit ma teufed a-benn da gaout an dra-se. Mat eo ar saout-se da laezh : reiñ a reont kalz a laezh. Ar bezhin n'eo ket mat da winizh : ne vez ket eostoù gwinizh fonnus pa vez temzet an douar gant bezhin. III. Doar./Stn. (db. an traoù) A. (db. perzh an traoù) 1. Azas, dereat. Evel-se eo mat an traoù ; ma vije gwelloc'h e vije re vat. & Trl. HA MAT PELL ZO ! : ha tra-walc'h evel-se ! echu evel-se ! 2. (db. an traoù oberiet, an traezoù, h.a.) Zo danvez eus an dibab ouzh e ober, zo bet aozet, savet a-zoare, a bad ouzh an den a ra gantañ. Ar botoù-man zo re vat. hemañ zo butun mat. Plijout a rafe din debriñ un dra vat bennak. & Trl. Unan mat zo gwelloc'h eget daou fall. B. (db. Talvoudegezh an traoù) Bezañ mat d'ober udb. : degouezhout evit bastañ d'un ezhomm bnk., bezañ dereat a-walc'h evit ma rafed tra pe dra gantañ. Mat eo ar voest-se da lakaat kafe. Ar porc'hell-se zo mat da reiñ d'ar c'higer : da vezañ kaset da lazhañ. An ti-se zo mat d'ober kigerezh : evit ma vefe graet ur gigerezh ennañ. Ar bragoù-se zo mat da zresañ c'hoazh : n'eo ket c'hoazh re deuc'h evit ma ne dalvezfe ket ar boan e zresañ. & Al levrioù mat : a c'hall talvezout d'ub. Da seveniñ silvidigezh e ene. C. (db. ar gwered a vez degaset gant an traoù) 1. Plijus da skiantoù an dud. C'hwezh vat zo gant ar bleunioù-se. Mat-kenañ eo ar gwestell-se. Hennezh zo bara mat. & Ur voutailhad hini mat : ur voutailhad died mat. & Rannyezh. (en derez-uheloc'h, uhelañ, zo savet diwarnañ) Matoc'h eo ar frouezh-se eget ar re hon eus bet a-raok. 2. (db. ar boued, an diedoù, ar frouezh, h.a.) A c'haller debriñ, evañ hep ma vefed diaezet, hep ma teufed da gleñvel gantañ. Al laezh a chom mat pell pa vez lakaet er yenerez. An avaloù-spern n'int ket mat da zebriñ. 3. (db. Al louzeier) Zo gouest da bareañ ub., da derriñ war ur boan bnk. Mat eo al louzoù-se ouzh ar paz. D. (db. ar splet a c'haller tennañ eus an traoù) A ya a-du gant tra pe dra. Un dra vat eo. An dra-se zo mat ha fall : perzhioù a-du ha perzhioù a-enep zo ennañ. An avel zo mat evito. E. (db. ar madoù) Dont a-berzh vat, dre an hent mat : troiennoù a dalvez d'ober anv eus an doare reizh ma c'hall ar madoù degouezhout d'an dud. F. (db. ar c'houlzoù) 1. A zegouezh evit seveniñ an dra-mañ-tra. Bremañ emañ ar c'houlz mat evit hadañ an avaloù-douar. 2. Termen a dalvez da zezverkañ ur prantad bourrus evit an den-mañ-den. Honnezh a oa an amzer vat. Reketiñ ur bloavezh mat d'ub. G. Trl. An dorn mat : an dorn dehoù. & [1944] Anv mat ub. : e anv gwirion. [1944] Ar skolaer, tamm-ha-tamm, a gemeras hardizhiegezh da sinañ e anv mat ; d'ar Sul 27 a viz Gwengolo e voe gwelet evit ar wech kentañ an anv F. JAFFRENNOU moullet war ur gazetenn ; ar paotr n'en doa nemet 17 vloaz. & Kaout un dorn mat : dont a-benn eus an holl draoù a reer. & (db. ar gwiadoù, an dilhad) An tu mat : an tu war-c'horre, an tu diavaez (enebet ouzh an tu dindan, an tu diabarzh). & (db. ar savadurioù) Bezañ en aer vat : bezañ durc'haet d'ar c'hreisteiz. IV. Adv. A. (db. oberoù, obererezh an dud) 1. (db. oberoù an dud) Evel ma tleer ober, hervez ar reizhded, an dereadegezh. Ober mat. Ober mat ouzh ub. : bezañ reizh, dereat en e geñver. 2. (db. obererezh an dud) Evel ma tleer ober, diouzh ar pal zo da dizhout, diouzh an ezhomm zo da vastañ dezhañ. Labourat mat, madik a-walc'h. Deskiñ mat a ra er skol. Gouzout a ra mat lenn. & Trl. PEMDEZ Tapout mat udb. : dont a-benn d'e ober evel ma tegouezh. Tapet mat hoc'h eus ho kwastell. 3. OBER MAT UDB. : ober udb. penn-da-benn. Serr mat an nor. & (dirak un islav. degaset gant ar stl. ma, ar rn. v. e) NA VEZAÑ GRAET MAT UDB. : na vezañ sevenet udb. betek penn. Ne oant ket aet mat e-barzh an ti ma teuas ur servijer daveto. N'he dije ket respontet mat dit e vijes aet da gaout he zud diouzhtu. & Trl. Ne'm boa ket lavaret mat ma ger, ne oa ket lavaret mat ma ger, ne oa ket lavaret mat ganin : ne oa ket echu ganin distagañ ma c'homzoù. Ne'm boa ket lavaret mat ma ger ma oa erru an archerien en ti. 4. Trl. Anavezout mat ub., udb. : kaout un anaoudegezh don eus personelezh an den-se, eus an dra-se, anavezout an dra-se pizh, dre ar munud. & Sellet mat ouzh ub., udb. : sellet pizh, a-dost outañ. & Tr. estl. Gouzout mat a ran ! : n'on ket hep gouzout an dra-mañ-tra, pell ac'hano ! [1944] — « Penaos, Yann », eme Job ; rak Lom a gare gwelloc’h chom genoù prennet, « n’ouzoc’h ket petra ’zo c’hoarvezet e Karreg-al-Louarn ? » — « Eo, gouzout mat a ran. » 5. Dre ast. OBER MAT, DONT MAT GANT UB. : troiennoù a reer ganto evit lavaret e ra an den-mañ-den berzh gant e aferioù. Ober a rae mat eno, en e ostaleri. Graet o deus mat er bloaz-mañ gant o avaloù-douar. B. (db. perzhioù, stad an traoù) Evel ma tegouezh, evel ma tere. Ar paper-se a zalc'h mat ouzh ar glebor. Gwaskedet eo e di mat gant ar gwez pin-se. Graet mat eo ar wastell-se. & Trl. Mont a ra mat an traoù en-dro : emañ an traoù en ur stad dereat, evel ma tleont bezañ. C. Tr. adv. DA VAT. 1. (db. embregadennoù, aferioù an dud) KAS UDB. DA VAT : kas udb. da benn. [1923] [D]in da gas va menoz da vat ! [1949] P'en dije kaset da vat e holl studioù. Kas e daol da vat. & Trl. Degouezhout ganti da vat : dont a-benn eus e gefridi. & Degas ub. da vat : e lakaat da zont a-benn eus e gefridi. Doue o degaso da vat ! & DONT DA VAT : dont da benn. Deuet eo e daol, e dra da vat gantañ. Dont a ra an traoù da vat gantañ. Deuet eo e daol da vat, da vadik. Dezhañ, gantañ e teu pep tra da vat. Netra ebet ne zeuy dezhañ da vat. 2. (db. an traoù) Termen a dalvez d'ober anv eus kreñvder un anadenn. Ar c'hloc'h a sone da vat. Glebiañ a ra, ober a ra dour da vat. Bez' ez eus erc'h da vat. Goañv a oa bet da vat. 3. (db. an amzer a ra) Dont da vat : dont da vezañ brav. Mar karje d'an amzer dont da vat e c'halljemp mont da vale. 4. Trl. Gouzout udb. da vat : e c'houzout dres. Gouzout a ra da vat doare an emgann-se. & (db. komzoù an dud) Kemer udb. da vat : e gompren evel pa vefe lavaret gant ub. zo a-du gantañ. 5. (goude un ag.) Gwall. Lous eo an dilhad-se da vat. Bet int klañv da vat. 6. (goude un ag.) Penn-da-benn. Echue oa ar brezel da vat d'ar c'houlz-se. D. Trl. (db. oberoù, obererezh an dud) 1. DA VAT, DA VAT-KAER, DA VAT HA KAER, EVIT MAT : o strivañ, o lakaat e youl, e nerzh, o labourat gant aket (evit seveniñ udb.). Bezañ da vat oc'h ober udb. Bezañ da vat gant e labour. War-dro ur c'hantved zo eur krog da skrivañ brezhoneg evit mat. [1877] Mes siwazh ! marv e oa evit mat... [1944] [A]n dic’harzh n’eo ket, sur, boulc’het start, rak ho falz a oa chomet war gorre an armel. It eta d’ar waremm hiziv ha boulc’hit an dic’harzh evit mat ! & Mont da vat-kaer ganti : plediñ da vat gant un obererezh bnk. & C'hoari da vat : o lakaat arc'hant er c'hoari. & A-dra-vat : da vat. Lavaret udb. a-dra-vat. E. Trl. 1. (goude un ak., ur rag.) A vat : a zere, a zegouezh, a dalvez ar boan. M'en dije graet un dra bennak a vat c'hoazh ! N'eus netra a vat ennoc'h. 2. War vat : war an tu mat. Kerse war vat e vo ganit mont kuit ac'hanen : laouen e vi o vont kuit ac'hanen. [1924] Evelkent, eme Soaz Godig, evelkent, abaoe m’eo dimezet, eo deut un tammig war vat. 3. Trl. Mat ha drouk : pe e plijfe da zen pe zen pe ne rafe ket. Mont a ray, mat ha drouk, d'ober un dra eno warc'hoazh. & Mat ... mat ivez : troienn a dalvez d'ar c'homzer da ziskouez e ziseblanted e-keñver tra pe dra. Ma'z erru, mat, mar n'erru ket, mat ivez. V. Tr. stl. isur. MAT HA MA : ha pa, mar bez doan ma. Mont a raje di mat ha ma torrje e c'houzoug. Klask a ray c'hoazh mat ha ma kollfe e beadra. & Troienn a ra ar c'homzer ganti evit geriañ e ziseblanted e-keñver ub., udb. Azezañ a rin amañ, mat ha ma'z eus naered.

Skouerioù istorel : 
363
Kuzhat roll ar skouerioù

Henri Boseg a lavar, mar kar Doe, me am bezo avantur vat ha karzr

1331
Daveenn : ABER niv. 69, p305

Ivoned Omnez zo mab mat ha kar[antezus]

1350
Daveenn : ABER niv. 69, p309

Ivoned Omnez zo mab mat

1350
Daveenn : ISYK.I p107

neb na ra mat

1360
Daveenn : ISYK.I p107

mat

1499
Daveenn : LVBCA p140 (bon)

noz vat

1499
Daveenn : GAVH p18

amonetañ da ober mat

1499
Daveenn : LVBCA p19, 48, 140, 152 (inhorter, instiguer, ou amonester de bien faire)

flaeriañ mat

1499
Daveenn : LVBCA p77, 140 (flaeryer bon et souef)

oberer mat

1499
Daveenn : LVBCA p140, 152 (bien faicteur)

ober mat

1499
Daveenn : LVBCA p140, 152 (bien faire)

mat

1499
Daveenn : GAVH p17

Tud vat[,] ho Pater lavaret !

1554
Daveenn : ISYK.I p113

[«]Ha pa ez vezo lakeat mat evezh ouzh an traezoù-mañ, goulenn ha desk piv eo an puisantañ entre an holl re na pe gant [piv] az int great.[»]

1576
Daveenn : Cath p7

Ha hi [Katell], monet hardizh gant un c'houraj mat bede an impalazr en ur lavaret dezhañ [ : «]Da zignite a urzh hag da ofis a zeskouez penaos hervez rezon ez tleez bezañ saludet ha gwraet enor dit, ma'z vete a aznavfe krouer an neñv [hag] an douar, hag a revok[f]e da afeksion diouzh an doueoù[. »]

1576
Daveenn : Cath p6

M. Pet tra zo neseser d'ar C'hristen evit e silvidigezh ha da arruout en e fin ? D. Pevar : Feiz, Esperañs, Karantez, hag euvroù mat.

1622
Daveenn : Do. p10

ne on mat meur

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (ne oûn mat) meur

mard on mat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg si (ie suis bon)

kaout c'hwezh vat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg sentir (bon)

gouzout grad vat pe gras vat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg sçauoir (sçauoir bon gré)

emañ an afer e stad vat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (la chose) va (bien)

hep ma gra vat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg sans (mõ gré)

mat d'ar

1659
Daveenn : LDJM.1 pg charitable

mat ez a an afer

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (la chose) va (bien)

kaout isu mat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg reüssir

dleet eo d'ur skolaer mat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (c'est le) propre (d'vn bon Escholier)

propoz mat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (bon) propos

derc'hel mat da

1659
Daveenn : LDJM.1 pg conseruer, continuer, obseruer, perseuerer

ne garan ket hepmuiken ar re vat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg non (seulement i'aime les bons,

a-galon-vat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg librement, volontiers

ne on ket ha c'hwi zo mat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (ne oûn quet) a (c'hwi zo mat)

rak ma'z eo mat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg rac (ma zeo mat)

mat

1659
Daveenn : LDJM.1 pg bien, bon, opportun

degemer mat

1699
Daveenn : Har. pg degemer, mat (bon accueil, bonne reception)

tost da vat

1699
Daveenn : Har. pg da, mat, tost (à peu pres)

gwenvidik neb piv bennak o vezañ kouezhet e pec'hed, en deveus an amzer hag ar c'hras da sevel eus e boull da stad vat

1732
Daveenn : GReg pg cheute (bien-heureux le pecheur à qui Dieu fait la grace de se relever après sa chute)

ar pezh a zo c'hwezh vat gantañ

1732
Daveenn : GReg pg aromates

bloavezh mat deoc'h digant Doue

1732
Daveenn : GReg pg année

kaout intañsion vat evit ur re

1732
Daveenn : GReg pg affection

kavet mat

1732
Daveenn : GReg pg agréer

kavout mat

1732
Daveenn : GReg pg agréer

derc'hel mat d'e opinion hep nepred diskregiñ

1732
Daveenn : GReg pg abonder

gant grad vat an holl

1732
Daveenn : GReg pg (d'un commun) accord, consentement

lakaat evezh mat

1732
Daveenn : GReg pg alerte

mat

1732
Daveenn : GReg pg a, bien (ad. comme il faut, de la bonne maniere), bon (bonne), commode (propre, avantageux), complaisant (civil), debonnaire, facile (condescendant)

ned eo ket mat an aer eno

1732
Daveenn : GReg pg air

o koñsideriñ mat pep tra

1732
Daveenn : GReg pg a

ober ma kavfet mat

1732
Daveenn : GReg pg agréer

ober ma kavor mat

1732
Daveenn : GReg pg agréer

kivit mat e rahen

1732
Daveenn : GReg pg agréer

un den a zegemer mat

1732
Daveenn : GReg pg abord

ur bloavezh mat a ed

1732
Daveenn : GReg pg abondance

ur marc'hadour a zo brudet mat e stal

1732
Daveenn : GReg pg achalander

na vast ket mat e brosez

1732
Daveenn : GReg pg baster (son procès baste bien)

ne da ket mat

1732
Daveenn : GReg pg baster (son procès baste bien)

mat mat

1732
Daveenn : GReg pg bien (-bien)

kaout un isu mat eus ar pezh a reer

1732
Daveenn : GReg pg bienfaire (reüssir en ce qu'on fait)

oberourez vat

1732
Daveenn : GReg pg bienfaitrice

bout mat

1732
Daveenn : GReg pg (etre) bienseant

bet mat

1732
Daveenn : GReg pg (etre) bienseant

evañ da c'hrasoù mat Pêr

1732
Daveenn : GReg pg boire (à la santé de Pierre)

ar breuvaj ned eo ket mat

1732
Daveenn : GReg pg (la) boisson (ne vaut rien)

ar breuvaj ne dal mat

1732
Daveenn : GReg pg (la) boisson (ne vaut rien)

re c'hlas eo c'hoazh ar gwin-mañ, ne vezo mat da evañ, nemet a-benn tri miz ac'hann

1732
Daveenn : GReg pg (ce vin est trop vert, il ne sera dans sa) boite (que dans trois mois)

mat-meurbet

1732
Daveenn : GReg pg (très) bon, commode (propre, avantageux), extremement

mat-bras

1732
Daveenn : GReg pg bon (bonne)

ned eus nemet Doue a vez mat ; eme hon Salver en Aviel, hervez Sant Vazhev, chabistr naontekvet

1732
Daveenn : GReg pg (il n'y a que Dieu seul qui soit) bon

ned eus nemet Doue a gement a vez mat dre natur, pe, parfet drezañ e-unan ; eme Jezuz-Krist

1732
Daveenn : GReg pg (il n'y a que Dieu seul qui soit) bon

un dra vat

1732
Daveenn : GReg pg bon (une bonne chose)

traoù mat

1732
Daveenn : GReg pg (une) bonne (chose)

un den mat

1732
Daveenn : GReg pg (un) bon (homme)

tud vat

1732
Daveenn : GReg pg (un) bon (homme)

gwreg vat

1732
Daveenn : GReg pg bon (bonne femme)

tud vat int terrupl

1732
Daveenn : GReg pg bon (ce sont de très-bonnes gens)

kavout mat

1732
Daveenn : GReg pg (trouver) bon (approuver)

me a gomero neb a givin mat

1732
Daveenn : GReg pg (je choisirai qui) bon (me semblera)

da vat ha kaer

1732
Daveenn : GReg pg (tout de) bon (sans feinte), (a bon) escient (serieusement, à dessein, tout de bon)

chañs vat diouzh

1732
Daveenn : GReg pg aubaine (aubaine, succession inesperée)

chañs vat

1732
Daveenn : GReg pg bondonner (boucher le bondon d'un tonneau)

chañs vat en deus

1732
Daveenn : GReg pg (il a du) bonheur

chañs vat, deoc'h digant Doue

1732
Daveenn : GReg pg (je vous souhaite toutes sortes de) bonheur(s)

noz vat deoc'h

1732
Daveenn : GReg pg bon-soir (salut)

nozvezh vat deoc'h

1732
Daveenn : GReg pg bon-soir (salut)

noz vat deoc'h digant Doue, Aotrou

1732
Daveenn : GReg pg bon-soir (je vous donne le bonsoir, Monsieur)

volontez vat

1732
Daveenn : GReg bienveillance (affection, inclination)

ur spered mat

1732
Daveenn : GReg pg (un esprit) bienfait

miret un dra vat an tamm diwezhañ

1732
Daveenn : GReg pg (garder un bon morceau pour bonne) douche

gwin drouk ha mat

1732
Daveenn : GReg pg (vin) bourru

n'en deus ket brud vat

1732
Daveenn : GReg pg (il a mauvais) bruit

N'en deus ket hanv mat.

1732
Daveenn : GReg pg bruit (Il a mauvais bruit.)

mat eo ar gaoued

1732
Daveenn : GReg pg (la) cage (est bonne)

mat evit

1732
Daveenn : GReg pg capable (propre à &c)

dre 'n abeg ma 'z eo re vat

1732
Daveenn : GReg pg (a) cause (qu'il est trop bon)

pep hini a gav graet mat e labour, peger fall bennak a vez

1732
Daveenn : GReg pg chacun (trouve bon son ouvrage, quelque mauvais qu'il soit)

pep loudourenn a gav mat he c'hevalenn

1732
Daveenn : GReg pg chacun (trouve bon son ouvrage, quelque mauvais qu'il soit)

pep loudourenn a gav mat he c'heusteurenn

1732
Daveenn : GReg pg chacun (trouve bon son ouvrage, quelque mauvais qu'il soit)

pep loudourenn a gav mat he c'heusteurenn

1732
Daveenn : GReg pg chacun (trouve bon son ouvrage, quelque mauvais qu'il soit)

chañs vat

1732
Daveenn : GReg pg (bonne) chance

cheroù mat

1732
Daveenn : GReg pg (bonne) chere

evezh mat

1732
Daveenn : GReg pg circonspection (discretion en ses paroles & en ses actions)

lakaat evezh mat

1732
Daveenn : GReg pg (avoir de la) circonspection (être circonspect)

kontanañs vat

1732
Daveenn : GReg pg civilité (maniere honnête, douce & polie d'agir)

gwez kozh mat da lazhañ

1732
Daveenn : GReg pg coche (vieille truye grasse, qui a eu plusieurs cochons)

re vat

1732
Daveenn : GReg pg (trop) complaisant

evit mat

1732
Daveenn : GReg pg (en) définitive (ou definitivement)

emañ mat a-walc'h

1732
Daveenn : GReg pg (il est en assez bonne) dispositio

n'emañ ket re vat

1732
Daveenn : GReg pg (il est en assez mauvaise) disposition

n'emañ ket ervat

1732
Daveenn : GReg pg (il est en assez mauvaise) disposition

graet mat eo evitañ

1732
Daveenn : GReg pg (c'est bien) emploïé (c'est bien fait pour lui)

kollet eo evit mat

1732
Daveenn : GReg pg (il est) entierement (perdu)

da vat ha kaer

1732
Daveenn : GReg pg (a bon) escient (serieusement, à dessein, tout de bon)

mat da ober

1732
Daveenn : GReg pg expedient (ce qu'il est expedient de faire)

derc'hel mat

1732
Daveenn : GReg pg (tenir) ferme

Ur gwir gristen a zoug doujañs ha karantez da Zoue, evel ur mab mat d'e dad ; ur falskristen en douch hep e garet, evel a ra ur servijer fall en andred e vestr.

1732
Daveenn : GReg pg filial (Une crainte filiale pour Dieu convient au veritable Chrétien, & une servile se trouve dans les méchans.)

Ar gomañsamant vat a ra fin vat.

1732
Daveenn : GReg pg fin (Tel commencement, tel fin.)

diskargañ ur banne mat a win da ur re

1732
Daveenn : GReg pg flanquer (Flancquer un coup de vin à quelqu'un.)

diskarget ur banne mat a win da ur re

1732
Daveenn : GReg pg flanquer (Flancquer un coup de vin à quelqu'un, pp.)

flankañ ur banne mad a win da ur re

1732
Daveenn : GReg pg flanquer (Flancquer un coup de vin à quelqu'un.)

flanket ur banne mad a win da ur re

1732
Daveenn : GReg pg flanquer (Flancquer un coup de vin à quelqu'un, pp.)

bezañ en istim vat

1732
Daveenn : GReg pg florir (Florir, être en honneur & en reputation.)

da vat ha kaer

1732
Daveenn : GReg pg foi (De bonne foi, ingenument, en vérité.)

A-wechoù mat, a-wechoù fall.

1732
Daveenn : GReg pg fois (Quelque fois bien, quelque fois mal.)

Fontet eo e noblañs war ditroù mat.

1732
Daveenn : GReg pg fonder (Sa noblesse est fondée sur de bons titres.)

Chañs vat deoc'h digant Doue.

1732
Daveenn : GReg pg fortune (Dieu vous donne bonne aventure.)

Fortun vat deoc'h digant Doue.

1732
Daveenn : GReg pg fortune (Dieu vous donne bonne aventure.)

ober fortun vat

1732
Daveenn : GReg pg fortune (Faire une bonne fortune, un bon mariage.)

graet fortun vat

1732
Daveenn : GReg pg fortune (Faire une bonne fortune, un bon mariage, pp.)

koll e skiant vat

1732
Daveenn : GReg pg fou (Devenir fou.)

kollet e skiant vat

1732
Daveenn : GReg pg fou (Devenir fou, pp.)

avel vat

1732
Daveenn : GReg pg frais (Vent frais à la mer.)

em oblij gant e c'hrad vat, hag a youl frank

1732
Daveenn : GReg pg franc (S'obliger de son bon gré, & franche volonté. (clause de Contrats.).)

e galleg mat

1732
Daveenn : GReg pg françoise (En bon François, franchement.)

gounit grasoù mat ur re

1732
Daveenn : GReg pg gagner (Gagner l'affection de quelqu'un.)

ur paotr mat

1732
Daveenn : GReg pg garçon (Garçon dyspos, fort & agile.)

Ned eo mat ar rev nemet evit ar c'haol.

1732
Daveenn : GReg pg gelée (La gelée n'est bonne que pour les choux. )

Ned eo mat ar rev nemet evit teneraat ar c'haol.

1732
Daveenn : GReg pg gelée (La gelée n'est bonne que pour les choux. )

ael mat

1732
Daveenn : GReg pg genie (bon genie, ou bon ange)

ael mat

1732
Daveenn : GReg pg genie (bon genie, ou bon ange)

aelez mat

1732
Daveenn : GReg pg genie (bon genie, ou bon ange, p.)

aeled mat

1732
Daveenn : GReg pg genie (bon genie, ou bon ange, p.)

Natur vat a zo ennañ.

1732
Daveenn : GReg pg genie (Il a un genie heureux.)

bugale vat ha gwall vugale

1732
Daveenn : GReg pg (de bons, & de méchans) enfans

an holl re vat

1732
Daveenn : GReg pg gens (Tous les gens de bien.)

ar re vat-holl

1732
Daveenn : GReg pg gens (Tous les gens de bien.)

ar re vat holl-gwitibunan

1732
Daveenn : GReg pg gens (Tous les gens de bien, sans en excepter un seul.)

brudiñ mat e hanv dre e oberioù enorus

1732
Daveenn : GReg pg glorieux (Rendre son nom glorieux par ses beaux exploits.)

Doue, dre e vadelezh, a laka en e c'hloar ar re o deus bevet hag a zo marv e stad vat.

1732
Daveenn : GReg pg glorifier (Dieu glorife ses élûs après leur mort.)

Blaz vat a zo gant an dra-mañ.

1732
Daveenn : GReg pg goûter (Ceci est bien goûté.)

ar c'hras da vervel e stad vat

1732
Daveenn : GReg pg grace (La grace finale.)

ar c'hras a finvezh vat

1732
Daveenn : GReg pg grace (La grace finale.)

gounit grad vat ur re

1732
Daveenn : GReg pg gagner (Gagner l'affection de quelqu'un.), graces (Gagner les bonnes graces de quelqu'un.)

gant grad vat an holl

1732
Daveenn : GReg pg gré (De gré à gré.)

dindan grad vat an holl

1732
Daveenn : GReg pg gré (De gré à gré.)

An uhelvarr a zo mat oud meur a zroug.

1732
Daveenn : GReg pg gui (Le gui est bon pour plusieurs maux.)

alan vat

1732
Daveenn : GReg pg haleine (Bonne haleine.)

un denn vat

1732
Daveenn : GReg pg harnois (Un bon harnois.)

louzaouenn a zo mat ouzh an droug avu

1732
Daveenn : GReg pg hepatique (plante)

geot mat

1732
Daveenn : GReg pg herbe (Bonne herbe, herbe fine.)

da vat

1732
Daveenn : GReg pg heure (A la bonne heure, heureusement.)

un isu mat

1732
Daveenn : GReg pg heureux (Un heureux succès.)

Ki besk ha kazh diskouarnet n'int mat nemet da zibriñ boed.

1850
Daveenn : GON.II pg besk (Chien sans queue et chat sans oreilles ne sont bons que pour manger, pour consommer de la nourriture : c'est un proverbe breton).

Pep den kozh a dlefe reiñ alioù mat.

1850
Daveenn : GON.II p.64

Un dra vat eo.

1850
Daveenn : GON.II p.69

Ar pezh a zo mat a garan.

1850
Daveenn : GON.II p.69, "J'aime ce qui est bon".

Pep tra a zo mat evidoc'h.

1850
Daveenn : GON.II p.76

Bezañ e talc'himp mat betek ar marv.

1850
Daveenn : GON.II p.79, "Nous tiendrons bon jusqu'à la mort".

Ar begar a zo mat evit an droug-kalon.

1850
Daveenn : GON.II pg drouk-kaloun (La mélisse est bonne pour le mal de cœur).

e zonedigezh vat en deus graet hiziv

1850
Daveenn : GON.II pg donédigez

donedigezh vat

1850
Daveenn : GON.II pg donédigez

n'en deus ket diwadet mat ar penn-moc'h

1850
Daveenn : GON.II pg diwada

ma n'hen divroit ket, na ray netra a vat

1850
Daveenn : GON.II pg divrôi

mat eo an dra-mañ da zivroenañ ar foenneier

1850
Daveenn : GON.II pg divroenna

an dra-mañ a zo mat da zivorediñ

1850
Daveenn : GON.II pg divôrédi, divôrrédi

Al louzoù-se a zo mat evit divleviñ.

1850
Daveenn : GON.II pg divlevi (Cette recette est bonne pour faire tomber le poil).

Un diwezh mat en deus graet.

1850
Daveenn : GON.II pg divez (Il a fait une bonne fin).

an afron a zo mat evit tennañ an drein eus ar goulioù

1850
Daveenn : GON.II pg afron

mat eo an diuzoù

1850
Daveenn : GON.II pg diuz

un displeg mat en deus

1850
Daveenn : GON.II pg displég

a-youl vat

1850
Daveenn : GON.II pg a-ioul

ar wezenn-mañ a zo mat d'hon diheoliañ

1850
Daveenn : GON.II pg dishéolia

al louzaouenn-mañ a zo mat da zilaezhañ ar gwragez

1850
Daveenn : GON.II pg diléza

un degouezh mat hô deus bet

1850
Daveenn : GON.II pg digwéz, digouéz

n'eo ket digiget mat ar c'hroc'hen-mañ

1850
Daveenn : GON.II pg digiga

Arvestoù mat en deus graet din diwar-benn kement-se.

1850
Daveenn : GON.II pg arvest (Il m'a fait de bonnes observations là-dessus).

un degemer mat en deus graet deomp

1850
Daveenn : GON.II pg digémer

Mat eo amzeriñ a-wechoù.

1850
Daveenn : GON.II pg amzéri (Il est bon quelquefois de temporiser.)

un difenner mat oc'h eus en den-se

1850
Daveenn : GON.II pg difenner

an deskadurezh a zo mat da bep hini

1850
Daveenn : GON.II.HV pg deskadurez

Mat a-walc'h eo a-hend-all.

1850
Daveenn : GON.II pg a-heñd-all (Il est assez bon d'ailleurs).

ur c'hofad mat a yod en deus graet

1850
Daveenn : GON.II pg kôfad, kôvad

ar goantiged a gav mat an avaloù

1850
Daveenn : GON.II pg koañtik

baraa mâd a réeur er vrô-mañ

1850
Daveenn : GON.II pg baraa

Doue a zo mat.

1850
Daveenn : GON.II pg a (Dieu est bon).

Un arboeller mat eo.

1850
Daveenn : GON.II.HV pg arboeller (Il est sagement économe).

mat

1850
Daveenn : GON.II pg a, mâd, madélez, mât

Un arer mat eo.

1850
Daveenn : GON.II pg arer (C'est un bon conducteur de charrue, c'est un bon laboureur).

un den a arvez vat e oa

1850
Daveenn : GON.II pg arvez

Ur bageer mat eo.

1850
Daveenn : GON.II pg bagéer (C'est un bon batelier).

Kaoc'h moc'h tomm a zo mat ouzh ar viskoul.

1850
Daveenn : GON.II pg kac'h ou kaoc'h (La fiente de cochon toute chaude est bonne contre le panaris).

n'hoc'h eus ket graet mat va sae, ret eo hec'h adober

1850
Daveenn : GON.II pg adôber

ar re vat

1850
Daveenn : GON.II p.6 introduction ; les bons.

a-vat

1850
Daveenn : GON.II p.6 introduction ; tout de bon

mat

1850
Daveenn : GON.II p.22, livre premier, "bon".

Un tad mat

1850
Daveenn : GON.II p.22, livre premier, "un bon père".

tadoù mat

1850
Daveenn : GON.II p.22, livre premier, "de bons pères".

mammoù mat

1850
Daveenn : GON.II p.22, livre premier, "de bonnes mères".

Ur vamm vat

1850
Daveenn : GON.II p.22, livre premier, "une bonne mère".

Mat mat

1850
Daveenn : GON.II p.23, livre premier, "bon bon, bon par excellence".

Mat e oa.

1850
Daveenn : GON.II p.29, livre premier, "il était bon".

Ar veleien vat

1850
Daveenn : GON.II p.13, introduction, "les bons prêtres".

N'eo ket troet war an tu mat.

1850
Daveenn : GON.II p.97, livre second, "Il n'est pas tourné du bon côté".

Mar kirit dont amañ e viot digemeret mat.

1850
Daveenn : GON.II p.94, livre second, (Si vous voulez venir ici, vous serez bien reçu).

Va marc'h a zo mat ha kaer.

1850
Daveenn : GON.II p.94, livre second, « Mon cheval est bon et beau ».

A bet tra vat hor bezo !

1850
Daveenn : GON.II p.85, livre second, (Que de bonnes choses nous aurons ! )

un oberer mat eo

1850
Daveenn : GON.II pg obérer, obérour

Ar beuzel zo mat oud ar flemmoù gwenan.

1850
Daveenn : GON.II pg beûzel (La bouse est bonne contre les piqûres d'abeille).

mat

1850
Daveenn : GON.II.HV pg mâted

mat

1850
Daveenn : GON.II pg mâd

mat-tre

1850
Daveenn : GON.II.HV pg mâd (-tré)

n'eo ket graet mat gantañ

1850
Daveenn : GON.II pg mâd

ré vâd eo é-kéñver hé vugalé

1850
Daveenn : GON.II pg mâd

a galon vat her grin

1850
Daveenn : GON.II pg mâd

ar bara-mañ a zo mat

1850
Daveenn : GON.II pg mâd

Ar fallañ a zo mat a-walc'h evidon.

1850
Daveenn : GON.II pg fall (Le plus mauvais est assez bon pour moi).

ha c'hwi a garre [garfe] kaout ur marv mat, bevit ervat

1850
Daveenn : GON.II pg ervâd

un ergerzher mat eo

1850
Daveenn : GON.II pg ergerzer

hon erbedet en deus da vevañ ervat

1850
Daveenn : GON.II pg erbédi, erbidi

n'eo ket bet mat an amzer da eostiñ

1850
Daveenn : GON.II pg éosta, éosti

an edoù gwenn ho deus doare vat bete-vremañ

1850
Daveenn : GON.II pg éd

an ael mat

1850
Daveenn : GON.II pg éal, el

An aotrou Milin n'en deus ket graet eveltañ, en ur anaout an hent mat, n'en deus ket kemeret an hent fall.

1867
Daveenn : MGK Rakskrid IX

« Ozhac'h, da ziwezhañ, te dle mont da gousket, / Ha gwelet mat a-raok ha da zor zo prennet. »

1867
Daveenn : MGK p45

Koulm baour, gwelet e voe gant ur gup krabanek o sachañ war e lerc'h, evel ul laer tec'het, ur pennad reun torret. Ar gup a ya dezhi, digor ha lemm e veg, pa gouezh warnañ, d'e dro, evel ur maen pounner, eus a-greiz an neñvoù, ur pezh labous, un er. E-pad m'edo an daou-mañ oc'h en em gribinat, ar goulm a ya kuit e-biou. Diwar nij e tiskenn e liorzh un tiig-soul oa eno e-kichen, o krediñ evit mat oa er wech-mañ diouti distag he gwallstropad, pa deu ur c'hozh tamm paotr, dezhañ pemp pe c'hwec'h vloaz - d'an oad-se ur bugel ne oar pe zroug ra c'hoazh - da sinklañ eeun outi ur maen gant e vatalm.

1867
Daveenn : MGK p20

« Neuze, dre gaout da lipouzañ, / Ne gavan mat an dra wellañ. »

1867
Daveenn : MGK p126

Ar vamm vat-se an eürusañ !

1867
Daveenn : MGK p137

mat a ra, a gav din

1867
Daveenn : MGK p9

Poaniañ a ra en noz, en deiz, / Evidoc'h, 'vit he bugale, / Hag he c'harantez, war vale, / Ne baouez da bediñ gant feiz, / Evit ma troy da vat ar bed, / Ma teuy kalon, skiant d'he fried, / E-lec'h brabañs, lorc'h ha fouge / M'en devezo doujañs Doue, / Ma talc'ho mat d'ar gourc'hemen, / Pa n'en defe ket ur varvenn !

1867
Daveenn : MGK p132

Ganti en em gav 'r gelienenn, / A lavar dezhi : — « Pennsodenn ! / Atav emaout o labourat, / Hep na deu dit netra a vat.

1867
Daveenn : MGK p114

Tro a glask war an olifant; ha kaout, diwar e benn, da damall ne oa koant, a-raok, a-dreñv, e giz ebet; hag, emezañ, bez' e ve ret, da ober mat, troc'hañ diwar bep skouarn dezhañ ur grennbennad evit stagañ ouzh beg e lost; e bevar droad a zo pevar bost; e berr : e oa re bezh fetis, pounner, piltosek, gourt, iskis.

1867
Daveenn : MGK p11

« Poan am beus o krediñ ; gantañ n'eus deut da vat, / Deut ur c'hreunenn hepken eus a chemet e dad. »

1867
Daveenn : MGK p91

Me gav din, e-lec’h chom amañ evel seizh peul koad da sellet an eil ouc’h egile, e rafemp gwell, a-raok mont kuit, ober pep a goan vat diwar-goust ar person "intru".

1877
Daveenn : EKG.I. p.122

Ha klevet a rit-hu hemañ, eme ar Prat, en ur dreiñ war-zu mestr ar soudarded hag en ur ober d’e dro ul luchadenn ouc’h Kivoron evit diskouez dezhañ en doa ententet mat, hag e talc’hje en e di ar soudarded, evit reiñ amzer dezhañ da ober e daol ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.220-221

— Lavar din e pelec’h emañ, rak krediñ a ran e vank dezhañ meur a dra en e guzh ; hag e-pad m’en devezo ar c’habiten Jaouen un tamm bara, ar veleien vat o devezo ivez.

1877
Daveenn : EKG.I. p.214

Er pardonioù-se, ne glevit nemet sermonioù hir, inouus, mat da vantriñ ho spered ha da lakaat ac’hanoc’h da goll ho penn dre ho diskianterezh.

1877
Daveenn : EKG.I. p.175

Klask a raen parañ va daoulagad war e re evit lavaret dezhañ, dre sin, e kaven mat ha kaer ar pezh a rae, hag ec’h alien anezhañ da genderc’hel.

1877
Daveenn : EKG.I. p.186

E Kemper, un den anvet Dagorn, unan eus ar pennoù kentañ a gase an traoù en-dro en tu-se eus ar vro, a gerc’haz kalirioù an iliz katedral, hag, evit ober goap eus ar relijion hag eus sakramañchoù hor mamm santel an Iliz, e saotras anezho en ur c’hiz ken hudur ma ne c’heller ket her lavaret dirak tud hag a zalc’h d’o brud vad.

1877
Daveenn : EKG.I. p.155

— A ! n’eus liñser ebet en hor gwele ! Ar re-mañ a zo gweleoù e giz Treger neuze ’ta, Yann ? — Ehan da farsal, Per, ha kaozeomp da vat. Petra 'soñjez eus a Jañ-Mari, an ozhac’h, hag eus e vugale ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.74

— Kaout a ra dit e vent tud vat, tud a relijion ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.74

Lavaret deoc’h petra a rae a vat e Plouared, n'eo ket aes din, rak ne rae vad ebet.

1877
Daveenn : EKG.I. p.87

Mes, evel a lavar ar re gozh : "Da gazh mat, razh heñvel".

1877
Daveenn : EKG.I. p.88

A-benn un eur, pe war dro, ar c’hloc’h a yae da vat hag ar sklerijenn da netra.

1877
Daveenn : EKG.I. p.96

E vanneig a gav mat, ha setu perak eo troet e kostez Loull ar Bouc’h a ro dezhañ da evañ kement ha ma kar, rak ar banneoù-se ne goustont netra ; ha pa ne vez ken ez eer da gerc’hat d’al lec’h ma’z eus.

1877
Daveenn : EKG.I. p.113

Lavaret a reas d’ar bobl a yoa e toull-dor an eskopti : — It pep hini d’e gêr, va bugale vat, mont a ran da c’houlenn kuzul digant va vikeled-vras, ha digant tud vat all a zo amañ en eskopti.

1877
Daveenn : EKG.I. p.12

N’en doa ket a aon rak e zen, mes petra a c’helle da ober e-unan a-enep ugent pe dregont soudard marteze, rak ur vandenn vat e oant e maner Dourdu ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.302

Neuze un all o krediñ edo oc’h ober farsoù a grogas en e zorn evit her sikour da sevel... Mes siwazh ! marv [e] oa evit mat...

1877
Daveenn : EKG.I. p.32

Ha mard oa chouanted el leandi ?... Oh ! neuze [e] oa graet ganto, rak ar chouanted a yoa paotred hag a en em ganne da vat...

1877
Daveenn : EKG.I. p.37

Digouezhout mat a reas, ar paourkeazh manac’h, a-drugarez Doue : e ti tud mat hag onest [e] oa en em gavet.

1877
Daveenn : EKG.I. p.44

Mes Maner al Liorzhoù n’emañ e-kichen hent-bras ebet, ha soudarded Canclaux a dle gouzout dija pegement a goust dezho dont en hentoù bihan diwar an hentoù-bras. Paotred Landeboc’her o doa roet dezho ur gentel vat en derc’hent.

1878
Daveenn : EKG.II p.36

Lakaet hoc’h eus ivez ’ta mat ha start en ho penn difenn betek ar marv ho Toue, ho relijion, ho roue hag ho pro ?

1878
Daveenn : EKG.II p.6

Siwazh, n’eo ket deuet an taol da vat ganeomp.

1878
Daveenn : EKG.II p.103

N’eo ket un alc’houez hepken em boa kavet, pevar a yoa. Pehini e oa an hini mat ?

1878
Daveenn : EKG.II p.121

Evit merenniañ kement all a dud e oa ret kaout ur podad mat a yod ; hag evit aozañ ur podad mat a yod, eo ret kaout un tantad mat a dan.

1878
Daveenn : EKG.II p.69-70

Edon o vont er puñs hep va fuzuilh ; mes un dra a deuas em [f]enn hag he c’hasis ganen. — Gwelet a reot em boa graet mat.

1878
Daveenn : EKG.II p.50

Mes gwelet a reot bremaik eo mat an drougeur da un dra bennak.

1878
Daveenn : EKG.II p.50

Bepred e teuy an taol da vat.

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Ul louarn dispar a zo bet tapet gant chaserien Kerborzh. Be[z]añ zo c’hoazh un toullad ane[zhe] ‘barzh ar c’harter, war a lârer. Chañs vat d’ar chaserien da dapout ane[zhe], ar c’henta[ñ] ar gwella[ñ].

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

da vat

1909
Daveenn : BROU p. 200 (tout de bon)

Mard eo mat an holl alioù, an Arouezvarz a skrivo d'ar geder emañ e c'houlenn en hent mat, hag eo mat dezhan dont d'ar Gorsedd digor dre m'eo 'gozik asur da dremen Awenez.

1909
Daveenn : REZI p. 12

ma vije mad gant Doue

1909
Daveenn : BROU p. 396 (s'il plaisait à Dieu)

Doueed gwarezourien Geltia, ar re [a] anavezan hag ar re n’anavezan ket, ra vezint a-du, din da gas va menoz da vat !

1923
Daveenn : SKET p.23

Yenien hag erc’h, da heul ar goañvoù, n’oa ken anezho nemet kement hag a vije ret da wellaat ar parkoù ha da zigas an trevadoù da vat.

1923
Daveenn : SKET p.66

Mat on bet ha skoazellus da wazed ha da verc’hed va gouenn-dud. D’an neb a oa hep buoc’h em eus roet ur vuoc’h, d’an neb a oa hep marc’h em eus roet ur marc’h, d’an neb n’en doa ket oaled em eus roet mein ha prenn.

1923
Daveenn : SKET p.71

Hogen, kened teir merc’h Matidonnos, o trec’hiñ war hini o c’heneilezed evel ma trec’h sked al loar war ar stered, a entanas da vat gwad an tri rener.

1923
Daveenn : SKET p.101

Maros, mab Roviros ! ur mat ha gwirion a baotr ! un hael ha kadarn hini !

1923
Daveenn : SKET p.134

Ur c’hozhiad mentet-marzhus ez oa-eñ. Daou ilinad da vat ez oa an dremm anezhañ eus an eil skouarn d’eben, ha tri ilinad eus e elgez d’e dal.

1924
Daveenn : SKET.II p.40

War an ti ur vat a doenn soul nevez hag, e mogerioù anezhañ, ur gwiskad pri flour o luc’hañ a veur a liv.

1924
Daveenn : SKET.II p.76

— Alo ! kenavezo ar c’hentañ, Izabel. Yec’hed mat deoc’h ha d’ho pugale ! — Deoc’h ivez, aotrou person.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1021 (Gouere-Eost 1924)

En deiz-se, rust ar mor, mareoù bras anezhi, ar vugale ’ta a oa eno unanet a-raok ar gourlen, ur pennad mat a-raok, ha palioù, marrioù, pigelloù da doullañ, ha da sevel, da gempenn, da bentañ tier, tourioù, bagoù ha listri.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 47, p.1123 (Miz Du 1924).

It e-barzh, va den mat, antreit, Bilzig ne deuio ket d’ho lakaat er-maez : marv eo, ar paourkaezh, pell, pell amzer ’zo.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924)

— A zo mat, eme Velia.

1924
Daveenn : SKET.II p.12

Rust a oa an aotrou person, den a-zoare, mat d’ar paour, met strizh war al lezenn.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

Mat en em anaout, eme an drouiz ; gwell avat en em vestroniañ ! Neb a anavez e namm, hag eñ dic’halloud d’en em zinammañ ha da wellaat, da betra ez eo mat ?

1924
Daveenn : SKET.II p.30

Diskennet em eus e-touez an dud-se, eme Vindosetlos, dre ma ’z int eeun ha dizrouk. Ken gwazed, ken maouezed, ken paotred, ken plac’hed yaouank, holl ez int mat, habask ha degemerus (1).

1924
Daveenn : SKET.II p.67-68

Ifig a rae e vamm-gozh outañ. Penaos Ifig a droas en Bilzig ? Ar paotr n’oa ket evit digej mat e anv : Ifig… Izig… Dizig… Bizig…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.811 (Miz Genver 1924)

E-pad un diskuizhadenn, unan eus ar baotred a lavaras : — Klevit ’ta ; ar Paotr-ruz, dec’h d’abardaez, a zo bet e gwezenn ber an aotrou person… Dare eo ar per, ha mat ; ar Paotr-ruz a roas unan din da dañva… Mat !

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.864 (Miz Meurzh 1924)

Ha Bilzig, seder-meurbet, a deuas d’ar gêr, paeet en devoa ha mat, e berenn. Echu ar gaoz. Echu ar gaoz ?…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.866 (Miz Meurzh 1924)

Izabel n’oa ket bet betek ar presbital, goût mat a rae penaos Bilzig n’en devoa ket laeret, ha n’oa ket deut en he c’hredenn e vije bet skourjezet.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 40, p.897 (Miz Ebrel 1924)

Hag evel-se, gant poan he c’horf, nerzh he c’halon, Izabel he devoa adc’hraet he ziegezh distrujet gant ar marv, evurus pa selle ouzh he zi, hag ennañ pevar bugel deut da vat.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 40, p.898 (Ebrel 1924)

Evelkent, eme Soaz Godig, evelkent, abaoe m’eo dimezet, eo deut un tammig war vat.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 42, p.977 (Even 1924)

Bilzig a zo ur paotrig karantezus, mat evidon, mat evit va bugale : un ael nan eo ket, gwir eo…

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1020 (Gouere-Eost 1924)

un tamm mat a vara

1927
Daveenn : GERI.Ern pg a3 (un bon morceau de pain)

a varc'had mat

1927
Daveenn : GERI.Ern pg a3 (à bon marché)

mat

1927
Daveenn : GERI.Ern pg a

brudañ mat

1931
Daveenn : VALL pg accréditer (mettre en crédit, en réputation)

mat ar stal gantañ

1931
Daveenn : VALL pg (bien dans ses) affaire(s)

ar re vat

1931
Daveenn : VALL pg (les) bon(s)

mat ar stal !

1931
Daveenn : VALL pg (cela va) bien

mat ar bed !

1931
Daveenn : VALL pg (cela va) bien

mat

1931
Daveenn : VALL pg apte, bon, bon (pour), bon (agréable au goût, à l'odorat)

brec'hiet(-mat, -fall, etc)

1931
Daveenn : VALL pg (qui a des) bras (bons, mauvais, longs, courts, etc.)

lakaat mat diouzh

1931
Daveenn : VALL pg (s')approprier

na drouk na mat

1931
Daveenn : VALL pg (propos) anodin

ober mat da ub.

1931
Daveenn : VALL pg agir (bien avec qqn)

kavout mat

1931
Daveenn : VALL pg accepter, admettre, bon (trouver bon)

mont mat a ra ar werzh

1931
Daveenn : VALL pg aller (la vente va bien)

gant grad vat an holl

1931
Daveenn : VALL pg accord

mont mat

1931
Daveenn : VALL pg aller (bien, et simplement aller, prospérer)

troc'had mat a zen

1931
Daveenn : VALL pg bâti

mat eo ober

1931
Daveenn : VALL pg (il est) bon (de)

mat eo ganin

1931
Daveenn : VALL pg (je trouve) bon

mat eo !

1931
Daveenn : VALL pg (c'est) bon

mat da gerzhout

1931
Daveenn : VALL pg bon (marcheur)

un dra vat eo ober

1931
Daveenn : VALL pg (il est) bon (de)

mat da dennañ

1931
Daveenn : VALL pg bon (tireur)

deut dre an hent mat

1931
Daveenn : VALL pg acquérir (bien acquis)

mat da

1931
Daveenn : VALL pg apte, bon (pour, sens matériel)

den mat

1931
Daveenn : VALL pg bien

da vat ha kaer

1931
Daveenn : VALL pg (pour de) bon

da vat

1931
Daveenn : VALL pg attentivement, bon (pour de bon)

peuzvat

1931
Daveenn : VALL Rakskrid p XXXVI

a bouez mat

1931
Daveenn : VALL pg (de bon) aloi

bezañ da vat gant e studi

1931
Daveenn : VALL pg (y) aller (de tout son coeur pour étudier)

bezañ da vat

1931
Daveenn : VALL pg (y) aller (de tout son coeur)

Ar skolaer, tamm-ha-tamm, a gemeras hardizhiegezh da sinañ e anv mat ; d'ar Sul 27 a viz Gwengolo e voe gwelet evit ar wech kentañ an anv F. JAFFRENNOU moullet war ur gazetenn ; ar paotr n'en doa nemet 17 vloaz.

1944
Daveenn : EURW.1 p57

Kaer am boa treiñ ma selloù a bep tu, ne welen ket a baotred eus ma oad ; koulskoude, digouezhout a reas er vodadeg, a-raok he digoradur, daou zen yaouank hag a azezas sioul en ur c'horn ; n'o anavezen ket neuze, ha ne ris anaoudegezh ganto da vat nemet an deiz war-lerc'h e Plouyann : unan a oa bras ha taer, e zaoulagad difoupet, ur c'holier baro hir ha melen o kouezhañ betek e askre ; ur gwir denjentil a Vreizh-Uhel, Herri Thibault de la Guichardière e anv ; egile a oa ur paotr youstoc'h, gant un dremm rouzart, un tal frank hag uhel, daoulagad sklaer, kamm e oa : Francis Even, komis-noter e Landreger.

1944
Daveenn : EURW.1 p67-68

Lotei n’eo ket anavezet, Lotei n’eo ket darempredet, ha, ma hoc’h eus c’hoant da vont di, ur wech bennak, taolit evezh mat gant aon da vont e-biou.

1944
Daveenn : ATST p.9

— « A ! feiz ! » a lavaras ar merc’hed gant ur figur tagnous, « ma emañ evel-se ar jeu, mat pell ’zo ! »

1944
Daveenn : ATST p.39

An eil diaoul. — « N’oc’h ket bet ur wreg vat. » An diaoul kentañ. — « Ur wreg fall oc’h bet. ». An eil diaoul. — « Falloc’h ne vez ket kavet. » An diaoul kentañ. — « Ho kwaz en deus bet da c’houzañv sec’hed ha naon. »

1944
Daveenn : ATST p.58

— « O! Lom penn peul, bremañ ne gredit mui en teñzor ?… » — « Eo, e teñzor Kastell ar C’hraneg. » — « Hag e hini ar voereb ? » — « Nebeutoc’h, evel just, peogwir eo diwallet mat. » — « Koulskoude hemañ a vo deomp hag hennezh all ne vo ket. » — « Hemañ a vo deomp ! Hum ! Aze emañ an dalc’h. »

1944
Daveenn : ATST p.74

« Mari n’eo ket bet mat evit he gwaz, e-keit m’edo war an douar-mañ, ha setu bremañ eo bet degaset Satanaz da bunisañ anezhi. »

1944
Daveenn : ATST p.86

A ! la ! la ! gant Lomed eveldoc’h, ne rafe unan netra vat.

1944
Daveenn : ATST p.94

— « Penaos, Yann », eme Job ; rak Lom a gare gwelloc’h chom genoù prennet, « n’ouzoc’h ket petra ’zo c’hoarvezet e Karreg-al-Louarn ? » — « Eo, gouzout mat a ran. »

1944
Daveenn : ATST p.101

— « Ya ! ya ! kompren mat a ran ; mes goude an dra-se ? »

1944
Daveenn : ATST p.101

— « Dal ! » emezañ, en ur reiñ ar c’hrap da Job ; « chañs vat deoc’h ho-taou ! »

1944
Daveenn : ATST p.106

Job ne ouie ket gwall vat, ha Lom ne ouie ket gwelloc’h.

1944
Daveenn : ATST p.106

— « Yec’hed deoc’h ho[-]taou ! » emezañ. Ar marichal a evas e volennad sistr en ur glukadenn. — « Sistr mat eo, marichal ? » — « N’eo ket fall, Job. »

1944
Daveenn : ATST p.123

Ar Vretoned klouar a zo pell zo prest da ober un interamant kentañ klas gant ar brezhoneg, a vefe mat dezho ober ur sellig ouzh ar bern levrioù a vez embannet hiriv e brezhoneg.

1944
Daveenn : VKST niv. 6-7, p. 183

Mat a rit, paotr yaouank, labourat gant ho kenvreudeur, da reiñ ur sked nevez d’al lennegezh vroadel ; Doue d’ho harpo.

1944
Daveenn : EURW.1 p.92

– « Noz vat, emezomp-ni en ur zont en ti. »

1944
Daveenn : EURW.1 p38

« Job », emezi, « an dic’harzh n’eo ket, sur, boulc’het start, rak ho falz a oa chomet war gorre an armel. It eta d’ar waremm hiziv ha boulc’hit an dic’harzh evit mat ! Ha, dreist-holl, na lavarit ket gevier d’ho mamm, rak ar mammoù a zo finoc’h c’hoazh eget o bugale, hag, abred pe ziwezhat e teuont atav da c’houzout ar wirionez ! »

1944
Daveenn : ATST p.68

Deskiñ mat ha buan a raen ; e diwezh ma eizhvet em boa an « excellence » hag er bloavezhioù goude e talc'his atav ar renk kentañ pe an eil.

1944
Daveenn : EURW.1 p39

Ar bevañs a oa disheñvel diouzh hini Gwengamp ; ne oa ket da glemm, boued aozet-mat, servijet a-c'hiz gran gant mevelien gempenn ; jistr, pep hini pezh a gare, ha gwin da Sul, chokolad da beder eur.

1944
Daveenn : EURW.1 p51

Krediñ a ra deomp en deus kollet e holl skiant vat gant an traoù spontus en deus gwelet.

1944
Daveenn : ATST p.124

Mes daoust da se, e kerzhent eeun, hag e raent soudarded vat, rak ne oa ket da farsal gant ar reolennadur.

1944
Daveenn : EURW.1 p.197

Da gentañ, ur gristenez vat e oa « señorita » zu an iliz. Na kalonek e tibune he chapeled !

1949
Daveenn : SIZH p.48

Tintet en doa kloc'h koan, ur pennadig mat e oa.

1949
Daveenn : SIZH p.66

N’oar ket re vat pe emañ oc’h huñvreal pe emañ e-kerz gwidreoù enebour mab-den.

1949
Daveenn : SIZH p.38

Ouzhpenn, feuket e oa en ur soñjal en e vamm, du-hont, keit-all, e Breizh-izel, ur vaouez vat ha karantezus mar doa, hag en e c'hoarezed bihan, mibin ha drev e-giz un torad filiped. Skoazellerezed an Drouk-spered ? Neuze 'ta !... Krouadurien Doue, dres evelto, gant un ene da saveteiñ, ne lavaran ket.

1949
Daveenn : SIZH p.41

- Me a zo a gostez ar mor, emezañ : - Gouzout a raen mat e oac'h « Gallego » (kalaikiad). Du-hont eo iskis an dud. Ha n'int ket a-ouenn ganimp, war am eus klevet. Mousc'hoarzhin a reas ar breur Arturo. - N'on ket « Gallego ». Me zo Breizhad.

1949
Daveenn : SIZH p.43

Ma oa eno dre e youl gaer e oa, dre m'oa e c'halvedigezh bezañ beleg e servij Doue, p'en dije kaset da vat e holl studioù.

1949
Daveenn : SIZH p.46-47

Kounnariñ en doa graet ar breur Arturo : - Breur Celestino, ur skouarnad ho po diganin, kentañ tro e touchot adarre ouzh va c'hostezoù ! N'oa ket evit gouzañv e vije flac'hotet. C'hoarzhet en doa ar breur Celestino a galon vat.

1949
Daveenn : SIZH p.47

- Feiz ! Mat ac'h eus graet, d'am meno, tevel war seurt darvoud.

1949
Daveenn : SIZH p.62

Me 'gav mat ul lomm kafe

1972
Daveenn : BAHE niv. 75, p.41

Unan bennak a sko war an nor hanter-zigor. Lavarout a rit : "deuit tre". Bez' ez eo dres an hini m'edoc'h o komz diwar e benn, falloc'h eget matoc'h. Na pegen hegasus !

1973
Daveenn : HYZH Niv. 88 p. 42, Anjela Duval

Degouezhout a ra ur mignon en ho ti. Dont a ra eus a bell. Koulz merenn eo. N'hoc'h eus netra vat en ti, na den dindan ho torn da gas d'ar pourveañsoù. Nag hoc'h eus mezh !

1973
Daveenn : HYZH Niv. 88 p. 42, Anjela Duval

Hag ar wech-mañ c'hoazh, evel 13 vloaz 'zo, gant an Torrey Canion, pennoù bras ar gouarnamant o deus diskouezet ne oant mat da netra.

1980
Daveenn : BREM Niv. 1, p. 3

Ar gwechoù kentañ ma vezer degouezhet war un aber evel-se, e vezer laouen da vezañ adkavet an heol hag ar sklerijenn, hag e chomer bamet gant ar gwez sebezus-se, pintet uhel war o gwrizioù diniver kroazigellek ha korvigellek, evel ma vefed degouezhet evit mat e bro an huñvre.

1985
Daveenn : DGBD p59

Kempennit lec'h an obererezh evel ma rafe ul leurenner c'hoariva prederiet gant ar fed e rank an arvesterien kompren mat.

2015
Daveenn : DISENT p81

Diwezhatoc'h, peogwir e vennen-me ivez teuler ma buhez tremenet e puñs an ankounac'h da vat ha da viken.

2015
Daveenn : EHPEA p58

Ma renket he deus e-touez ar boliserion vat ha fin dre eno.

2015
Daveenn : EHPEA p25

Goude-se e vo dasparzhet an holl bostoù labour a zo ezhomm etre an dud a youl vat.

2015
Daveenn : DISENT p90

En holl istorioù mat ez eus tudennoù a-bouez.

2015
Daveenn : DISENT p81

Tuioù mat an dachenn : kognoù, lec'hioù da stagañ ur giton ha peseurt ment a vo da hemañ, peulioù ha kaelioù d'en em chadenniñ oute, burevioù da zerc'hel a-raok re all -peogwir int arouezius, pouezus e-barzh mont en-dro al lec'h peotramant peogwir e vez renket teuliadoù prevez enne ha ne blijo ket d'hoc'h enebourien gouzout emaoc'h e[-]kichen...- [...]

2015
Daveenn : DISENT p75

Bez' ez eus ivez damdrec'hioù hag a zo mat da gaout bepred, gant ma'z int [vent] bet termenet mat gant ar strollad en a-raok.

2015
Daveenn : DISENT p77

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial